94
жағдайларын тудыратын әдістер алынуы тиіс. Сонымен, зияткерлік идеяны
қолдайтын, марапаттайтын қоршаған орта аса қажетті. Зияткерлік ойды
жарыққа шығару үшін барлық қажетті ішкі ресурстарды пайдалануға болады,
бірақ ортаның қолдауы болмайынша индивидтің ішкі дүниесіндегі зияткерлік
қабілеттер ашылмауы, танылмауы мүмкін.
Оқу-тәрбиелік үрдісте зияткерлік іс-әрекетке үйрету мүмкін емес, тек
сондай іс-әрекетке ынталандыратын жағдайлар жасап, шарттарды тудыруға
болады [307,308].
Студенттерді зияткерлікке ынталандыру сенімді орта
қалыптастыруға, педагогикалық үрдісте студент ӛзін - ӛзі, ӛзінің қабілетін еркін
танытуға, педагог пен студент арасындағы қарым-қатынасты субъект мен
субъекттік сипатында дамытуға мүмкіндік береді.
Осыған орай А.К. Осинский былай деп жазады: «зияткер-шығармашыл
тұлға қалыптастыруда «кәсіби зияткерлік -шығармашылықпен қуатталған» орта
маңызды рӛл атқарады [309]. Тек сол орта ӛз бетінше зияткерлік іс-әрекетке
жеңіл енуіне мүмкіндік жасайды. Онда нәтижені кӛріп қанағаттану, шаршамай
орындап шығу, соның арқасында белсенділік пен жақсы кӛңіл күйде болу
әсерлері орын алады.
Демек, зияткерлік психологиялық орта барлық студенттерді зияткерлік
үрдіске бейімдеуге болатынын, дәстүрлі стереотиптен тыс еркін ойлауға
бейімдейтін, талқылаудан қолайсыз сезіну әсерлерін жоюға белсенділігін
оятуға, студенттің ӛз бетінше дамуына және зияткерлік кәсіби іс әрекетке
дайындауға ықпал жасайтын міндеттерімен сипатталады. Осы жетістікке жету
үшін педагог білім алушы/беруші субъектілердің ӛзара құрметін, сыйластығын
қамтамасыз етуі тиіс, студенттің қабілетінің ең күшті қырына сүйеніп, олардың
даралық ерекшеліктерін ескеруі тиіс.
Зияткерлік орта қалыптастыру үшін, әрбір студенттің теңдеусіз
құндылығын жарыққа шығару үшін рухани бәсекелестік қалыптастыру қажет
[310]. Сондай-ақ зияткерлік идеяларын жүзеге асыруға талпынуы тиіс. Ал, орта
зияткерлік мінез-құлықтан, қабілеттерден және оның нәтижелерінен құралуы
тиіс. Кәсіби деңгейге жетуде ең алдымен кәсіби үлгі, яғни педагог тұлғасы
маңызды рӛл атқарады. Ол сапалы, сәтті білім беру үшін, зияткерлік әлеуеті
бай, тәрбие беру үшін педагогтің ӛзі зиялы тұлға болғаны абзал.
Болашақ мұғалімнің зияткерлік әлеуеті кәсіби зияткерлік ортада
қалыптасады. Яғни студент қарым-қатынас барысында, күнделікті қатынаста,
кәсіби қызметінде педагогтың кәсібилігінен рухани азық алып, зияткерлігі
дамып, кәсібилікке шыңдалады. Бұл жерде зияткерлік әріптестікті
қалыптастыру аса маңызды болады, егер педагог пен студент арасында
зияткерлік келісім орын алса, кәсібилік пен зияткерліктің ӛсуіне ықпал ететін
орта туындайды [311].
Достарыңызбен бөлісу: