ТЕЛОМЕРАЛАР ҚЫЗМЕТІ
Теломералар төмендегідей маңызды қызмет атқарады:
1) механикалық қызметі:
а) Теломералар
хромосомалардың ядро матрикісіне бекінуіне қатысады;
б)
Теломералар хромосома хроматидаларының ұштарын бір – бірімен тіркестіреді;
2) Тұрақтандырушы қызметі:
а) Жасушада теломераза болмаған жағдайда ДНҚ-ның кодтаушы бөлімін
толық репликацияланбаудан
сақтайды;
б)
Егер жасушада теромераза болса, үзілген хромосома ұштарын тұрақтандырады;
3) Гендердің эксперссиялануына әсер етуі.
Теломераға жақын орналасқан гендер эксперссиясы төмен болады (репрессияланған), мұны
транскрипциялық үнсіздік немесе сайлинсинг деп атайды.
Теломерлердің айтарлықтай қысқаруы оларға жақын орналасқангендерді активтендіреді, мысалы Rар 1 не
TFR 1 гендерінің активтенуі.
4)
«Есептеу» қызметі.
ДНҚ-ның бөлімдері теломерасыз жасушаның
бөлінуін есептеп отыратын репликометр болып табылады.
Жасуша үшін оның қанша рет бөлігінгеніне қарағанда, теломера ұзындығының сындарлы деңгейіне дейін
қанша рет бөлініп қалғаны маңыздырақ. Сондықтан да теломера – жасушасының теломеразасыз қанша рет
бөліне алатынын есептейтін құрылым болып табылады.
Теломера ұзындығы сындарлы деңгейге жеткенде ол өзінің жоғарыда
аталған қызметтерін атқара
алмайды, сондықтан да жасуша циклы бұзылып өледі.
Сондықтан да, барлық жасушаларда нмесе тек эмбриональдық жасушаларда (ствол жасушаларында),
ДНҚ-ның толық репликацияланбаған учаскелері қалпына келуі қажет.
Бұл қызметті теломеразалар
атқарады. Олар қалай әрекет етеді.
ТЕЛОМЕРАЗАЛАР ӘРЕКЕТІНІҢ ТЕТІКТЕРІ
Теломеразалар әрбір теломералардың G – тізбегін ұзартады. Теломеразалармен 450
нуклеотидтерден
тұратын теломеразалық РНҚ байланысқан. Оның ортаңғы қысқа учаскесі 1,5
теломерлік қайталануға
комплиментарлы болады.
Осы
РНҚ-ның сол жағындағы триплет (АУЦ) ДНҚ-ның G-тізбегінің
шеткі теломерлік
жартықайталануымен байланысу (гибридтену) үшін пайдаланылады. Қалған гексонуклеотид (ЦЦААУЦ) G-
тізбекті 3
1
ұшынан ұзарту үшін матрица ретінде қызмет атқарады.
Теломеразалар қызметі, өте қызық- таңқаларлық, ол
қысқа, жаңадан синтезделінген тізбекті ұзартпай,
Достарыңызбен бөлісу: 
