Халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференцияның ЕҢбектері

295 
 
описание  относится  к  архитектурным  сооружениям  города,  его  межэтническому  и  межрелигиозному 
колориту, содержательному наполнению оттенков и характеров горожан. 
Наблюдая  за  развитием  архитектуры  города,  можно  проследить  историческое,  философское, 
религиозное наполнение городского пространства, основных элементов его структуры.  
Прошлое, настоящее и будущее Какова грань между этими тремя отрезками времени. Слова, к 
сожалению,  скрывают  весь  смысл  содержания,  однако  творения  рук  человеческих  раскрывают  этот 
смысл для познающего истину.  
Шедевры средневекового зодчества, архитектура XIX и ХХ веков, современное строительство – 
всѐ это наш город, рассказывающий историю длиною в две с половиной тысячи лет. 
Мавзолей  Зайнутдина  бобо  (XIV  в.)  олицетворяет  силу  человеческой  религиозной  мысли. 
Средневековая архитектура переносит наблюдателя в мир чувства высшего и прекрасного, с чем может 
сравниться  только  небо.  Уходящий  ввысь  минарет  показывает  устремление  мысли,  души  к  небесам, 
ассоциирующимся с чистотой и ясностью сознания. 
Медресе  Кукельдаш  и  Джума-мечеть  (60-е  гг.  XVI  в.)  образец  монументального  искусства  и 
классического  стиля.  Это  самая  большая  Пятничная  мечеть  города.  Этот  памятник  можно  назвать 
своеобразным  символом  Ташкента,  который  пережил  практически  всѐ,  что  могло  его  разрушить,  и 
остался  практически  в  первозданном  виде.  Специально  отведѐнное  место  для  медресе  на 
возвышенности  указывает  на  то,  что  духовный  глас  стоит  выше  всего  материального  и  позволяет 
открыть  потаѐнные  двери  человеческой  души,  заглянув  за  завесу  неизведанного,  но  необходимого 
мира веры.  
Мавзолей  суфийского  Шейха  Хавенди  Тахура  (XV-XIX  вв.),  ученика  Ходжи  Ахрара,  покоряет 
своим  спокойствием  и  ощущением  прикосновения  к  чему-то  столь  сакральному,  что  невозможно 
описать словами и даже мыслями. Сила таких памятников человеческой веры необыкновенно высока и 
поэтому  паломники,  совершая  молебен  в  этом  месте,  непременно  притронутся  к  воротам  мавзолея, 
дабы  прикоснуться  к  святому.  Но  только  чистый  душой  человек,  без  злых  помыслов  сможет 
действительно обрести покой своего внутреннего состояния и решить жизненные затруднения.   
Медресе Барак-хана (1531/32 гг.) это второе по величине учебное заведение религиозного типа в 
Ташкенте. Арочный вход с элементами полукупола и свода завораживает взор наблюдателя и уносит в 
далѐкое  прошлое.  Очень  трудно  оказывается  вернуться  обратно,  в  настоящее,  но  зная  законы 
средневековья невольно становится радостно на душе, что путешествие во времени происходит только 
виртуально. 
Другое  сооружение  соединившее  прошлое  и  настоящее  это  комплекс  Хаст-имам  (XV-XX  вв.). 
Это одно из немногих сооружений, которое было достроено уже в XXI веке. Трудно было представить, 
что за зеленью деревьев и за обыденными зданиями скрывалась такая панорама. Сегодня этот комплекс 
является эталоном соединения Ташкента прошлого и Ташкента настоящего, минуя сугубо религиозные 
рамки. 
Столица Узбекистана поликонфессиональна. Наряду с мусульманскими святынями гармонично 
вписываются  в  городской  ландшафт  и  архитектурные  религиозные  сооружения,  представляющие 
культовые особенности других конфессий. 
Успенский  Кафедральный  собор  образец  такого  гармоничного  вливания  в  урбосреду, 
позволяющий проследить не только связь времѐн, но и связь религий. Являясь крупнейшим собором в 
Центральной  Азии,  он  выполняет  функцию  не  только  культового  сооружения,  но  и  центра 
межрелигиозного диалога. 
Не так много существует храмов, разделяющих судьбу Польского католического костѐла города 
Ташкента. Прошлое дало толчок к строительству храма. В том же прошлом архитектурный памятник 
был предан забвению. Настоящее пролило бальзам на душу сооружения, пробудив в нѐм пламя жизни. 
Будущее позволяет надеяться на то, что вся работа, проделанная во имя сохранения памятника, более 
не будет забыта.   
Переплетаясь, религиозное  содержание,  присутствующее в  архитектурных сооружениях  города 
являет  важнейшее  достижение  эпохи  независимости  Республики  Узбекистан  –  мир  и  спокойствие  в 
стране,  религиозное  и  межнациональное  согласие.  Ещѐ  одним  примером  тому  является  соседство 
многих религиозно-культовых сооружений друг с другом. В одном из центральных районов столицы 
расположено  здание  лютеранско-протестантской  церкви  (кирхи).  Строгий  классический  стиль,  в 
котором выдержано архитектурное сооружение, позволяет увидеть и прочувствовать картину позднего 
средневековья и расцвета протестантизма.  
Архитектура Ташкента красочно отображает различные периоды истории. Так, например, Дом-
усадьба  князя Константина  Романова  –  свидетельство  эпохи  вхождения  Туркестана в  состав  царской 
России.  Сооружение,  некогда  имевшее  вид  действительно  царственного,  сегодня  теряется  в  гуще 
новых  зданий,  но,  тем  не  менее,  сохранило  статус  княжеского  дома.  В  советский  период  здесь 

296 
 
располагался  Дом  пионеров,  затем  Алмазный  фонд,  а  сегодня  здесь  располагается  Банковская 
ассоциация. Преемственность эпох отражается на доме-усадьбе особенно отчѐтливо. 
В  Ташкенте  жил  и  творил  выдающийся  архитектор с  мировым  именем  –  Георгий Михайлович 
Сваричевский. Его стиль, в котором выдержаны архитектурные сооружения, указывает на взаимосвязь 
времѐн и, тем не менее, выделяется своим европейским наполнением из ряда архитектуры восточного 
колорита.  Ярким  примером  такого  наполнения  может  служить  здание,  в  котором  ныне  расположен 
Международный Вестминстерский университет. 
Неотъемлемой характерной особенностью архитектуры Ташкента является самый центр города, 
где находятся знаменитые Ташкентские куранты. Установленные в 40-е гг. ХХ столетия они и по сей 
день  отмеряют  время.  А  совсем  недавно,  параллельно  со  «старыми»  курантами  были  возведены 
«новые», отмеряющие время независимости. Вот ещѐ одно доказательство преемственности времѐн и 
поколений. 
Ташкент  –  это  не  только  религиозная,  но  и  светская,  культурная  столица  с  богатейшим 
духовным  наследием.  В  1947  годы  были  завершены  работы  по  строительству  Ташкентского  ГАБТа 
имени Алишера Навои. Архитектор Алексей Викторович Щусев в этом строении смог воплотить всѐ 
лучшее  из  европейского  и  российского  архитектурно-театрального  строительства.  В  архитектурном 
решении при строительстве здания были использованы различные методики, в частности, визуальные 
и  аудиальные,  а  это  является  очень  важным  моментом  при  возведении  такого  рода  сооружений.  И  в 
этом  Щусев  преуспел.  Театр  имени  Алишера  Навои  является  одним  из  лучших  на  постсоветском 
пространстве по аудиальным эффектам. 
60-80-е  гг.  ХХ  столетия  ознаменовались  в  столице  Узбекистана  грандиозными  стройками. 
Одним  из  уникальных  сооружений,  относящихся  к  тому  времени  является  телерадиовещательная 
башня.  Это  образец  изящества  и  мастерства,  дизайнерского  решения,  уникальности,  смелости, 
свободного  полѐта  творчества.  Конечно,  в  эпоху  сотовой  связи,  спутниковых  антенн,  цифрового 
телевидения,  сети  Интернет  и  беспроводного  вещания  этот  шедевр  не  используется  в  полной  мере, 
однако  представить  современный  Ташкент  без  этого  сооружения  просто  невозможно.  Поднимаясь от 
земли  вверх  более  чем  на  трехсотметровую  высоту,  «телевышка»  как  бы  задевает  своим  шпилем  с 
флагштоком  пролетающие  мимо  облака,  создавая  впечатление  огромного  космического  корабля, 
готовящегося вот-вот оторваться от земли и проникнуть в тайны космического пространства-времени. 
Два  роскошных дворца  культуры  стали  свидетелями  бурной  эпохи  Перестройки  и  по  сей  день 
они  знаменуют  собой  то,  что  было  потеряно  за  несколько  лет.  Грандиозные  сооружения  стали 
монументальным  образцом  строительства  дворцовой  архитектуры  общественного  уровня, 
констатирующим  изменчивость  человеческой  эпохи  и  относительную  статичность  архитектурного 
времени.  Дворец  «Туркистон»  и  дворец  «Истиқлол»  может  быть  и  не  вполне  гармонично,  однако 
чрезвычайно  удачно  вписываются  в  современный  архитектурно-культуный  облик  города.  Выступить 
на сцене этих дворцов мечтают не только отечественные эстрадные исполнители и артисты, но также и 
зарубежные  деятели  искусства.  Хотя  многие  молодые  исполнители  даже  и  не  представляют,  что, 
выступая здесь, они являются мостом между поколениями, эпохами, прошлым и настоящим. 
Осознание  независимости,  приобретѐнной  в  1991  году,  всѐ  более  глубоко  проникает  в  умы 
людей,  позволяя  свободно  мыслить,  творить,  проецировать  свои  идеи  в  будущее.  В  архитектурном 
представлении  простарнственно-временного  континуума  суверенного  развития  произошли  коренные 
изменения.  Погоня  за  монументальным,  громоздким,  негибким  сегодня  прошла.  На  еѐ  место  пришла 
практичность, комфортность, эффективность, значимость, показательность.  
Здание  Олий  Мажлиса  Республики  Узбекистан  являет  собой  пример  нового  архитектурного 
решения.  Выдержанное  в  достаточно  строгой  форме  сооружение  передаѐт  специфику  восточного 
колорита и, тем не менее, имеет все признаки официального государственного учреждения. В данном 
архитектурном  контексте  соединилось  политическое  пространство-время.  Так,  в  отдельном  здании 
отражаются конкретные смысловые нагрузки, запечатлѐнные в формах из мрамора, цемента и бетона. 
После  провозглашения  независимости  в  Узбекистане  основной  упор  делается  на  возрождение 
духовных ценностей, национального самосознания народа, воспитания гармонично развитой личности. 
В  решении  этих  задач  помогает  и  архитектурная  формализация  прошедших,  настоящих  и  будущих 
эпох и поколений. 
Так,  например  музейное  строительство  в  современном  Ташкенте  –образец  формирования 
национальной  самоидентичности  и  воспитания  гордости  за  богатейшее  наследие  прошлого.  На  этом 
фоне  показательными  выглядят  здания  музея  Тимуридов  и  музея  Памяти  жертв  репрессий. 
Восстановление  исторической  памяти  и  исторической  правды  –  одна  из  основных  задач  нового 
независимого  пути  развития  нашего  государства.  Забытые  имена,  подвиги  людей  сегодня 
возрождаются и по праву занимают почѐтное место в галерее славы патриотов своей Родины и своего 
народа. 

297 
 
Идея  гармонично  развитого  поколения  является  одной  из  основополагающих  в  национальной 
идеологии нашей страны. Проявляется она не только в духовно-нравственном воспитании молодѐжи, 
но  и  в  создании  материальной  базы  для  проведения  молодѐжной  политики.  Здание  Дворца 
молодѐжного  творчества  характеризует  новый  подход  к  воспитанию  подрастающего  поколения, 
согласно  которому  каждый  может  проявить  свои  способности  и  общество  всячески  поддерживает 
любую позитивную инициативу. 
Ташкент это не только политическая, культурная, но ещѐ и экономическая столица Узбекистана. 
Постепенный  поэтапный  переход  к  социально  ориентированной  рыночной  экономике,  как  один  из 
принципов  «узбекской»  модели  развития  проявляется  не  только  в  реформировании  инфраструктуры 
рынка,  но  и  в  формировании  материальной  базы.  В  архитектурных  композициях,  посвящѐнных 
данному  направлению,  превалируют  идеи  роста,  высоты  полѐта,  зеркальности,  фешенебельности. 
Подтверждением  этому  служат  здания,  составляющие  Ташкентский  Бизнес-комплекс,  здание 
Центробанка Республики Узбекистан и здание модернизированного современного Бизнес-центра. Все 
эти сооружения контрастируют с общим обликом города и одновременно указывают на высокий рост 
финансового и экономического потенциала страны. 
Одним  из  последних  архитектурных  шедевров  эпохи  независимости  является  здание  Дворца 
Форумов.  Планировавшееся  как  арена  для  локальных  и  международных  заседаний,  пленумов, 
конференций, форумов, данное сооружение вполне справляется с возложенными на него функциями.  
Двадцать  лет  независимого  развития  страны  –  дата  примечательная.  Двадцать  лет  как  народ 
нашей  страны  самостоятельно  выбирает  свой  путь  развития.  Путь  к  звѐздам  лежит  через  тернии  и 
поэтому никогда нельзя останавливаться на достигнутых целях, а нужно ставить перед собой новые. В 
масштабах  космоса  20  лет  –  это  полумиг  и  рассматривать  его  в  пространственно-временном 
континууме  не  имеет  смысла.  Однако,  человеческая  история  показывает,  что  такой  небольшой 
промежуток времени для молодого независимого государства равен целому веку. Столица Узбекистана 
становится  краше  год  от  года.  Меняется  облик  города:  появляются  новые  здания,  сооружения, 
памятники и т.д. Городская среда не всегда удовлетворяет потребности столичных жителей, туристов, 
однако, побывав в нашем городе человек, стремится вернуться в него вновь, а родившиеся в Ташкенте 
всегда с гордостью будут говорить: мы – ташкентцы!  
 
 
ҼОЖ (091) (574).  
ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ПАТРИОТИЗМДІ ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ МӘДЕНИЕТ   ПЕН 
ӚНЕРДІҢ МАҢЫЗЫ 
Ӛтегенов Б.Д. 
Оңтҥстік Қазақстан Мемлекеттік Фармацевтикалық Академиясы, Шымкент, Қазақстан   
 
Резюме 
В  статье  рассматриваются  проблемы  культуры  и  искусство  в  становлении  казахстанского 
патриотизма. 
Summary 
This article is devoted to problems of independent Kazakhstan for the cultur and iscusstvo using Kazakhstan 
patriotsme. 
 
Қазақстан  ҿзінің  тҽуелсіздігін  алғаннан  кейін  де  кҥнделікті  ҿзекті  мҽселенің  бірі  болып  келе 
жатқан  ҥрдіс-қазақстандық  патриотизмді  қалыптастыру  мҽселесі.  Ол  қазақ  халқының  ел  болып 
қалыптасқан уақыттан бері алға қойған басты ҧстанымы десек те болады. Ҿйткені елдікті сақтауда, ҧлт 
ретінде жойылып кетпей, ішкі-сыртқы жауларға қарсы кҥресте бҧл мҽселе ҿзекті бола отырып, қанға 
сіңген қасиет тҧрғысында, бҥгінгі ХХІ-ғасырға да осы сапада жетті. 
Патриотизмді «Отан сҥйгіштік»деп нақтылап, осы қасиеттің ел дамуының барлық саласында іске 
асырылуына  жҧмыла  іс-жҥргізілуде.  Ол  ҥшін  қоғамдағы  мҽдениет  пен  ҿнер  саласы  ҥлкен  ҥлес 
қосуымен  ерекшеленеді.  Философиялық  тҧрғыдан  алғанда  мҽдениет  –  адам  мен  табиғаттың  ҿзара 
тҧтастығы, ҿзара қарым- қатынасының тарихи тҥрде дамып отыратын ҿлшемі.  
Осыдан  да  мҽдениет  ҽлемі-  адамның  шынайы  ҿзіндік  ҽлемі  болып  табылады.  Ҿйткені  ол 
адамның шығармашылық, жасампаздық қабілеттерінің жемісі. Сондықтан да  бҥкіл адамзаттың тарихы 
мҽдениеттің тарихы ретінде кҿрініс береді. Адамдар ҿмір сҥріп отырған табиғи жҽне ҽлеуметтік ортаны 
ҿзгертеді,  ол  тарихи  нақты  ҥдеріс  ретінде  орын  алады.  Нҽтижесінде  мҽдениет  адамның  ҿзіндік 
дамуымен барабар ҥдеріс болып шығады.  
Қоғамды  ҿзгертуде,  соның  ішінде  отансҥйгіштік  мҽселесін  дамытуда  оның  рухани  саласы-
мҽдениет пен ҿнер де ерекше орын алады. Мҽдениет – табиғаттан ҿзгеше, одан тыс, адамның қолымен 

298 
 
жасалынатын  қҧбылыстар  жҽне  басқаша  пайымдасақ-  ҿндірісте,ғылымда,  ҿнерде  адамның  қол-
жеткізген  жетістіктері.Ол  кейде  технологиялық,  мҽдениет,кҿркем  ҿнер  мҽдениеті,  адамгершілік  
мҽдениеті деп саналады.  
Мҽдениеттің,отансҥйгіштік  қасиеттерді  дамытудағы  ҿзіндік  тҧжырымдамалық  мҽні-  оның 
адамның  ҿзін  қоршаған  ортаны  жетілдіріп,  кҿркейтуге  тырысқан  саналы    руханың,  ізденістерінің 
кҿрсеткіші болып табылатыны кҿрінісінде де айқындалады жҽне мҧны Н.Г.Чернышевскийдің пікірімен 
айтсақ: «Ҽрбір адамның тарихи маңызы- оның отанға деген еңбегімен, оның адамгершілік азаматтығы- 
оның патриоттық кҥшімен ҿлшенеді». [ 1].  
Бҧдан шығатыны-отансҥйгіштік (патриотизм) адам рухының ҿзге кҿріністеріне қарағанда тҽрбие 
мен дағдыға, яғни мҽдениетіне кҿбірек байланысты  болатыны.  
Ҿзі  ҿмір  сҥрген  уақыттан  бергі  адамның    қоғамдық  пргресс  жолындағы  ҽрбір  қадамы  оның 
мҽдениет жолындағы қадамы болып табылады.  
Отанға  деген  сҥйіспеншілігін  ҿзгертудегі  адамның  рухани  мҽдениеті-оның  айналасындағы 
адамдармен 
қарым-қатынасында 
кҿрініс 
табатын 
қадір-қасиетінен,адамгершілігінен, 
ар-
ождандылығынан, тҽрбиелілігінен, зиялылғынан,қарапайымдылығынан туындайды. 
Осы  ізгіліктік  сана    тҥсінігі  мен  адамгершіліктік  қасиеттер  адамның  руханилығының  негізін 
қҧрайды.  
Отанын  қорғап,  отанын  жан-тҽнімен  жақсы  кҿретін  нағыз  отансҥйгіштік  (патриот)  адам  нағыз 
гумандық бастамалардан нҽр алатын қоғамда ғана қалыптаса алады.  
Мҧнда мҽдениеттің рухани саласы мен оның жиынтығы- ҿокениет бір-бірімен қашанда сай келе  
бермеуі  де  нақтылы  қҧбылыс  бола  алады.  Сондықтанда  ҽрбір  адам  ҧлттық  ҽлеуметтік 
топтың,таптың,ортаның ҿкілі, яғни нақты мҽдениеттің ҿкілі. Мҽдениет дегеніміз- адамның  іс-ҽрекеті, 
оның даму формасы. [ 2].  
Қазіргі  ақпараттық  қоғам  жҥйесіндегі  ҧлттық  мҽдениет-ҧлттық  ҿзіндік  қауым  сапасында 
сақталуының,  ҽлеуметтік  тҥрде  ҧйымдасқан,  этникаланудың  айтарлықтай  кҥшеюі  мҽселесі.    Ғылым 
мен техника жетістіктері адамға ізгілік қана емес,сонымен бірге қасірет те ҽкелуі мҥмкін. Бҧған  адам  
қуатын  бейбіт  жҽне  соғыс  жағдайында  қолданылу  мҽселесі  мысал  бола  алады.  Сондықтан  да 
адамгершіліктен,  яғни  гуманизмнен,  адамның  рухани,  мҽдениетінен  тыс  қоғам  дамуында  шынайы 
прогресс  болуы  мҥмкін  емес.  Жас  ҧрпақты,ҿскелең  жеткіншекті  ҥнемі  мҽдениетке  ҿнерге,  рухани 
байлыққа баулу- адамды отансҥйгіштік, гуманизм рухында, іскерлік рухта тҽрбиелеуге жол ашады.  
Отансҥйгіштікті дамыту саласындағы мҽдениетпен бір қатарда жҥретін ҿнер- қоғамдық сананың 
ең кҿне формаларының бірі жҽне де ол шындықтың кҿркем бейнесі болып табылады. Ҿмірдің ҿзі ҿнер 
қоғамдық  ҿмір  қажеттілігінен  туындағанын  кҿрсетеді,  Мҽдени  дамудың  тҿменгі  дҽрежесінде  тҧрған 
салықтардың тҧрпайы ҿнері- билері,суреттері, жасаған мҥсіндері, т.,б. 
Олардың еңбек ҽрекетінің бейнесі болып  табылып, нҽтижесінде ҿнер- адамдардың материалдық 
тҧрмыс қажеттілігінен туындайтыны келіп шығады.  
Ҿнер  рухани сапаларды  тҽрбиелеудің  маңызды бір қҧралы  ретінде  пайда болды.Ҿйткені,ҿнерді 
тудырған қоғамдық ҿмір қажеттіліктері, дҥниетану жҽне адамды тҽрбиелеу. 
Отансҥйгіштікті  қалыптастыруда  мҽдениетпен  қатар  ҿнер  де  дҥниені  адамның  нақты  сезімдік 
формада  бейнелендіру  қабілетіне  негізделеді.  Мҧны  М.  И.  Калининнің  сҿзімен  айтсақ.  «Ҿнердің  ең 
жоғарғы тҥрі, ең саңлағы, ең сҽулеттісі де- халықтың ҿнері,яғни жҥздеген жылдар ҿтсе де мҧқалмай, 
сыны қашпай, саф кҥйінде сақталып келе жатқан халықтың ең асыл мҥлкі». [ 3].   
Философиялық  мағынада  ҿнердің  ҥш  негізгі  ерекшелігі  бар:  біріншіден,  ҿнер  нақтылықты 
бейнелендіру  формасы,  яғни  дҥниетану  формасы;  екіншіден,  ҿнер  қоғамдық  сананың  идеологиялық 
формасы;  ҥшіншіден,  ҿнер  қоғамдық  сананың  адамда  эстетикалық  сезім  тудыратын,  яғни  кҿркемдік 
сезімін  тудыратын  формасы.  Ҿнердің  ерекшелігі-оның  ең  алдымен  нені  жҽне  қалай 
бейнелендіретінімен анықталады. 
Отансҥйгіштік  мҽселесін  қалыптастыруда  ҿнер  кҿркем  бейне  болып  табылады.  Нағыз  ҿнердің 
шығармашылығындағы  кҿркем  бейнелер  нақтылықтың  маңызы  жақтарын  бейнелейді.  Мысалы, 
«Абай» романындағы ақынның халықтық шынайы бейнесі елі ҥшін ҿмір сҥрген,Отанына шын берілген 
адамның  шынайы  бейнесі  болып  табылады.  Ҿнердің  шыншылдығы  субъективтік  талап  қана  емес, 
сонымен бірге ол оның дҥниетану формасы  
ретінде табиғатынан туатын объективтік талап. Ол шынайылықты, нақтылықты дҧрыс бейнелуі 
тиіс. Сондықтан да ҿнер ең алдымен  реалистік болуы қажет. 
Философия  ҿнерді  қоғамдық    сананың  идеологиялық    формасы  ретінде  қарастырады.  Ҿнер  
идеологиямен екі тҧрғыда байланысты. Біріншіден, ол белгілі  бір таптың мҥддесіне қызмет етіп, оның 
саяси, моральдық, философиялық, эстетикалық , т.б. кҿзқарастырының  насихатшысы, екіншіден,  ол 
адамдардың  қоғамдық қатынастарымен тығыз байланысты, ол қоғамның  алдында тҧрған, ҽлеуметтік 
мҽселелерді  шешуге  қызмет  етеді.  Ҿнердің  ерекшелігі  туралы  айта  келіп,  1992жылы  тҽуелсіздікке 
ҧмтылған қазақ халқының азаттық кҥресін шынайы тҥрде М.Шоқай былайша сипаттайды; 

299 
 
Егер біз халқымыздың ҧлттық тҽуелсіздік жолындағы талаптарының мҽн-мағынасын сол кҥйінде 
ҽлсіретпей,  «Яш  Тҥркестан»  беттерінде  бере  алсақ,  онда  бҽріміз  ҥшін  қасиетті  жҽне  аса  ауыр 
жауапкершілік артқан міндеттердің бір бҿлігін ҿтеген болар едік. [ 4].  
Отансҥйгіштік  мҽселесіндегі  ҿнердің  ҽлеуметтік  мҽні,  ҧстайтын  идеялық  бағыты-  оның 
идеологиялық ерекшелігінің кҿрсеткіші болып табылады.  
Отансҥйгіштікті қалыптастыруда ҿнер қайраткерлері мойындасын немесе  мойындамасын, ол ҿз 
шығармасы  арқылы  белгілі  бір  идеяларды  уағыздайды.  Ҿнер    сонымен  қатар  қоғамдық  сананың 
эстетикалық сезім тудыратын формасы. Ҿз отанының қасиеттілігін бейнелеуде кҿркем шығармаларда 
ҿмір  белгілі  бір  эстетикалық  идеяларға  сҽйкес  тҥрде  бейнеленеді,  яғни  ҿнер  шындық  нҽрселері  мен 
қҧбылыстарын  кҿрікті  немесе  кҿріксіз,кҿңілді  немесе    кҿңілсіз,  қайғылы  немесе  кҥлкілі  сияқты 
категориялар формасында бейнелеп баға береді.  
Ҿнер  қоғамдық  сананың  идеологиялық  формасы  болғандықтан  ол  қатынас  бҥкіл  қоғамдық 
қатынастарға, тап кҥресіне, саяси,моральдық, философиялық жҽне т.б. идеяларға да байланысты. Мҧны 
эстетикалық  мҧраттан,  яғни  ҽдемілік  жҿніндегі  ҧғымнан  кҿруге  де  болады.  Эстетикалық  мҧрат, 
болмаса  ҽдемілік  жҿніндегі  ҧғым  ҽлеуметтік  қатынастарға  байланысты  тарихи  нҽрсе,  Ҿйткені  ол 
экономикалық-  ҽлеуметтік  жағдайларға,  саяси  кҿзқарастарға,  т.б.  байланысты  нақтыланады,  соның 
ҿзгеруіне байланысты тҥрде ҿзгереді. 
Ҿнердің    отансҥйгіштікті  қалыптастырудағы  бір  ерекшелігі-  оның  білімдік  жҽне  идеологиялық 
мезеттері  эстетикалық  негізде  жҥзеге  асады,  яғни  адамда  эстетикалық  сезім  тудыра  алмаса  оның 
маңызы  тҿмен  болады.  Қоғамның  рухани  дамуында  ҿнердің  ҿзі  зор  рҿл  атқарады.    Ол  адамды 
отансҥйгіштік рухында тҽрбиелеудің қҧралы болып табылады. Ҿнер адамдарды саяси-идеялық тҧрғыда 
тҽрбиелеп  жаңа  қоғам    қҧрылысшысының  қажетті  адамгершілік  сапаларын  қалыптастыруға 
кҿмектеседі.  
Ҿнердің  шын  мҽніндегі  ең  басты  белгісі  оның    халықтығында.  Ол  халықтың  мінез- 
қҧлқын,психикалық  кейпін  бейнелейді.  Ол  халықтың  ҿмірі  мен  тҧрмысын,  мақсат-  мҥддесін,  кҥресін 
шынайы нақтылық тҧрғысында кҿрсетті.  
Осы міндеттерге сҽйкес келгенде ғана ҿнер сипатындағы кҿркем шығармалар адам тҽрбиелеудің 
мықты қҧралы бола алады, сонда ғана мҽдениет пен ҿнер қайраткерлері халық пен елдің алдындағы ҿз 
борышын ойдағыдай орындай алады.  
Ғылымның  жоғары  мақсаты-  адамдарға  білім  беру.  Мҽдениет  пен  ҿнердің  жоғарғы  мақсаты- 
жеке тҧлғаның жан- жақты тҥрде, соның ішінде отансҥйгіштік тҧрғыда да дамуы болып табылады.  
Бҧл  туралы  Н.А.Добролюбов  былайша  пайымдайды;  Сонда  іскер  патриотизмнің  бір 
айырмашылығы-  қандай  да  болмасын  халықтар  арасындағы  араздыққа  жол  бермейді  жҽне  ондай 
отаншыл адам, егер пайдасы тиетін болса, барлық адам баласы ҥшін қызмет етуге дайын. [ 5]. 
Қандай жағдайда болмасын отансҥйгіштік адамгершіліктің бір шыңы болса, ҿз елі ҥшін де, басқа 
ел ҥшін де пайдасы зор батырларды сҥйіп, олардың ҥлгілі іс-ҽрекетін бҥкіл халықтың мҽселеге-ерлікке, 
ҧлтжандылыққа тҽрбиелейді. 
Отансҥйгіштік  қасиетінің  арқасында  қазақ  халқы  ҿзінің  қаһармандық  ерлік  кҥресімен  қазіргі 
ҧлан-байтақ жерін қорғап қалды.  
Оның тарихи тамырын қҧрайтын ертедегі ғҧн,хас сақтардың, қыпшақ, т.б. ерліктері жҽне елі мен 
жерін қорғаудағы батырлық кҥресі бҥгінгі ҧрпаққа ҥлкен мақтаныш бола алады.Ерлер мен қатар бҥкіл 
халықтың  Отан қорғау, отансҥйгіштік, бейбітшілік мақсаттарындағы  тҽрбие ҥрдістері қазір де қҧнды. 
«Ҿз  ҧлтын  сыйламау,  оны  мактаныш  етпеу-сатқындық  бейнесі»,-деп    Б.Момышҧлы  жас  ҧрпақты   
Отанды қорғау мен Отанды сҥю мҽселесінде немқҧрайды болмауға шақырады.  [ 6]. 
Қорыта  айтқанда  қазақстандық  отансҥйгіштікті  (патриотизмді)  қалыптастыру  мҽселесінде  оған 
мҽдениет пен ҿнер жҽне оның туындылары, халық шығармашылығы басты орын ала бермек. Ел болып 
қалыптасқан  кезден  басталған  отансҥйгіштік  ҥрдісі  қазіргі  ХХІ-ғасырда  да  ҿз  маңызын  жоғалтпауы 
тиіс. Салық ҿзінің кемеңгер де ҧлы ҿкілдері арқылы отансҥйгіштік мҽселесін қашан да басты орынға 
қойып келді жҽне де ол бҥгінде де ҿзекті мҽселелердің бірі болып қала бермек.  

жүктеу/скачать 3,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: