ауылға бұратын әдетім бар осы

ректерде Грек-Бактрия патшалығын 

қирата жеңген соғыста Асы мен Арыс 

тайпаларының хас батырларының 

ерліктері ерекше айтылады.

Міне, Үйсіндердің негізгі әскери 

күштері Оңтүстікте жорықта жүргенде 

б.д.д. 178 жылы Жетісудағы мемле-

кет ішінде тайпааралық қырғиқабақ 

қақтығыс басталады. Асы мен Арыс 

тайпаларының к семдері билікке та-

ласып, Шу  зенінің бойында отырған 

Дәу бидің ордасына тұтқиылдан басып 

кіреді. Дәу би  зінің шағын әскері мен 

шегіне жүріп соғысқанымен қарсы-

ластарының күші басым болып, қазіргі 

оңтүстіктегі Түлкібас ауданы Дәубаба 

текшетауындағы шағын  зен аңғарында 

(қазір бұл  зен Дәубаба деп аталады) 

қуып жетіп, мерт етеді. Бабамыздың 

денесі осы т ңіректе жерленеді. Ағайын-

ның алалығынан қапаста мерт болған 

Дәубабаның артында Елсау мен Жантай 

есімді екі баласы қалады.

Қазақ тарихында Дәу бидің кенже 

ұлы Елсаудың  мір жолы толық сақ-

талған. Оның  мірі мен хандық құрған 

кезең дері Қытай жылнамасында да 

кеңінен баяндалады. Бір қызығы, жаңа 

туған баланың әкесі  лгеннен кейінгі 

мір жолы шытырман оқиғалар мен әр 

қилы аңыздарға араласып кететіндігі. 

Бұл турасында Қазыбек бек Тауасарұлы 

былай баяндайды:

«Жетім қалған екі бала үлкені Жан-

тай жеті жасар екен де, Елсау кішісі бір 

жарым жаста болған. Б же (Дәу бидің 

жанашыр туысы, Ордадағы билердің 

бірі) әкесін  лтірген  з туысқандарынан 

екі баланы жерден-жерге, к рден-к рге 

тығады. Елсіздегі тау бауырындағы  ткен 

жылдан қалған бір мая ш пке тығады. 

Б же тамақ әкеліп береді екен де, түнде 

ғана келіп, түнде қайтып кетеді екен. 

С й тіп жүргенде, бір күні ш п астындағы 

жеті жасар Жантайдың қалғанын к реді. 

Жантай айтады: Ел сау ды қасқыр тістеп 

кетті...». 

Ары қарай ежелгі сақ тайпаларының 

аңызында жиі айтылатын ескі сарын 

бойынша жалғасып кетеді. Баланы к к 

Ата-анасының ғана емес, ұлттың 

ұлы болған академик, медици-

на ғылымының докторы, профес-

сор, «Жас-Ай» Шығыс-тибет ме-

дицина орталығының директоры, 

Халықаралық «Сократ» атындағы 

орденнің иегері, Вена халықаралық 

университетінің «Құрметті профес-

соры», Қазақстан Республикасы 

денсаулық сақтау ісінің үздігі, «Ел-

шуақ» қоғамдық, қайырымдылық 

қорының құрылтайшысы Жасан 

Зекейұлы т ртінші мүшелге толып 

отыр.

М а м ы р а-ж а й  м аусы м  а й ы н-

қ ыстың к ү нгі дау ы л мен жел ден 

қор  ғаныш, жазғы күнгі аптап ыс-

тықта сая болатын бәйтерек тектес 

б рі (кейбір деректерде барыс, қабылан 

деп айтылады) емізіп асырайды. К к 

б рі аңға кеткенде оны к к қыран құс 

құрт-құмырсқадан қорып, ет пен су 

әкеліп тұрады-мыс. Б же таудың үңгір, 

апандарын қарап, ең болмаса баланың 

сүйегін тауып к мейін деп, қарамаған 

жер қалмайды. Бірнеше күн араға салып, 

бір апаннан емшектері салпылдаған 

б рінің (бір жерде барыстың) шығып 

бара жатқанын байқап қалады. Апанға 

жақындап ішіне үңілсе, бүк түсіп ұйықтап 

жатқан баланы к реді. Дене бітімі сау, 

қарны тоқ баланы к ріп қуанған Б же 

Арыс пен Асы тайпалары мекендеген 

Же тісудың шығыс жағындағы Үйсін 

мем лекетінің Ғұн тайпасының биіне 

апарып табыс тайды. Бұл оқиға Ғұн биіне 

белгілі болғанда, бала Елсауды пір санап, 

құрметтей бастайды. Қол астына алып 

сіреді. 

К к б рі демекші, ежелгі түріктер 

Ғұн  им периясының  б л  шек тенуі нен 

пайда болған  рке ниетті мемлекет те-

рінің к птеген халқы Дулы биді  зде-

рі нің атасы санайды екен. Ал Дулы 

деп отыр  ғанымыз – Дәу бидің туған 

немересі. 

Сонымен, Дәу бидің ұлы Елсау Ғұн 

тайпасының арасында жүріп, соғыс 

нерін терең меңгеріп, одан  з елінен 

қашқан аталастарынан қол жинап, қайта 

з елін, билікті қолына алады. Еліміз 

қатты шарықтап  сіп, халқы да жүз мың 

қол шығара алатын икемге келеді. Елсау-

ды ел ардақтап Күн би атандырады. 

Елсау билік құрған кезде Үйсін дердің 

күшеюінен Қытай елі қатты сескенеді. 

Чжан Цзянь, қытайдың аса к рнекті 

саясаткері әрі елшісі, үш жүз адам-

нан құрылған елшілікті бастап, Үйсін 

мемлекетінің ордасына б.д.д. 119 жылы 

аяқ басады. Бұл сапарға Қытай ұзақ дай-

ындалыпты. Қазыбек бек Тауасарұлы 

ҚҰТТЫҚТАЙМЫЗ!

БАҒДАР

Елсау би жасы келіп, қайтыс болғанда 

зінің  сиеті бойынша Нулы бидің, ерте 

қайтыс болған тұңғыш ұлының қасына, 

Есік қорғанында жерленген. Елсау бидің 

денесімен қоса қойылған алтын заттар 

мен бұйымдардың есепсіз к птігі ел 

есінде ұзаққа дейін қалыпты.

Б.д.д. І ғасырдың соңы мен б.д. І ға-

сырдың басында Үйсін мемлекеті мен 

Қытай арасында қатынас Аспан асты 

елі нің ішкі дағдарыстарына байланыс-

ты күрт үзіледі. Дәл осы қолайлы сәтте 

билікке Майқы би келеді.

Майқы би негізінен Дәу бидің 

9-ұрпағы. Майқы бидің билік еткен за-

манында Үйсін мемлекетінің ауқымы 

едәуір ұлғайып, шығыс Алтайдан сонау 

Еділге дейін, Алатаудан солтүстіктегі 

Сібір тайгасына дейін кеңейеді. Елдің 

әл-ауқаты жақсарып, тыныштық заман 

орнайды.

пырашты Қазыбек бек Тауасарұлы да 

біршама деректерді келтіре кетеді.

Жалпы Майқы би бабамыз ұзақ жа-

сап 89 жасында дүние салыпты. 

Майқы бидің  зі де, хандық құр-

ған кезі де империямен қатынас үзіл-

гендіктен Қытай тарихында жазыл-

май қалыпты. Алайда Майқы би халық 

жа дында жақсы сақталып, даналық 

мұралары, шешендік с здері әлі күнге 

дейін айтылып келеді. 

Орыс ғалымы В.В.Бартольд 1893 

жылы исламға дейінгі ескерткіштерді 

іздестіру мақсатында Түркістан  лкесіне 

ғылыми сапармен келеді. Жергілікті 

тұрғындардың айтуымен Дәу бидің 

бейітін тауып, әулие басындағы к не 

жазуы бар ескерткіш саз тақтаны ал-

ғызу үшін жол к рсетуші т рт арамды 

жі береді. Алайда беліне арқан байлап 

саз тақтаны алу үшін шатқалға түскен 

жігіт арқан қысқалығынан түбіне жете 

ал маған соң оны қайта тартып алыпты. 

Осы лайша бұл әрекет сәтсіз аяқталған 

к рінеді. 

В.В.Бартольд бұл сапарында ел 

аузындағы к птеген аңыз-әңгімелерді 

қағазына түсіріп алады. Құпия үңгірлер, 

түтін шығарып тұратын үңгірлердегі 

ескі замандардан белгі беретін ғажайып 

суреттер, адамдарды жұтып қоятын 

айдаһар жыландар туралы аңыздар бұл 

ңірде баяғыда айтылып жүретін. 

Осы  ңірдің құпия-сырларын 

қытайлықтар жақсы білетін сияқты. 

Бұны айтып отырған себебім, осы-

дан бірнеше жыл бұрын қытайлық 

бірнеше азамат келіп осы  ңірді ара-

лап кеткендігі бізді біраз ойға сал-

ды. Дәубаба ауылының тұрғыны, 

ағам Мұхамеджан  бсаттарұлынан 

«Біз Тайваннан едік» деп түр-әлпеті 

қытайлық бір азамат осы  ңір туралы, 

ауылдың жоғары жағында орналасқан 

қосүңгірдің нақты қай жерде екендігі 

ж нінде сұраған бопты. Соған қарағанда 

Тайван азаматтарының (олардың да тегі 

қытайлық қой) бір мақсатпен келгендігі 

анық болып тұр.

1993 жылы ауыл тұрғындары жиы-

лып, Дәу бидің кесенесін жаңадан са-

лып, мал сойып, баба рухына құран 

бағыш тағаны есімізде. Ескі бейіті 

болса тоз-тозы шығып, «бір кездері 

орыс мұжықтары бұл жерді мал жайы-

лымына айналдырып жіберген» деп 

к н е к з   қ а р и я л а р   к і н і ш п е н   а й -

тып отырғандарын к рген едік. Ал 

бұрындары бейіттің басында ескілікті 

жазуы бар саз тақта болғандығы туралы 

біз кейін біліп, естідік. Ал ол тақтаның 

қазір қайда екендігі бір құдайға мәлім. 

ткен ғасырларда В.В.Бартольд сәтін 

салып алып кеткенінде қазір мүмкін біз 

ол саз тақтада не жазылғандығы туралы 

білер ме едік?..

Түйіндей келгенде, Үйсін мемлекетін 

билеген Дәу бидің  мірі мен ерлігі 

ж нінде дерекнамалар к п сақталмаса 

да ұлы баба туралы бүгінгі ұрпақ аз да 

болса да білуі керек. Және ол хақында 

қайта зерттеулер жүргізіліп, ғылыми 

экспедициялар ұйымдастырылса, кім 

біледі, мүмкін жаңа деректердің де та-

былып қалуы ғажап емес қой. Ал жүз 

жиырма жыл бұрын В.В.Бартольд ала 

алмай кеткен ескілікті жазуы бар саз 

тақта бүгін сәтін салып табылып жатса, 

ұлттық мәдениетімізге қосылған үлкен 

бір қазына болар еді. 

Қанат ЕДІГЕТЕГІ

Оңтүстік Қазақстан облысы

тарихшы-ғалымдардың еңбектерінде 

Дәу бидің туған жылы белгісіз, қайтыс 

болған уақыты біздің жыл санауымызға 

дейінгі 178 жыл деп к рсетілген. 

Қытайша Нань-Доу-ми (Нәнди би) 

деп жазылған бабаның қазақша аты Дәу 

би. 

Бабамыздың аты Дәу болмаса керек, 

Негізінде бабамыздың шын аты Азан 

делінеді. Бірақ олай ешкім атамаған. 

Елге Дәу деген есімімен танылған.

Қытайдың к не жазба деректері мен 

ел жадындағы ауызша деректер негізінде 

Қазақ сахарасын мекендеген ежелгі 

сақ тайпаларын біріктіріп, олардың 

айбарлы мемлекетін құрған Үйсін 

бабаның жетінші ұрпағы. Үйсіндер б.д.д. 

ІІ ғасырда Жетісу, Алтай, Сарыарқа, 

Сырдария, Тұрпан алқабымен шектеліп 

қалмай, Үнді, Парсы елдеріне жорық 

жасап отырған. Кейбір тарихи де-

з еңбегінде қытайлықтардың Батыс 

ңірлерді мекен еткен елдер туралы 

ғасырлар бойы астыртын мәлімет 

ж и н а ғ а н д ы ғ ы н ,   с о л а р д ы ң   і ш і н е н 

бәрінен артық санап, бірден баруға се-

скенген ұлы мемлекет Үйсін мемлекеті 

екендігін баса айтады. 

Елсау бидің к ңілін аулау үшін қы-

тайлықтар 10 мыңдап  гіз, қойларын 

беріп, еркектеріне шебер қыздарын да 

ұзатады, бағалы заттары мен жылтырақ 

дүниелерін үйіп-т гіп беріп жатады. 

Ал ғаш қыда Қытай елшісін Елсау к п 

келімсектің бірі деп қабылдап, мен-

сінбейді. Бірақ қымбат дүниені к рген 

ханби артынша жібіп, сыйды қа былдап, 

қонақтарға сый-құрметін ұсынады.

Елсау бидің тұсында Қытайдан қыз 

айттыру, құдандалық дегендер үдейе 

түседі. Осылайша Үйсін мемлекетімен 

достық қарым-қатынасын орната жүріп 

Қытай тарапы астыртын саясатын жүзеге 

асыра береді. Бұл турасында Қазыбек 

бек Тауасарұлы  з еңбегінде: «...Елсау 

бабамыз ел билеп тұрғанда, бізге кел-

ген жансыздарында да сан болмапты. 

Олар тіпті сауда-саттықпен, байбат ша-

лықпен, к пес-к рімдікпен елді еркін 

аралап, ішіне бітінәлықпен пәлесін 

тоқып жүріпті. Олардың бар арманы 

енді қазақтарды терістіктегі қазақ ба-

уырларына айдап салып, егер соларды 

шапса, қыз алысып, қыз берісер едік 

деген құдандалығын да білдіреді» деп 

баяндайды.

Бұл саясат  з кезегінде нәтижесіз 

бол  ма ғандығын  айтуымыз  керек. 

йт-

жылы екіге б лінетіндігі тарихтан жақсы 

мәлім.

Елсау атамыз әйелін арғыннан алды. 

Аспар деген кісінің қызы дейді Қазыбек 

бек Тауасарұлы. Арғын қызы Ұмай – 

біздің шешеміз – он үш құрсақ к теріпті. 

Қазіргі уақытта Ұмай ана деп қазақ жұрты 

әулие санап жүрген шешеміз Елсау 

атамыздың бәйбішесі болған екен. Жал-

пы, Елсау атамыз бес әйелінен 23 бала 

к ріп, соның оны тіреп тұра қалыпты. 

ішінде Отан алдындағы перзенттік 

парызын толық  теп, 40 мыңнан 

астам науқасты емдеп жазып, 8 

мың нан астам науқасты тегін ем-

деп, 800-ге жуық жас отбасыларды 

бедеулік дертінен айықтырып, бала 

сүю бақытына б леген, ДЦП дертіне 

шалдыққан 600-ге жуық сәбидің 

80 пайызынан астамын аяғынан 

тұрғызған Жасан Зекейұлына қандай 

құрмет болса да артық емес.

Бір  зі бір академияның жүгін 

мойнына алып, толассыз еңбек етіп 

жатқан толағай тұлғаны т л мере-

кесімен құттықтаймыз. Деніңіз сау, 

отбасыңыз аман болсын! 

«Жас-Ай» Шығыс-тибет 

медицина орталығының ұжымы

здерін к к б ріден тарағанбыз деп 

түсінгенін тарихтан жақсы білеміз. 

Түрік тер үшін қасқыр тотем болып 

саналған. К к б рінің баланы асырап, 

жаудан қорғаштап жүруі сынды аңыз-

әфсаналар ежелгі жыр-дастандарда да 

жиі ұшырасады. К к түріктердің ежелгі 

ата-тегінің шығу тарихын, олардың 

халық ретінде қалыптасқан түрлі аңыздар 

негізінде жыр еткен «К к б рі» дастаны 

осы пікірімізге орайлас. 

Дәу бидің ұлы Елсаудың  мірге келе 

салысымен түрлі аңыз-әңгімелерге 

араласып кетуі, әсіресе баланы к к 

б рі емізді деген әңгіменің шығу 

себебі ту расында ж нді пікір айтудың 

зі әрине қиындау.  ңгіме нақ осын-

дай болғанымен, біздің ойымызша, 

осыған жақын шындығы да бар сияқты. 

Ежелгі замандарда ел басқарған ұлы 

тұлғалар мен ержүрек батырлардың 

қалың елді басқарып,  зіне деген сенімін 

нығайтуда, алға қойған мақсатына жету-

де халық арасында аңызбен араласқан 

түрлі әңгімелердің таралуына мұрындық 

болып жататындығын білеміз. Мәселен, 

Ескендірдің немесе Еділ (Аттила) 

патшаның аңызбен араласып жатқан 

мір жолдарын еске түсірсек болады. 

«Ескендірдің қос мүйізі бар екен, әлемді 

варварлардан тазарту үшін келген нағыз 

жеңімпаз патша» деген әңгімеге сенген 

жұрт оған құдайдай қарап, бірге ерген 

жоқ па еді?.. Ал Еділ патшаға «жын-

перілердің  зі оған қолдау беріп жүр» 

деген қауесеттің  зі қарамағындағы 

н керлеріне қандай әсер етті. Қалай 

десек те, аңыз-әңгімелердің негізінде 

шындық жататындығы анық.

 Еділ патша демекші, аты аңызға 

айналып, римдіктерді тізе бүктірген 

ұлы қолбасшыны Дәу бидің ұрпағы 

екен дегендей әңгімені естіп қалдым. 

Ол да мүмкін.  ділхан Байбатшаның 

«Қазақ даласының ежелгі тарихы» атты 

еңбегінде: «...Батыс Ғұн империясының 

соңғы билеушісі, аты аңызға айналған 

діл (Аттила) патша да үйсін-к кб рі 

Дулы ның тұқымынан шық қан к рінеді» 

деген тұстары бар. V ға сырларда Батыс 

адамға деген ел мен жұрттың құрметі 

шексіз. 

Қазақстанда Шығыс медици на-

сы ның сара жолын салып, 22 жыл 

ДӘУБАБА ӘУЛИЕ

«Болашақ – менің таңдауым»

«Біз мамандық туралы және  зіміз 

туралы не білеміз?»  деген ашық 

пікірталас «Білім – Орталық Азия» 

орталығы және «Шеврон» компания-

сы жүзеге асырып жатқан пилоттық 

жобаның нәтижелерін талқылау 

н е г і з і н д е   т т і .   Д ң г е л е к   ү с т е л 

Қазақстан Республикасы Тұңғыш 

Президенті – Елбасы Қорының 

қолдауымен ұйымдастырылды. 

Жастарға кәсіби бағдар беру – 

бүгінгі күннің  зекті мәселесі. Сарап-

шылар соңғы жылдары кәсіби бағдар 

педагогикалық процестің бір б лігі бо-

лудан қалып келеді дейді. Жоғары оқу 

орындарында оқитын студенттердің 

сұранысқа ие мамандықтар және 

мансаптарының болашағы тура-

лы түсініктері жеткіліксіз. Жеткін-

шек тердің жеке-дара қасиеттерін 

анықтауға мектептерде к біне к ңіл 

б лінбейді. 

Жобаның шеңберінде Астанада 

ҚР Білім және ғылым министрлігімен 

бірлесіп «Мен мамандық таңдаймын» 

атты онлайн-конкурс  ткізілді. Алма-

ты қаласында жоғары оқу орындары 

оқушыларының арасында топтар 

құрылды. 

12

№22 (1332) 

2 – 8 маусым 

2016 жыл

АНА ТІЛІ

Өткен жылы «Хабар» телеарнасында 

көрсетілген «Қыз жолы» телехикаясы 

көрермендердің ерекше ықыласына 

бөленіп, фильмнің жалғасын түсіру 

қолға алынған болатын. Жуықта  

телетуындының екінші маусымы 

көрерменге жол тартты. 

Құрылтайшы және шығарушы: 

«ҚАЗАҚ ГАЗЕТТЕРI» 

Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгi

Бас директор – 

Редакторлар кеңесiнiң төрағасы 

Жұмабек КЕНЖАЛИН

қабылдау бөлмесi 394-42-90 

жарнама бөлiмi 394-41-27

kaz_gazeta@mail.ru

www.kazgazeta.kz

Бас редактор 

Самат ИБРАИМ

Бас редактордың 

бiрiншi орынбасары 

Нұрперзент ДОМБАЙ

Бас редактордың 

орынбасары 

Дәуіржан ТӨЛЕБАЕВ

Бөлiм редакторлары:

Ақбота ИСЛӘМБЕК – Тіл мәселелері және мәдениет

Бағдагүл БАЛАУБАЕВА – Білім және ғылым

Аян МЕЙРАШ – Әлеумет және ақпарат

Фототiлшi

Азамат ҚҰСАЙЫНОВ

Беттеуші

Нұржан АСАНОВ

 

Корректор

Динара МАСАКОВА

Хатшы-референт

Лунара АТАМҚҰЛОВА

Апталық Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлiгiнiң 

Ақпарат және мұрағат комитетiнде қайта тiркеуден өтiп, 2006 жылғы 4 маусымда 

№7345-Г куәлiгi берiлдi.

Газет аптасына бір рет шығады.

«Ана тiлi» газетiнде жарияланған материалдардың авторлық құқы «Қазақ 

газеттерi» ЖШС-ға тиесiлi, жарнаманың мәтiнi мен тiлiне редакция жауапты емес.

«Ана тiлiнде» жарияланған материалдарды көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн 

редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi.

Жарияланған мақала авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi. 

Газет авторларынан мақалалардың 3 беттен (14 кегль) аспауын, электрондық 

нұсқасымен қоса әкелуiн сұраймыз. Редакция оқырман хаттарына жауап 

бермейді, қолжазба кері қайтарылмайды. 

Газеттiң терiлуi мен бет қатталуы «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның компьютерлiк 

орталығында жасалды. Индекс 65367. Офсеттiк басылым.

Газет: Алматы қаласы, Мұқанов көшесі, 223 «в». 

 «Алматы-Болашақ» АҚ, Тел: 378-42-00 (бухг.), 378-36-76 (факс); 

 Ақтөбе қаласы, Т.Рысқұлов көшесі, 190, «А-Полиграфия» баспаханаларында басылып шықты

Тапсырыс № 841/857

«Қазақ газеттерi» ЖШС-ның 

аймақтардағы өкiлдiктерi:

Толымбек ӘБДІРАЙЫМ 8 701 345 7938 (Астана)

Жанғабыл ҚАБАҚБАЕВ 8 771 769 6322 (Ақтөбе обл.)

Батырбек МЫРЗАБЕКОВ 8 (7102) 90-19-73 (Қарағанды обл.)

Бектұр ТӨЛЕУҒАЛИЕВ 8 (7292) 40-41-01 (Маңғыстау обл.)

«Қазақ газеттері» ЖШС-і сайтының веб-редакторы – 

Сұлтан ТАЙҒАРИН

Меншікті тілшілер:

Өтеген НӘУКИЕВ (Атырау) 8 701 518 46 81

Орал ШӘРІПБАЕВ (Семей) 8 705 661 14 33

Оразалы ЖАҚСАНОВ (Қостанай) 8 777 230 71 84

Жарқын ӨТЕШОВА (Мәскеу) Zharkyn-1@yandex.ru

Қоғамдық негіздегі кеңесшілер:

Ғарифолла ӘНЕС – филология ғылымының докторы

Шерубай ҚҰРМАНБАЙҰЛЫ – филология ғылымының докторы, профессор

Аягүл МИРАЗОВА – педагог-ұстаз, Қазақстанның Еңбек Ері

Талас ОМАРБЕКОВ – тарих ғылымының докторы, профессор

материалдың жариялану 

ақысы төленген

Кезекшi редактор

Бағдагүл БАЛАУБАЕВА

Таралымы 20020

РЕДАКЦИЯ ТЕЛЕФОНДАРЫ: 

394-42-46 (қаб.бөлмесi/факс), 

394-41-30

E-mail: anatili_gazetі@mail.ru

МЕКЕНЖАЙЫМЫЗ:

050009, Алматы қаласы, 

Абай даңғылы, 143, 6-қабат

А

САЯХАТ

Баянғали ӘЛІМЖАНОВ

КӨКСАНДЫҚ

 Бәлкім, әлі күнге дейін шетел асып 

демалуды ж н к ріп жүретініміз содан ба 

екен? Қалай болғанда да біз ішкі туризмді 

дамытуға мән бергеніміз дұрыс. Ол үшін 

сол ішкі туризмнің тұтынушысы ең алды-

мен  зіміз болуымыз керек қой!? Менің 

бұл мақалама арқау болып отырған де-

малыс кешені де отандық туризмнің бір 

нышаны екені с зсіз.  ңгіме Алматы 

облысында орналасқан «Табаған» ойын-

сауық кешені туралы. 

Аталған кешен Іле Алатауының бау-

райында. Нысанның құрылысы 2006 

жылдың басында аяқталып, қолданысқа 

берілген болатын. Содан бері мұнда 

келушілер қатары жыл санап к бейіп 

келеді. Қысқы спорт түрлеріне арналған 

жаттығу аймақтары бар. Жазғы айлар-

да да спортпен шұғылдану, табиғат ая-

сында демалу, уақытты тиімді  ткізу 

мүмкіндіктері қарастырылған. Ең басты 

мәселе – «Табаған» тәрізді кешендер 

отандық туризмнің бүгінгідей жағдайында 

те қажет әрі олардың саны да мейлінше 

к п бола түссе дейсің.  йткені онсыз бұл 

саланы дамыту мүмкін еместей к рінеді. 

Мен журналист ретінде сапарлап 

барғанымда к п жайттарға қанық бол-

дым. Қызмет сапасы, инфрақұрылымы, 

орналасқан аумағы, заманауи талаптарға 

ж а у а п   б е р у і ,   қ а ж е т т і   қ ұ р а л д а р м е н 

жабықталуы деген мәселелерге назар 

аудардым. Сұрастыра келе білгенім, осын-

дай ірі к лемді жобаның жүзеге асырылуы 

отандық туризмнің ілгері қарай дамуы-

на айтарлықтай серпін берген екен. Ал 

қыстық спорт түрлерінің  ркендеуіне кең 

жол ашылғанын айтып жатудың қажеті 

бола қоймас. 

Бір отбасы – алуан тағдыр

Т а б и ғ а т - т і р ш і л і к т е ,   м і р - з е н д е 

егіздің сыңарындай жүретін жақсылық 

пен жамандық, қуаныш пен қайғы, 

адамгершілік пен әділетсіздік  лім мен 

мірдің ешқашан бітпейтін күресін еске 

салады. Ал екіжүзділік, сатқындық, алдау-

арбау қай қоғамда болмасын кіршіксіз 

таза пенде к ңіліне кірбің түсіретіні 

анық. Қоғамның осындай қарама-

қайшылықтардан, сүйгенің үшін күрестен 

тұратынын к рерменіне жеткізе білген 

фильм Гүлшат, Майра, Ақерке есімді 

апалы-сіңлілі қыздардың тағдырын сипат-

тайды. Телетуындыда бүгінгі қоғамдағы 

әйел адамның р лін, әйелдің бұралаңдаған 

тағдыр жолындағы күресін, отбасы – 

ошақ қасындағы береке-бірлікті сақтап 

қалудағы алар орны айшықталады. 

Апалы-сіңлілі қыздардың үлкені 

Гүлшат р лін сомдаған актриса Баян 

Қажнәбиева кейіпкерінің екінші маусым-

да батыл қадамдарға баратынын айтты. 

«Үйлену оңай, үй болу қиын» деген с здің 

жаны бар. Бұл маусымда кейіпкерім 

мансаптан г рі, отбасын құруға тал-

пына бастайды. Яғни бұл б лімде біз 

Гүлшатты жаңа қырынан танитын бола-

мыз. Түрлі тоғысқан оқиғалар болады. 

Бірақ ешнәрсеге қарамастан ол күресуге 

бел буады» деді ол. 

 Үй шаруасындағы Майраның р лін 

ойнаған Бану Манкеева кейіпкері оны 

шығармашылық жағынан да,  мірлік 

ұстаным тұрғысынан да толықтырғанын 

жасырмады. «Кейіпкерім Майра отбасын 

ешқандай  згерістерден қорықпайтын 

қамал санайтын үш баланың анасы.  те 

мейірімді, ақылды жан. Десек те, бұл 

маусымда жағдай күрделене түседі. Бір 

жағынан ортаншы қыз болғандықтан, ол 

бір мезетте әпкесінің  міріне уайымдаса, 

екінші жағынан сіңлісінің бақытты болу-

ын тілейді. Расында, бұл р л арқылы мен  

«ана» с зінің мәнін тереңірек ұғындым. 

« йел қырық жанды» деген с зде шындық 

бар екенін түсінуге болады. Менің 

кейіпкерім шын мәнінде отбасын сақтап 

қалуда еріне тірек болатын, балаларына 

қамқоршы, әпке-сіңлісіне ақылшы бола 

біледі» деп кейіпкерінің мінезін с з етті. 

Бұл маусымның ерекшелігі Ақеркені 

Раушан Ермағанбетова сомдады. Жас 

актриса бұл р л  зіне жақын екенін, 

тіпті ұқсас екенін ашық айтты. «Ақылды, 

еңбекқор Ақерке алдынан шыққан 

қиындықтармен күресе біледі. Мінезі ту-

рашыл болғандықтан ол мәселенің басын 

бірден ашып алады» деп ол жаңа маусым-

да Ақеркенің жеке  мірінде кездесетін 

қиындықтары жайлы айтты. 

Екінші маусымда адами құндылық-

тарды алдыңғы шепке қойып, әлеу-

меттік-психологиялық қиын жағдай-

ларда шыдамдылық таныту, күресудің 

қаншалықты маңызды екенін ұғынамыз. 

Алғашқы маусымда әлеуметтік жағдай 

сарыны басым болса, бұл жолы әртүрлі 

т а қ ы р ы п т а р   қ о з ғ а л д ы .   С о н д ы қ т а н 

ш ы ғ а р м а ш ы л ы қ   т о п   т е л е т у ы н д ы 

к рерменін жаулап алатынына сенімді. 

Телетуындыны «Хабар» арнасынан 

сейсенбіден бейсенбіге дейін сағат 19.15-

те тамашалауға болады. 

жүктеу/скачать 2,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: