кезден бастап бұл күрес өте-мөте шиеленісе түсті. Шежіреде айтылғандай, Түргеш
қағанатында «Сақалдың ұрпақтарын сары рулар (сары түргеш) деп, ал Сұлу ұлысын қара
рулар (қара түргеш) деп атайды, (олар) бірімен-бірі жауласады, біріне-бірі сенбейді». Түргеш
шонжары шумекен Бекан-Күлүг-шорасының (Фу- Янь-Цюэлю-чо) хатында да осы туралы
айтылады: «Біз далада, толқып тұратын елде тудық, біріне-бірі шабуыл жасап, кескілесіп
жатады...»
[1]
Арабтар
Орта Азияға
жаулауы басталған кезде,
Қазақстан
мен
Орта Азияның
басым бөлігі
Батыс Түрік қағанаты қол астында болды.
Арабтарға
қарсы күресте
Жетісуда
өкімет
басына келген түргештер болды. Оның негізін салған Үшлік қаған (704-706 жж.). Оның
ордасы
Шу
бойындағы
Суяб
қаласы болды. Екінші (кіші) ордасы Іле өзені жағасындағы
Күнгіт қаласында орналасады.
Түргеш қағанатында Үшліктен кейін оның мұрагері болып, баласы Сақал қаған (706-711)
таққа отырады. Оның кезіңде
Түргеш
мемлекетінде ішкі бірлік болмайды және қағанат
үнемі арабтармен, қытайлармен күрес жүргізіп отырды. Түргеш қағанаты Сұлу қаған
(715-738) тұсында күшейді. Оның тұсында түргештер үш майданда күрес жүргізді. Батыстан
арабтар, шығыстан Тан әулеті, солтүстікте Шығыс Түркі Қағанаты күш көрсетті. Елшілік
жолымен (неке байланысы) және әскери шаралар арқылы Сұлу шығыстан келетін қатерді
болдырмады. Бұл жағдай түргештердің батыста белсенді әрекет етуіне мүмкіндік туғызды.
723 жылы Ферғана қарлұқтарымен және Шаш тұрғындарымен тізе қосып, түргештер
арабтарды жеңеді. Сұлу қағанды
арабтар Абу Мұзахим (
Сүзеген
) деп атайды. 737 жыл
ұлуды
қты өз қолбасшысы Б ға-Тархан
өлтіреді.
Достарыңызбен бөлісу: