жатқан көшпелі тайпалардың күшті одағы болды. Қарлұктар туралы уақыты жағынан
алғашкы хабар арабпарсы тілдес тарихи-географиялық әдебиетте — Табариде (737 ж.)
кездеседі. Ол
Тоқарстанда
орналасқан қарлұқтар туралы айтады.
Қарлұқ
конфедерациясына түркі тілдес көшпелі және жартылай көшпелі әр түрлі тайпалар:
жікілдер, бұлақтар, халаждар, түргештер, азкишилер, тухсилер, шарұктар, аргулар,
барсхандар кірген. Бұлардан басқа оның құрамында оғыздардың негізгі көпшілігі
Сырдарияның
орта және төменгі ағысына көшкеннен кейін
Жетісу
аумағында калған кейбір
топтары, сондай-ақтүрік болып кеткен Жетісу соғдылары болды.
Махмұд Қашғари
көптеген
соғдылар түріктердің әдет-ғұрыптарын қабылдаған деп хабарлайды. Кейінірек
қарлұқтардың Қазақстанның оңтүстігі мен Жетісудың, отырықшы халықтарымен сіңісіп,
ислам дінін қабылдаған бір бөлегі, сондай- ақ оғыздардың соларға сәйкес топтары да
түрікмендер деп аталып кетті Араб саяхатшысы
Әбу Дулаф
өзінің қарлұқтар жерімен 25 күн
жүріп өтуіне тура келгенін хабарлайды; ал Ибн Хаукальдін деректері бойьшша, «қарлұқтар
жерін батысынан шығысына қарай жүріп өту үшін тіпті 30 күн жол жүру керек болған».
Қарлұқтар туралы деректер V ғасырға жатады. Ол "бұлақ" деген атпен белгілі. Түркі руна
ескерткіштерінде "үш қарлұқ" атын алтай тауы мен Балқаш көлінің шығыс жағалауы арасын
қоныс еткен көшпелі тайпалар бірлестігіне айтады. VII ғ. ортасында қарлұқ бірлестігі
құрамына бұлақ, шігіл мен ташлық кірген. Көсемдері Елтабар деп аталған. 766 жылы
түргеш қағандарының қос ордасы Тараз бен Суябты қоса, бүкіл Жетісу қарлұқ
жабғысының қоластына көшеді. Олар ерте феодалдық мемлекет құрады. Араф географы
Әл-Марвази (XII ғ.) қарлұқтар құрамында 9 тайпа болғанын айтады. Қарлұқ
конфедерациясына Жетісу мен оңтүстік Қазақстанның тухси, шігілдер, әзкіштер,
халаджылар, чаруктер, барысхандар, т.б. түркі тілдес тайпалар кірген.
Достарыңызбен бөлісу: