Список использованной литературы

37 

саласының  жедел  жоспарында  ҥштілді  білім  беру  бағытында,  біртума  ойлау  қабілетімен  ерекшеленетін  жеке 

тҧлға қалыптастыру міндеті тҧр. 

Тіл  белгілі  бір  мҽдениеттің  бҿлшегі  болып  табылатындықтан,  біз  осы  мҽдениеттің  ерекшеліктерімен 

таныс  болуымыз  керек.  Олай  болса,  қандай  тілдік  іс-ҽрекет  болсын,  біз  оқушының  бойына  бағдарламамен 

белгіленген  деңгейдегідей  ауызекі  сҿйлеу  тілінің  дамуына  ықпал  жасауымыз  керек.  Бҥгінгі  таңда  Қазақстан 

Республикасында  ҥш  тілді  меңгерту  барысында  ҿркениетті  елдердің  тҽжірибесі  мен  отандық  озық  дҽстҥрлер 

негізінде тілдерді оқытудың жаңа бағыттары қалыптасуда. Тілді еркін меңгеруге дейін алып келетін бірден-бір 

алғышарттардың қатарында сҿйлеу ҽрекетінің тҥрлеріне қатысты тапсырмалар жҥйесін жан-жақты дамыту мен 

жетілдіру тҧрғаны анық. 

Қазіргі таңда қазақ тілін оқыту деңгейлері бірінші сыныптан бастап қолданыс тауып, осыған сҽйкес тілді 

оқыту деңгейлері қолданысқа ене бастады. Қазақ тілі пҽніне арналған бағдарлама білім берудің ҧлттық жҥйесін 

халықаралық  стандарттарға  негіздей  отырып,  еліміздің  алға  қойып  отырған  іргелі  міндеттеріне  сай  жҽне 

қоғамдағы  ҽлеуметтік-экономикалық ҥдерістерді, ҧлттарды бейбітшілік  пен келісім ҿмірсалтын қалыптастыру 

саясатын  ҧстану  қағидаларын  басшылыққа  ала  отырып,  мемлекеттік  тілді  оқытудың  тиімді  ҽрі  сапалы 

жҥйелерін қалыптастыруды кҿздейді. 

Бастауыш  сынып  оқушыларына  қазақ  тілін  сҿйлесім  ҽрекеті  арқылы  мҽдениетаралық  қатысым  қҧралы 

ретінде  меңгерту,  оқушылардың  ҽлеуметтік-тҧрмыстық  ,  ҽлеуметтік-қоғамдық,  ҽлеуметтік-мҽдени  орталарда 

тілдік  шектеуді  сезінбей,  ҿзін  еркін  ҧстауына  мҥмкіндік  туғызу-негізгі  ҧстаным  болып  табылады.  Қазақ  тілі 

пҽнін  оқыту  ҥдерісі  тыңдалым,  оқылым,  жазылым,  айтылым  ҽрекеттері  арқылы  жҥзеге  асырылады.  Оқу 

ҥдерісінде жҥйелі жҥргізілетін сҿздік жҧмысы, ҽңгіме оқу, мҽтінмен жҧмыс жасау, ҿлеңдер жаттау, жағдаяттық 

тапсырмалар  орындау,  постермен  жҧмыс  істеу,  сахналық  қойылым  дайындау  т.б.  белсенді  ҽдістерді  қолдану 

барысында оқушылардың сҿздік қоры жетілдіріледі. 

Қазақ  тілін  оқыту  арқылы  оқушылардың  ҿз  бетімен  білім  ала  беру  қабілетін  дамыту  бағытын  кҿздеп 

отырған жаңартылған білім технологиясының ҽдіснамалық ҧстанымдары мыналар бола алады: 

 

Қазақ тілін қарқынды оқыту технологиясы-ғылым нысаны бола алатын ҧғым 

 

Қазақ  тілін оқыту арқылы  білім алушының іздену, жаңалықтар ашу, оларға ҿзіндік тҥйінді шешімдер айта 

білу қабілетін дамыту технологиясы-ҿзіндік ерекшелігі мол ішкі қҧрамға ие жҥйе 

 

Қазақ  тілін  жеңілден  тереңге  оқыту  технологиясы  негізінде  оқушылардың  ҿзіндік  шешімдер  жасай  алу 

қабілетін, ойлауын дамыту технологиясы-оқушылардың ізгілікті тҽрбиелеуге бағытталған жалпы оқу ҥдерісінің 

қҧрамды бҿлігі, сондықтан ол адамгершілік ҧстанымдарын негіз етіп алады. 

Тіл ҥйрену барысында саналылық, белсенділік кҿрнекілік, тҧрақтылық, тҥсіністілік тҽрізді дидактикалық 

ҧстаным  тҥрлерінің  тҽжірибелік  маңызы  зор.  Мҽселен,  саналылық  ҧстанымын  алатын  болсақ,  тіл  ҥйренуші, 

алдымен тілдік бірліктер мен олардың қолданылуы туралы ережелерді ҥйренеді. Артынан жаттыға келе оларды 

автоматты  тҥрде  жҥйелі  қолдануға  дағдыланады.  Белсенділік  ҧстанымы  бойынша  оқытушының  аз,  тіл 

ҥйренушінің кҿбірек сҿйлегені басты назарда болады.  

Тыңдаушы  белсенділігін  жетілдіру  ҥшін  ҥйретудің  ойын,  жарыс,  кҿрнекілік  тҥрлері  қолданылатыны 

белгілі. Кҿрнекілік ҧстанымы-кең тараған ҧстанымдардың бірі. Ғалымдардың пайымдауынша , сезім мҥшелері 

арқылы нені қолдануға болады- соның бҽрі кҿрнекілік қызметіне жҧмсалады. Аталған ҧстанымның тілдік жҽне 

тілдік  емес  деп  аталатын  екі  тҥрі  бар.Тіл  ҥйрену  сабақтарында  кҿрнекілік  ҧстанымының  ҥйретушілік, 

бақылаушылық,  ҧйымдастырушылық  тҽрізді  қызметтері  анықталады.  Беріктік  ҧстанымы-тіл  ҥйренушінің  оқу 

материалын тҥсініп, тҥрлі жағдаяттарда қолдануынан кҿрінеді. 

Дҥниеде  ҥш  мың  тіл  бар,  ҽр  тілде  сҿйлеушілердің  ҿз  ҽлемдік  кҿзқарасы  бар.  Олардың  ҿздеріне  тҽн 

мҽдениеті,  ҽдет-ғҧрпы,  салт-дҽстҥрі,  тарихы  бар.  Сондықтан  да  тҥрлі  тіл  ҿкілдері  қарым-қатынас  жасағанда 

олардың арасында  тілдік қайшылықтар болады,  себебі бір тілде бір ҧғымның екінші  тілде баламасы  болмауы 

мҥмкін, ҿйткені ол ҧғым сол мҽдениетке ғана тҽн, басқа мҽдениет ҿкілдері оны білмеуі де мҥмкін. Сондықтан 

да тілді ҥйретудің негізгі мақсаты-сҿйлету, оқушының оқытушыны мҧқият тыңдап, қайталап, тҥсінуі, ҿз пікірін 

басқамен  бҿлісе  білуі  болып  табылады.  Оқытушы  ауызша  сҿйлеуге  ҥйретуде  кҥнделікті  сабақта  қайталанып 

отыратын  сҿздермен  жҧмыс  жасай  отырып,  оқушының  тілге  деген  белсенділігін  арттыру  мақсатында 

тақырыпқа байланысты тілдік бірліктердің, фразеологиялық оралымдардың, сҿйлеуге арналған жағдаяттардың 

мазмҧнды мақсатқа сай болуына кҿңіл бҿлуі қажет. 

Ауызекі сҿйлеуді дамыту жаттығуларының бірі ретінде бҧйрықпен жҧмыс жасаймын. Ресей оқытушысы 

А.Ю.Частухинаның  айтуынша,  бҧйрықты  кҥнделікті  сабақта  қайталанып,  сабақ  сайын  бҧйрық  мазмҧнын 

ҿзгертіп отырып ҥйрету оқушының оқып тҥсінуіне, есінде қалуына ҥлкен жол ашады делінген. 

Қазіргі уақытта кҥнделікті қажеттіліктерге сай туындап отырған кҿп тілді білу, ҽсіресе мемлекеттік тілді 

білу  мен  оны  меңгерту  қазіргі  кезде  ҿзекті  проблемалардың  бірі  десек  қателеспейміз.Осы  бағытта  біраз 

ҽдістемелік-ғылыми еңбектер мен оқулықтар, мақалалар жарық кҿруде. Барлығының ортақ мҧраты мен міндеті 

–тілді меңгерту, ҥйрету, қажетті ортада еркін қолдана білудегі тілдік іскерлігін дағдыландыру.  

Білімнің,  дҽріс  беруде,  оқытудың  жаңа  ҽдістері  мен  тҽсілдері,  бағыттары  артуда.  Соңғы  ҽдістемелік 

еңбектерден аңғарғанымыз оқытудың ең тиімді тҽсілдерінің бірі топпен жҧмыс жҽне жеке жҧмыс. Оқушының 

ҿзіне бағытталған білім болып табылады. Сабақ барысында да оқытушы барлық ҧйымдастырушылық қабілеті 

мен  шеберлігін  ҽрбір  оқушының  ынта-жігері  мен  белсенділігін  арттыратын,  қызығушылығын  оятатын  іс-

ҽрекеттерге жҧмсағанда тиімді ҽрі жемісті нҽтиже беретіні сҿзсіз.  

38 

Тіл оқытуда белсенді қолданылатын рольдік ойындар, интербелсенді ҽдістер, коммуникативті –бағдарлы 

оқытушы т.б. ҽдістермен жҥзеге асырылады. Осы бағытта ҽрбір оқытушының ҽдіс-тҽсілдерді қолданған кезде, 

оны сол сҽтте қолданып қана қоймай болашақта да пайдаланса, іске асырса деген ойы болатыны сҿзсіз. Ал бҧл, 

ҽрине,  оқушының  жадында  ҧмытылмастай  етіп  қалдыратын  тақырып  пен  тапсырма  тҥрлері,  тақырыпты 

игертудегі оқытушының ҧйымдастырушылық қабілетімен тікелей байланысты. Қазақ тілін мҽдениет пен салт-

дҽстҥрмен байланыстырып оқытудың ҿзіндік ерекшеліктері бар екендігін осы жерде айта кетуіміз керек.  

Оқытудың ҿзіндік ерекшелігі қазақ тілін жақсы білетін, сҿйлей алатын оқушылардың тілдік қатысымдық 

қызметімен бірге, ол кҿптеген қызметтерімен анағҧрлым бай. Сабақ барысында дҽлел ретінде тілдік фактілер, 

тарихи мағлҧматтар, ҽр тҥрлі этнографиялық, этнолингвистикалық зерттеулермен келтіріледі. Тілдің сан қырлы 

қҧбылыс екендігіне аңыз бен ҽпсаналардағы фактілер, ертегілердегі образдардың кҿмегі тиіп жатады. 

Мысалы,  ҿкпе  сҿзінің  «реніш,  наз»  мағынасын  ашып  беруде  ҿкпені  тағам  ретінде  қонаққа 

ҧсынылмайтыны мен «Ертҿстік» ертегісінде жалмауыз кемпір ҿкпе бейнесінде келгендігі халықтың осы ҿкпеге 

деген ҿзіндік кҿзқарасынан болуы керек. Осы секілді сабақ барысында бауыр, жҥрек, жалпы, дене мҥшелерінің 

басқа  заттармен  қҧбылыстарға  атау  ретінде  беруді  қазақ  халқының  ҿзіндік  дҥниетанымы  маңызды  орын 

алғандығы айтылып, деректермен қамтамасыз етіледі. Осы ретте Абай Қҧнанбаевтың Қара сҿздерінен алынған 

қазақтың жҥрек туралы айтқаны ҿте маңызды дерек.  Мыс:Тірі адамның жҥректен  аяулы жері бола ма? Біздің 

қазақтың жҥректі кісі дегені - батыр дегені. 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1.

 

Республикалық ғылыми-ҽдістемелік Қазақ тілі: ҽдістеме журналы 2011ж №5 

2.

 

Оқу бағдарламасы. Қазақ тілі 1-4 сынып 2016ж 

3.

 

Республикалық ҧстаз газеті. 2016ж сҽуір  

 

 

ОБУЧЕНИЕ ЯЗЫКАМ В УСЛОВИЯХ ПОЛИЯЗЫЧНОГО ОБРАЗОВАНИЯ 

 

Алмуханова Г.А., Кошкинбаева А.Е., 

учителя начальных классов школы-гимназии №17 

 

Вхождение  Казахстана  в  мировое  образовательное  пространство  особым  образом  актуализирует 

проблемы  полиязычного  образования,  эффективность  разрешения  которых  во  многом  обусловлена  как 

вертикальной, так и горизонтальной преемственностью всех уровней и звеньев системы образования. В связи с 

этим  есть  настоятельная  необходимость  приведения  в  единую  систему  фрагментарно  наработанной  практики 

полиязычного образования в отдельных вузах и школах Республики Казахстан, что обеспечит преемственность 

образовательных  программ,  обусловит  высокое  качество  и  эффективность  формирования  полиязыковой 

личности как одного из существенных факторов развития интеллектуального потенциала страны. Современное 

состояние  полиязычного  образования  в  школах  и  вузах  Казахстана  обусловлено  осознанием  необходимости 

концептуально-целостного  подхода  к  решению  проблем  полиязычного  образования,  началом  формирования 

нормативной  и  научно-методической  базы,  определением  путей  решения  вопросов  кадрового  обеспечения, 

актуализацией проблемы преемственности школьных и вузовских программ полиязычного образования, в том 

числе обучения языкам. 

В  аспекте  полиязычного  образования  сегодня  в  Казахстанеразработан  Стандарт  непрерывного 

уровневого  обучения  государственному  языку  в  системе  «детский  сад  -  школа  -колледж  -высшее  учебное 

заведение»  в  котором  определены  уровни  обучения  казахскому  языку  как  неродному  в  соответствии  с 

общеевропейской рамкой владения языками (CEFR), отражено содержание обучения и прописаны требования к 

уровням  обученности  казахскому  языку  по  четырем  видам  речевой  деятельности  (аудирование,  говорение, 

чтение  и  письмо).  В  целом,  предлагаемые  в  Стандарте  уровни  соответствуют  положениям  Государственной 

программы функционирования и развития языков в Республике Казахстан; 

Безусловно,  стандартизация  обучения  языкам  предполагает  разработку  новых  Типовых  учебных 

программ  языковых  школьных  предметов  и  вузовских  дисциплин,  которые  должны  предусматривать 

преемственность не только содержания языкового образования, но и процессуально-технологических аспектов 

обучения  языкам,  в  том  числе  и  процедур  оценивания  учебных  достижений.  Иными  словами,  в  Типовых 

программах, кроме содержания образования по каждому уровню, должны быть четко прописаны требования к 

практическому  владению  языком  по  четырем  видам  речевой  деятельности,  а  также  формы  и  критерии 

оценивания уровня обученности языку. 

Стандартизация  обучения  языкам  требует  новых  концептуальных  подходов  к  полиязычному  образованию, 

которые определяются сегодня совокупностью следующих методологических принципов: 

 

принцип  непрерывности  понимается  как  связь,  согласованность  и  перспективность  всех  компонентов 

системы  (целей,  задач,  содержания,  методов,  средств,  форм)  между  уровнями  полиязычного  образования  (по 

вертикали); 

 

принцип  преемственности  является  фактором,  обеспечивающим  целостность  всех  компонентов  системы 

(целей,  задач,  содержания,  методов,  средств,  форм)  на  каждом  уровне  полиязычного  образования  (по 

горизонтали); 

39 

 

принцип  «двойного  вхождения  знаний»  обеспечивает  параллельное  овладение  языками  через  изучение 

языковых  дисциплин и через язык обучения  неязыковых дисциплин (к примеру, химия,  физика  изучаются на 

английском  языке, история Казахстана, казахская литература  —  на  казахском, русская литература, всемирная 

история — на русском и т. д.); 

 

принцип  функциональной  активности  языков,  контактирующих  в  этнокультурном  образовательном 

пространстве,  который  означает  создание  условий  для  активного  использования  различных  языков  в 

соответствии  с  потребностями  и  интересами  общества  в  институциональной  сфере,  и  с  интересами  и 

потребностями  личности  и  отдельных  социальных  групп  во  вне  институциональной  и  неформальной  сферах 

[3]; 

 

принцип  сбалансированности  государственного  (казахского)  и  официального  (русского)  языков  в 

содержании образования означает учет особенностей социолингвистической ситуации конкретного региона [3]. 

Акцент  на  этих  двух  языках  продиктован  тем,  что  в  различных  регионах  Казахстана  их  функциональная 

активность неравнозначна.  Имеется в виду, что русский язык менее активен в южных областях страны, тогда 

как в северных он обладает более широкой сферой употребления. 

Реализация  данных  и  других  принципов  (гибкости  и  адаптивности  к  изменениям  в  социально-

экономической  жизни,  в  профессиональной  деятельности,  умение  жить  в  поликультурном  мире, 

профессионализации, предполагающей использование иностранного языка в профессиональных целях) требует 

соответствующих методов и специальных средств для достижения конкретных целей и задач. 

В  частности,  педагогической  науке  предстоит  дать  четкие  ответы  на  соотношение  языков  в  контексте 

полиязычного образования. Так, в реальной практике казахстанского образования нередко встречаются понятия 

«первый язык», «второй язык», «третий язык». Это способствует нежелательной терминологической вольности, 

что  приводит  к  обезличиванию  языка  как  социальной  и  государственной  ценности,  в  то  время  как  есть 

общепринятые понятия «родной язык», «неродной язык», «иностранный язык». Поэтому следует использовать, 

к примеру, понятия «казахский язык как родной», «казахский язык как неродной», «русский язык как родной», 

«русский язык как  неродной». Тогда  не  будет смешения понятий  «родной язык»  и  «язык обучения  в школе», 

так как в школах многонационального Казахстана обучаются дети разных этносов, для которых язык обучения 

не всегда совпадает с родным языком. Поэтому важна выработка единого тезауруса полиязычного образования, 

который не допускал бы двоякого толкования терминов и понятий. Особо это важно для принятия программ-

ных документов. 

Кроме  того,  изучение  языков  в  этом  аспекте  требует  разработки  «Дидактики  обучения 

казахскому/русскому  языку  как  неродному».  В  рамках  полиязычного  образования  актуализируется  также  не-

обходимость  разработки  «Дидактики  обучения  предметов  и  дисциплин  на  английском  языке  в  условиях 

полиязычного  образования».  Педагогическая  наука  Казахстана  сегодня  должна  разработать  научные  основы 

раннего  изучения  и  соизучения  языков  с  учетом  национального  контента  полиязычного  образования.  В  этой 

связи  необходимо  разрабатывать  методику  раннего  обучения  языкам,  которая  должна  строго  учитывать 

возрастные,  психологические,  физиологические  особенности  детей.  Государственная  программа  развития  и 

функционирования языков на 2011-2020 гг. предусматривает в качестве стратегической задачи стимулирование 

обучения  государственному  языку.  Данная  проблема  мотивации  требует  также  целенаправленной  научной 

разработки и обоснования. 

Немаловажной проблемой в связи с обновлением содержания образования, новой парадигмы языкового 

образования  является  вопрос  подготовки  педагогов  новой  формации,  что  предполагает  разработку 

концептуальной  модели  педагога,  способного  работать  в  условиях  полиязычного  образования.  Современный 

педагог должен обладать широким спектром личностных и профессиональных компетенций для инновационно-

педагогической деятельности, для постоянного совершенствования и повышения своей квалификации. 

Анализ  дидактических  материалов  позволяет  констатировать  их  обилие  по  трем  европейским  языкам 

(английскому,  немецкому,  французскому),  по  русскому  языку  как  родному  и  неродному,  казахскому  как 

родному, менее представлены УМК по казахскому языку как неродному. Практически отсутствуют учебники и 

учебно-методические пособия по неязыковым дисциплинам, обучение которым ведется на английском языке. 

Вместе  с  тем  проблема  совершенствования  учебно-методических  комплексов  всех  учебных  предметов, 

начиная  с  начальной  школы,  создания  условий  для  развития  естественного  для  казахстанского  сообщества 

казахско-русского и русско-казахского билингвизма не находит своего системного решения. Это относится и к 

вопросам важности получения начального образования на родном языке. Предметом острой полемики до сих 

пор  остается  последовательность  введения  неродного  и  иностранного  языка  в  курс  начального  обучения.  Не 

решены  вопросы возрастного порога  обучения  другим (неродным и иностранным) языкам: начинать  ли это с 

дошкольного  возраста  или  после  усвоения  азбучной  программы  родного  языка,  есть  ли  опасность 

преждевременного  изучения  иных  языков,  насколько  опасно  это  для  умственного  развития  младшего 

школьника,  насколько  обоснованны  эти  опасения.  Несомненным  при  всем  этом  остается  одно  -  ранняя 

институционализация  интенсивного  изучения  казахского  языка  как  государственного.  Еще  не  созданы 

реальные  условия  для  поэтапного  использования  в  среднем  и  старшем  звене  школы  учебно-методических 

комплексов  по  казахскому  языку,  казахской  литературе,  истории  Казахстана  и  географии  Казахстана, 

разработанных  и  исполненных  на  казахском  языке  с  учетом  ментальности  обучаемых  и  обучающих,  для 

которых государственный язык не является родным. 

40 

Несмотря  на  то,  что  казахский  и  русский  языки,  как  и  английский,  принадлежат  к  разным  языковым 

семействам, первые два объединены общими корнями, уходящими в трехсотлетнюю историю тесного контакта 

и обусловленными единой графикой- кириллицей. Иная ситуация с английским языком, на котором, согласно 

концепции 

полиязычного 

образования, 

предстоит 

обучать 

школьников 

отдельным 

предметам 

естественнонаучного  цикла.  Этот  аспект  полиязычного  образования,  связанный  с  английским  языком  как 

языком интеграции в мировое сообщество, требует кардинальных педагогических инноваций. 

Таким  образом,  внедрение  полиязычного  образования  обусловливает  необходимость  разработки 

Языкового  стандарта  на  основе  сопоставимых  уровневых  моделей  обучения  казахскому,  русскому  и 

английскому языкам, дидактического обеспечения обучения как языкам, так и предметам на английском языке, 

совершенствования  методики  интегрированного  обучения  предмету  и  языку,  а  также  подготовки 

педагогических кадров новой формации. 

Использованная литература: 

1.

 

Государственная  программа  функционирования  и  развития  языков  в  Республике  Казахстан  на  2011-2020 

годы. -Официальное издание. Астана, 2011. 

2.

 

Концепция развития иноязычного образования Республики Казахстан. Алматы, 

3.

 

Жетписбаева Б.А. Полиязычное образования: теория и методология. Алматы: Білім, 343 с. 

4.

 

Кулибаева  Д.Н.  Инновационная  модель  формирования  международно-стандартных  уровней  владения 

иностранным языком в условиях школ международного типа. Алматы, 2003. -213 с. 

 

 

ЖАҺАНДАНУ КЕЗЕҢІНДЕГІ ҤШТҦҒЫРЛЫ ТІЛ ИДЕЯСЫНЫҢ ЖҤЗЕГЕ АСУЫНЫҢ МАҢЫЗЫ 

 

Аманжолова М.К., 

Ембі №3 ОМ орыс тілі пҽні мҧғалімі 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе облысы Мҧғалжар ауданы 

 

Ҽлемнің  тез,  ҽрі  қарқынды  ҿзгеруі  білім  беру  саласына  да  ҿзгерісті  қажет  етеді.  Білім  беру  жҥйесінің 

барша ҽлем елдерінде қалай ҿзгеретіндігі, Қазақстанда ол ҿзгеріс қалай жҥріп жатқаны, мен ҿз мектебіме осы 

ҿзгерістерді қалай ҥйлестіремін деген сауалдар мені де  толғандырды.  Қазіргі ҽлемде болып жатқан қарқынды 

ҿзгерістер  ҽлемдік  білім  беру  жҥйесін  қайта  қарау  қажет  екендігін  паш  етті.  Қазіргі  таңдағы  жаһандану, 

демографиялық  ҿзгерістер,  жаңа  технологиялар  заманында  білім  беру  саласына  да  ҿзгерістер  енгізеді.  Білім 

беру  саласында  қол  жеткізілген  бҥкілҽлемдік  білімнің  мҽні  оқушылар  ҥшін  білімнің  де,  дағдылардың  да  тең 

дҽрежеде  маңызды  екендігіне  саяды.  Заманауи  тҽсілдің  ең  негізгі  ерекшелігі  оқушылардың  алған  білімдерін 

жай ғана иеленіп қоймай, оларды орынды жерде қолдана білуіне басты назар аудару болып табылады, ал ХХІ 

ғасырда талап етілетін дағдылардың мҽні осында. 2012 жылы Біріккен Ҧлттар Ҧйымының Бас Ассамблеясында 

Жапон  мемлекетінің  ҧсынысы  бойынша  2005-2015  жылдары  «Білімді  тҧрақты  дамыту  декадасы»  болып 

жарияланды.  Бҧл  декада  адамзат  алдындағы  ғаламдық  проблемаларды  барлық  елдердің  білім  жҥйесін  бір 

кеңістікте ҿзара ҥйлестіріп қарқынды жҽне тиімді дамыту арқылы шешу мақсаттарын белгіледі. Білімді тҧрақты 

дамыту  стратегиясын  басшылыққа  алған  жоғары  дамыған  елдер  ҽсіресе  Жапония,  Қытай,  Корея,  Малайзия, 

Сингапур сияқты Азия елдері жаһандану ҥрдісін ақпараттық  - коммуникациялық революцияны инновациялық 

технологиялардың  ендірілуін  басқа  елдермен  белсенді  жҽне  тиімді  экономикалық  қарым  –  қатынас  орната 

отырып,  жедел  даму  мҥмкіндігі  есебінде  пайдаланса,  екінші  жағынан,  ҿздерінің  ҧлттық  рухани  жҽне 

экономикалық  тҽуелсіздігін  сақтаудың,  ҧлттық  ҿркендеудің  бірден  бір  кепілі  ретінде  отандық  білім  саласын 

реформалауға аса ҥлкен мҽн беріп оны мемлекеттің басым саясатына айналдырып отыр. 

Оқушылар алған білімдерімен келешекте белгілі бір мҽдени ортада ҿмір сҥруі ҥшін, яғни тез бейімделе 

алуы  арқылы  функционалдық  сауаттылыққа  қол  жеткізеді.  Ҽрбір  сабақты  ҿту  барысында  шынайы  ҿмірмен 

ҧштастыру  оқушылардың  функционалдық  сауаттылықтарын  жҽне  келешекте  ҿз  мамандықтарын  дҧрыс 

таңдауына ҽсер етеді. «Сабақ беру – ҥйреншікті жай шеберлік емес, ол ҥнемі жаңаны табатын ҿнер» - деп, бес 

арысымыздың бірі Ж.Аймауытов айтқандай ҧстаз ҽрқашан сабақты қызықты етіп, тҥрлендіріп ҿткізіп отыруы 

тиіс. Сонда оқушылардың пҽнге қызығушылығы артып, ҿз беттерінше ізденіске ҧмтылады. Сондай оқушының 

ҿз ізденісін тудыру соңғы кездері қатты қолға алынды, ҥлкен ҿзгерістерге ие болды. 

Қазақстандағы  ең  басты  қорлардың  бірі  –  ҥштҧғырлы  тілге  кҿшу,  ал  бҧл  туралы  кҿрші  аймақтар  тек 

армандай ғана алады десек те болады. Алдымызда қойған бағыт-орыс тілін сақтау, ағылшын тілін Enioy English 

бойынша оқып-ҥйрену жҽне қазақ тілін дамыту болып отыр. Ҥштҧғырлы тіл саясатын қолдап жатсақ та, қазақ 

тілін  ҿгейсітуге  болмайтынын  айта  кету  керек.  Ҽсіресе,  ҿркениеттік  алға  шығып,  жаһанданудың  лебі  есіп 

тҧрғанда  кҿп  тілді  білгенге  не  жетсін.  Сондықтан  қазақ,  орыс,  ағылшын  тілдерін  ҥйренген  ҧрпақ  ҿсіп-

қалыптасуы  қажет  деп  есептеймін.  ҚР  Президенті  Нҧрсҧлтан  Назарбаев  еліміздегі  тек  мемлекеттік  тілді  ғана 

емес,  барлық  тілдердің  еркін  қолданылуының  маңыздылығын  атап  ҿтті.  Қазақстан  қазіргі  таңда  ҥштҧғырлы 

тілге  ауысуда.  Орыс  тілінің  Қазақстандағы  мҽртебесі  ҿсуде.  Соңғы  жылдардың  ішінде  орыс  тҧрғындардың 

қҧқықтары ешқашан бҧзылмай сақталып келді. Қазақстанда орыс тілі терең тамыр жайған жҽне бҽсекелістікте 

маңызды қҧрал болып саналады. 130 ҧлттан қҧралатын елімізде орыс тілі маңызды рҿл атқарады.  

41 

Ҧлтаралық саласы, тілдерді дамыту саласы ҿте кҥрделі тақырып. Бҧл тақырыпты қоғамның талқылауын 

беруді  ҿте  ҧстамды  жҽне  дҽйекті  тҥрде  жҥргізу  қажет.  Бір  жағынан  адамдар  болып  жатқан  жағдайдың 

мағынасын  ҧғынулары  қажет.  Қазіргі  таңда  еліміздің  мектептерінде  ҥштҧғырлы  тілді  оқып,  ҥйрену 

бағдарламасы енгізілген. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев Қазақстан жастарының ҥш тілді: 

қазақ, орыс, ағылшын тілдерін білулерін қажет деп санайды. Біздің географиялық орналасуымыз осыны талап 

етеді  жҽне  болашақта  барлығымыз  қытай  тілінде  сҿйлеуге  тырысуымыз  мҥмкін.  Елімізде  орыс  тілін  ҽлемдік 

алты  тілдің бірі ретінде сақтауымыз керек,  жҽне  бҧл біздің халқымыздың табыстарға  жетуіне  ықпал жасайды 

дей келе Н.Назарбаев Қазақстан Конституциясының заңы бойынша елімізде мемлекеттік тіл  – қазақ тілін атап 

кетті.  Қазақстан  Республикасының  халық  ассамблеясының  ХІІ  қҧрылтайында  «Ҥштҧғырлы  тіл»  туралы  идея 

жария  болды.  Бҧл  мҽдени  шараны  кезең-кезеңмен  жҥзеге  асуы  туралы  айтылды.  Осы  идеяның  мағынасы 

мынадай: елімізді ҽлем ҥш тілді бірдей қолданатын жоғары білімді ел етіп таныту. Қазақ тілі – ол мемлекеттік 

тіл, орыс тілі – ол ҧлтаралық тіл жҽне ағылшын тілі – ғаламдық бҽсекеге қабілетті экономикаға сҽтті кіру тілі 

болып  саналады.  Осылайша,  мемлекеттік  тілді  ҽрі  қарай  асқақтатамыз,  ағылшын  тілін  ҥйреніп,  орыс  тілін 

қолдап  отырамыз.  Ҥштҧғырлы  тіл  қазіргі  заманғы  қажеттіліктен  пайда  болып  отыр.  Қай  заманда  да  бірнеше 

тілді білген халқы бар мемлекеттер ҿзінің жан-жақты қабілетін молайтып, толықтырып отырған. Қазіргі кезде 

Еуропада кҿп тілді білу кҿпшілікке ортақ заңдылық болып саналады. Қазақстан ҥшін қазіргі «ҥштҧғырлы тіл» 

идеясы  –  еліміздің  бҽсекеге  қабілеттілікке  деген  бірінші  саты  болып  есептелінеді.  Себебі  кҿп  тілде  еркін 

сҿйлеп, жаза  білетін қазақстандықтар ҿзіміздің елде де, басқа шет елде де қабілетті болып есептеледі. Бҥгінгі 

кезде  педагогикадағы  басым  міндеттердің  бірі  -  шет  тілі  ретінде  ағылшын  тілінде  білім  беруді  жаңа  сатыға 

кҿтеру.  

Қазақстан Республикасы Президенті Н.Назарбаевтың бастамасымен «Ҥштҧғырлы тіл» идеясын ҽрі қарай 

дамыту алдыңғы орынға қойылып, дҥниежҥзілік интеграцияға кіретін тіл бойынша ағылшын тіліне баса назар 

аударылып отыр. Дҥниежҥзілік оқыту кеңістігінде интеграция дамып жақтқан кезде шет тілін меңгеру ең ҿзекті 

мҽселе болып табылады. Қазақстан Республикасының Президенті «Бҥгінгі заманғы Қазақстан азаматы ҥшін ҥш 

тілді  меңгеру  -сҽттілік  пен  табыстылықтың  міндетті  шарты  болып  есептелінеді.  Сол  себептен  2019-20  жылға 

дейін ағылшын тілін білетін тҧрғындардың саны кем дегенде жиырма пайыз қҧрауы тиіс» екендігіне баса назар 

аударған болса, шет тілін меңгеремін дейтіндердің саны айтарлықтай артуда.  

Сондай-ақ  осы  шет  тілі  мемлекетіміздің  оқу  жҥйесінде  ерекше  статусқа  ие  болғандығына  баса  назар 

аударады.  Халықтың  халықаралық  қатынастарының  сапалық  ҿзгерістері  адамзаттың  зияткерлік,  сондай-ақ 

тҽжірибелік  іс-қимылдарындағы  кҿптілдік  сҧранысқа  иемдену  керектігін  тудырып  отыр.  Ағылшын  тілі  пҽні 

ҿзге  де  орта  білім  беретін  сабақтар  секілді  тҽрбиелік  білімдік  айтарлықтай  ҿзекті  міндеттер  атқарады.  Жас 

буынға ағылшын тілінде жазуды, оқытуды, сҿйлеуді, бірінші тілден басқа тілге аударуға дағдылануды ҥйрету 

кезінде  сол  мемлекеттің  ҽдет-ғҧрпын  да  қоса  оқытамыз.  Кейінгі  кездері  еліміз  ағылшын  тілін  меңгеруге 

айтарлықтай ықпал жасап отыр. Ал осының айғағы болып ҚР Президенті Н. Ҽ.Назарбаев «Мемлекет болашағы-

жас буынға» баяндамасында: «Қазақстан Республикасында ел келешегі – жас буынның дҥниежҥзілік стандартқа 

сҽйкес білім алуы ҥшін кҿптеген жағдайлар жасалған. Келешекте қабілетті жас ҧрпақтың мемлекет ҥшін аянбай 

еңбектеніп, еліміздің атағын асыратынына, мҽртебесін кҿкке кҿтеретініне сенемін» деген.  

жүктеу/скачать 5,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: