Педагогических работников по актюбинской области


Список использованной литературы



Pdf көрінісі
бет6/105
Дата06.03.2017
өлшемі5,85 Mb.
#8085
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   105

Список использованной литературы: 

1.

 



Послание  Президента  Республики  Казахстан  –  Лидера  нации  Н.А.Назарбаева  народу  Казахстана 

«Казахстанский путь – 2050»: единая цель, единые интересы, единое будущее». - Астана, 2014.  

2.

 

Государственная программа развития образования Республики Казахстан на 2011-2020 гг., Государственная 



программа  развития  и  функционирования  языков  в  Республике  Казахстан  на  2011-2020  годы.  Утверждена 

Указом Президента Республики Казахстан от 29 июня 2011 года № 110–Астана,2011. 

3.

 

Концепция развития образования Республики Казахстан до 2015 года.  



4.

 

Буланкина  Н.Е.  Проблема  эффективного  культурного  самоопределения  личности  в  полиязыковом 



образовательном пространстве. – Москва: Изд-во АПКиПРО, 2002. 

 

 

ЖАҺАНДАНУ КЕЗІНДЕГІ КӚПТІЛДІЛІКТІҢ ҚАЖЕТТІЛІГІ МЕН МАҢЫЗЫ 

 

Абилдина.Ж.Ш., 

№27 орта мектеп-лицейінің қазақ тілі мен ҽдебиеті пҽні мҧғалімі 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе қаласы 



 

Ҿркениетті  қоғамда  тіл  адамзаттың  баға  жетпес  қҧндылығы  болып  табылады.  Халқымыз  ежелден  тіл 

абыройын биік кҿтеріп, «Ҿнер алды ــ қызыл тіл» деп, сҿз ҿнерін бар ҿнердің алдына қойып, жоғары бағалаған. 

Ҽдетте  тіл  жҿнінде,  тіл  ــ  адамдар  ара  қарым-қатынас  жасау  қҧралы  деп,  оған  жай-жадағай  анықтама 

берілгенімен, іс жҥзінде тіл тек адамдар ара қарым-қатынас жасау қҧралы ғана болып қалмастан, қайта онан да 

маңыздысы, ол белгілі бір ҧлттың ҧлттық сана-сезімі, халықтың халықтық қасиеті, оның жалпы тарихы, ҽдет-

ғҧрпы, мҽдениеті қатарлыларды тҧтастай ҿз бойына қамтып жататын кҥрделі ҧғым. Сондықтан тіл мейлі қайсы 

ҧлттың  болмасын  тарихы  мен  тағдырының,  тҽрбиесі  мен  тағылымының,  бҥкіл  халықтық  болмысының  баға 

жетпес асылы, сарқылмас қҧнды қазынасы, ҧлт рухының ҧйтқысы болып келген.  

Қашан  да  игі  істің  басы  –  тіл.  Бір  азаматтың  ҿз  ана  тіліне  қанық  болуы  шарт  астында  ҿзге  бір  ҧлттың 

тілін жетік игеріп, сол ҧлт азаматтарымен ойдағыдай тіл табыса білуін ҥлкен біліктіліктің белгісі деуге болады. 

Ҿмірде  ҿзге  бір  ҧлттың  тілін  игерген  адам  сол  халықтың  ішкі  жан-дҥниесін  тҥсініп,  кҥллі  мҽдени 

қҥндылықтарымен  танысу  орайына  ие  бола  алады.  Азаматтарымыздың  қазіргі  ай  сайын  алға  ілгерлеп,  кҥн 

сайын жаңарып, тез қарқынмен дамып бара жатқан ҿзгерісшең ҿмірге ойдағыдай сҽйкесуі ҥшін, қос тілді болып 

қана қалмай, қайта кҿп тілді болуы тҿтенше қажеттілікке айналуда. Бҧлай істеу ҽр азаматтың ҿзіне де, ҿзгеге де 

тиімді.  Сондықтан  қазіргі  қоғамда  кҿп  тілді  болу  ҽрқандай  адамды  кең  ҿріске,  тың  ҿмірге  бастайтын  жол 

есептелмек.  Жалпы  кҿптілді  меңгеру  деген  ҧғым  қазақ  дҥниетанымында  бҧрыннан  бар  тҥсінік.  Мҧны  ел 

басқарушыға қойылатын талаптардың бірі «жеті жҧрттың тілін білу» екендігінен байқауға болады.  

Себебі  ата-бабамыз  кҿптеген  хандықтардың  кҿшбасшысына  жеті  ҿнерді  меңгерген  адамды  лайық  деп 

танып,  сайлаған.  «Елін  қорғауда  –  бес  қаруын  толық  пайдалана  білу»,  «ата-бабасының  салып  кеткен  ҽдет- 

ғҧрып,  салт-дҽстірін  білу»,  «тҧрмысты  елді  мекеннің  географиялық  орналасуына  сҽйкес  ҧйымдастыра  білу» 

жҽне «кҿршілес мемлекеттермен сауатты саяси қатынас жасай білу»т.б.Тарихи деректерге жҥгінсек, осыдан 12 

ғасырдың  алдында  жасаған  энциклопедик  ғалым,  ҽлемде  Аристотелден  кейін  екінші  аға  ҧстаз  аталған  ҧлы 

ғҧлама  Ҽбу  Наср Ҽл-Фараби бабамыз ҿз  ҿмірінде 70-ке  жуық ҧлттың  тілін  жеттік білгендіктен, артына мҽңгі 

ҿшпес мол рухани қҧнды мҧра қалтырып кеткендігі анық. Солардың бірі ҧлы ақын Абай атамыз діни сауатын 

араб  тілінде  ашып,  орыс  тілін  ҿз  бетінше  меңгерген  жҽне  де  А.С.Пушкиннің,  М.Ю.Лермонтовтің  т.б 

классиктердің  шығармаларын  аударды.  Сол  ҧлттың  тілін  білу  арқылы  ҧлан  ғайыр  қазақ  даласына  орыс 

мҽдениетін  таратқан.  Сондықтан  ҥлкен  кҿштен  қалмаудың  бірден  бір  жолы  -  кҿп  тіл  меңгеруде.  Кҿп  тілді 

меңгерген адам ҽуелі ҿз тілінде ой қортып, туған халқына ҿнеге болып, ҿзге жҥртпен бҽсекеде ырықты орынды 

иелеп,  сан  мҽдениетті  санасына  салып  сараптай  алса,  онда  ол  ҿз  ҿмірін  қалайда  мағыналы  ҿткізетін  айтулы 

тҧлға  болып  жетілері  қақ.Бҥгінгі  таңда  елімізде  «Кҿптілділік»  мҽселесі  кҿкейкесті  мҽселелердің  бірі  болып 

саналады. 

Ҥштілділік  жҿніндегі  сҿз  Елбасымыздың  ―Тілдердің  ҥштҧғырлығы  мҽдени  жобасын  кезеңдеп  жҥзеге 

асыруды қолға  алуды ҧсынамын.  Қазақстан  бҥкіл ҽлемге  халқы  ҥш  тілді  пайдаланатын мҽдениетті ел ретінде 

танылуға  тиіс.  Бҧлар  -  қазақ  тілі  -  мемлекеттік  тіл,  орыс  тілі  -  ҧлтаралық  қатынас  тілі  жҽне  ағылшын  тілі  - 

жаһандық экономикаға ойдағыдай  кіру тілі‖  деген салиқалы  ҥндеуінен бастау алған болатын. Сонымен  қатар 

Нҧрсҧлтан  Ҽбішҧлы:  ―Мектептерге  ағылшын  тілінен  шетелдік  оқытушыларды  тарту  қажет.  Кез  келген 

ортанқол мектептің балаларға ең жоғары деңгейде шет тілін оқып ҥйренуіне жағдай жасайтындай дҽрежеге қол 

жеткізуіміз міндет‖, [1] - деп етекше атап кҿрсеткен. 

Ҥштілділік  -  нақты тҧлға, ҧжым, халықтың белгілі бір қоғамда қарым-қатынас ҥдерісінде қажет болған 

жағдайда ҥш тҥрлі тілді алма-кезек қолдану қҧбылысы. 

Бҥгінгі таңда мемлекетімізде ҥштілділік мҽселесін нақты іс тҥрінде жҥзеге асыру керек пе? Ҽрине, керек. 

Еліміз  бен  жерімізге  ие  болатын  жастар  ҥш  тілді  де  қатар  меңгеруі  тиіс.  Бірақ  бҧл  ҥш  тілдің  тҧғыры  бірдей 

деген сҿз емес. Қазақстанда бір ғана тҧғырлы тіл бар, ол мемлекеттік тіл – қазақ тілі.  

Тҧғыр  сҿзі  діңгек,  қазық  деген  мағынада  қолданылады.  Бір  шаңырақты  кҿтеру  ҥшін  ҥш  діңгек  керек 

емес.  Бір  діңгекпен  кҿтерген  шаңырақтың  жан-жағынан  уықтар  қадалып,  оның  беріктігін  қамтамасыз  етеді. 



27 

Біздің  алтын  діңгегіміз,  тҧғырымыз  –  қазақ  тілі,  ал  жан-жағынан  ҿзге  тілдер  мемлекеттік  тілді  қолдап  уық 

секілді  қадалады.  Бірақ  кейбіріміз  ҥштілділік  ҥдерісі  жҿнінде  басқаша  кҿзқарас  танытып  жатамыз.  Мҧның 

себебі осы бір сҿздің мағынасын тҥсінбеуден келіп шығады. Бірқатары осы бағытты ҧстануға оң кҿзбен қарап, 

қҧптаса, енді бірі ҿз қарсылықтарын білдіруде. 

Атап айтсақ, саясаттанушы Т.Ҽбдуҽлидің: «Мемлекет басшысы жаһандану жҿнінде мҽселе кҿтергенде де 

ҿре  тҥрегелдік.  Жаһандану  дегеніміз  қарапайым  сҿзбен  айтқанда  жоғары  деңгейге  жеткен  елдермен  қарым-

қатынасымызды нығайту. Соның бірі - тілдік коммуникация. Бҧл ҥшін халықаралық қатынас тілі болып жҥрген 

ағылшын  тілін  ҥйренуге  жастарымызды  жатпай-тҧрмай  баулуымыз  керек.  Оның  қажеттілігін  уақыт  ҿткен 

сайын  ҿткір  сезініп  келеміз»  [2]  Ия,  расында  да,  ағылшын  тілі  қазақ  жерінде  ҿз  ҥстемдігін  жҥргізе  алмайды. 

Қазақстанда  тек  қазақ  тілі  ғана  билік  қҧра  алады.  Ағылшын  тілі  –  қазақ  жерінің  жаңа  ҽлемге  ашар  есігі. 

Ҥштілділікті  ҥрейлі  кейіпте  елестететін  кейбір  ағаларымыз  «мҧны  ең  соңғы  ҿлу  деп  те  қорқатындығын»  [5] 

жасырмайды. Жоқ! Біз ҿзге тілдерден қорықпауымыз керек. Керісінше, сол тілдерді пайдалана отырып ҿзімізді 

ҿзгелерге  таныта  білуіміз  қажет.  Мҽселен,  М.Ҽуезовтың  «Абай  жолы»  романы  ағылшын  тіліне  аударылмаса 

Абайдай ғажап ақынымызбен қалай мақтанар едік? 

Ағылшын тілін ҥйренгеннен біз мҽңгҥрттенбейміз. Ағылшын тілі - ҽлемдік бизнес тілі, мемлекеттік тіл – 

ҧлт тілі. Мемлекеттік тілде сҿйлеу - ҽрбір Қазақстан азаматының борышы. Ағылшын тілі қазақ тілін ҥйренуге 

ешқандай кедергі жасамайды. Тек соны тҥсіне білу керек. 

Елбасымыз Н.Ҽ. Назарбаев Қазақстан халқына Жолдауында ҥштілділік (полилингвизм) мҽселесіне кҿңіл 

бҿліп, «Қазақ тілі-мемлекеттік тіл...» «Орыс тілі-ҧлтаралық қарым- қатынас тілі...» «Ағылшын тілі –жаҺандық 

эконимкаға  ойдағыдай  кірігу  тілі..»  дей  келе,  мемлекеттік  тілді  дамытамыз,  орыс  тілін  қолдаймыз  жҽне 

ағылшын тілін ҥйренеміз деп, бҥгінгі таңда тілдерді дамыту мҽселесі мемлекеттік деңгейдегі міндет екенін де 

атап  кҿрсетті.  «Тілдердің  ҥштҧғырлылығы»  атты  мҽдени  жобасында:  Білім  беру  жҥйесіндегі  мектептер, 

балабақшалар, жоғары оқу орындар ҥш тілде ҿткізілу керек. «Ҥштілділік» бағдарламасының негізінде қазақ тілі 

орыс тілі ағылшын тілідерін меңгеру кҿзделуде. 

Ҽлемдік ғаламдандырудың ҿткізгіші, ғаламдандыру тілі болып танылған ағылшын тілін білу  - ағылшын 

тілді елдермен тиімді байланысқа тҥскен ҽлемдік деңгейде ҿз орнын ойып тҧрып ала бастаған Қазақстан ҥшін 

қажеттілік.  Қиындық  туғызатыны  -  аталған  ҥш  тілді  меңгерген  мамандардың  кездесе  бермейтіні.  Ендеше, 

аталған  компоненттерден  тҧратын,  яғни  қазақ,  ағылшын,  орыс  тілі  қатысқан  ҥштілділік  сҿйлермендерін 

дайындау кезек кҥттірмейтін мҽселе. 

Егер біз Ахмет Байтҧрсынов айтқандай, қазақ тілін дҧрыс жҧмсай білсек, ол қоғамдағы тілге жҥктелетін 

қажеттілігіміз  болса  ҿтеуге  жарайтын  бай  тіл.  Мҽселе  тілдің  міндетін  дҧрыс  тҥсініп,  ҿз  міндетімізді  атқаруда 

болып  отыр.  Ҧлт  ҿркендеп,  тіліміз  ҿз  еліміздегі  жҽне  халықаралық  дҽрежедегі  позициясын  нығайтқан  кезде, 

біздің сҿздеріміз де ҿзге тілдерге енетіндігіне, тіліміздің ҽлемдік ақпарат кеңістігінен ҿз орнын иеленетіндігіне 

кҥмҽн келтірмеуге болады. Дҽл бҥгін де қазақ тілінің ҽлем тілдерінің ешқайсысынан да кем тҥспейтін, бірнеше 

ғасырлық даму тарихы бар, ҧлттық ҽдеби тіл деңгейіне дейін дамып жетілген ҧлы тіл екендігіне еш кҥмҽн жоқ. 

Қазақстан  Республикасының  Президенті  Нҧрсҧлтан  Ҽбішҧлы  Назарбаев  Қазақстан  халықтары 

Ассамблеясының 12 сессиясында: «Қазақстандықтардың жас ҧрпағы кем дегенде ҥш тілді білулері тиіс: қазақ, 

орыс, ағылшын тілдерін еркін меңгерулері қажет»-деп, Еуропадағы мектеп тҥлектері мен студенттерінің ҿзара 

бірнеше  тілде  еркін  сҿйлесулері  қалыпты  жағдайға  айналғандығын  атап  ҿтті.  Кем  дегенде  ҥш  тілді  меңгеру-

заман  талабына  айналып  отырған  қажеттіліктердің  бірі.  Ҽлемдік  білім  беру  іс-  тҽжірибесінде  кҿптілді  жҽне 

билингвалды  білім  беру  жаңалық  емес,  атап  айтқанда,  АҚШ  пен  кҿптеген  Еуропа  елдерінде,  ҽсіресе  соңғы 

жылдарда  бҧл  бағытта  жетістікке  қол  жеткен.  Бірақ,  қазақстандық  білім  беру  жҥйесінде  кҿптілді  жҽне 

билингвалды  білім  берудің  халықаралық  іс-тҽжірибесінде  қолданыс  тапқан  моделдерін  енгізу-  жаңа 

педагогикалық проблема, ҿйткені ол жаңа жағдайларда шығармашылық тҧрғыдан іске асырылуы тиіс.  

Тҽуелсіз Қазақстан қоғамындағы кҿптілділіктің орнын саралап, лингвистикалық капиталын арттырудың 

басты жолы ретінде кҿптілді білім беру жҥйесінің маңызын айқындалып отыр. Еліміздің қазіргі заман талабына 

сай  ҚР  «Білім  туралы»  заңының  5-бабында  «Барлық  оқу  орындары  мемлекеттік  жалпы  міндетті  стандартқа 

сҽйкес  мемлекеттік  тіл  ретінде  қазақ  тілін  білу  мен  дамытуды,  орыс  тілі  жҽне  бір  шетел  тілін  оқып  ҥйренуді 

қамтамасыз  етуге  тиіс»  деп  кҿрсетілген.  Мемлекетіміздің  мектеп  реформасында  қаралған  ҥш  тілде  оқыту-

қазіргі заман қажеттілігі.  

Қазіргі  таңда  адам  қызметінің  барлық  салаларында  жаһандану  ҥрдісі  орын  алғандықтан,  білім  беру 

саласында  қайта  қарастырулар  жетілдіруде.  Сол  себептен  ақпараттық-  комуникативтік  қҧзырлықпен  қатар, 

полимҽдениеттілік бҥгінгі уақытта ҽлемдік білім беру қоғамдастығының кеңістігін қалыптастыратын білім беру 

қҧзырлығының  басты  бағыттарының  бірі  ретінде  анықталды.  «Жаңа  онжылдық-жаңа  экономикалық  ҿрлеу-

Қазақстанның  жаңа  мҥмкіндіктері»  атты  Жолдауын  жҥзеге  асыру  мақсатында  дайындалған  Қазақстан 

Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы- білім беру 

жҥйесінің  бҽсекеге  қабілеттілігін  арттыру,  адам  капиталын  дамыту  ҥшін  білім  мазмҧнын  тҥбегейлі  жаңғырта 

отырып, білім саласында кезек кҥттірмей тҧрған мҽселелерді шешуге бағытталған.  

Қазіргі таңда Қазақстан қоғамының ҽлеуметтік-экономикалық, рухани қалыптасуының жаңа міндеттерін 

іс жҥзінде асыруға дайын жас ҧрпақты тҽрбиелеудің негізгі факторларының бірі- мектепте кҿптілді білім беруді 

жолға қою болып табылады. Кҿптілді білім- кҿп мҽдениетті тҧлғаны қалыптастырудың ҿзегі. Бҥгінгі таңда кҿп 



28 

тілді  оқыту  –  жас  ҧрпақтың  білім  кеңістігінде  еркін  самғауына  жол  ашатын,  ҽлемдік  ғылым  қҧпияларына 

ҥңіліп, ҿз қабілетін танытуына мҥмкіндік беретін қажеттілік.  

Ҥш  тілде оқыту  –  заман талабы  десек,  оның негізгі мақсаты: бірнеше тілді меңгерген, ҽлеуметтік жҽне 

кҽсіптік бағдарға қабілетті, мҽдениетті тҧлғаны дамыту жҽне қалыптастыру. Қазақ тілі мемлекеттік тіл, ал орыс 

тілі мен шетел тілдерінің бірін білу тҧлғаның ой-ҿрісін кеңейтеді, оның «сегіз қырлы, бір сырлы» тҧлға болып 

дамуына  жол  ашады,  ҧлтаралық  қатынас  мҽдениетін,  толлеранттілігін  жҽне  планетарлық  ойлауының 

қалыптасуына  мҥмкіндік  туғызады.  Маманға  шет  тілін  меңгеру  кез-келген  шетелдік  ортада  ҿзін  еркін  ҧстап, 

жаңа кҽсіптік ақпараттар легіне немесе жалпы ақпараттық ғаламшарға бейімделу мҥмкіндігіне ие болады.  

Ҽр  адамның  тҥрлі  ҽлеуметтік  қызметтерінде  жеткен  жетістіктерінің  нҽтижелері  тҥрлі  болмақ,  сол 

себептен шетел тілін оқытудың мақсаты тек нақты білім іскерліктерін біліп қана қоймай, сондай тілдік тҧлғаны 

қалыптастыру  болып  табылады,  оған  шет  тілі  «ҿмір  заңдылықтарында»  жҽне  «нақты  жағдаяттарда  қарым-

қатынас  жасай  алу  ҥшін»  қажет  болмақ.  Бҧл  халықаралық  тҧрғыда  бағытталған  тҧлғаны  тҽрбиелеуде  тікелей 

қҧрал болып есептеледі, яғни ҿзін ҿркениетті жҽне тарихи субъект ретінде тани алатын, даму кезінде ҿз елінің 

жҽне  адамзат  тарихын  қабылдай  алатын,  ҿзі  ҥшін,  халқы  ҥшін,  мемелекеті  ҥшін,  адамзат  болашағы  ҥшін 

жауапкершілік  жҥгін  сезінетін,  ҿзара  тҽуелділік  пен  ҽлем  бҥтіндігіне,  адамзат  ҿркениетінің  ғаламдық 

мҽселелерін  шешуде  мҽдениаралық  қатынастың  қажеттілігін  жете  тҥсінетін,  адамның  азаматтық  қҧқықтарын 

(мҽдениет  жҽне  тілдік  қҧқықтарын  қоса)  мойындайтын  жҽне  саяси  бостандыққа  ҧмтылатын,  қоғамдағы 

гуманизм идеалын жасау ҥшін басқа адамдармен, қозғалыстармен, қоғамдық институттармен қызмет атқаруға 

дайындығы мен қабілеттілігін кҿрсете білетін жҽне де қоғам, адам жҽне табиғат арасындағы ынтымақтастықты 

қалыптастыратын  ҧқыпты  да  тиянақты,  білікті  маман  мен  адамды  дайындау  осы  заман  оқытушылары  мен 

ҧстаздардың  алдында  қойылатын  ҥлкен  заман  талабы  деп  білуіміз  керек.  «Тілдің  ҥштҧғырлығы»  тіл  саясаты 

бағдарламасы кҥні кеше ғана айтылған дҥние емес.  

Президентіміздің  аталмыш  тілдік  стратегияны  2004  жылы  жария  еткен  болатын.  Тілдерді  дамыту  – 

еліміздегі  мемлекеттік  саясаттың  аса  маңызды  бағыттарының  бірі.  Тіл  проблемаларын  оңтайлы  шешу  – 

ҧлтаралық  қатынастар  ҥйлесімділігінің,  халық  бірлігі  мен  қоғамдық  келісімді  нығайтудың  тҥпқазығы  болып 

табылады.  Ҥштҧғырлық  ҥш  тілді  қамтығанымен,  мҽдени  жобаны  іске  асыру  барысында  қазақ  тіліне 

мемлекеттік  тіл мҽртебесіне сай басымдық  бағыт  беріледі.  Осы ретте қазақ тілінің қолданылу аясын одан ҽрі 

кеңейту жҽне конституциялық мҽртебесіне сҽйкес қоғамдағы ролін нығайтуға, еліміздің барлық азаматтарының 

мемлекеттік тілді меңгеруіне қажетті барлық материалдық-техникалық жағдайларды жасауға аса  кҿңіл бҿліну 

керек.  

Меніңше,  ҽрбір  қазақстандықтың  қазақ  тілінің  тек  қазақтардың  ана  тілі  ғана  емес,  ҽрқайсысымыздың 

мемлекеттік  тіліміз,  мемлекетіміздің  мемлекеттілігінің  негізгі  белгісінің  бірі,  болашағымыздың  тілі  екенін 

тҥсінетін  кез  келді.  Сондықтан  да  оны  мемлекеттік  саясаттың  негізгі  бағыты  ретінде  іске  асырып,  барынша 

дамытуға ат салысуымыз керек. 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. Назарбаев Н.Ҽ. (Қазақстан халқына жолдауы). Жаңа ҽлемдегі жаңа Қазақстан. – Астана, 2007 

2. Ҽбдуҽли Т.Ҥштҧғырлы тілден тҥңілмейік // Жетісу, №31. 2008 

3. ҚР «Білім туралы» заңының 5-бабы. 



 

 

ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЖОБАЛАУ ЖҦМЫСЫН ҦЙЫМДАСТЫРУ 

 

Абдуллина А.К., 

Хромтау ауданы Кҿктау орта мектебінің химия-биология пҽні мҧғалімі 

 

Жобалау  ҽдісі-бҧл  білім  берудегі  жеке  шығармашылықты  дамытуға  мҥмкіндік  беретін 



технология.Оқушылардың  жобалау  жҧмысы  -  бҧл  ортақ  мақсатты  ,келісілген  ортақ  ҽдістері  мен  жҧмыс 

бағыттары  бар,бірлескен  шығармашылық  немесе  ойын  тҥріндегі  оқу-ізденісі.  Жоба  -  кҿзбен  кҿріп,  қҧлақпен 

естіп,  есте  сақтай  отырып,оқушыны  ізденіске,  іскерлік  пен  танымдық  ынтаға  ,  шығармашылық  қабілетті 

жетілдіру арқылы тҥрлі мҽселелерді шеше білуге, тапқырлыққа, жаңа ғылыми ізденіске жетелейді. 

Жобалау жҧмысы: 

 



Жаңа ҿнім алуға бағытталған 

 



Нҽтижеден (ҿнімнен) бҧрын негізгі идея- жобалау жҥреді (жоспарлау, анализдеу, мҽлімет жинақтау) 

 



«Жасау» процесі,жҥзеге асыру 

 



Негізгі идея – жобалау – жаңа ҿнім 

 



Жобалау жҧмысын ҧйымдастыру принциптері 

 



Индивидуализация принципы 

 



Ҿзектілік принципы 

 



Қолжетімділік принципы 

 



Шығармашылық принципы 

 



Бірлестік принципы 

Орталық принциптері: 



29 

 



оқушының субъектік кҿзқарасы 

 



бірлесіп жҧмыс жасау 

Оқушылар мҧғаліммен бірлесе: 

 

тақырып таңдайды 



 

мақсаттарын айқындайды 



 

жоспар қҧрастырады 



 

жҧмыстың орындалу кезеңдерін қадағалайды 



 

нҽтижені бағалайды,қорытындылайды 



Жобалау ҽдісінің ерекшеліктері 

 

Жобаға қатысушылар жоба идеясын ҿмірден алады 



 

Жобаға қатысушылар идеяның актуалдылығын баршаға жеткізеді 

 

Жобаға қатысушылар жҧмыстың барысы туралы бір-бірін бағдарлы етеді 



 

Жобаға қатысушылар бір-бірімен оқу ҽдісі туралы келіседі 

 

Жобаға қатысушылар ҿз жҧмысын ҧйымдастырады 



 

Жобаға қатысушылар дискуссиға қатысады 

Жобалап оқытудың мақсаты - оқушыны болашақта ҽр тҥрлі жағдаяттарда, ҽр тҥрлі қоғамдық ортада ҿзін 

ҿзі кҿрсете білуге бейімдеу. 

 

Ҿз бетімен жҧмыстарын жҥргізу арқылы білімдерін жетілдіру 



 

Алған білімді ҿмірде қолдану 

 

Сыни ойлау 



 

Зерттеу қабілеттерін дамыту 

 

Қҧзыреттілікті дамыту 



Жоба кезеңдері 

 



Дайындық кезеңі 

 



Ҧйымдастыру кезеңі 

 



Қорыту кезеңі 

 



Іздеу кезеңі 

 



Стратегиялық кезең 

 



Презентациялық кезең 

Жобалау жҧмысын ҧйымдастыру 

Кезеңдері 

Мҧғалімнің іс әрекеті 

Оқушының іс әрекеті 

1. Жобалау жҧмысын 

жоспарлау  

 

 



1.1.

 

Тақырып таңдау  

Мҧғалім мҥмкін тақырыптарды 

іріктейді.  

Оқушылар тақырыптарды талқылап,ортақ 

шешімге келеді  

 

Мҥғалім оқушыға бірлесіп 



тақырып таңдауды ҧсынады.  

Оқушылар мҧғаліммен бірлесіп тақырып 

таңдайды, сыныпқа ҧсынады.  

 

Мҧғалім оқушылардың ҧсынған 



тақырыптарын талқылауға 

қатысады  

Оқушылар тақырыпты ҿздері таңдап 

сыныпқа талқыға салады. 



1.2. Жоба тақырыбының 

тақырыпшаларын бӛлу  

Мҧғалім алдын ала жоба тақы-

рыптарынтақырыпшаларға бҿліп, 

оқушыларға таңдау жасатады. 

Ҽр оқушы ҿзіне тақырыпша таңдайды 

немесе ҿзі жаңа тақырыпша ҧсынады  

 

Мҧғалім оқушылардың ҧсынған 



жоба тақырыпшаларын 

талқылауға қатысады  

Оқушылар тақырыпшаларды талқылап, 

ҽр оқушы ҿзіне бір тақырып таңдайды 

(яғни, ҿзіне роль таңдайды) 

1.3. Шығармашылық топтарды 

қҧру  

Мҧғалім тақырып жҽне жҧмыс 



тҥрін таңдаған оқушыларды 

топтастырады  

Оқушылар ҿз рольдерін анықтап, соған 

байланысты топтасады  

1.4. Зерттеу жҧмысы материал-

дарын дайындау: мақсат, мін-

деттерін анықтау, топ тапсыр-

маларын ҽзірлеу, ҽдебиеттерді 

іріктеу. 

Мҧғалім зерттеу жҧмысын жҥргі-

зу ҥшін алдын-ала тапсырмалар, 

сҧрақтар, ҽдебиеттер тізімін 

дайындап, оқушыларға ҧсынады.  

Белсенді оқушылар тапсырма ҽзірлеуге 

қатысады. Зерттеу кезіндегі шешімін 

іздейтін сҧрақтарды оқушылар ҿздері 

ҧсынады.  

1.5. Жоба жҧмысының 

нҽтижесін презентациялау, 

формасын анықтау  

Мҧғалім талқылауға қатысады  

Оқушылар топта жҧмыс нҽтижесін 

презентация формасын талқылайды: 

бейнефильм, альбом, табиғи обьектілер, 

макеттер, қойылым, ҽдебиеттер ҽлемі 

жҽне т.б. 



30 

2. Жобаны жоспарлау  

Мҧғалім оқушыларға бағыт 

бағдар, шабыт беріп отырады. 

Оқушылар жҧмыс нҽтижелерін ҿздері 

қабылдаған ереже бойынша, таңдаған 

презентацияларына енгізеді. 

3. Жҧмыс нҽтижесін безендіру  

(ҽзірлеу) 

Мҧғалім оқушыларға бағыт 

бағдар, шабыт беріп отырады  

Оқушылар жҧмыс нҽтижелерін ҿздері 

қабылдаған ереже бойынша топта 

ҽзірлеп, содан кейін біріктіріп 

презентацияны дайындайды 

4. Презентация  

Мҧғалім сараптама ҧйымдас-

тырады (сарапшы ретінде жо-

ғары класс оқушыларын, ата-

аналарды, пҽн мҧғалімдерін, 

мамандарды шақырады). 

Оқушылар жҧмыстарын баяндап, 

қорғайды  

5. Рефлексия  

Кҿшбасшы ретінде ҿз жҧмысын 

бағалайды  

Оқушылар бір-біріне баға беріп,ҿз 

жҧмысында бағалайды.  

 

Жобаның тҥрлері 



 

Оқушы санына байланысты - жеке жҽне топпен;  



 

Мазмҧнына жҽне пҽнге байланысты - пәндік (1 пҽн) жҽне пәнаралық (2 жҽне одан кҿп пҽндер); 



 

Жҧмыстың ҧзақтылығына байланысты - қысқа мерзімді (мини-проекттер), ортамерзімді жҽне ұзақмерзімді 



жобалар 

 



Басым жобалау жҧмыстың тҥріне байланысты акпараттандырушы, зерттеушілік, шығармашылық, рольдік 

ойындар, конференциялар т.б. Жеке немесе топпен ҽзірленген жобалар: кайсысы тиімді? 

Жеке жасалған жобаның ерекшелігі: 

 

Жобаның жҧмыс жоспары максималды нақты қҧрастырылады.  



 

Оқушының жауапкершілігі арта тҥседі, себебі жобаның орындалуына жалғыз ҿзі ғана жауапты.  



 

Оқушы  жобаның  барлық  кезеңдерінде  тҽжірибе  жинақтайды-идея  туулуынан  бастап  қорытынды 



рефлексияға дейін. 

 



Оқушы бойында зерттеушілік,ораторлық,іскерлік,шешім қабылдау қасиеттері арта тҥседі.  

Топпен жасалған жобаның ерекшелігі: 

 

Жобаға қатысушылардың арасында ҽріптестік,ҿзара сыйластық,ҿзара тҥсінісу қалыптасады.  



 

Жоба тақырыбы тереңірек жҽне жанжақты қарастырылады.  



 

Жобаның ҽр кезеңінің ҿз ситуациалық лидері жҽне де керісінше ҽр оқушы ҿзінің кҥшті жақтарын жобаның 



белгілі  бір  кезеңінде  кҿрсете  алады.  Ҽр  оқушы  ҿз  идеясын,  гипотезін,  пікірін  ҧсыну  арқылы  тақырыпты 

шешудің  оптимальды  жолын  таңдауға  мҥмкіндік  бар.  Бҧл  бақталастық  оқушылардың  мотивациясын 

кҿтеріп,жҧмыстың сапасына оң ҽсер етеді.  

Практикада қолданылатын жобалар тҥрі 

 

Зерттеушілік-шығармашылық:  оқушылар  эксперемент  жҥргізеді,  нҽтижесін  газет,  дизайн,  макет  тҥрінде 



кҿрсетеді;  

 



Рольдік-  ойын:  творчестволық  ойын  элементтерімен,оқушылар  образға  еніп  алдына  қойылған  мҽселені 

шешеді;  

 

Ақпараттық-практикалық:оқушылар  ақпарат  жинактайды,  нҽтижесін  ҽдебиеттер  залы,  кҿрме,  дизайн 



топтар, витраждар ретінде презентациялайды;  

 



Творчестволық: нҽтижесін балар мейрамы, балар дизайны, «Театральдық апталық» ретінде ҽзірлейді;  

 



Жобаны бір сабақтан, бір жылға дейін жасауға болады.  

Жобаны презентациялау тҥрлері: 

 

Іскерлік ойын  



 

Слайд-шоу  



 

Ҽдеби немесе тарихи персонаждардың койылымы-диалог  



 

Залмен ойын  



 

Ғылыми конференция,баяндама  



 

Пресс-конференция  



 

Саяхат, экскурсия  



 

Жарнама  



 

Рольдік ойын  



 

Спектакль  



 

Жарыс  



 

Телебағдарлама жҽне т.б. 



Сонымен, оқушыларға дайын ҿнімді қабылдайтын ғана емес, ҿз бетімен ізденетін, дербес іс-ҽрекет жасай 

алатын тҧлға ретінде қарау – жобалау технологиясының негізі. Нақты тақырып тҿңірегінде оқушының алдына 

ҽр  кезеңде  мақсат  қоя  біліп,  сол  мақсатқа  қол  жеткізудегі  іс-ҽрекеті,  яғни  сиқыршының  кҿжекті  цилинірдің 

астына  салу  ҥшін  ҧзақ  мерзім  кҿлемінде  атқарған  еңбегі  тҽріздес.  Конфуцийдің  Естігенімді  –  ҧмытамын, 

кҿргенімді есте сақтаймын, ҿзім істегенімді меңгеремін дегені – бҧл технологияның негізгі ҧстанымы. 


31 



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   105




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет