Педагогический поиск

 
Педагогикалы
қ ізденіс № 4 2014 ж. 
Педагогический поиск №4 2014 г. 
69 
 
Решение.  По  вышеизложенным  теоремам  функция 
 
9
5
2
4



x
x
x
g
возрастает  и 
положительна  на  промежутке 



;
0
,  тогда  функция 
 
9
5
1
2
4



x
x
x
f
  убывает  на  этом 
промежутке. Ответ: утверждение доказано. 
Говоря  о  промежутках  монотонности,  нельзя  не  коснуться  бытующего,  но 
совершенно  ошибочного,  мнения  о  том,  что  в  промежутке  монотонности  не  ставится 
знака  объединения.  Эта  ошибочное  суждение  связано  с  неправильной  классификацией 
функции 
Рассмотрим 
частный 
случай 
дробно-линейной  функции 
обратную 
пропорциональность 
x
y
1

.  Областью  определения  этой  функции  является  промежуток 

  




;
0
0
;
,  очевидно,  что  на  каждом  из  промежутков 


0
;


  и
 

;
0
  эта  функция 
является  монотонно  убывающей,  однако  на  всей  области  определения-  нет.  В  нашей 
классификация  такая  функция  называется  кусочно-монотонной.  Точно  также  кусочно-
монотонными  являются  функции 
tgx
y

, 
ctgx
y

, 
 
x
y

.  Если  функция  является 
монотонной,  то  знак  объединения  не  только  надо,  но  необходимо  ставить.  Например, 
функция 
x
x
y
2

 определена на 

  




;
0
0
;
 и монотонно возрастает на 

  




;
0
0
;
. 
Контрольные вопросы: 
1.Может ли строго монотонная функция иметь экстремумы? Ответ: нет. 
2.  Верно  ли,  что  сумма  двух  возрастающих  функций  –  возрастающая  функция? 
Сравните условие этой задачи с условием теоремы № 2. 
Ответ:  нет,  так  как  пересечения  промежутков  возрастания  данных  функций  может 
оказаться пустым или  одноэлементным множеством, например, 
 
x
x
f

  возрастает  на 



;
0
,  функция 
 
x
x
g



  возрастает  на 


0
;


.  Область  определения  функции 

 
x
g
f

  состоит  из  одного  числа,  поэтому  говорить  о  монотонности  не  имеет  смысла, 
так как монотонность относится к глобальным свойствам функции. 
3.  Может  ли  сумма  двух  функций  не  являющихся  монотонными  на  некотором 
промежутке  X , быть монотонной? 
Ответ:  может,  в  самом  деле,  рассмотрим  функцию 
 
x
x
x
f
sin


и  функцию 
 
x
x
g
sin

 на промежутке 



;
0
. Каждая из этих функций не являются монотонными на 
заданном  промежутке,  а  функция 

 
x
x
g
f


  -  монотонная  функция,  а  именно 
монотонно возрастающая. 
4. Может ли возрастающая функция быть четной? 
Ответ: нет, так как возрастающая функция различным значениям аргумента  x

 и 
x  
ставит в соответствие разные значения функции, а для четной функции: 
 
 
x
f
x
f


. 
5. Может ли монотонная функция быть нечетной? Ответ: может. 
 
 
Литература 
1.
 
Абылкасымова А. Е., Шойынбеков К.Д., Корчевский В.Е., Жумагулова З.А. Алгебра и 
начала анализа. - Алматы, «Мектеп», 2010. 182 с. 
2.
 
Виленкин  Н.Я.  Алгебра  и  математический  анализ.  –  Москва.  «Просвещение»,  2006. 
168 с. 
3.
 
Колесникова С.И. Интенсивный курс подготовки к ЕГЭ. – Москва, Айрис-пресс, 2004. 
 
 
 

 
Педагогикалы
қ ізденіс № 4 2014 ж. 
Педагогический поиск №4 2014 г. 
70 
 
 
Бҥгінгі білім берудің мақсаттары мен міндеттері
 
Р.Е.Тұрсанова, 
Петропавл құрылыс-экономикалық колледжінің қазақ тілі оқытушысы 
Бүгінгі  қоғамдағы  ӛзгерістер  білім  беру  саласында  да  ӛзгертулерді 
талап  етеді.  Оның  сапасын  арттыру  дегеніміз  оқыту  процесін  түбінен 
мүлдем  ӛзгерту  керек  деп  түсінуге  болмайды.  Білім  беру  саласында 
инновациялық  процестер  оқу  процесінің  нысандарын  оқушының  тани 
білу  әрекеттілігін  басқару  ретінде  қайта  ойластыруды  талап  етеді.  Ол 
оқушылардың  жеке  ерекшеліктерін  есепке  ала  алатын  жаңа 
технологияларды  пайдалану  қажеттілігін  белгілейді.  Бүгінде  де 
оқушының  ойын  оята  алатын  кез  келген  дәстүрлі  емес  әдіс  болып 
жарияланады. 
Оқушылар  бағдарламалық  материалды  ұғып  қана  қоймай,  стандарттан  тыс  ойлану 
үшін, ӛздігімен гипотезаларды ортаға салып, шығармашылық икемдерін дамыту үшін не 
істей алуға болады екен? 
   Қазіргі  заман  мектебінің  күрделі  мәселелердің  бірі  –  оқушылардың  оқуға  деген 
ынталарының  тӛмендеп  бара  жатқаны.  Оқу  ақпаратын  дұрыстап  қабылдап  алып  қорыта 
білетін, негізгі ойды, білімді тәжірибеде пайдалана алатын оқушылар ӛте аз. 
  Жҧмыс  тәжірибем  пәнге  деген  қызығушылықты  арттыру  мен  дамыту  сабақта 
қолданылатын  жаңалықтарды  әкелетіндігін  кӛрсетті.  Бүгінгі  күннің  сабағын  жиі 
педагогикалық  шығарма  деп  атайды.  Онысы  дұрыс  екен.  Сабақтың  барысы  және 
нәтижелері  алдын-ала  тиянақты  ойластырылған  жағдайда  ғана  оқушыларға  әсерін 
тигізеді.  Сондықтан  сабақ  қызықты,  танымды  болу  үшін  белсенді  шығармашылық 
процеске әсерін тигізетін оқыту технологиясының үзікті таңдауын жүзеге асыруға болады. 
Бүгінгі оқытудың мақсаты - елдің саяси, әлеуметтік ӛмірінде тиімді қатысуға дайын 
тұрған бәсекелестікке қабілетті жеке тұлғаны даярлау болып табылады. 
  Бҥгінгі  оқытудың  міндеті  -  ӛз  отанынын  сүюге  тәрбиелеуі,  адамның  құқықтары 
мен еркіндіктерін қадірлеуі, құзыретті, белсенді, шығармашыл, жемісті еңбек етуге дайын, 
ӛмір  бойы  білім  алғысы  келетін,  сондай-ақ,  ӛз  әлеуметі  қолдайтын  құндылықты 
бағыттары  бар,  ӛз  әрекеттілігі  мен  қоғамдағы,  ұжымдағы,  отбасыдағы  әлеуметтік  рӛлі 
үшін  жауапты,  салауатты  ӛмір  сүретін  әлеуметтік-бейімделген  жеке  тұлғаны 
қалыптастыруы болып табылады. 
  Қазіргі  заманғы  сабақ  оқытудың  нәтижесі  ретінде  әр  оқушының  құзыреттіліктер 
жиынтығын  иеленуіне  бағытталғаны  баршаңызға  мәлім.  Осыған  орай,  сабақ  негізгі  үш 
құзыреттілігіне жету құралы ретінде саналады: 
  проблемаларды шешу құзыреттілігі мен ӛзін-ӛзі ұйымдастыру; 
  ақпараттандыру құзыреттілігі; 
  коммуникативтік құзыреттілік. 
  Проблемаларды  шешу  қҧзыреттілігі  мен  ӛзін-ӛзі  ұйымдастыруы  проблеманы 
түрлі  жағдайларда  белгілеуге,  жауапты  шешімдерді,  шешімнің  салдарын  бағалауға,  ӛз 
әрекеттілігінің  мақсатын  қоюға,  оны  шешу  үшін  керек  шарттарды  белгілеуге,  оған  жету 
процесін жоспарлау мен ұйымдастыруға, сондай-ақ, ӛз әрекеттілігі мен оның нәтижелерін 
бағалауы мен ӛзін-ӛзі ұйымдастыруын жүзеге асыруды кӛмектеседі. 
Ақпараттық  қҧзыреттілік  сыни  ойластырылған  ақпараттың  негізінде  саналы 
шешімдерді қабылдауға, логикалық операцияны қолдану арқылы (талдау, синтез, қорыту, 
құрылымдандыру,  дәлелдеу,  материалды  жүйелендіру)  ақпаратты  ӛздігінен  табуға, 
талдауға, іріктеуге мүмкіндік жасайды. 
  Құзыреттіліктің келесі түріне нақтырақ тоқталсақ. 
Коммуникативтік  құзыреттілік  нақты  ӛмір  жағдайларда  ӛз  мәселелерін  шешу 
үшін ауызша және жазбаша қарым-қатынастың сан алуан құралдарын пайдалануға, ӛз 

 
Педагогикалы
қ ізденіс № 4 2014 ж. 
Педагогический поиск №4 2014 г. 
71 
 
кӛзқарасын  айтуға,  әдеп  нормаларына  сай  жалпы  нәтижеге  жету  үшін  топтағы 
адамдармен қарым-қатынасты құрауға мүмкіндік береді. 
«Коммуникативтік  дағды»-ның  ұғымы  ӛзімен  әңгімелесіп  отырған  адамды  бағалау, 
оның  артық  немесе  кем  жақтарын  белгілеу  ғана  емес,  сондай-ақ  достық  атмосфераны 
тұрақтандыру  мен  оның  проблемаларын  түсіне  білу  болып  табылады.  Коммуникативтік 
қабілеттіліктерінің ең мағыналысы – тыңдау қабілеттілігіне аса назар аударылады. 
  Коммуникативтік 
құзыреттіліктің  құрамына  тіл  құзыреттілігі  де  кіреді. 
Коммуникативтік  құзыреттілік  -  сӛйлеу  әрекеттілігінің  барлық  түрлерін,  яғни:  оқу, 
аудирование,  сӛйлеу,  жазуды  пайдалана  алуы  деп  білу  керек.Тіл  құзыреттілігі  тіл 
құралдарының кӛмегімен ӛз ойларын ұсына білу, басқа адамдардың ойларын түсіне білу, 
яғни,  лексика,  грамматиканы  пайдалану  дағдылары  мен  қабілеттіліктері  деп  түсінуге 
болады.  Бірақ,  ол  тілін  оқып  жүрген  халқына  тән  әлеуметтік-мәдени  біліміне, 
қабілеттіліктері мен дағдыларына иеленусіз жеткіліксіз болады.  
Сонымен,  коммуникативтік  құзыреттілік  деген  тіл  материалымен  әрекетті 
жасастыратын  қабілеттер  мен  дағдылар,  сондай  ақ,  елтану  мен  лингвоелтану  білімі, 
қабілеттер  мен  дағдыларын  біріктірген  ұғым.  (Ж.С.Дүйсебаева).  Коммуникативтік 
тұрғының  ерекшеліктері  тек  қана  сӛздерді  біліп  грамматикалық  құрылымдар  мен 
нысандарын  құрастыра  алуында  емес  олармен  әрекеттілікті  жасай  білуінде,  яғни 
сӛйлемдерді құрғанда оны пайдалана алу немесе шағын мәтіндерді және сӛйлемдер тобын 
естігенде оларды тани білуінде тұрады екен. 
  Оқыту  тәсілінің  таңдауы  жоспарланған  нәтижелерге  шарттылықтандырылу 
керек.  Сабақтың  нәтижелері  оқушыны  ӛздігімен  білім  алуға,ӛзін  ӛзі  жетілдіруге 
бағыттайтын қабілеттіліктер мен дағдылар, сондай ақ, балаларда креативті және сын ойын 
дамыту болып табылады. 
  Қҧзыреттілік – жеке тұлғаның сипаттамасы мен қасиеттерінің жиынтығы. 
Құзыреттілік  оқушының  оқу  әрекеттілігіне  деген  адам  әлеуетін  жүзеге  асыру 
қабілеттілігі  болып  табылады.  Кұзыреттілік  жалпы  қабілеттілігі  мен  оның  іс  қылу 
дайындығында анықталатын жеке тұлғаның интегралды қасиеті деп білу керек. 
  Құзыретті  тұрғы  оқушы  құзыреттілік  жиынтығын  иелене  алатындай  шарттарды 
жасау үшін сабақ бағытын ӛзгерттіру болып табылады. 
4.
 
ә
д
ебиеті: 
1. Дюсебаева Ж.С. Актуальные вопросы контроля в обучении иностранным языкам 
с  применением инновационных  технологий. Иностранный  язык  в  школе.  –  2008  - 
№ 1.  
2.  Қапасова  Б.  Қазақ  тілі:  Оқушы  анықтамасы.  5-11  сыныптар.-«Арман-ПВ» 
баспасы, 2004. 
3.Мұхамадиева  Н.Қ.  Қазақ  тілі  бойынша тіл  дамыту  тақырыптары  (орыс  бӛліміне 
арналған).- Алматы, 2005. 
 
 
Баланың мамандық таңдаудағы ата-ананың рӛлі 
(психологиялық тренинг) 
А. Н.Касенова, 
педагог-психолог Социал негізгі мектебі, 
р. Шал акына СКО 
Мақсаты:  Жеке  тұлғаның  тиімді  мамандық  тандауда  кәсіптік 
тұрғыдан  кеңес  ӛткізу  керектігі  туралы,  жеке  тұлғаның  тиімді  кәсіби 
мамандық  таңдауда  ӛзін-ӛзі  анықтау  барысындағы  педагог-
психологтің тиімді жұмысының бағыттарымен таныстыру. 
Сабақ барысы:  

 
Педагогикалы
қ ізденіс № 4 2014 ж. 
Педагогический поиск №4 2014 г. 
72 
 
Мұғалім осы тақырыпта баяндама оқыды. 
Слайдтар арқылы сауалнама жүргізілді. 
1. Сіз қандай ата-анасыз? 
1.Кез келген ісіңізді тастай салып баламен айналыса аласыз ба? 
2.Балаңыздың жасына қарамай,онымен ақылдаса аласыз ба? 
3.Балаңызбен қарым-қатынас барысында жасаған қателеріңізді мойындайсыз ба? 
4.Ӛзіңіздің қателігіңіз үшін балаңыздан кешірім сұрайсыз ба? 
5.Балаңыз жасаған іс ашуландырған кезде ӛзіңізді ұстап, ашуды жеңе аласыз ба? 
6.Балаңыздың орнына ӛзіңізді қоя аласыз ба? 
7.Бір сәтте сізге мейірімді адам деп сенуге бола ма? 
8.Ӛзіңіздің басыңыздан ӛткен балалық шағыңыздан ескерілетін жағдай айтасыз ба? 
9.Балаңыздың  жүрегін  жарақаттайтын  сӛздерді,  сӛйлем  тіркестерін  атамауға 
тырысасыз ба? 
10.Балаңызға  уәде беріп, жақсы мінез-құлқын ескере отырып  уәдеңізді орындайсыз 
ба? 
11.Балаға қалаған ісін жасауға, ӛзін ұстауға кедергі жасамай бір күн еркіндік бересіз 
бе? 
12.Басқа  бала  сіздің  балаңызға  дӛрекілік  кӛрсетсе,  себепсіз  ренжітсе,  кӛңіл 
аудармайсыз ба? 
13.Балаңыздың кӛз жасы, дӛрекі  еркелеуі  уақытша екенін білесіз, соған қарсы тұра 
аласыз ба? 
Жауабы: 
1.Әрқашан жасаймын, келісемін - 3 бал. 
2.Кейде ғана келісемін - 2 бал. 
3.Келіспеймін - 1 бал. 
Сауалнаманы  бағалау  ӛлшемдері:  0-16  -  Бала  тәрбиесі-сіз  үшін  үлкен  проблема. 
Бала тұлғасын дұрыс қалыптастыру үшін педагог немесе психолог мамандардың кӛмегіне 
сүйеніңіз. 
16-30  -  Балаға  қамқорлық  жасау  бірінші  кезектегі  маңызды  іс.  Сіздің  бойыңызда 
тәрбиешілік қабілет бар, бірақ тәжірибеде әрқашан бір қалыпты бір бағыттағы мақсатпен 
әрекет  етесіз.  Кейде  қатал,  кейде  мүлдем  жұмсақсыз.  Сізге  жауапкершілікпен  ойлану 
керек. 
30-39 -  Бала сіздің ӛміріңіз үшін ең құнды. Сіз балаңызды тек түсініп қана қоймай, 
әрі ойын тануға, сыйлы кӛзбен қарауға тырысасыз. 
Сауалнама  жүргізіліп  болған  соң  ата  –  аналар  мен  де  оқушылармен  де  тренинг 
ойыны ӛткізілді. 
2. «Мен сізге жазамын.....» ойыны /ата- аналармен/ 
Қазір тапсырманың соңында әрқайсыларың хат аласыңдар, барлық ойыншылар түгел 
қатысуы  қажет.  Егер  әуелі  ӛз  парағыңыздың  оң  жақ  тӛменгі  бұрышына  ӛзіңіздің  ата-
жӛніңізді  жазып,  оң  жақта  отырған  кӛршіңізге  бересіз.  Кӛршіңіз  ӛзінің  қағазын  ӛзінен 
кейінгі отырған ойыншыға береді. Қалғандары да сағат тілімен бір-біріне беріп отырады. 
Кӛршіңіздің аты жазылған қолыңызда парқ бар. Оған бірнеше сӛз арнаңыз. Не жазу керек?  
Ол  адамға  не  айтқыңыз  келеді,  соның  бәрін жазыңыз:  жақсы  сӛз,  тілек,  мойындай, 
күмән; Бұл сурет те болуы мүмкін. Бірақ сіздің ойыңыз 1-2 фразадан тұруы керек. Сіздің 
жазғаныңызды басқа адам оқып қоймас үшін,сіз парағыңыздың жоғарғы жағын бүктеңіз. 
Содан соң бұл парақ сол жақта отырған кӛршіңізге беріледі. Ал, сізге басқа ойыншының 
парағы беріледі, сіз сол параққа келесі бір адам туралы қысқа пікіріңізді жазасыз. Сіздің 
атыңыз бен тегіңіз жазылған ӛз парағыңыз ӛзіңізге қайтып келгенше ойын осылай жалғаса 
береді. Бұл хат әр қатысушының бәрін айналып шығады және әркім бұрын атқысы келіп 
жүргенін жазады. Ойын соңында әрқайсысы ӛздері жайлы жазылған парақты оқиды. Осы 

 
Педагогикалы
қ ізденіс № 4 2014 ж. 
Педагогический поиск №4 2014 г. 
73 
 
хаттың  нәтижесінде  барлық  қатысушылар  бір  -  біріне  деген  эмоциялы  жақсы 
қасиеттермен алмасады.  
Талқылау:  
1. Ӛзінің басқа адамдардың пікірін оқығанда қандай сезімде болдың?  
2.  Қазіргі  кӛңіл-күйіңіз  қандай?  Және  т.б.  ойын  соңында  психолог  бұл  парақта 
сақтап, ӛмірдің қиын кезеңізде қарап, еске түсіруге болатындығы жайында кеңес береді. 
Яғни  жаныңдағы  адамдар  сені  қалай  «кӛңілді»,  «сенімді»,  «тәртіпті»,  «ойынпаз»  т.б. 
екеніңді ойлайтынын кӛреміз.  
3. «Туған кҥн» ойыны  
Мақсаты:  Жасӛспірімдер  ортасында  қарым-қатынастың  кейбір  жағымсыз 
формаларын кӛрсету, коммуникативті іскерліктерін қалыптастыру және т.б.  
Ойынның  алдында  жүргізуші  әр  қайсысына  билет  береді.  Онда  ӛзін  қалай  ұстау 
керектігі  жайында  кӛрсетілген,  яғни  қатысушылар  билетте  жазылған  рӛлде  ойнауы  тиіс. 
Билет ойынның соңына дейін құпия сақталады, тек талқылау кезінде ғана кімге не істеу 
керектігін айтуға болады. Егер ойынға 15-тен адам қатысса, 2 адам бір билеттен ұсынуға 
болады.  
Билеттегі тапсырмалар:  
1. Туған күн иесі - барлық қонақтарды әңгімеге тартуға тырысады.  
2. Білгішсымақ - кез-келген әңгімеге қыстырылуға тырысады.  
3. Таласқыш - бәрімен ерегесіп, таласады.  
4. Келісімге келтіруші - кикілжіңді басуға ұмтылады.  
5. Бәріне және барлығына кӛңілді толмайтын адам.  
6. Асаба - туған күн иесіне кӛмекші.  
7. Қызық мінезді адам - кез-келген әңгімені басқа арнаға бұруға тырысады.  
8. Әдепсіз адам.  
Ойыннан  кейін  талқылау  жургізіледі.  Туған  күн  кикілжіңмен  аяқталуы  да  мүмкін. 
Бірақ  бұл  талқылау  үшін  жақсы,  жасӛспірімдердің  мінез-құлқын  байқауға  мүмкіндік 
береді.  
 
Сын есім./қайталау/ 
Солтүстік Қазақстан облысы 
Айыртау ауданы 
Златогорская орта мектебінің 
қазақ тілі және әдебиеті пәнінің мұғалімі 
Ғазиз Роза 
Сабақтың  мақсаты:Модульдерді  қолдана  отырып,  оқушылардың 
жаңаша білім алуларына қабілеттерін арттыру, сын есім жайында білдіре 
отырып білімдерін кеңейту.Сын есім жайында толық мағлұмат беру. 
Кӛрнекілігі: cлайд, жыл мезгілдер суреттері, бейне таспа 
 
Іс-әрекет 
кезеңдері 
Мҧғалімнің іс-әрекеті 
Оқушылардың іс-
әрекеті 
әдіс-тәсілдер. 
Психологиялық 
дайындық 
Амандасу 
Сәлеметсің бе, Күн ?! 
Сәлеметсің, бе, Жер?! 
Сәлеметсің бе,біз?! 
Сәлеметсіз бе, сіз?! 
 
 
 
Мұғалім: 
Оқушылар қолдарымен 
кӛрсете отырып бір-
бірімен амандасады. 
 
Хормен (Вместе весело 
шагать ӛлеңінің 
ырғағымен 
Оқып, жазып , санауға 
да үйрендік біздер, 
Психологиялық 
ахуал тудыру 

 
Педагогикалы
қ ізденіс № 4 2014 ж. 
Педагогический поиск №4 2014 г. 
74 
 
Жалықпа сен жалықпа , 
Оқы, тоқы арманда. 
Бәрін білген балаға  
Жақын болар алыста.- дей 
отыра оқуға ешқашан 
жалықпаңдар деп айтқым 
келеді. Оқуға жалықпаған 
бала ғана алысты жақын 
қылады. 
 
-Бүгінгі сабағымызда 
ертегілер әлеміне саяхатқа 
шығамыз. 
Сабағымыздың 
безендіруіне байланысты 
қандай ертегіге саяхатқа 
шығамыз деп 
ойлайсыңдар?  
 
Ендеше, топқа бӛлініп 
алайық. 
Санау арқылы топқа бӛлу. 
Жалықпаймыз, 
үйренеміз әлі де біздер. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Оқушылар жауаптары. 

жүктеу/скачать 6,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: