Педагогикалық жоғары оқу орны мен білім беру ұйымдары
жүктеу/скачать 10,03 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Conclusion.
- Keywords
- Түйінді сөздер
- Ключевые слова
АBSTRACT Relevance. The words of President NursultanNazarbayev that "the result of student’s learning should be mastering of critical thinking skills, self-searching and deep searching of information", define the vector of action in the field of education. Questions of updating the content of education, defined in the State Compulsory Standards of Primary Education (SCSPE), approbation of which begins with 2015-2016 academic year, focus attention of teaching community on the results of modern education, expressed in the form of skills and abilities that require a different approach to the organization of teaching and educational process. Modernization of the professional development of pedagogical workers has contributed to the professional growth of teachers for the achievement of tasks assigned by the President. Goal. Determine the impact of activities of certified teachers at the results of quality of knowledge of the educational process. Methods. Conversation, theoretical analysis, generalization. Result. 1. Growth of the quality of students' knowledge in the II quarter in comparison with the I quarter of 2015-2016 school year, is 3.5%; 2. The positive dynamics of growth Olympiads’ medalists, the Scientific Society of Students (SSS), intellectual games; 3. The presence of a creative learning environment, enabling creative self-realization of educational process for students and teachers. Conclusion. As a result of certified teachers’ activity increases the quality of teaching and learning. Teachers are actively exploring methods of organization of students’ reflection in the classroom and self- reflection in their own teaching practice. Keywords: a certified teacher, level courses, the practice of teaching and learning .
Государственная программа развития образования Республики Казахстан на 2011-2020 годы обозначила основные стратегические ориентиры развития целевых, содержательных и процессуальных параметров системы школьного образования. Это требует по-новому посмотреть на организацию всех элементов школьной системы казахстанского образования. Современная миссия отечественной системы по «обеспечению всех качественным образованием» заменила ранее существовавшую позицию «обеспечения всех образованием». Слова Президента страны Н.А. Назарбаева о том, что «результатом обучения школьников должно стать овладение ими навыками критического мышления, самостоятельного поиска и глубокого поиска информации», определяют нам вектор действий. [1] В решении данной задачи огромную роль выполняет модернизация системы образования. Каковы главные компоненты выведения на качественно новый уровень модернизации системы образования? Прежде всего это профессиональное развитие учителя, повышение его статуса и имиджа в обществе.
21
В соответствии с поручениями Главы государства 24 мая 2011 года Правительством Республики Казахстан одобрены концептуальные подходы к развитию системы подготовки и повышения квалификации казахстанских учителей. Созданному Центру педагогического мастерства АОО «Назарбаев Интеллектуальные школы» совместно с иностранными партнерами было поручено разработать многоуровневые Программы повышения квалификации педагогических работников Республики Казахстан с использованием лучшего мирового опыта и педагогической практики. В основу деятельности Центра педагогического мастерства положена идея непрерывного профессионального развития учителя в условиях интеграции казахстанского образования в мировое образовательное пространство В апреле 2012 г. были организованы первые курсы повышения квалификации учителей республики по многоуровневой программе ЦПМ. Именно с этого периода ГУ «Аулиекольскаяшкола-гимназияимени Султана Баймагамбетова отдела образования акиматаАулиекольского района» участвует в реализации данной программы. На сегодняшний день курсы прошли 28 педагогов школы, что составляет 47,4% всего коллектива: • 1 учитель по Программе лидерства Центра педагогического мастерства для руководителей общеобразовательных организаций; • 7 учителей по Программа первого (продвинутого) уровня; • 4 учителя по Программе второго (основного) уровня; • 15 учителей по Программе третьего (базового) уровня. Все 28 педагога успешно сдали квалификационный экзамен и имеют сертификаты о прохождении данных курсов. О чем говорят эти цифры? Какие изменения произошли в деятельности школы? Какими ключевыми драйверами Программы руководствуются обучившиеся сертифицированные педагогические кадры? Уровневый принцип реализации Программ позволил этим педагогам преобразовать практику преподавания посредством процесса коучинга и менторинга, деятельности сетевого педагогического сообщества создать необходимую образовательную среду, способст- вующую формированию у учащихся готовности к активному и успешному функциониро- ванию в XXI веке, привитию навыков критического мышления, самомотивации, саморегу- лирования, умения учиться. Эти направления позволяют сертифицированным педагогам эффективно внедрять инновационные процессы с целью оптимизации качества образования. Именно интеграция идей 7 модулей уровневых Программ внесла новое содержание в инновационную деятельность школы, что само по себе является очень важной задачей. Методическая работа направлена на то, чтобы как можно большее количество учителей могли внедрять активные формы и методы в процесс обучения и воспитания учащихся, развития их компетенций. Распространение опыта работы в рамках инновационной деятельности среди коллег планировалось с учётом этапа реализации многоуровневой Программы и накопленного положительного опыта внедрения инноваций в учебно-воспитательный процесс. Его представление осуществляется в форме коучинг-сессий, семинаров, которые проводятся для учителей школы-гимназии, а также в контексте сетевого сообщества с учителями школ района, области, республики в основном охватывающие структуру преподавания с использованием диалогового обучения. Именно посредством диалогового обучения были охвачены функциональные особенности обучения 7 модулей для развития компетенций педагогов и учащихся. Оказание профессиональной поддержки подопечному через новые подходы в обучении и преподавании с учётом его потребностей – главная цель еще одного нового подхода – менторинга. По завершении процесса менторинга установленные отношения будут содействовать формированию у менее квалифицированных учителей готовности к оказанию
22
помощи самому себе, к поиску собственных решений проблем, поскольку менторинг сопряжён с принципом развития, но не исправления.[2, стр. 234] На сегодняшний день процесс менторинга в школе носит продуктивный характер. Под руководством учителей I и II уровня осуществляют менторство11 педагогов над своими подопечными,половина из которых обучается или закончили обучение по Программе III уровня. Следовательно, процессменторинга эффективен, он находится в режиме постоянного диалога, межличностной коммуникации. Наставникииспользуют эффективные формы взаимодействия с подопечными: еженедельные профессиональные беседы, работа в «малых группах» совместно с курирующим учителем I уровня, анализ ситуаций, самоактуализация и рефлексия. Компетентно реализуемый процесс менторинга, способст- вущий развитию деловой коммуникации, демонстрирует личное лидерство каждого ментора, готовность делиться своими знаниями и способность принимать решения. Всё это способствует повышению качества практики преподавания и обучения подопечного, которое прослеживается от урока к уроку. Среди сертифицированных педагогических кадров школы особое место отводится учителям III уровня, которые, являясь лидерами классных коллективов, на основе среднесрочного планирования, внедряют идеи 7 модулей Програм- мы. Уроки данных учителей, созданная на них особая образовательная (коллаборативная) среда, развитие умения учеников работать совместно в паре или группе, использование различных стратегий способствуют развитию у учеников лидерских качеств. Уроки этих учителей стали отличаться своей структурой, подбором учебного материала, организацией активной деятельности учеников. Учителя III уровня и подопечные менторов входят в группы внедрения подхода Исследование урока. На сегодняшний день в школе-гимназии работают 4 группы по внедрению этого нового подхода. Исследование урока – это изучение урока, который проводится с целью улучшения школьной практики. Применение подхода Исследование урока как показывает практика положительно влияет на результат обучения. Недаром американский учёный Levis (2002), описывая Lesson Study как управленческий процесс акцентирует внимание на формулирование цели и долгосрочного развития учеников [3, стр. 33]. Практически весь педагогический коллектив занимается исследованием в действии, в основе которого находится рефлексия своей деятельности. Рефлексирующий учитель – это думающий, анализирующий, исследующий свой опыт педагог. Данная работа проводится в созданных фокус-группах под кураторством 7 сертифицированных учителей I уровня. Накопленный опыт по внедрению 7 модулей в школьную практику представлен в ряде публикаций, создании персональных сайтов учителей, а также в подготовке методических пособий и рекомендаций. Являясь для ЦПМ г.Костаная ведущей школой по трансляции опыта работы школ Костанайской области по внедрению идей многоуровневой Программы школа-гимназия стала опорной школой по обновлению общего среднего образования Республики Казахстан. В основе деятельности опорной и магнитных школ лежит идея создания сетевого профессионального сообщества учителей. Цель работы сетевого профессионального сообщества опорной школы: содействие профессиональному развитию педагогов опорной и магнитных школ. Школа-гимназия, являясь Опорной школой поддержки обновления содержания образования объединяет педагогов 5 школ Аулиекольского района. В структуру сетевого сообщества опорной школы входят: сообщество учителей математики, физики, информатики, иностранного языка, сообщество молодых учителей, учителей с большим педагогическим опытом. Модель сетевого взаимодействия постоянно реформируется: она не может быть постоянной, она подвижна и зависит это от ее целевого назначения. Деятельность сообщества направлена на повышение компетентности учителей и расширение возможностей учеников, обеспечение обмена опытом преподавания, развитие творческого потенциала, готовности к экспериментам и применению инновационных методов в целях
23
повышения качества обучения и преподавания, достижение учениками более высоких показателей. В результате внедрения новых подходов в преподавание и обучение в работе сертифицированных педагогов и педагогического коллектива произошли следующие изменения: 1. Рост качества знаний учащихся во II четверти в сравнение с I 2015-2016 учебного года составляет 3,5%; 2. Положительная динамика роста призеров олимпиад, НОУ, интеллектуальных игр; 3. Повышение интереса учащихся к урокам, проводимым с учетом новых подходов в преподавании и обучении; 4.
Повышение познавательной активности учащихся по мере их взросления;
5. Наличие креативной образовательной среды, дающей возможность творческой самореализации субъектам образовательного процесса-учащимся и педагогам. Вывод. В результате деятельности сертифицированных учителей наблюдается рост качества преподавания и обучения. Учителя активно осваивают методы организации рефлексии учащихся на уроках и саморефлексии в отношении собственной педагогической практики. Учебные достижения имеют продуктивный характер, а реальный учебный процесс характеризуется активной деятельностью учащихся по самостоятельному поиску знаний на каждом уроке. Учителя являются наставниками, проявляя умения делиться педагогическими находками, сотрудничать с коллегами, создавая или развивая нечто новое. Педагоги объединяются в сетевое сообщество, что способствует профессиональному развитию педагогов. Безусловно, вся деятельность, которая в школе педагогами по внесению изменений в практику школы, осуществляется командой развития, которая является генератором идей. Успех практики зависит от вклада каждого, поэтому, все участники образовательного процесса должны быть заинтересованы в освоении новой информации, в совместном решении поставленной перед ними задач. Список литературы: 1. Послание президента «Казахстанский путь – 2050: Единая цель, единые интересы, единое будущее», 2014 года 2. Руководстводляучителя, Второй (основной) уровень, 2013 г., стр. 234 3. Руководство исследование LessonStudy, стр. 33
КГПИ, аға оқытушысы,магистр Ильясова Гульмира Қапсабитқызы №11 мектеп директоры Қостанай қ-сы
24
поколения, с помощью мудрых слов воздействовали на нравственное воспитание. Ключевые слова: национальное воспитание, воспитание поколений, национальный дух АBSTRACT The views of scientists and poets considering the important problems of national upbringing. The effectiveness of the adoption of national bringing up in educational work at school. This article considers our ancestors influenced moral upbringing granting their attention to growing generation with the help of wise words. Keywords: national upbringing, generation upbringing, national mind
Бүгінгі таңда ғасырлар қойнауында қалыптасқан ұлттық тəрбиені, озық өнегелі дəстүрлерді, адамгершілік асыл қасиеттерді жастар бойына қалыптастыру, оны ұтымды пайдалану аса маңызды міндеттердің біріне айналып отырғаны даусыз. Сондай-ақ ұлттық мəдениеттің, əдебиеттің, тілдің, қазақ халқының ұлттық тəрбиесі, халықтық педагогиканың тағдыры мен болашағы да жоғары оқу орнынындағы мамандар тəрбиесіне тікелей байланысты болып табылады. Қазақ халқының ұлттық тəрбиесі – əлемдеең теңдесі жоқ тəрбие. Жалпы «ұлттық» деген сөздің астарында елге-жерге, тілімізге, дінімізге деген құрмет жатыр. Ал осы ұлттық тəрбиені бала бойына сіңіруде бастауыш сыныпта атқарылатын жұмыстың орны ерекше. Яғни тəрбие алуды сəби ана құрсағынан бастаса, оны білім теңізінің мектеп атты кемесінде ұлттық құндылықтарымызбен жетілдіру өте маңызды. Балабақша, мектептерге ұлттық тəрбие енгізу арқылы біз ұлтжанды, парасатты ұрпақ өсіретініміз айдан анық. Рухы асқақ, іргесі берік ел боламыз десек, ең бастысы, ұрпақ тəрбиесі мен біліміне сергек қарауымыз қажет. Бұл жөнінде Абай атамыз: «Балаға мінез үш алуан адамнан жұғады: бірінші – ата- анасынан, екіншісі – ұстазынан, үшіншісі – құрбысынан», – деген екен. Ұлттық тəрбие атауын алғаш əдеби-педагогикалық оқулықтарға енгiзген М. Жұмабаев болды. Ол педагогиканың ұлттық тəрбиеден бастау алатыны жайлы айтқан. «Педагогика» атты еңбегінде былай дейді: «Ұлт тəрбиесі баяғыдан бері сыналып, көп буын қолданып келе жатқан тақтақ жол болғандықтан, əрбір ұлттың баласы өз ұлтының арасында өз ұлты үшін қызмет ететін болғандықтан, əрбір тəрбиеші баланы сол ұлт тəрбиесімен тəрбие қылуға міндетті» [1]. Ұлттық тəрбие барысында ұлттық сананы қалыптастыру ең маңызды шарттардың бірі десек қателеспейміз. Қазіргі жаһандану кезіндегі Батыс өркениетінен біздің алатынымыз да бар, ысырып тастайтын тұстарымыз да бар. Ұлттық тəрбиені ұлттық сана-сезімі жоғары болашақ маман жастарды тəрбиелеуге негізделген білім беру жүйесінің құрамдас бөлігі ретінде қарауға болады. Ол үшін ұлттық сана-сезімі қалыптасқан, ұлттық мүдденің өркендеуіне үлес қоса алатын, ұлттық құндылықтар мен жалпыадамзаттық құндылықтарды өзара ұштастыра алатын толық, кемелді, ұлтжанды тұлғаны тəрбиелеуді мақсат етіп алуымыз жөн. «Əрине, тəрбие жалаң болмауға тиіс. Жалаң тəрбие қауқарсыз. Кез келген адамды тəрбиелеудің ұлттық негізі болуы керек. Сонда ғана тəрбие шынайылыққа айналады. Тəрбиенің мақсаты – елдік сананы қалыптастырып, ұлттық рух пен ұлттық патриотизмді негіздеу, ұлтсыздықпен күресу болса керек. Сондықтан тəрбиенің жүзеге асуының технологиясы қалай дегенде де ұлтымызға ұстын, болашағымызға тұғыр болатын ұлттық тəрбиеде жатыр деп нық сеніммен айта аламыз» [2], -деп, жаһандану дəуірінде ұлт ретінде жұтылып кетпеу үшін С.Пірəлиевтің пікіріне де мəн беру абзал. Елбасымыз Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаев: «Бабаларын қалтқысыз қастерлей алған халық балаларының болашағын да қапысыз қамдай алмақ» деді емес пе?! Демек, біз, кейінгі ұрпақ қазақ деген намысшыл халық екенімізді естен шығармай, тарихи тұлғаларымызды мақтан тұтуымыз керек. Елбасының Ұлытау сапарындағы «...Осындай үлкен тарихымыз бар. Жастарымыз мұны білуі керек. Біз кеше ғана пайда болған халық емеспіз» [3] дегені үлкен еменнің тамыры
25
тереңде болмаса, үлкен дауылға шыдап тұра алмайтынынан хабар берсе керек. Ежелден келе жатқан салт-дəстүрімізді, тарихымыздағы ұлы жəдігерлерімізді ұрпақ санасына сіңіру басты мəселе, əрі үлкен жауапкершілікті іс. Ұлттық тəрбие атауын өздерiнiң докторлық диссертацияларында Қ.Бөлеев пен К.Ораз- бекова енгiзiп, өзектi мəселе ретiнде қарастыру қажет екенiн дəлелдедi. Қ.Бөлеевтің айтуын- ша:” ұлттық тəрбие терминiн ендiру педагогика ғылымында өз шешiмiн тапқан жоқ. Ол этно- педагогика ғылымында ендiрiлуi тиiс. Өйткенi этнопедагогика ұлттық тəлiм-тəрбиенi жинақ- тайтын, оны қорытындылап, жүйелейтiн теориясымен сипатталатын ғылым саласы. Ұлттық тəрбие – жеке тұлғаның ұлттық сана-сезiмi мен мiнез-құлқының, ана тiлiн, ата тарихын, төл мəдениетiн жəне ұлттық салт-дəстүрiн меңгеруi негiзiнде қалыптасқан этнопедагогиканың саласы..”, - деп, анықталады [63,76-329]. Ғалымның ойынша ұлттық тəлiм-тəрбиенiң мектеп- тегi оқу-тəрбие жұмыстарында жүзеге асырудың тиiмдiлiгi – болашақ мұғалiмдердi, бiлiктi тəрбиешiлердi жəне олардың бiлiмдерiн қайта даярлау мен жетiлдiру жұмыстарына арналған арнайы бағдарламалар мен нақты шараларды қолға алғанда артады деп топшылайды. К.Оразбекованың пайымдауынша ұлттық тəрбие – болашақ қоғамымыздың құрлысшы- ларын дайындайтын дарынды, парасатты, жоғары мəдениеттi, жан-жақты дамыған жеке тұлғаларды қалыптастырудың негiзi болуы шарт деп санайды. Ол: “..ұлттық тəрбиенiң тəлiм- дiк негiздерi Адам атадан бастау алып, бүкiл өмiрi-өлеңге, өлеңi-өмiрге айналған жыраулар арқылы жалғасын тауып, ұрпақтан-ұрпаққа жетiп отырды...”,-деп, ұлттық тəрбиенiң бүгiнгi таңда ұлттық идеологияны қалыптастыруда шешушi рөл атқаратынын атап өтедi [64,28]. Байқап отырғанымыздай, ұлттық тəлім-тəрбие жөнінде екі ғалымның түпкі мақсаттарының бір екенін көріп отырмыз. Негізінде ұлттық тəрбие дүниесінің халықтың рухани-мəдени мұраларымен тығыз байланыста дамып келгенін ескере, отырып, ғалымдар анықтап кеткендей ғылыми педагогиканың өзекті бір саласы екендігі туралы қоғамдық пікірді барынша дамыта түсу керек деп санаймыз. Жоғарыда аталған ғылыми еңбектердi талдай жəне оған негiзделе отырып, бiз мектептегi оқушылар ұжымында ұлттық тəрбие құндылықтарын пайдалану мен жүзеге асыру ісін кешендi түрде жүргiзу қажет деп санаймыз. М.Ғабдуллин айтқандай ұрпақ тəрбиесi жөнiндегi халықтың “ой-армандары” – уақыт өте келе озық тəжiрибелерге ұласып, халықтың тұрмыс-тiршiлiгiмен, əдет-ғұрыптарымен, ой-пiкiрлерiмен, кəсiптiк-интеллектуалдық жетiстiктермен байланысып, сараланып, жинақталып жəне реттелiп отырды. Тарихи дамудың қай кезеңiнде болмасын, адамзат перзентi ата-бабалары мирас етiп қалдырған – асыл қасиеттерiн пайдаланбай, қастерлемей бөлек ғұмыр кешкен емес. Ұрпақ танымы үшiн өткен ата жолы мен бабалар жұрты, аманаты мен өсиеттерi, киелi ұғымдары мен даналық ұлағаттарынан артық дүниенiң жалған екенi туралы мəңгiлiк қағида – халық философиясының бастауы екенi хақ. Халық өсіп келе жатқан ұрпақтың тəрбиесін дұрыс түсінген. Халықта айтқандай: «Тəрбие – құнды байлық», түркімендер бұл ойды былай айтқан: «Бала – қазына, тағы үлкен қазынасы – оның тəрбиесі». Бұл өте дұрыс, себебі жас ұрпақтың тəрбиесі – халықтың ең қымбат байлығы. Тəрбие адамдардың пайда болуымен бірге туындаған. Тəрбие – ізгілік категориясы. Ол адами қоғамның дамуымен бірге дамып жəне өмір сүреді. Халық баланың мінез-құлық кемшіліктері – бұл тəрбиені дұрыс бермеу нəтижесі деп есептеген. «Біз өзіміздің ұлттық ойлау жүйемізді, тарихи танымымызды, рухани мəдениетімізді барынша терең дамыта отырып, барлық сала рухани тəуелсіздікке жетуіміз керек» - деген Елбасының сөзі ұлттық тəрбиені күшейтуде халық педагогикасының орны ерекше екенін байқатады Қоғамның белгілі қайраткері, ақын М.Шахановтың: «Халықта ең бірінші ұлттық рух болуы керек», – дегенін əр кез есте сақтап, еліміздің жарқын болашағы үшін атсалысуымыз қажет. Ол үшін біз, ұстаздар қауымы, оқушыларға салт-дəстүрлерді жай ғана үйретіп қана қоймай, олардың тəрбиелік түп-тамырын, мəнін, алтын діңгегін түсіндіре білуіміз керек. Ұлттық тəлім-тəрбиенің іргетасын дұрыс қалай білу мұғалімдердің ата-аналармен қосылып 26
жүргізген шараларына байланысты болмақ. Өйткені бірінші ұлттық тəрбиенің ошағы – отбасында, екінші – мектепте болғандықтан, ата-ана мен мектеп, яғни мұғалімдер мен жұртшылық тығыз байланыста болуы шартты нəрсе екені баршамызға аян. Қазақтың айтулы қоғам қайраткері Мұстафа Шоқай былай дейді: «Ұлттық мəдениеттен жұрдай рухта тəрбиеленген ұрпақтан халқымыздың қажеті мен мүддесін жоқтайтын пайдалы азамат шықпайды». Яғни елдің туын көтеріп, тəуелсіздік талаптарын орындау ісіне батыл бетбұрыс жасаған бүгінгі таңда адамзаттық игіліктерді, халқымыздың ғасырлар бойы армандаған мəдени-рухани мұрағаттары мен ұлттық тəлім-тəрбие саласындағы, білім жүйесіндегі ізденістерін көрсету – басты міндетіміз [5]. Ұлы бабамыз Əбу Насыр əл-Фараби: «Адамға біліммен қатар, тəрбие берілуі керек, тəрбиесіз берілген білім – адамзаттың хас жауы», – деген екен. Ұрпақ тəрбиесінде ежелден қалыптасқан халқымыздың жақсы дəстүрлерін оқып үйрену, өнеге тұту, жас ұрпақты ізгілікке баулу үлкен жауапкершілікті талап етеді. Ұлттық тəрбиенің құдыретін қанша айтсақ та, түгесу мүмкін емес. Осындай ұлы тəрбие ізгіліктері бала кезден, бұла кезіңнен бастау алмаса, кейін өте қиынға соғатыны – дəлелдеуді қажет етпейтін ақиқат.. Тарихтың даму белестерінде əрбір халық саяси – əлеуметтік, мəдени жəне идеологиялық жағдайына сай рухани –дəстүрлік, адамгершілік қасиеттерін қалыптастырып, оны ұрпақтар игілігіне қалдырып отырады. Оның орнықтылығы əрі тереңділігі, мəнділігі қоғамның бетке ұстаған саяси жəне тəрбиелік бағдарына келіп тіреледі. Ұлттық психологияның түп тамыры халқымыздың тарихы, өмір сүрген ортасы мен мəдени дəстүрінде жатыр. Қай кезде болсын шəкірттің, жас буынның өнеге тұтар, өзіндік тəлім-тəрбиесі болған. Сондықтан да болашақ ұрпақтың сана-сезімінің халық салт- дəстүрімен сабақтастыру бүгінгі психологиялық тəрбиенің өзекті мəселесі. Халқымыздың тəлім-тəрбиелік мұрасына үңілсек, ол адамгершіліктіі, қайырымдылық пен мейірімділік, имандылық пен инабаттылықты дəріптейді. Ата-бабаларымыз баланы бесігінен жақсы əдетке баулыған. «Үлкенді сыйла, сəлем бер, жолын кеспе», «Өтірік айтпа» деген сөздердің мəні ешқашан жойылмақ емес. «Жігітке жеті өнер де аз», «Қызға қырық үйден тыйым», - деп ұлдың да, қыздың да өнерлі, өнегелі жан болуына жол сілтеген. Жоғары да айтып кеткендей, ұлттық қасиетті қалыптастыратын рухани құралдар: тіл, ойлау қабілеті, салт-дəстүр, тəрбие, психология. Бұл ұғымдар бір-біріне тəуелді. Тіл – ойды жүйелеуші, демеуші болса, тəрбие – психологияны қалыптастырушы. Салт- дəстүр ұлттың өмір сүру дағдарысы, ұлттық психология-халықтың табиғи даралығы. Халқымыздың талайды тамсандырған:үлкенді сыйлау, ата-ананы құрметтеу, бауырмалдық қасиеттерін танып білуіне баулу – ұстаздың басты міндеті. Мың жылдық тарихы бар қазақ халқы өз ұрпағын өмірде, отбасында, тұрмыс-тіршілікте батылдық пен батырлыққа, əділдік пен адалдыққа махаббат пен ізгілікке, иба мен иманға үздіксіз тəрбиелеп отырған. Бұрын ата- əже тəрбиесіне көп көңіл бөлініп, баланы отбасы ғана емес, бүкіл ауыл болып тəрбиелеген. Ұлттық тəжірибеміз отбасынан басталып, кейін де жалғасын тауып жатса, қазіргідей қазақ халқының қанында жоқ, ата-баба тəрбиесіне жат өзін жарық дүниеге əкелген анасын, əлпештеп өсірген асқар тауы əкесін қарттар үйіне өткізген, нашақорлық пен маскүнемдікке салынғандардың шаңырағы ортаға түспес еді. Атам заманнан жалғасып ар- ұжданымызға ұялаған қанымызға сіңген қастерлі қазақ салтын ұрпақтан-ұрпаққа жалғасатын мұра ретінде кейінгі ұрпаққа қалдыру – бəріміздің де борышымыз. Ұрпақ тəрбиесіне айрықша мəн берген ата-бабамыз асыл сөздің кестесімен сəби жүрегін тербеп, ой-санасын игі адамгершілікке жетелейді. Сондықтан кең байтақ ата жұрттан ертеден жас буынға жалғасып келген ар-ұят сақтау, мейірімді, шарапатты болу салтанатын құрды. Ұнасымды қарым-қатынас жасай білу. Бұл адамзат баласының əу бастан өз өміріне серік етіп, ұғыныса, сыйласа, тіршілік құру сапарында алға ұстап келе жатқан əдеп салттарының ең көкейкестісі. Адамдар өздерінің арасында тату, кішіпейіл, өресі деңгейлес қатынастардың тату болғаны жөн екендігіне 27
ежелден-ақ ден қойған. Дəстүрге арқа сүйемегеннің көсегесі көгермейді деген атамыз. Яғни отбасы ауыл-аймақ, көпшілік, қоғам болып адамдарды тəрбиелеу қазақ халқының өмірінен өзекті орын алған. Салт-санасы, əдет-ғұрпы, ойын-тойы осы мақсатты іске асыруға бейімделе жүргізілген. Ұлттық табиғатымызға сай келмейтін педагогикадан гөрі халық педагогикасының маңызы зор. «Жақсы тəрбие сенің тұздықты дастарханға төгіп алмағаның емес, басқа біреу солай істегенде, оны сенің байқамауың» деген екен А.П.Чехов. Олай болса, қасиетті қасиеттесек қана қасиет екенін естен шығармайық. Тəуелсіздігімізді алып,өркениеттілікке құлаш сермеген бүгінгі таңда адамгершілігі мол,сапалы да салауатты ұрпақ тəрбиелеуде халықтық тəрбиенің алатын орны ерекше. Қазір оқу орындарында ұлттық тəрбиеге айрықша мəн берілуде. «Жастар біздің болашағымыз» дейтін болсақ, сол жастарымызды ұлтын сүйетін ұлтжанды, Отанын сүйетін патриот, жоғары адамгершілік иесі, ұлттық рухы биік парасатты азамат етіп тəрбиелеу үшін оларға ұлттық тəрбие қажет екенін өмірдің өзі-ақ көрсетіп отыр. Сабақ үрдісінде оқушыларға тұрмыстық тəрбиеге байланысты салт-дəстүрлер, бала дүниеге келгеннен өскенге дейінгі аралықта қолданылатын салт-дəстүр, ырым-тыйымның рөлі, сəлемдесу əдебі, сыйластық, қонақ күту, ас ішу əдебі, инабаттылық дəстүрлері, сөйлеу əдебі жəне киім кию тəрбиесі, ұлттық тəрбиедегі еңбек тəрбиесінің орны, қазақ халқының озық мəдениет үлгілері мен олардың тəрбиелік мəні сияқты ұлттық құндылықтарымызды оқытуымыз керек. Тəуелсіздігімізді алып,өркениеттілікке құлаш сермеген бүгінгі таңда адамгершілігі мол,сапалы да салауатты ұрпақ тəрбиелеуде халықтық тəрбиенің алатын орны ерекше. Қазір оқу орындарында ұлттық тəрбиеге айрықша мəн берілуде. «Жастар біздің болашағымыз» дейтін болсақ, сол жастарымызды ұлтын сүйетін ұлтжанды, Отанын сүйетін патриот, жоғары адамгершілік иесі, ұлттық рухы биік парасатты азамат етіп тəрбиелеу үшін оларға ұлттық тəрбие қажет екенін өмірдің өзі-ақ көрсетіп отыр. Сабақ үрдісінде оқушыларға тұрмыстық тəрбиеге байланысты салт-дəстүрлер, бала дүниеге келгеннен өскенге дейінгі аралықта қолданылатын салт-дəстүр, ырым-тыйымның рөлі, сəлемдесу əдебі, сыйластық, қонақ күту, ас ішу əдебі, инабаттылық дəстүрлері, сөйлеу əдебі жəне киім кию тəрбиесі, ұлттық тəрбиедегі еңбек тəрбиесінің орны, қазақ халқының озық мəдениет үлгілері мен олардың тəрбиелік мəні сияқты ұлттық құндылықтарымызды оқытуымыз керек. жүктеу/скачать 10,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|