Ушинский К.Д.
(1824-1870) ұлы орыс педагогы
|
«Адам тәрбиесі», «Н.И. Пироговтың шығармалары», «Ана тілін оқытуға басщылық», «Швейцарияға педагогикалық саяхат»
|
Оқу ісінің сапалы құрылуы оқу процесін белсенді ететіндігінде, бүкіл оқу процесінде бала белсенділігін тудыратынына ол түсінді де сенді. Сондықтан оқудағы баланың саналылығы мен белсенділігі бір-бірінен бөлінбейді, — деп есептеді.
|
П.Ф. Каптерев (1849-1922) Педагогикалық психология терминін енгізген орыс педагогі
|
«Дидактикалық очерктер. Білім беру теориясы» (1-ші басылым. 1885 ж.) - «Білім беру процесі - оның психологиясы»
|
Ғылыми қолданысқа қазіргі заманда қолданылып жүрген білім беру мен тәрбие берудің жиынтығы, педагог пен оқушы әрекетінің байланысы ретіндегі «білім беру» ұғымын кіргізді.
|
Дж. Дьюи (1859-1952) - американдық философ. Прагматизмнің белгілі өкілі.
|
Либерализм и социальные действи. Моё педагогическое кредо, 1897.Психология и педагогика мышления / Н. М. Никольской; Под ред. (и с предисл.) Н. Д. Виноградова. 1915.- Введение в философию воспитания. , 1921.Школы будущего. —1922.Статьи по теме Школа и обществоШкола и ребёнок / 1923.Школа и общество. — Москва, 1925.Впечатления о Советской России Демократия и образование
|
Прагматизмнің жаңа варианты - инструментализмді құрушы. Теорияның ақиқаттылығы оның тиімділігінде, тәжірибедегі көрінісінде деген пікірді ұстанады
|
Екінші кезең - XIX ғ. аяғынан XX ғ. ортасына дейін
|
Мария Монтессори
(1870-(18700831) 1952)
итальяндық педагог,дәрігер, ғалым әрі ойшыл
|
«Менің мектебімнің ұстанымдары «Жанұядағы бала»
«Мұғалім махаббаты»
«Жаңа тәрбие»
«Жаңа туылған сәби»
«Бала арқылы жаңа әлемге – педагогикалық әдіс»
|
Монтессори әдістемесі әрбір тәрбиеленушіге деген дара тәсілдеме негіздеген. Бұған сәйкес, балдырғандар мен бүлдіршіндер дидактикалық материалдар мен сабақ ұзақтығын әрдайым өздері таңдай отырып, өзіндік ағым мен ырғақта дамиды.
|
Эдвард Торндайк (1874-1949) Американдық педагог
|
«Жануарлар арқылы: жануарларды экспериментік зерттеу»
|
Оқу процесін зерттеумен атын əйгілеп, əрекетшіл тəрбие технологиясын бүкіл əлемге жария етті.
|
Гальтон Френсис (16.02.1822, 17.01.1911) —
|
„ ағылшын антропологы және психолог, дифференциалды психологияның негізін қалаушы Адамның қабілетін және оның дамуын зерттеу“
|
Биологияда математикалық, статистикалық әдістер белгілі бір статистикалық үлгі жасау арқылы қолданылады
|
А.Бине (1857-1911), француз психологы, Париждегі Сорбонне лабораториясының директоры
|
Бине - Симон тесті кең қолдау тапты. «Балалар туралы қазіргі заманғы ойлар» (Les ides modernes sur les infants, 1909); - Умственное утомление (La Fatigue intellectuelle, 1898, совместно с В.Анри); Внушаемость (Le Suggestibilit, 1900); Анормальные дети (Les Enfants anormaux, 1907, совместно с Т.Симоном).
|
Ақыл-ойды өлшейтін тест құрастырушы, эксперименталды психологияда елеулі ролі бар, физиологиялық психологияның лабораториясын алғаш рет ашқан психлог-ғалым.
|
Ш.Уәлиханов (1835-1865)
|
Қоғамдық құбылыстарды ол ағартушылық тұрғыдан түсіндірді. Өз халқын Еуропа мәдениетінен үйренуге прогреске шақырды. «Сотреформасы» туралы жазбаларында Шоқан патша өкіметі жүргізген сот реформасы бай, сұлтан, билердің, орыс отаршылдарының ғана мүддесі көзделінгендігін, қазақ еңбекшілері солардың қанауында қалып, олардың озбырлығына жол бергендігін әшкерелейді
|
"Тек ақиқат білім ғана адамға күдік тұғызбайды, ол өмірді бағалауға, тұрмыс құруға үйретеді', Ағартушы-ғалым ретінде Ш.Уәлиханов халықтың арасында ағарту ісін тарату және дамыту үшін күресті
|
Ы. Алтынсарин (1841-1889)
|
1879 жылы«Қазақ хрестоматиясы» 1883 жылы «Мұсылмандық тұтқасы» оқу құралы Торғайда–қөленер,Қостанайда-ауыл шаруашылығы учелищелері, Ырғызда - қазақ қыздарына арнап мектеп-интернат ашылуына зор ықпал жасады.
1879-1883 жылдарыТорғай қаласының төрт уезінде(Торғай,Ырғыз,Троиц,Ақтөбе) мектептер ашылады.
|
Бүкіл өмір жолын мектеп ашуға, қазақ, балаларын оқуға тартуға, дүние ғылымдарын үйретуге, оқу құралдарын жазуға, тәлімгер-ұстаз дайындауға, оларға ғылыми әдістемелік басшылық жасауға, өз кезеңіндегі қазақ халкының қоғамдық өміріндегі саяси-әлеуметтік мәселелерді жан-жақты қамтып, жазуға жұмсады .Ы.Алтынсарин қазақ жастарына мамандық алуына жол ашты.
|
Абай Құнанбаев (1845-1904)
|
Поэтикалық шығармалары мен "Гадлия" сөздері педагогикалық-психологиялық ой-пікірлерге толы.
|
Абай бала жүрегіне нұр құюшы ұстазға үлкен ескерту, сенім мен пайымшылдық білдіреді. Бұған: Ақырын жүріп, анық бас, Еңбегің кетпес далаға. Ұстаздық еткен жалықпас, Үйретуден балаға,- деген ұлағаттысөзі дәлел.
|
А.Байтұрсынов (1872-1937), мемлекет қайраткері, қазақ тіл білімі мен әдебиеттану ғылымдарының негізін салушы ғалым, ұлттық жазудың реформаторы,
ағартушы
|
"Ақ жол" кітабы (1991) 1909 жылы Петербург қаласында "Қырық мысал"1911 жылы "Маса" атты өлеңдер жинағында өз 1923 жылы "Ер Сайын" жыры, 1926 жылы "23 жоқтау" кітаптары жарық көрді. Ахмет Байтұрсынұлы қазақ тілінің ұлы түрлендіруші-реформаторы, теоретигі әрі қазақ тілі білімі саласына орасан зор еңбек сіңірген көрнекті ғалым болды. Ол араб әріптерінің негізінде төте жазу үлгісін, яғни қазақтың төл әліпбиін жасады. Өзінің "Оқу құралы" (1912), "Тіл құралы" (1914), "Әліпби" (1924), "Жаңа әліпби" (1926)
|
“Оқу жайы” (“Қазақ”, 1913, № 11) мақаласында өз кезіндегі мектептер ісін тиянақтай отырып, Тәртіппен оқытарлық мұғалімдер аз, оқу программасы жоқ, белгілі оқу жолы жоқ, салған мектептер жоқ, мұғалімдерге арналған айлық жоқ, оқытудың қазақша оқуды аймаққа бірдей жеткілікті ететін жасалған өрнек жоқ, оқыту ғылымын үйрететін даримұғалимун (педучилище) жоқ” деп күйзеледі.
|
М.Дулатов (1885-1935)
|
"Оян, қазақ!" өлең жинағы. 1913 жылы Орынборда "Азамат", 1915 жылы "Терме" өлеңдер кітаптары1910 жылы "Бақытсыз Жамал". 1922 жылы "Есеп кұралы" оқулығы. "Балқия" пьесасын жазады. М.Дулатовтың шығармалары қазақ елінің тәуелсіздік алған кезінен бастап кеңінен жариялана бастады. 1991 жылы шығармаларының бip томдық, ал 1996-1997 жылдары екі томдық жинақтары жарык көрді.
|
Оқу-тәрбие мәселелерін ғылыми түрғыдан қараған, шәкірттәрдің жаңа бағдарламалар арқылы білім алуына, мұғалімдердің ғылыми дидактикалық қағидаларға сәйкес сабақ жүргізуне әрекше мән берген педагогтардың бірі.
|
Ж. Аймауытов (1889-1931
|
"Тәрбиеге жетекші" «Қартқожа», «Күнекейдің жазығы», «Шернияз», «Ел қорғаны», «Мансапқорлар» пьесалары, «Комплексті оқыту жолдары», «Жан жүйесі», «Өнер таңдау», «Мағжанның ақындығы туралы» еңбектері — күрделі таланттың қазақ әдебиеті тарихындағы өлмейтін орны бар шығармалар. 1918–19 ж. Семей қаласындағы М. Әуезовпен бірлесіп «Абай» журналын шығарды. Осы журналда «Екеу» деген бүркеншік атпен, Әуезовпен бірлесіп, «Абайдың өмірі және қызметі» (1918, № 2), «Абайдан кейінгі ақындар» («Абай», 1918, № 3) деген мақалалар жазды.
|
педагогика, психология, методика, эстетик, тәрбие туралы зерттеулер тудырды; әдебиет, эстетика, сын саласына араласты; сан алуан публицистик. мақалалар жазды;
|
М.Жумабаев (1893-1938)
|
"Педагогика" Жұмабайұлы аударма саласына үлкен мән берді. И.Гете, Г.Гейне, Әбу Фирас, А.В. Кольцов, М.Ю. Лермонтов, А.А. Фет, И.И. Дмитриев, И.П. Мятлов, А.А. Блок өлеңдерін, А.М. Горький, В.В. Иванов, Д.Н. Мамин-Сибиряк, т.б. әңгімелерін қазақ тіліне аударды. Таңдаулы прозалық шығармалар аударумен қоса Жұмабайұлы “Шолпанның күнәсі” әңгімесі арқылы қазақ әдебиетіне психологиялық талдау, сана ағымы әдістерін енгізді.
|
Ақын тұңғыш өлеңінен бастап әлеуметтік тақырыпқа ден қойып, ағартушылық, ұлт-азаттық, демократияшыл бағытты ұстанды.
|
Ш.Әлжанов (1901-1938)- профессор, 1925 жылы мәскеудегі әскери пед. оқу оқыды
|
"Ес және есте сақтау меселелері', "Ой мәселелері", "Дағдылану мәселелері'. Шәкірт психологиясының жас және дара ерекшеліктері туралы эстетикалық тәрбиенің психологиялық астарлары туралы, сондай-ақ психология мен педагогиканың қазақша терминдері. Оның 1934 жылы "Абайдың педагогика туралы көзқарасы" дейтін мақаласы "Әдебиет майданы журналында (N4) жарияланды. Мақалада ғұлама ақынның психологиялық пікірлері туралы да сөз қозғайды. Психологияның ұлттық терминдерін жасауға атсалысқан. С.Балаубаевпен бірлесіп А.3алкиндтің "Педологиясын" қазақ тіліне аударған
|
Мектеп оқушыларының ойлау саласында жеке-дара ерекшеліктері жайлы былай дейді: «...бір оқушы өте шапшаң ойланып, сұраққа тез жауап береді; тездеп жауап бермесе де жайлап барып айтса да түбінде жауапты терең және дұрыс беруінде сөз жоқ. Ш..Әлжанов бұл жердетүрлі темпераментке жататын шәкірттердің өзіндік, жеке-дара психологиясы жайлы сөз қозғап отыр.
|
|
