4. Иллюстрациялы материалдар: слайдтар - 20
5. Әдебиет: Қазақ тілінде: Негізгі: 1. Шабдарбаева М.С., Омаров С.Қ., Коммуналдық гигиенасы. Окулық. Алматы: ЖШС «Эверо» -2011, I- ІІ бөлім.
2. Неменко Б.А., Коммуналды гигиена: оқулық – Алматы, 2005.
Орыс тілінде: Негізгі: 1.Коммунальная гигиена /Под редакцией Мазаева В.Т. В 2 ч. – М.:ГЭОТАР-Медиа, 2007 - Ч.1.-304 с.; Ч. 2. - 336 с.
2. Неменко Б.А., Бекказинова Д.Б., Арынова Г.А., Елгондина Г.Б. Руководство к практическим занятиям по коммунальной гигиене: Учебник – Алматы, 2008. – 430с.
Қосымша: 1 .Общая гигиена /под ред. А.М. Большакова, В.Г. Маймулова.- М., 2006.
2. Севастьянов В.Н. Проблема радонобезопастности в Казахстане: монография. – Алматы: КазгосИНТИ, 2004
Мазаева В.Т., Ильницкий А.П., Шлепнина Т.Г. Руководство по гигиене воды и питьевого водоснабжения. – М. – 2008.
3.Больничное дело в Казахстане: состояние, проблемы и подходы к новой модели / А.А. Аканов, В.Н. Девятко, В.И. Ахметов и др. – Астана, Б. – 2006.-
4.Руководство к лабораторным занятиям по общей гигиене. – М., 2009.
6. Қорытынды сұрақтары: 1. Атмосфералық ауаның ластануы мен оны қорғаудың қазіргі заманғы мәселелерін айтып беріңіз.
2. Атмосфералық ластанудың халық денсаулығына қалай әсер етеді?
3. Атмосфералық ауаның ластануын бағалау әдістемесін қалай жүргізіледі?
4. Атмосфералық ауадағы химиялық заттарды қалай нормалайды?
№4 1.Тақырыбы. Атмосфера ауасын санитарлық қорғау бойынша шаралар жүйесі. 2.Мақсаты: Елді-мекендерде атмосфералық ауаның ластануын бақылауды ұйымдастыруды, атмосфералық ауаны санитариялық қорғау бойынша шараларды жүргізу және атмосфералық ауада ластаушы заттардың таралу заңдылықтарын үйрету.
3. Дәріс тезистері: Заңды іс-шаралар – бұл атмосфералық ауаны санитарлық қорғау аясындағы құқықтық және идеологиялық негіздегі іс-шаралар.
Заңды іс-шаралар табиғи ресурстарды пайдалану және қалыптастыру кезіндегі қоғамдық қатынастарды қадағалайды. Халық денсаулығын қорғауға және әуе бассейнінің ластануын көрсертуге бағытталған биліктің экологиялық саясатын қалыптастырады. Заңды іс-шаралар физикалық және рухани күштің гармониялық дамуын, еңбекке қабілеттіліктің жоғары деңгейін және қоғамның әрбір мүшесінің өмір сүру белсенділігін арттыруды қамтамасыз етеді. Ауруға шалдығуды төмендетеді, халық денсаулығына кері әсер ететін факторларды таратуы. Заңды іс-шаралар мемлекеттік ұйымдармен бекітілген акттілердан тұрады.
Атмосфералық ауаны ластайтын заттардың ШРЕШ – тұрғын аймақта және демалу орындарының территорияларында берілген ластаушы көздің гигиеналық нормадан аспайтын фондық ластануын есепке ала отырып атмосфералық ауаны ластайтын стационарлы көздерге бекітілетін техникалық норматив, бұл норматив экологиялық жүйелерге шекті түсетін жүктемені есепке ала отырып жасалынады.
Атмосфералық ауаның жағдайын бағалау үшін атмосфералық ауаның қауіпсіздігін экологиялық нормативтермен бекітеді, көп мөлшерде атмосфералық ауаны ластайтын заттардың тасталудағы стационарлық көздері, стационарлық көздерге физикалық және биологиялық факторлардың аса шектеулі әсері, рекрециялық зонадағы өңделген газдардағы зиянды заттардың және тұрғындар пунктіне қатынайтын көздердің физикалық факторға әсері, басқа жердегі тіршілік, адамдардың уақытша немесе үнемі тұруы, қоршаған табиғи орта және азаматтардың экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында қоршаған табиғи ортаны бағалау.
Мекемелер мен ұйымдардың атмосфералық ауаның ластануы, заттардың тасталуы, физикалық және биологиялық зиянды факторлардың міндеттері: тастанды заттардың факторлардың міндеттері: тастанды заттардың көлемін азаутуға бағытталған ұйымдық, шаруашылық, технологиялық, техникалық, жоспарлы іс-шараларды жүзеге асыру және физикалық факторлардың әсеріне азайту, С33 ұйымы өндіріс ауданының территориясын жақсарту, атмосфералық ауаға түсетін заттардың құрамын бақылауды жүзеге асыру. Климаттың өзгерісіне, азон қабатының тесілуіне алып келетін атмосфералық ауада жиналатын көміртек диоксиді және басқа да заттарды өндіретін мекемелер мен ұйымдардың өндірісін халықаралық келісімін қысқарту және болашақта толығымен тоқтату. Экологиялық қауіптілік нормативтерге жауап бермейтін зиянды заттарды тастауға рұқсат етілмейді:
Құжаттарда атмосфералық ауамен және басқа да қатынас құралдарымен түсетін ластану көздерін азайтуға бағытталған іс-шаралар көрсетілген:
1) транспрттық құралдардың жағармайларын улылығы аз құралдармен ауыстыру және тастанды заттарды залалсыздандыру және жобалау кезіндегі физикалық әсерлерді азайту, өндіріс, эксплуатация және транспорттық жөндеу және орнату;
2) транспорттық жолдарының нормативтерін сақтай отырып, тұрғындарды қоныстандыру және тиімді жоспарлау;
3) тығыз орналасқан қала аймақтарын транспорттық ұйымдар мен жүкті автокөліктермен шектеу;
4) автокөліктер мен басқа да транспорттық, емдік-сауықтыру, рекрециялық және табиғи қорық зонасын, демалу және туристік жерлерді ұйымдастыру;
5) транспорттық және көше жолдарын жақсарту;
6) қалаға автоматтандырылған жол қозғалыс жүйесін енгізу;
7) транспорттық технологияны жетілдіру және жағармайды сақтау, автожағармай бекеттерінің және мұнайды қайта өңдеу ұйымдарының жағармайларын үнемі қадағалау;
8) экологиялық қауіпсіздік нормативтерін кешенді тексеру жүйесін диогностикалық пункттер мен қадағалау қызметтерін енгізу және жетілдіру.
Физикалық факторлар деңгейіне әсер ететін немесе зиянды заттың қайта өңделген газдарды жоғарылататын транспорттық және басқа да қозғалыс құралдарын эксплуатациялау, өндіру, жоспарлауға тыйым салынады.
Атмосфералық ауаны ластайтын агрохимикаттарды және пестицидтерді қолдану, сақтау және транспорттау ережелерін сақтау керек.
Жарылыс жұмыстары мен өндірістік, тұрмыстық және басқа да қалдықтармен ластану атмосфералық ауаның күзеті үрдісін пайдалы кенді алу заң талаптарымен анықталады. Тұрғындардың ауа бассейнінің сапасын төмендететін өндірістік тұрмыстық қалдықтарды жаңа терикондар және үймелерді сақтауға тыйым салынады. Тұрғындарды орналастыру және дамыту, атмосфералық ауаның экологиясының қауіпсіздігі және экологиялық экспертизасын рационды қолдануды қалыптастыру керек. атмосфералық ауа жағдайына зиянды әсер ететін ұйымдарды қайта құрастыру барысында жаңа ұйымдарды орналастыруға С33 жауапты. Атмосфералық ауаны бақылау мемлекеттік органдар мен мекемелер, ұйымдар мен азаматтар тарапынан заңды талаптармен сақталады. Тұрғындардың мекемелер территориясындағы ұйымдардағы және басқа да объектілер территориясындағы атмосфералық ауа сапасы санитарлық нормаларға жауап беру қажет. Атмосфералық ауаның ластануы мен оның себептерін жоятын іс-шараларды қабылдауға міндетті.
Профилактикалық медициналық заң аясында мына міндеттер анықталған: объекттерді сараптау санитарлық нормаларға жауап беру. Популяциялық денсаулыққа ықпалын және тұрғындардың денсаулығын сақтау іс-шараларының тиімділігін бағалау. Талдаудың басты ұстанымы қоршаған табиғи орта мен адамдар денсаулығына қауіпсіздікті пепілдендіру болып табылады. Сараптаманың нысандары заңды жобалар және басқа нормативті құқықтық акттер, жобалы материалдар, жаңа техниканы, технологияны, материалдарды, заттарды, өнімдерді эколгоиялық-гигиеналық нормативтерді бұзуға алып келетін, табиғи ортаға жағымсыз әсер ететін, адам денсаулығына да қауіпті болып табылады. Адам денсаулығына жағымсыз әсер ететін нысан және ұйым, мекемелер экологиялық сараптаманың субъектісі болып табылады.
Гигиеналық іс-шаралардың заңды санитарлық бөлігі мемлекеттік санитарлық бақылау негізі болып табылады.
Санпин 2.1.6.1032-01 «Тұрғындардың атмосфералық ауа сапасының гигиеналық талаптары» заңына кейбір сұрақтар анықталған: өндірістік бақылау органдарымен байланысты екені, өндірістік тексеру нәтижелері санитарлық-эпидемиологиялық қызметпен бақылауды міндетті.