64
Таңбалар белгілі бір тәртіппен жіктеледі. Олар үлкен үш топқа біріккен: 1) индексалды
таңба (таңба-индекс) нәрсені нұсқағанымен, оны сипаттамайды, ол тек метонимикалық
принцип араластыққа (түтін – өрт қауіпін, бас сүйектің қаңқасы – өмірге қауіп төндіру
турасында хабар береді) иек сүйейді; 2) таңба-символ шарты болып табылады да, бұл
арада таңбалаушы өзінің таңбаланушысымен (табиғи тілдің сөздері (дыбыстық
еліктеуден басқасы) немесе математикалық формулалардың компоненттері) не
ұқсастыққа, не байланысқа ие болмайды,; 3) икондық таңбалар таңбаланушыны не тұтас
кейпінде белгілі бір сипатта туындатып, әдетте көрнекілік сипатқа ие болады. Осы
икондық таңбалар өзара ерекшеленеді, біріншіден, диаграммалық – нәрселікті кестелік
түзуде (өнеркәсіптің дамуының немесе туудың эволюциясының графикалық
таңбалауында) толықтай айқындықсыз, екіншіден, образдар, таңбаланатын жеке нәрсенің
(фотографияда, репортажда, сондай-ақ, өнер туындыларында бақылау мен қиялдың
жемістері айшықталып) сезімдік қабылданатын балама қасиетін түзеді[268].
Осылайша, "таңба" ұғымы дәстүрлі образ бен образдылыққа тыйым салмайды, қайта,
осы ұғымдарға жаңаша, өте кең мағыналық конмәтіндік қабілет сыйдырды. Тіл туралы
ғылымға тән таңба ұғымы әдебиеттану үшін де маңызды: біріншіден, туындының сөздік
тінін зерделеу саласы, екіншіден, қатысушы тұлғалардың құлықтық формаларға бет
бұруы.
Достарыңызбен бөлісу: