ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 92 

 

 

92 

12 тапсырма 

 Уақытша  бумасын  Себетке  алып тастау.Проводник программасының 

екінші терезесін  ашып, екі терезенің тек оң жақ панельдерін қолдана отырып  

1,2, тапсырмаларды орындау 

1 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

Апару. Есептер тақтасында орналасқан ПУСК батырмасына тышқанды 

апарыңыз және оны біраз уақыт ұстаңыз, сол кезде қалып шығатын анықтама 

пайда болады, соны оқыңыз. Есептер тақтасында орналасқан уақытқа тышқан 

курсорын апарыңыз, сол кезде ағымдағы күнді көрсетеді. Осы тәсілді қолдана 

отырып, жұмыс үстелінде орналасқан барлық объектілердің қызметін 

анықтаңыз. 

2 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

Екі рет шерту.  

Екі рет шерту обьектілерді қолдану үшін алынады. Мысалы, белгіге екі 

рет  шерту  осы  обьектінің  жүктелуіне  әкеледі  және  құжатқа  екі  рет  шертсе 

жасалған құжатта ашылады. 

Тышқанның  меңзерін  Менің  компьютерім  белгісіне  вапварып,  сол  жақ 

батырмамен екі рет шертіп(шертулер арасында аз уақыт аралығы өтуі мүмкін, 

әйтпесе, екі рет шерту жалғыз екі шертпе ретінде қабылданады)-диск белгілері, 

принтер  және  т.б.  бар  Менің  компьютерім  терезесі  ашылады.  Бір  рет  шерту 

арқылы  «Жабу»  пернесін  басамыз  (батырмалардың  аталуын  тоқтап  қалу 

арқылы білуге болады). 

Екі рет шерту арқылы мүмкін болатын бір әрекет ғана орындалады. Ол-

негізгі әрекет. 

3 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

Оң жақ батырманы басу.  

Менің  компьютерім  белгісіне  шертсе,  тура  жанында  жанама  меню 

ашылады.  Әртүрлі  обьектілердің  жанама  менюінің  құрамы  әртүрлі  болады. 

Менюді жабу үшін бос орынға шерту керек. Менің компьютерім жіне себеттің 

жанама менюлерінің құрамын салыстырыңыз. 

Обьектіде, сонымен қатар Қасиеті орындалатын жанама менюде барлық 

әрекеттер  бар.  Қасиеті  арқылы  обьектінің  қасиетін  өзгертуге  және  қарап 

шығуға болады.  

4 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

Жылжытып апару.   

Тышқанды  Менің  компьютерім  белгсіне  апарыңыз.    Солжақ 

батырмасын  ұстап  тұрып,  тышқан  арқылы  Менің  компьютерім  белгсін 

жібермей жылжытыңыз. 

Менің  компьютерім  терезесін  ашыңыз.  Тышқанды  тақырып  жолына 

апарып, оны басқа жерге жылжытыңыз. Терезені жабыңыз. 

5 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

Созу.  

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 93 

 

 

93 

Менің 

компьютерім 

терезесін 

ашыңыз. 

Тышқанды 

терезе 

рамкаларының  біріне  апарса  –  тышқан  меңзері  екі  бағыттағы  бағыттауыш 

пайда  болады.  Сол  жақ  батырмасын  басып  және  тышқанды  жылжытып, 

терезенің  өлшемі  өзгереді.  Меңзерді  терезенің  оң  жақтағы  төменгі  бұрышына 

апарып,  созуды орындағаннан  кейін  терезенің өлшемі  екі  координат бойынша 

өзгереді. Терезені жабыңыз. 

Жалпылама  обьектілерді  ерекшелеу  үшін  созылу  қолданылады. 

Тышқанды  жұмыс  үстеліне  апарып,  тышқанның  батырмасын  басып  және 

тышқанды  оңға,  солға  қарай  созыңыз-меңзер  соңынан  тіктөртбұрыш  контуры 

ерекшеленеді.  Контур  ішінде  барлық  обьектілер  ерекшеленеді.  Ерекшелеуді 

алып  тастаңыз.  Осы  операцияны  алдымен  сол  жақ,  одан  кейін  оң  жақпен 

орындаңыз. Салыстырыңыз. 

6 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

Арнайы жылжытудың менюі. 

 Тышқанды  Менің  компьютерім  обьектісіне  апарып,  оң  жақ  пернесін 

басып тұрып, тышқанның орнын ауыстырыңыз. Батырманы жібергенде-арнайы 

жылжытудың  менюі  ашылады.  Бұл  меню  көптеген  обьектілерге:  Көшіру, 

Орнын ауыстыру, Сілтеме құру және Болдырмау пунктілерінен тұрады.  Менің 

компьютерім,Себет  және  т.б.  ерекше  обьектілеріне  меню  пункті:  Сітеме  құру, 

және  болдырмау  тұрады.  Болдырмау  пунктін  таңдап,  сол  жақ  батырманы 

басыңыз. 

7 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

1

 

Менің компьютерім бумасын ашып, С: дискісін ашыңыз. 

2

 

Меню жолында шерте арқылы Файл пунктін таңдап, Құру, содан 

кейін  Буманы  (Файл-Құру-Бума).  Жұмыс  үстелінде  Жаңа  бума 

атты буманың белгісі пайда болады. 

3

 

Үлкейту  батырмасы  арқылы  барлық  терезені  бүкіл  экранға 

ашыңыз. 

4

 

Меню арқылы жаңа буманы  (Файл-Құру-Бума) құрса-жаңа бума 

пайда болады. 

5

 

Жұмыс үстелінің бос жерінде жанама менюін ашып, Құру-Бума 

командасын таңдау керек. Жаңа бума пайда болады. 

6

 

Жанама меню арқылы жаңа бумаға ат қоға болады, мысалы, 

суреттер. Екінші бумаға және оның атына шертіп, меңзер арқылы 

атын редакртлеуге болады. Екінші бумаға Ойындар деген атты 

беріңіз және ENTER  пернесіне басу арқылы редактрлеу 

режимінен шығасыз. 

7

 

Теренің бастапқы «Қалпына келтіру » режиміне оралыңыз. 

8 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

1

 

Менің  компьютерім  терезесін  ашыңыз.  Алдын  ала  дискета  салу 

арқылы  немесе  (D:)  дискісінен    қандай  да  бір  файлды  ашаңыз. 

УАҚЫТША  деген  атпен  папка  құрыңыз.  Құрылған  папканы 

ашыңыз. Shift пернесін басып тұрып, Игры  папкасын

 

УАҚЫТША 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 94 

 

 

94 

папкасына апарыңыз. Рисунки папкасын УАҚЫТША  папкасына 

арнайы жылжытамыз.  Жылжытып болған соң, жанама  менюдегі  

Переместить командасын орындаймыз.   . 

2

 

УАҚЫТША  папкасында      Рисунки  папкасын  ерекшелеп, 

 

CTRL 

пернесін  басып  тұрып,  Игры  папкасын  ерекшелеңіз,  сонда  екі 

объект  ерекшеленді  (топтық  ерекшелеу).  Ерекшелеуді  алып 

тастаңыз.  Рисунки  және  Игры  папкалырын  тышқанды  жылжыту 

арқылы ерекшелеңіз.  

3

 

Ерекшеленген  объектілердің  бірінде  жанама  менюін  ашып, 

Вырезать    пунктін  таңдаңыз,  сонда  объектілер  алмасу  буферіне  

көшеді. 

4

 

   Мои  документы  папкасын  ашыңыз.  Жұмыс  өрісінің  бос 

аймағында  жанама  менюін  ашып,  Вставить  пунктін  таңдаңыз, 

сонда нітижесінде алмасу буферінде орналасқан объектілер   Мои 

документы папкасына көшеді

.

 

5

 

УАҚЫТША  папкасынан  көшірілген  папкаларды  қайтарыңыз: 

12,13  пунктіндегі  әрекеттерді  орындаңыз,  ол  үшін  CTRL-X 

пернелерінің  комбинацияларын  қолданып,  алмасу  буферіне 

объектілерін  көшіріңіз,  ал  буферден  қою  үшін  CTRL-V  

пернелерінің комбинацияларын қолданамыз. 

9 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

1

 

Рисунки  және  Игры

 

папкаларын  ерекшелеңіз.  Жанама  менюді 

ашыңыз  және    Удалить

 

пунктін  таңдаңыз.  Ашылған  сұхбат 

терезесінде объектілерді жоюды растаңыз. УАҚЫТША және  Мои 

документы папкілерін жабыңыз. 

2

 

Корзина  папкісінің  терезесін  ашыңыз

.

  Оның  ішінен  өшірілген 

Рисунки  және  Игры  папкілернің  белгішелерін  табыңыз. 

Папкаларды  ерекшелеп,  олардың  бірінде  жанаама  менюді 

шақырыңыз.  Выберите  пункт  Восстановить  пуктін  таңдаңыз

. 

Корзинаны жабыңыз. 

3

 

УАҚЫТША  папкасын  ашыңыз.  Онда  қалпына  келтірілген  

Рисунки  және  Игры  папкаларын  табыңыз

.

  Екі  папканыда 

ерекшелеңіз.  DELETE  және  SHIFT  пернелерінің    көмегімен 

оларды өшіріңіз.  

4

 

Корзинаны ашып, жанағы SHIFT пернесінің  көмегімен өшірілген 

объектілердің ешқайсысы түспегеніне көз жеткізіңіз. 

10 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

1

 

Проводник 

программасын 

жіберіңіз 

(Пуск|Программы|Проводник). 

2

 

Файл

 

пункт  менюін  ашыңыз.

 

Ақпараттың  жолда  пайда  болатын 

ақпараттармен  танысып,  берілген  пункт  командаларымен 

танысыңыз. Пункт  менюінің басқа командалармен де танысыңыз. 

Егер  команда  активті  болмаса,    онда  қандай  да  бір  объектіні 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 95 

 

 

95 

ерекшелейміз,  мысалы,  папканы.  Проводник  панелінің  оң 

жағындағы

 

:  Крупные,  Мелкие,  Таблица,  Список    белгілерінің 

түрін  ауыстырыңыз.  

3

 

Белгілерді  аты,  көлемі,  типі,  күні  және  құрылу  уақыты  бойынша 

сұрыптаңыз. 

11 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

1

 

Сол  жақ  панельден      (С:)    дискісін  табыңыз  және  оны  диск 

белгішесіне шерту арқылы ашыңыз.  

2

 

Оң жақ тақтада УАҚЫТША папкасын құрыңыз. 

3

 

Оң  жақ  тақтада  Мои  документы

 

папкасын  табыңыз  және  осы 

папканы ашыңыз. 

4

 

  Оң жақ тақтада  Отчеты

 

папкасын құрыңыз

.

 

5

 

Сол  жақ  тақтада  Мои  документы  папкасындағы      «+»  белгісн 

шерту  арқылы  сол  папканы  жазыңыз.  Жазу  және  жинау 

арасындағы  айырмашылықтарды  көріңіз.  Сол  жақ  тақтада   

Отчеты

 

папкасын табыңыз

.

 

6

 

Сол  жақ  тақтада      Отчеты

 

папкасын  ашыңыз

.

  Оң  жақ  тақтада 

ешқандай белгі болмауы керек, себебі бұл папканың ішіі бос. 

7

 

Оң  жақ  тақтадағы 

 

Отчеты

 

папкасының  ішіне

 

Таблицы

 

папкасын  құрыңыз.  ОТЧЕТЫ  папкасының  жанында    «+» 

белгісінің  пайда  болғанын  көресіз.  Бұл  папка  ішінде  папка  бар 

екенің  көрсетеді.  Папканы  жазыңыз.    Торапты  қайтадан  «-» 

белгішесіне басу арқылы жабыңыз. 

8

 

Сол жақ тақтадан УАҚЫТША папкасын табыңыз, бірақ ашпаңыз. 

9

 

Жылжытуды қолдана отырып, Отчеты папкасын оң жақ тақтадан, 

сол  жақ  тақтадағы УАҚЫТША  пакасына  апарыңыз.  УАҚЫТША 

пакасының  түсі  өзгерген  кезде  тышқан  батырмасын  жіберіңіз. 

Осыған ұқсас объектілер тобында көшіруге болады 

10

 

Сол  жақ  тақтадан  УАҚЫТША  папкасын  ашыңыз.  Оң  жақ 

тақтадан осы папканың ішінде Отчеты пакасының жоқтығына көз 

жеткізіңіз 

 

12 тапсырмаға әдістемелік нұсқау 

1

 

Құралдар  тақтасындағы  «жоғары»  батырмасын  пайдаланып 

Уақытша  бумасына және содан соң (D:) дискісіне оралыңыз.  

2

 

Сол  жақ  панельде  Себетті    тауып,  Уақытша    бумасын  оның 

белгісіне жылжытып апарыңыз. Себетті  ашып оңдағы жойылған 

бумалардың бар екеніне көз жеткізіңіз. 

3

 

Проводник    терезесін  ашып,  жоғарыда  айтылған  алмастыру  

әрекеттерін  екі терезенің тек оң жақ панельдерін қолдана отырып 

орындаңыз 

4

 

Проводник

 

программасының екі терезесін жауып тастаңыз. 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 96 

 

 

96 

5

 

Windows-пен  жұмысты  аяқтаңыз.  (іске  қосу

|

жұмысты  аяқтау, 

компьютерді өшіру). 

 

Ұсынылатын әдебиеттер:  

1

 

Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – 

СПб, Питер, 2001 г.Информатика: 

2

 

 Практикум по технологии работы на компьютере. 3-е изд./ под 

ред.  Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002 

3

 

Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 

2000 г. 

4

 

Информатика:Учеб. Пособие для стед. Пед. Вузов/ А.В.Могилев, 

Н.И. Пак, Е.К. Хеннер; - М.: Изд.центр «Академия»,2000г. 

5

 

Шафрин Ю.А. Современные информационные технологии. 

Москва, «АСТ», 1998 г. 

6

 

Острейковский В.А. Информатика. Учебное пособие М, Высшая 

школа, 1999 г. 

7

 

Ляхович В. Ф. Основы информатики. Изд. Феникс, Ростов-на-

Дону, 1996 г. 

 

Бекіту сұрақтары: 

6

 

Жаңа буманы қалай құрамыз? 

1

 

Объектінің атын өзгертудің қандай әдістерін білесіз? 

2

 

Объектінің дискідегі орнын қалай ауыстыруға болады? 

3

 

Объектілер тобын ерекшелеудің қандай әдістерін білесіз? 

4

 

Объектілерді жоюдың қандай әдістерін білесіз? 

 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 97 

 

 

97 

Зертханалық жұмыс №11 

Тақырыбы: MS DOS ОЖ. Командалармен жұмыс 

 

Мақсаты:  Файлдық  жүйе  құрылымымен  танысу.  Операциялық  жүйенің 

құрамдас  бөліктері.  Файлдар  және  каталогтармен  жұмыс. 

Файлдарды  құру  және  редактрлеу  Файлдармен,  каталогтармен, 

дискілермен жұмыс.  

 

Қолданылатын материалдар мен құрал- жабдықтар: 

Компьютер, MS DOS операциялық жүйесі 

 

Теориялық түсініктеме: 

MS  DOS  1981  жылы  Microsoft  фирмасы  IBM-нің  тапсырысы  бойынша 

құрылған.  

MS  DOS    -  MicroSoft  Disk  Operating  System  сөздерінің  бас  әріптерінен 

шыққан,  ол  Microsoft  фирмасының  дискілік  операциялық  жүйесі  дегенді 

білдіреді.  

MS DOS операциялық жүйесін жүктеу 

Жүктеу жолы: «Пуск» - «Выполнить» - Command – OK. 

А немесе D дисклерін қарау 

Командалық жолға келесі сөзді теру керек:  

Cd (бос орын) А:  (дискетті қарау үшін) 

Cd (бос орын) D: (D-дисклерді қарау) 

 

DOS-ТА каталогтармен  жұмыс 

1

 

Ағымдағы дискіні ауыстыру 

Ағымдағы  дискіні  ауыстыру  үшін  диск  атауын  теріп,  содан  кейін  қос 

нүктені теру керек, мысалы: 

А: - А: дискісіне көшу 

В: - В: дискісіне көшу 

С: - С: дискісіне көшу 

Команданы енгізгеннен кейін ENTER пернесін басу керек.  

2

 

Ағымдағы каталогты өзгерту 

Каталогты өзгерту үшін Cd (Change Directory) командасы қолданылады. 

Команда форматы: 

Cd (дисковод:)жол 

3

 

Каталогты қарау 

Каталог мазмұнын көру үшін Dir командасы қолданылады.  

Параметрлері:  

/P – Мазмұнды толық экранда көру. 

/W –

кең форматта мәліметтерді шығару: файлдар мен каталогтар атын 

көрсетеді(каталог атаулары квадрат жақшаның ішіне жазылады) 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 98 

 

 

98 

/О – сұрыпталған түрде экранға шығару: ең алдымен каталог атаулары 

алфавиттік  ретпен  шығады,  содан  кейін  файл  атаулары  алфавиттік  ретпен 

шығады. 

4

 

Каталог құру 

Жаңа каталог құру үшін Md (Make Directory) командасы қолданылады. 

Команда форматы: 

Md (дисковод:)жол 

5

 

Каталогты жою 

Каталогты  жою  үшін  Rd  (Remove  Directory)  командасы  қолданылады. 

Команда форматы: 

Rd (дисковод:) жол 

6

 

Бос емес каталогты жою 

Ол үшін DelTree командасы қолданылады. Команд форматы: 

Deltree файл-аты -немесе-каталог /YМысалы: 

Deltree  temp  –  ағымдағы  каталогтағы  temp  каталогын  немесе  файлын 

жою; 

Deltree \y temp – жою кезінде растауды талап етпейді 

7

 

Каталог атын өзгерту 

Move командасы қолданылады. Команда форматы: 

Move каталог-аты жаңа-каталог-аты 

8

 

Уақыт және күнді орнату 

Күнді орнату үшін, Date командасы қолданылады 

Уақытты орнату үшін время, Time командасы қолданылады 

DOS-та файлдармен жұмыс 

1

 

Файлдарды көшіру 

COPY командасы арқылы жүзеге асады. Мұнда бар файлды өзге атпен 

көшіру немесе файлды есімін өзгертпей басқа каталогқа көшіру мүмкіндігі бар. 

COPY  [бастапқы  мекен-жай  мен  файл аты]  [жаңа  мекен-жай  мен файл 

аты] 

Егер файлдың жаңа аты немесе жаңа адресі көрсетілмесе, онда олардың 

орнына ағымдағы (бастапқы) аттар мен адрес қолданылады. Файлдың бастапқы 

адресі ретінде ағымдағы дискінің ағымдағы каталогы үнсіз қабылданады. 

2

 

Файлдарды біріктіру 

COPY командасы сондай-ақ бірнеше файлдарды бір файлға біріктіруге 

мүмкіндік  береді.  Біріктірілуі  тиіс  файлдардың  аттары  COPY  командасында 

«+» белгісі арқылы берілуі тиіс.  

3

 

Мәтіндік файлдарды құрау 

Мысалға,  пернетақтадан  мәтін  теру  арқылы  notes.txt  файлын  құрау 

керек болсын делік. Ол үшін: 

COPY CON notes.txt   

Командасын  еңгізу  керек.  Бұдан  кейін  керекті  мәтін  теріледі.  Мәтін 

терілеген  соң  Ғ6  функционалдық  батырмасын  немесе  Ctrl-Z  комбинациясын 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 99 

 

 

99 

тереміз  де,  Enter-ді  басамыз.Осы  кезде  экранға  келесі  хабарлама  шығу  керек: 

1file(s)  copied.  Құралған  файл  ағымдағы  дискінің  ағымдағы  каталогында 

орналасады. 



 

RENAME- файлдар атын өзгертуге арналған ішкі команда. 

Мысалдар: 

REN  D:\TEST\test.doc  rez.doc    (D:  дискісіндегі  TEST  подкаталогында 

орналасқан  test.doc  бастапқы  файлын  rez.doc      файлына  атын  өзгерту. 

Нәтижесінде  rez.doc      алынған  файлы  сол  дискінің  сол  подкаталогына 

орналастырылады) 

REN  *.doc  *.txt    (doc  кеңейтілуі  бар  ағымдағы  каталогтың  сол  аттары 

бар, бірақ txt кеңейтілулерге өзгертеді) 



 

MOVE-  файлдарды  тасымалдау  қызметін  атқарады.  Сондай-ақ  бұл 

команда файлдардың аттарын өзгертуге де арналған.  

 

MS DOS операциялық жүйесінен шығу 

EXIT командасы msdos –тан шығу үшін пайдаланылады. 

 

Тапсырма:  

1 тапсырма 

А: дискісіне  (немесе кез келген басқа дискіге келесі каталогтар құрылымын 

құрыңыз: 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-

 

DOCS каталогына info1.txt файлын құрыңыз және оған өз аты- 

жөніңізді жазыңыз; 

-

 

Осы каталог ішінде info2.txt файлын құрыңыз және оған факультет 

атын, топ атауын, курсты жазыңыз; 

-

 

info1.txt және info2.txt файлдарын бір info.txt атауы бар файлға 

біріктіріңіз; 

-

 

құрылған файлды қараңыз; 

-

 

DOCS каталогындағы барлық файлдарды INFO каталогына 

көшіріңіз; 

-

 

info1.txt 

файлының 

көшірмесін 

 

PHOTOS 

каталогына 

орналастырыңыз; 

-

 

info2.txt файлының көшірмесін LETTERS каталогына 

орналастырыңыз; 

-

 

Нәтижені көріңіз. 

     PHOTOS 

  LETTERS 

DOCS 

INFO 

А:\ 

PAPERS 

 

жүктеу/скачать 5,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: