ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 101 

 

 

101 

5

 

DOS командаларында қолданылатын файл атауларының 

шаблондары. 

 

 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 102 

 

 

102 

Зертханалық жұмыс №12.1 

 

Тақырыбы: MS WORD мәтіндік процессоры 

 

Мақсаты:  Word  текстік  процессорындамен  танысу.  Word  столының 

элементтері. Құжат жасауда менюді пайдалану. Жаңа құжат жасау. Тексті теру, 

редактрлеу, абзацтарды форматтау. Құжатты сақтау  

 

Қолданылатын материалдар мен құрал- жабдықтар: 

Компьютер, MS WORD мәтіндік процессоры 

 

Теориялық түсініктеме: 

Орналастырылған  Word  редакторын  іске  қосу  бірнеше  тәсілмен  жүзеге 

асырылады:  

5.

 

Басқару   тақтасындағы   Іске   қосу   (Пуск)   менюінің   Орындау   

(Выполнить) командасының көмегімен.  

6.

 

Программаларды  Microsoft  Office  тобындағы  WORD  шарт 

белгісінде тышқанды екі рет шерту арқылы.  

7.

 

Windows  жүйесінің  Сілтеуіш  (Проводник)  терезесін  пайдалану 

арқылы.  

8.

 

WORD      редакторына    дайындалған      құжаттың      шартбелгісіне   

тышқан   курсорын жеткізіп, оны екі рет шерту арқылы.  

Редактормен  жұмысты  аяқтау  кез  келген  стандартты  тәсілдермен 

жүргізіледі:  

-

 

Файл => Шығу (Выход) меню командасын таңдау арқылы;  

-

 

Word  негізгі  терезесінің  жүйелік  менюіндегі  Жабу  (Закрыть) 

командасын таңдау;  

-

 

Редактор  терезесінің  тақырып  жолының  оң  жақ  жоғарғы  

бұрышындағы  Жабу батрымасын (х) басу;  

-

 

Тікелей Alt + Ғ4 пернелерін басу.  

WORD экранымен танысу  

WORD  редакторын  жүктегеннен  кейін  экранда  қосымшаның  терезесі 

ашылады  (Сурет-1).  Меню  жолының  астында  ненгізінен  сатнадарртты  екі 

тақта-  Стандартты  және  Форматтау  тақталары  орналасады.  Тақталарды 

экранға  шығару  үшін  немесе  алып  тастау  үшін  Вид-  Панели  инструментов 

командасын  таңдап,  керек  тақтаның  атын  таңдау  керек.  Егер  тақта  экранда 

көрініп  тұрса,  онда  оның  атауынын  қасында  қара  белгіше  орналасатын 

болады.  WORD  құжаттар  терезесінде  екі  сызғышты-  горизонталь  және 

вертикаль  экранға  шығаруға  болады.  Терезенің  жоғарғы  бөлігінде 

орналасқан  горизонталь  сызғыш  жол  ұзындығын  көрсетеді.  Бұл  сызғышты 

шегіністерді, колонкалардың және өрістердің енін беруде қолдануға болады, 

сондай-  ақ  табуляторларды  орналастыру  кезінде  қолдануға  болады. 

Вертикаль  сызғыш  құжаттың  сол  жағында  орналасқан.  Оның  көмегімен 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 103 

 

 

103 

беттің  жоғарғы  және  төменгі  өрістерін  өзгертуге  болады,  сонымен  қатар 

кестелердегі  жол  ұзындығын  да  өзгертуге  болады.  Бұл  сызғыштарды 

қалауымыз бойынша экраннан алып тастаңға болады. Ол үшін Вид- Линейка 

командасын орындаймыз. 

 

 

Сурет-1.  Word мәтіндік редакторының терезесі 

 

Мәтінді теру 

Абзацтар 

Мәтінді  теру  кезінде  жол  толған  кезде  мәтін  автоматты  түрде  келесі 

жолға ауысады. Enter пернесі екі рет басылған аралықта орналасқан мәтін абзац 

деп  аталады.  Әрбір  абзац  өзінің  форматтау  ережесіне  бағынады.Егер  келесі 

абзацқа көшпей жаңа жолды бастау керек болса, онда Shift+Enter пернелерінің 

комбинациясын  басу  керек.  Келесі  абзацты  жаңа  беттен  бастау  керек  болса, 

онда Ctrl+Enter пернелерінің комбинациясын қолдануға болады. 

Көрінбейтін символдар. 

Мәтінді  теру  барысында  қандай  орындарда  Enter,  Shift+Enter 

пернелерінің  басылғандығын  көру  қажеттігі  туындайды.  Word-тың  кез  келген 

құжатында  көзге  көрінетін  символдармен  қатар,  көрінбейтін  символдарда 

қолданылады. Мысалы, баспаға шықпайтын символдар: Enter, Shift+Enter, Бос 

орын,  Tab,…  пернелері  арқылы  пайда  болады.  Көрінбейтін  символдарды 

экранда  көру  үшін  стандартты  құралдар  тақтасындағы  “Непечатаемые 

символы”  (¶)  батырмасын  шерту  керек.  Сондай-ақ,  Ctrl+Shift+8  пернелерінің 

комбинациясында пайдалануға болады. 

Пернетақтада жоқ символдар. 

Мәтінді  теру  кезінде,  кей  жағдайда,  пернетақтада  жоқ  символдарды 

енгізу керек болады. Мысалы, грек алфавитінің әріптері: α, β, γ, δ, ε, π,... және 

т.б.  символдар,  мысалы,,  ,  ,  ,  ¥,  £  ,&  …  Бұл  символдарды  қою  үшін 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 104 

 

 

104 

Меню=>Вставка=>Символ…  командасын  пайдалануға  болады,  ашылған 

терезеден  қажетті  символды  таңдап,  ОК  пернесін  басу  керек.  Егер  өажетті 

символ  ашылған  терезеде  жоқ  болса,  онда  шрифт  түрін  “Шрифт”  тізімдерінің 

ішінен өзгерту керек. 

Қажетсіз мәтіндерді өшіру. 

Қажетсіз мәтінді жою үшін, оны алдымен ерекшелеп алу керек, содан 

кейін Delete пернесі басылады. Бір әріпті жою үшін: егер ол курсордың 

алдында орналасса, BackSpace пенресі, ал курсордан кейін орналасса Delete 

пернесін басу керек. 

Ерекшелеу тәсілдері 

Бағандарды  және  абзацтарды  форматтау  үшін,  ақпаратты  көшіру, 

көшірмесін  алу  және  жою  үшін  оны  ең  алдымен  тышқанның  немесе 

клавиатураның көмегімен ерекшелеп алу керек.  

Клавиатура көмегімен ерекшелеу 

3.

 

Курсорды 

ерекшелеу 

керек 

фрагменттің 

басына 

орналастырыңыз.  

4.

 

Мәтінді  ерешелеу  үшін  пернелердің  төмендегі  комбинациясын 

пайдаланыңыз:  

-

 

Shift +  немесе Shift + – бір жолды ерекшелеу;  

-

 

Shift +  немесе Shift + –бір символды ерекшелеу;  

-

 

Shift  +  Ctrl  +    немесе  Shift  +  Ctrl  +–  бір  сөзді 

ерекшелеу;  

-

 

Shift  +  Ctrl  +    немесе  Shift  +  Ctrl  +    –  бір  абзацты 

ерекшелеу;  

-

 

Shift  +  Home  –  Курсор  тұрған  жерден  бастап  ағымдағы 

жолдың басына дейін ерекшелеу;  

-

 

Shift  +  End  –  курсор  тұрған  жерден  бастап  ағымдағы 

жолдың соңына дейін ерекшелеу;  

-

 

Shift  +  Ctrl  +  Home  –  курсор  тұрған  жерден  бастап 

құжаттың басына дейін ерекшелеу;  

-

 

Shift  +  Ctrl  +  End  –  курсор  тұрған  жерден  бастап  құжат 

соңына дейін ерекшелеу;  

-

 

Ctrl + A немесе Ctrl + қосымша клавиатурадағы 5 цифрасы– 

бүкіл құжатты ерекшелеу.  

Тышқанның көмегімен ерекшелеу 

1

 

Мәтіннің  кішкене  фрагментін  ерекшелеу  үшін,  оның  басына 

тышқанды  шертіп,  тышқан  батырмасын  жібермей  көрсеткішті 

фрагмент  соңына  дейін  тартыңыз,  содан  кейін  тышқан 

батырмасын жіберіңіз.  

2

 

Мәтін  блоктарын  ерекшелеу  үшін,  төменде  көрсетілген 

әдістердің бірін қолданыңыз.  

Кесте-2. Тышқанның көмегімен ерекшелеу тәсілдері 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 105 

 

 

105 

Сөз 

Сөзге тышқанды екі рет шертіңіз 

Сөйле

м 

Ctrl  пернесін  басып  тұрып,  тышқанды  сол 

сөйлемге бір рет шертіңіз 

Жол

 

 

Ерекшелеу 

жолағына 

тышқанды 

шертіңіз(мәтіннің сол жағындағы бос өріс) 

Абзац  

Ерекшелеу  жолағына  тышқанды  екі  рет 

шертіңіз 

Құжат 

 

 

Ерекшелеу  жолағына  тышқанды  үш  рет 

шертіңіз  

Тік 

блок 

Фрагментті  ерекшелеу  кезінде  Alt  пернесін 

басып тұрыңыз 

 

 

Тапсырма:  

1

 

Word мәтіндік редакторында жаңа құжат құрыңыз 

2

 

Осы құжатқа Қосымшада көрсетілген мәтіндерді теріңіз. 

3

 

Құжатты сақтаңыз. 

Тапсырманы орындауға әдістемелік нұсқаулар: 

1

 

Microsoft Word мәтіндік редакторын іске қосыңыз. 

2

 

Жаңа құжатта Қосымша №1 көрсетілген мәтінді теріңіз. Мәтінді теру 

кезіңде  бас  әріптер  мен  кіші  әріптерге  назар  аударыңыз.  Құжатты 

жұмыс үстеліне Word папкасын құрып, сонда TEXT1.DOC деген атпен 

сақтаңыз. Файлды жабыңыз.  

3

 

Тағыда бір жаңа құжат құрыңыз(Меню=>Файл=>Создать). 

Қосымша№2 көрсетілген мәтінді теріңіз (арнайы символдарды 

Меню=>Вставка=>Символ…  командасы арқылы енгізіңіз). Құжатты 

жұмыс үстеліне Word папкасына TEXT2.DOC деген атпен сақтаңыз. 

Файлды жабыңыз.  

4

 

text1.doc файлын ашыңыз. Қосымша№3-те көрсетілген мәтінді 

қосыңыз. Құжатты атауын өзгертпеі сақтаңыз(Ол үшін 

Меню=>Файл=>Сохранить командасын пайдаланыңыз)  

 

Ұсынылатын әдебиеттер:  

1

 

Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – 

СПб, Питер, 2001 г. 

2

 

Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере. 3-

е изд./ под ред.  Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002 

3

 

Балапанов  Е.К.,  Бөрібаев  Б.Б.,  Дәулеткулов  А.  30  сабақ 

информатикадан. Алматы: Жағамбек, 1999  

4

 

Информатика.  для  вузов.  Под  ред.  Симоновича  С.В.  СПб,  Питер, 

2000 г. 

 

Бекіту сұрақтары: 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 106 

 

 

106 

1

 

Жаңа құжат қалай даярланады? 

2

 

Терілген құжатты сақтау мүмкіндіктері. 

3

 

WORD редакторын қалай жабады? 

4

 

WORD редакторында арнайы символдар қалай қойылады? 

5

 

WORD редакторында мәтінді ерекшелеу тәсілдерін атаңыз. 

 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 107 

 

 

107 

Зертханалық жұмыс №12.2 

 

Тақырыбы:  Алмастыру  буферімен  жұмыс:  меню  көмегімен  және 

пернетақталар комбинациясымен  

 

Мақсаты:  Алмастыру  буберімен  танысу,  меню  көмегімен  және  пернелер 

көмегімен жұмыс істеуді үйрену 

 

Қолданылатын материалдар мен құрал- жабдықтар: 

Компьютер, MS WORD мәтіндік процессоры 

 

Теориялық түсініктеме: 

Мәтінді  ерекшелеп  алғаннан  кейін  Сіз  оған  қатысты  қарапайым 

амалдарды, мысалы көшіруді орындай аласыз. Бұл үшін бас мәзірде орналасқан 

Өңдеу(Правка)  қосымшасын  ашып,  Көшіру(Копировать)  әмірін  таңдау  қажет. 

Сондай-ақ, егер мәтін үзіндісін бір бөліктен екіншісіне ауыстыру қажет болса, 

дәл  сол  қосымшада  орналасқан  Қиып  алу(Вырезать)  деген  әмір  бар.  Мәтін 

бөлігі аралық  сақтағышқа салынады да,  басқа  Көшіру,  немесе  Қиып алу  әмірі 

орындалғанға  дейін  сонда  жатады,  содан  кейін  басқа  мәтін  бөлігіне 

ауыстырылады. 

Соңғы рет қандай мәтін бөліктері аралық сақтағышқа салынғанын көру 

үшін,  Өңдеу  қосымшасын  ашып,  Office  аралық  сақтағышын(Буфер  обмена 

Office) шертіңіз. 

Көшірілген  немесе  қиып  алынған  мәтін  бөлігін  қою  үшін  алдыңғы  екі 

әмір  сияқты  Өңдеу  қосымшасынан  табуға  болатын  Қою  (Вставка)  әмірін 

пайдалануға болады. 

Мәтінді жылжыту немесе көшіру үшін: 

1

 

Мәтінді бөлектеп алыңыз. 

2

 

Жылжыту үшін Қиып any ( пернелерінін көмегімен) немесе 

Көшіру (пернелерінің көмегімен) әмірін орындаңыз. 

3

 

 Курсорды мәтінді қою қажет жаңа орынға апарыңыз. Егер ол орын 

басқа құжатта 

болса, сол құжатты ашыңыз. 

4

 

Өңдеу мәзірінен Қою ( пернелерінің көмегімен) әмірін 

орындаңыз. 

Word-та  жұмыс  істеу  кезінде  әрекетті  болдырмау  көзделеді.  Бұл 

қызметті  соңғы  аяқталған  әмірді  немесе  әрекетті  болдырмай  тастайтын 

Болдырмау(Отменить)-әмірі  атқарады.  Егер  де  Сіз  қандай  да  бір  қате  әрекет 

жасап,  нәтижелеріне  көңіліңіз  толмаса,  осы  қызметті  пайдалануыңызға 

болады.  Бұл  үшін  Өңдеу  мәзірін  ашып,  Енгізуді  болдырмау  батырмасын 

басыңыз 

немесе 

пернетақтадағы 

 

пернелер 

жиынтығын 

пайдаланыңыз. 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 108 

 

 

108 

Осы 

амалдардың 

барлығын 

Стандартты 

құралдар 

тақтасы 

батырмаларының көмегімен орындауға болады(Сурет 1). 

 

 

Сурет 1. Стандартты құралдар тақтасындағымәтінді қиюға, көшірмесін 

алуға, қоюға көмектесетін құралдар 

 

 

Тапсырма: 

1 тапсырма  

Word  мәтіндік  редакторын  жүктеп  Қосымша№1-де  берілген  мәтінді 

теріп  жазыңыз.  Құжатты  өзіңіздің  папкаңызға  TEXT3.DOC  деген  атпен 

сақтаңыз.  Зертханалық  жұмыс№15-де  жасаған  TEXT1.DOC  құжатындағы 

мәтінді  TEXT3.DOC  құжатына  көшіріп,  орналастырыңыз.  Құжатты  сақтаңыз. 

Файлды жабыңыз. 

2 тапсырма 

TEXT3.DOC  құжатын  ашыңыз.  Ең  соңғы  абзацты  буферге  қиып 

алыңыз.  Буферге  сақталынған  мәтінді  парақтың  ең  басына  орналастырыңыз. 

Құжатты атың TEXT4.doc деген атпенсақтаңыз. Файлды жабыңыз. 

 

Тапсырманы орындауға әдістемелік нұсқаулар: 

 

1 тапсырма 

Microsoft Word  программасын жүктеңіз. 

1

 

Пернетақтаның көмегімен Қосымша №4те берілген мәтінді теріңіз: 

2

 

Жаңа 

құжатты 

TEXT3.DOC 

деген 

атпен  

Меню->Файл  ->  Сохранить  командасын  пайдаланып  сақтаңыз. 

Файлды жабыңыз. 

3

 

Зертханалық  жұмыс№12.1-де  жасаған  TEXT1.DOC  құжатыңызды 

ашыңыз.  Бүкіл  мәтінді  Правка  /  Выделить  все  командасы  арқылы 

ерекшелеңіз. 

4

 

Правка/Копировать  командасын  немесе  құралдар  тақтасындағы 

Копировать  в  буфер    батырмасына  шертіңіз.  Файлды  Орау 

батырмасы арқылы есептер тақтасына орап қойыңыз.  

5

 

TEXT3.DOC    құжатын  ашыңыз.Буферге  көшірілген  мәтінді  қою 

үшін  мәтін  орналасатын  жерге  курсорды  орналастырыңыз.  Содан 

кейін  Правка/Вставить  командасын  немесе  стандартты  құралдар 

тақтасындағы Вставить батырмасын шертіңіз. 

6

 

Құжатты    атын  өзгертпей  Меню->Файл  ->  Сохранить  командасын 

пайдаланып  сақтаңыз.  Файлды  жабу  батырмасын  пайдаланып 

жабыңыз. 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 109 

 

 

109 

 

2 тапсырма 

1

 

Microsoft  Word    программасын  жүктеңіз.  Меню->Файл  ->  Открыть 

командасының көмегімен TEXT3.DOC құжатын ашыңыз. 

2

 

Ең  соңғы  абзацты  пернетақтаның  көмегімен  ерекшелеңіз. 

Ерекшеленген  абзацты  буферге  қиып  алыңыз.  Курсорды  парақтың 

басына  орналастырыңыз.  Буферге  сақталған  мәтінді    Меню-

>Правка->Вставить командасын пайдаланып орналастырыңыз.  

3

 

Құжатты Меню->Файл -> Сохранить как  командасы арқылы, атың 

TEXT4.DOC  деп  сақтаңыз.  Файлды  жабу  батырмасын  пайдаланып 

жабыңыз. 

 

 

 

Ұсынылатын әдебиеттер:  

1

 

Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – 

СПб, Питер, 2001 г. 

2

 

Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере. 3-

е изд./ под ред.  Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002 

3

 

Балапанов Е.К., Бөрібаев Б.Б., Дәулеткулов А. 30 сабақ 

информатикадан. Алматы: Жағамбек, 1999  

4

 

Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 

2000 г. 

5

 

Основы работы с компьютером. руководство пользователя. 

корпорация Microsoft, 2004 

6

 

Основы работы с Microsoft Office и Internet. руководство 

пользователя. корпорация Microsoft, 2004 

7

 

Практикум по курсу «Информатика» В. Т. Безручко. М. 2002, 

«Финансы и статистика» 

8

 

Лабораторный практикум по информатике. Под ред. 

Острейковского В. А., М., ВШ, 2003  

 

Бекіту сұрақтары: 

1

 

Алмастыру буферіне анықтама беріңіз 

2

 

Мәтінді  менюдің  көмегімен  қию,  көшірмесін  алу  және  қою 

тәсілдерін білесіз? 

3

 

Мәтінді  стандартты  құралдар  тақтасының  көмегімен  қию, 

көшірмесін алу және қою тәсілдерін білесіз? 

4

 

Алмасу буфері не үшін қажет? 

5

 

Алмастыру буферін қолданудың қолайлылығын айтыңыз 

 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 110 

 

 

110 

Зертханалық жұмыс №12.3 

Тақырыбы: Беттерді форматтау: бет параметрі, бет режимдеріб алдын ала 

көруб масштаб  

 

Мақсаты: Бет параметрлерін тағайындау, көру режимдерінің батырмаларымен 

танысу,  алдын  ала  көру  режимін  қарастыру,  құжат  масштабын 

тағайындау. 

 

Қолданылатын материалдар мен құрал- жабдықтар: 

Компьютер, Word мәтіндік редакторы 

 

Теориялық түсініктеме: 

Бет параметрлерін тағайындау 

Word мәтіндік редакторында бет параметрлерін тағайындау үшін келесі 

команданы орындау керек: 

1

 

Файл-> Параметры страниц 

2

 

Осы кезде Параметры страниц сұхбат терезесі ашылады(Сурет-1) 

 

 

Сурет-1. «Параметры страниц»  сұхбат терезесі 

Бұл сұхбат терезесі үш астарлы беттерден тұрады: 

 

1

 

Поля  астарлы  бетінде  парақ  шетінен  мәтіннің  жиегіне  дейінгі 

аралықты, бет ориентациясын, парақ түрін тағайындауға болады; 

2

 

жүктеу/скачать 5,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: