ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 131 

 

 

131 

Зертханалық жұмыс №12.7 

 

Тақырыбы: Мәтіндермен жұмыс. 

 

Мақсаты:  Word  текстік  процессорында  мәтіндерді  іздеу,  ауыстыру,  ауысу, 

автотолтыру әрекеттерін жүргізуді үйрену  

 

Қолданылатын материалдар мен құрал- жабдықтар: 

Компьютер, MS WORD мәтіндік процессоры 

 

Теориялық түсініктеме: 

 

Құжатта іздеу 

   Құжатта  кездесетін  кез  келген  бір  сөзді  іздеу  үшін,  келесі  команданы 

пайдалануға болады: Меню=>Правка=>Найти. Бұл үлкен көлемді құжаттармен 

жұмыс  істеген  кезде  өте  қолайлы.  Сонымен  қатар,  табылған  тексті  автоматты 

түрде  басқа  текстпен  алмастыруға  болады  (Меню=>Правка=>Заменить… 

командасы). Мысалы, Құжаттағы «Ару» сөзін «Қару» сөзімен алмастыру үшін, 

Меню=>Правка=>Заменить…  командасы  орындаймыз.  “Найти”  графасына 

“Ар” сөзін енгізіп, “Заменить на” графасына “Қар” сөзін жазамыз.  

 

Автотолтыру 

Меню=>Сервис=>Параметры  автозамены…    командасы  құжатқа  көп 

қолданылатын  тесктер  мен  графикалық  объектілерді,  автоматты  түрде 

қателерді жөндеуге және арнайы символдарды қоюға көмектеседі.  

«Автотолтыру» терезесінің элементтерінің функциясы, «Автогтолтыру» 

қатпары. 

1

 

Сөздің 

басындағы 

екі 

бас 

әріппен 

жазылған 

әріптерді 

ауыстыру(флажок)-  Сөйлемнің  басында  қатар  басылып  кеткен  екі  бас 

әріптерді  алмастырады.  Егер  екі  бас  әріппен  басталатын  сөздерді  жазу 

керек  болса,  онда  флажокты  алып  тастауға  болады  немесе,  егер  екі  бас 

әріпке басталатын сөйлемдер құжатты шектеулі ғана болса, онда оларды 

“Исключения…” тізіміне қосу керек.  

2

 

Сөйлемнің бірінші  әріптерін  бас  әріппен  жазу  (флажок)-  Word нүкте, 

сұрақ  белгісі  және  леп  белгісін  сөйлемнің  соңы  ретінде  қабылдайды. 

Нүктеден  кейінгі  әріп  келесі  сөйлемнің  бас  әріпі  ретінде  саналады, 

сондықтаны  сол  әріп  бас  әріпке  ауысады.  Өкінішке  орай,    Word 

қысқартылған  сөздерді  қарапайым  сөйлемдерден  ажырата  алмайды. 

Сондықтан,  мысалы,  «т.б.»  сөзінен  кейінгі  әріптерді  бас  әріпке 

ауысиырады.  Мұндай  жағдай  болмас  үшін,  қысқартылған  сөздерді 

қысқарту тізіміне қосмуға болады.  

3

 

СAPS  LOCK  пернесінің  кездейсоқ  басылуын  болдырмау  (флажок)-

Егер  байқаусызда  CapsLock  пернесін  басып  алсаңыз,  онда  кіші  әріптер 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 132 

 

 

132 

бас  әріп  түрінде  ал,  бас  әріптер  кіші  әріпке  айналып  кетеді.  Word  бұл 

қателікті түзетуге тырысады.  

4

 

«Ауыстыру-Заменить”  және  “на”  өрістері.  “Қосу-Добавить”  және 

“Жою-Удалить” батырмалары. «Ауыстыру» өрісіне мәтін енгізіп, «на» 

өрісіне  апарып  мәтін  енгізіп,  «Қосу»  батырмасына  басыңыз.  Сол  кезде 

«Ауыстыру»  өрісіне  енгізілген  мәтінді  терген  кезде  ол  автоматты  түрде 

«на»  өрісіне  енгізілген  сөзге  ауысып  отырады.  Автоматты  түрде 

ауыстырудан бас тарту үшін автоауыстыру тізімінен қажетті сөзді таңдап 

«жою» батырмасына басу керек.  

5

 

“Қарапайым/Форматталған 

мәтін-Обычный/Форматированный 

текст”  ауыстырғышы.  Автотолтыруда  ауысатын  мәтіннің  форматын 

өзгертуге  арналған.  Яғни,  егер  ауыстырғыш  «Қарапайымда»  тұрса,  онда 

автотолтыру  арқылы  енгізілетін  мәтіннің  форматы  бастапқы  мәтінге 

ұқсас 

болады. 

Ал 

егер 

ауыстырғыш 

«Форматталған 

мәтін» 

ауыстырғышында  тұрса,  онда  автотолтыру  арқылы  енгізілетін  мәтінің 

форматы алдын ала тағайындалған формат түрінде ауысып отырады. 

 

Тапсырма:  

1 Қосымша№11-дегі мәтінді теріңіз 

2 Сөйлем басында кеткен екі бас әріпті дұрыс жазыңыз 

3 Мәтіндегі Информатика сөзін Информатика сөзіне автоматты түрде 

ауыстырыңыз 

4 Мәтіндегі Ақпараттық сөзін Информациялық сөзімен алмастырыңыз 

  

Тапсырманы орындауға әдістемелік нұсқаулар: 

1  Сөйлемдегі  екі  бас  әріпті  алмастыру  үшін  және  Информатика  сөзін 

форматталған 

Информатика 

сөзіне 

алмастыру 

үшін   

Меню=>Сервис=>Параметры автозамены… менюін пайдаланыңыз. 

2  Мәтіндегі  Ақпараттық  сөзін  Информациялық  сөзімен  алмастыру  үшін 

Правка-Заменить менюін пайдаланыңыз 

 

Ұсынылатын әдебиеттер: 

1

 

Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – СПб, 

Питер, 2001 г. 

2

 

Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере. 3-е изд./ 

под ред.  Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002 

3

 

Балапанов Е.К., Бөрібаев Б.Б., Дәулеткулов А. 30 сабақ информатикадан. 

Алматы: Жағамбек, 1999  

4

 

Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 2000 г. 

5

 

Основы работы с компьютером. руководство пользователя. корпорация 

Microsoft, 2004 

6

 

Основы работы с Microsoft Office и Internet. руководство пользователя. 

корпорация Microsoft, 2004 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 133 

 

 

133 

7

 

Практикум по курсу «Информатика» В. Т. Безручко. М. 2002, «Финансы 

и статистика» 

8

 

Лабораторный практикум по информатике. Под ред. Острейковского В. 

А., М., ВШ, 2003  

 

Сұрақтар:  

1

 

Автотолтыру менюінің қызметін атаңыз? 

2

 

Құжатта іздеу әрекеттері қалай жүргізіледі? 

3

 

Ауыстыру және Іздеу командаларын айырмашылықтарын айтыңыз? 

4

 

Автотолтыру  менюіндегі  «форматталған  мәтін»  ауыстырғышының 

қызметін сипаттаңыз? 

5

 

Автотолтыру  менюіндегі  «Исключения»  батырмасының  қызметін 

сипаттаңыз? 

 

 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 134 

 

 

134 

Зертханалық жұмыс №12.8 

 

Тақырыбы:  Кестелермен  жұмыс.  Бағандар  мен  жолдарды  қою  және  жою, 

ұяшықтарды бөлу және біріктіру. Автоформат 

Мақсаты: Word – та кестелермен жұмысты меңгеру: оларды құру, сурет салу, 

пішімдеу, мәтінді кестеге және кестені мәтінге түрлендіру.  

 

Қолданылатын материалдар мен құрал- жабдықтар: 

Компьютер, MS WORD мәтіндік процессоры 

 

Теориялық түсініктеме: 

Word  редакторы  жұмыс  кезінде  көптеген  практикалық  есептердің 

орындалуын  жеңілдететін,  әртүрлі  амалдар  жиынын  орындай  алатын, 

сақталынған  мәліметтерді  реттеу  мен  форматтауға  мүмкіндік  беретін 

кестелерді ыңғайлы пайдалану жолдарын ұсынады. 

Кез келген кесте ұя түріндегі қатарлар мен бағаналардан тұрады, оларға 

мәтін немесе сурет орналастыруға болады. Саңдарды мәтіңдерді тік  туралап  жазу 

үшін де кесте жасауға болады. 

Кесте  құрудың  ең  бір  қарапайым  жолы  —  Кесте  салу

батырмасын 

қолдану. Мұнда қолыңызға қалам алып қағазға кестені қалай сызсаңыз, экраңда 

да  дәл  солай  кесте  саласыз.  Келесі  қатарлар  биіктігін  өзгертуге  де  мүмкіндік 

бар. Экрандағы көлденең сызықтар түзу сызылып, оның кез келген нүктесінен 

төмен  қарай  бағана  жасау  мүмкіндігі  пайда  болады.  Кестенің  сыртқы 

сызықтарын  тышқан  батырмасын  басып  тұрып  қаламды  жылжыту  жолымен 

саламыз да, сонан соң оның бағаналары мен катарларын сызамыз. 

Алдымен...   сонан соң... немесе...   тағы да сол сияқты... 

 

Керек емес сызықты Өшіргіш

батырмасын басып алып тастаймыз. 

Бос  кесте  құрудың  тағы  бір  тәсілі  -  Кесте=>Кесте  қосу  (Таблица-

>Добавить  таблицу)  командасын  немесе  стандартты  саймандар  панелінің 

осыған сәйкес батырмасын басып, бағана мен қатар санын тышқан курсорымен 

кеңейте отырып нақты белгілеп керсету қажет. Осы тәсілді қолданғанда бағаналар 

ені  мәтін  қатарының  толық  ені  мен  бағаналар  саны  негізінде  автоматты  түрде 

бірден анықталады. Қажет болса, әрбір бағаналар енін мұнан кейін де өзгертуге 

болады. 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 135 

 

 

135 

 

Сурет 1. «Кесте кірістіру» батырмасы арқылы салынган 2x3 өлшемді 

кесте 

 

Кесте  косу  батырмасының  көмегімен  бағаналар  мен  қатарлар  санын 

көрсетуге сәйкес автоматты түрде анықталады. Ал, егер кесте құру процесінде 

бағаналар  енін  өзіміз  санмен  бергіміз  келсе,  онда  Кесте=>Кестеевнгізу 

(Таблица  =>  Добавить  таблицу)  командасын  пайдаланамыз.  Бұл  команданың 

орыңдалуы  нәтижесінде  сурет  2-де  көрсетілгендей  "  Кестені  енгізу"  деген 

сұхбат  терезесі  ашылады,  онда  кестенің  қажетті  параметрлерін  қолмен  енгізе 

аламыз. 

Кесте  құрылған  соң,  алдын  ала  жасалып  қойған  олардың  стандартты 

ықшам  форматтары  жиынынан  өзімізге  қажетті форматын тандап алуға болады, 

ол үшін Кесте=>Автоформат командасын орындаймыз. Бұл тәсіл кестелерді  

форматтау процесін жеңілдетеді.  

 

Сурет 2. Кестені кірістіру сұхбат терезесі 

2. "Кесте" менюін пайдалану 

Нұсқасы  салынған  кестелерді  толықтыра  отырып  өндеу  ісі  Кесте 

(Таблица)  менюі  арқылы  орындалады.  Оның  құрамында  кестеге  қосымша 

бағаналар немесе қатарлар қосатын, екі бағананы (қатарды) біріктіретін, қажет 

емес  бағаналарды  (қатарды)  алып  тастайтын,  мәліметтерді  сұрыптайтын  т.б. 

командалар  бар  (Сурет  3).  Бұл  менюдің  ең  бір  жақсы  мүмкіндіктерінің  бірі  — 

алдын ала терілген мәтіндерді кестеге түрлендіру десе болады (Преобразовать в 

таблицу...). Ол үшін терілген мәтіннің бағанаға бөлінетін аралықтарына кестелеу 

таңбасы  орналастырылады.  Ол  таңбалар  мәтін  ішінде  қайталанбайтын  тыныс 

белгілері  немесе  басқа  таңбалар  (табуляция  таңбасы)  болуы  мүмкін.  Көбінесе 

бағана  аралықтары  ;,:  немесе  табуляция  (->)  таңбаларының  бірімен  бөлініп 

тұруы тиіс. Сонан соң кестеге түрленетін мәтін аумағын фрагмент түрінде белгілеп 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 136 

 

 

136 

аламыз да, Кесте=>Кестеге түрлендіру командасын орындаймыз. Сол сәтте бағана 

саны мен олардың аралығын бөлу таңбасын көрсетуді талап ететін сұқбат терезесі 

экранға  шығады  (Сурет  4).  Бұл  терезедегі  бағаналар  саны  автоматты  түрде 

анықталады,  ал  бөлу  таңбасын  (разделитель)  өзіміз  енгізуміз  немесе  тандап 

алуымыз қажет.  

 

Сурет 3. «Кесте» менюінің ішкі командалары 

 

Сурет 4. «Кестеге түрлендіру» сұхбат терезесі 

 

Тапсырма:  

1

 

Үлгідегі №1 кестені салу 

2

 

Басқа кестені қосу 

3

 

Кестені пішімдеу 

4

 

Кестеге деректерді толтыру 

5

 

Кестедегі деректерді пішімдеу 

6

 

Кестенің бес көшірмесін жасау  

7

 

Бірінші көшірмедегі мәтіннің тақырыбын бояу  

8

 

Екінші көшірмедегі ұяшықтар тақырыбын бояу  

9

 

Үшінші көшірме үшін Автоформат таңдау  

10

 

Төртінші көшірмеге берілген бағанды қосу  

11

 

Бесінші көшірмені мәтінге түрлендіру  

12

 

Мәтінді кестеге түрлендіру үшін теру  

13

 

Мәтіннен көшірме жасау  

14

 

Терілген көшірмені мәтіннен кестеге түрлендіру  

 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 137 

 

 

137 

Үлгі  

№ 1 кесте 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

№ 2 кесте 

ФИО 

Г

ру

п

п

а 

Д/р 

Предметы 

М

ат

ем

ат

и

к

а 

Ин

фо

рмат

и

ка

 

Эк

он

ом

и

ка

 

Ф

и

л

ос

офи

я 

Ли

н

гви

ст

и

к

а 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кестеге түрлендіруге берілген мәтін:  

1

 

Иванов И.И.               2000 

10.05.1968 

2

 

Петров А.В.               3000 

02.09.1978 

3

 

Сидоров А.П.              2500 

23.02.1971 

4

 

Васин П.Р. 

             4200 

22.01.1967 

5

 

Семенов А.Н.              3400 

15.10.1966 

6

 

Алешин П.Д.               3400 

12.04.1965 

7

 

Савельев А.К. 

 2000            23.05.1969 

8

 

Федин С.С.               2500 

26.07.1968 

 

Тапсырманы орындауға әдістемелік нұсқаулар: 

 

1.

 

 Кестені  салу  үшін  \Таблица\Нарисовать  таблицу  командасын  таңдайық, 

сол  кезде  «Таблицы  и  границы»  құрал  –  саймандар  тақтасы  (Сурет  5) 

ашылады, оның көмегімен кестені салуға болады:  

 

Сурет 5. «Таблицы и границы» құраладр тақтасы 

 

Бұл  құрал  –  саймандар  тақтасының  батырмаларын  толықтай    қарастырып 

шығайық:   

  батырмасы  кестені  салуға  мүмкіндік  береді.  Оны  таңдаған  кезде 

тышқанның меңзері қарандаш түрінда болады.  

  –  өшіргіш.  Қажет  емес  сызықтарды  өшіруге  мүмкіндік  береді. 

(\Таблица\Объединить ячейки). 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 138 

 

 

138 

  таңдау  өрісі  шекаралардың  түрін  таңдауға  мүмкіндік 

береді. (\Формат\Граница и заливка). 

  таңдау  өрісі  кестенің  сызықтарының  жуандығын  таңдак  мүмкінгіні 

береді. (\Формат\Граница и заливка). 

  батырмасы  кесте  шекарасының  түсін    береді.  (\Формат\Граница  и 

заливка). 

  батырмасы  шекаралардың  көрінуіне,  көрінбеуіне  мүкіндік  береді. 

(\Формат\Границы и заливка).  

 

батырмасы  кестенің  ұяшықтарын  бояуға  мүмкіндік  береді. 

(\Формат\Границы и заливка). 

  батырмасы  \Таблица  \Вставить\Таблица  командасына  сәйкес 

жұмысты атқарады. 

 

батырмасы 

ерекшеленген 

ұяшықтарды 

біріктіреді. 

(\Таблица\Объединить ячейки). 

  батырмасы  ерекшеленген  ұяшықтарды  бөледі.  (\Таблица\Разбить 

ячейки). 

  батырмасы  –  ұяшықтағы  мәтінді  пішімдейді.  (\Формат\Шрифт  или 

\Таблица\Свойства таблицы). 

 

  батырмасы  кестедегі  жолдың  биіктігін  туралайды.  (Таблица\Свойства 

таблицы). 

  батырмасы  кестедегі  бағанның  енін  туралайды  (\Таблица\Свойства 

таблицы). 

  кестеге  қажетті  автоформатты  таңдауға  мүмкіндік  береді.  (\Таблица-

\Автоформат). 

  батырмасы  ұяшықтағы  мәтіннің  бағытын  таңдаууға  мүмкіндік  береді. 

(\Формат \Направление текста). 

 

батырмасы 

кестедегі 

мәтінді 

өсуі 

бойынша 

сұрыптайды. 

(Таблица\Сортировка). 

 

батырмасы 

кестедегі 

мәтінді 

кемуі 

бойынша 

сұрыптайды 

(\Таблица\Сортировка). 

 

батырмасы 

ұяшықтағы 

сандардың 

соммасын 

есептейді. 

(\Таблица\Формула). 

Енді қарандашты алып, берілген кестені салайық. Сонда төмендегідей кесте 

шығады:  

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 139 

 

 

139 

 

 

 

 

 

 

Сол сияқты қарандаштың көмегімен кестені қажетті бағандар мен жолдарға 

бөлейік. Сонда төмендегідей кесте шығады: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кестедегі қажет емес бағандар мен жолдарды  «Таблицы и граница» құрал – 

саймандар  тақтасындағы  Өшіргіштің  көмегімен  өшіруге  болады.  Сонда 

төмендегідей кесте шығады: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.

 

Екінші кестені қосайық. Ол үшін \Таблица\Вставить\Таблица командасын 

орындайық,  пайда  баолған  сұхбаттық  терезеде  бағандар  мен  жолдар  санын 

көрсетейік.  Сонда төмендегідей кесте шығады: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Енді  осы  кестені  пішімдейік.  Біріктіргіміз  келген  ұяшықтарды  ерекшелеп, 

\Таблица\Объединить  ячейки  командасын  орындайық.  Сонда  төмендегідей 

кесте шығады:  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.

 

Кестені пішімдеп, оын толтыруға болады.  

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

жүктеу/скачать 5,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: