Практикалық онлайн-конференция материалдары материалы международной научно-практической онлайн конференции

~ 

266

 ~ 

 

В  статье  рассматриваются  эффективные  пути  применения  IT-технологий  в 

модульном обучении казахскому языку и литературе. 

 

Summary 

In the article the  effective ways  of  application of IT-  of  technologies  are examined in  the 

module educating to Kazakh and literature. 

 

Қазіргі  кезде  Қазақстанда  білім  берудің  жаңа  жүйесі  жасалып,  әлемдік  білім  беру 

деңгейіне  жетуге  ат  салысуда.  Қазақтың  дара  тұлғасы  Ж.Аймауытов:  «Сабақ  беру  – 

үйреншікті  жай  ғана  шеберлік  емес,  ол  –  жаңадан  жаңаны  табатын  өнер»  деген  болатын. 

Қоғам барған сайын күрделене түсуде. Жаңа ғасырға сай өзгеше қабілет, қасиетке ие ұрпақ 

қалыптасып  келеді.  Ал  осының  барлығы  тікелей  білім-ғылым  саласына  байланысты. 

Сондықтан 

білім 

беруді 

жетілдіру, 

ақпараттандыру,білім 

алушылардың 

танымдық,шығармашылық  қабілетін  арттыру,  оқу  дағдысын  жетілдіру  мәселелері 

көтерілуде. 

Орыстың  ұлы  педагогі  К.Ушинскийдің  «Мұғалім  өзінің  білімін  үздіксіз  көтеріп 

отырғанда  ғана  мұғалім,  оқуды  ізденуді  тоқтатысымен  оның  мұғалімдігі  де  жойылады» 

демекші,  біз  –  ұстаздар  қауымы  үнемі  жаңалыққа  жанымыз  құмар  болып,  қандай  да 

болмасын  жаңа  инновациялық  технологияларды  өз  пәндерімізге  байланысты  тиімді  түрде 

қолдана білуіміз керек.  Міне, осы орайда мен тарих пәні бойынша «сыни тұрғыдан ойлау 

қабілетін  оқу  мен  жазу  арқылы  дамыту»  бағдарламасы  –  әлемнің  түкпір-түкпірінен 

жиылған  білім  берушілердің  бірлескен  еңбегі.  Тәжірибені  жүйеге  келтірген  Джинни 

Л.Стил,  Куртис  С.Мередит,  Чарльз  Тэмпл.  Жобаның  негізі  Ж.Пиаже,  Л.С.Выготский 

теорияларын басшылыққа алады. 

Мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі 

ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің 

елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты, “Сорос-Қазақстан” қоры арқылы келген 

бұл технология орыс және қазақ тілдерінде мектеп тәжірибелеріне ене бастады. Жалпы Сын 

тұрғысынан  ойлау  –  оқу  мен  жазуды  дамыту  бағдарламасы.  Оқушыны  мұғаліммен, 

сыныптастарымен  еркін  сөйлесуге,  пікір  таластыруға,  бір-бірінің  ойын  тыңдауға, 

құрметтеуге, өзекті мәселені шешу жолдарын іздей отырып, қиындықты жеңуге баулитын 

бағдарлама. 

Бұл  технологияның  басты  мақсаты  –  дамыта  оқыту  негізінде  “Сын  тұрғысынан 

ойлау  арқылы  оқу  мен  жазуды  дамыту”  бағдарламасын  іске  асыру,  балаларға  терең  білім 

беру.  Бұл  бағдарлама  Қазақстан  қоры  жанынан  1998  ж.  қазан  айынан  бастап  жүргізіліп 

келеді.  Жаңа  технология  ретінде  ең  озық  әдістерді  дер  кезінде  игеру,  іздену  арқылы  бала 

бойына  дарыту,  одан  өнімді  нәтиже  шығара  білу  –  әрбір  ұстаздың  басты  міндеті.  RWCT 

бағдарламасы – ағылшын тілінен аударғанда “Сын тұрғысынан ойлау үшін оқу мен жазу” 

дегенді білдіреді. Бұл бағдарлама оқытудың 60 түрлі стратегияларынан: әдістерінен тұрады. 

«Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту» бағдарламасы бойынша ол: 

- шыңдалған ойлау.кез келген даму деңгейіне байланысты мәселелерге сыни көзбен 

қарау; 

-  күрделі  мәселелерді  шешуге,  аса  маңызды,  жауапты  шешімдер  қабылдауға 

құштарлық; 

- үйрету мен үйрену бірлігінен, үйренудің қызығушылығынан тұратын, үйренушінің 

сеніміне негізделген құрылым. 

Аталмыш  бағдарламаның  ішкі  құрылымында  ерекшелік  бар.  Бұл  құрылым  3 

деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға асуы, қажетке 

жарауын  қалыптастырады.  Көп  ақпаратты  талдай,  жинақтай  отырып,  ішінен  қажеттісін 

алуға үйретеді. 

Енді осы кезеңдердің мақсат-міндеттеріне толығырақ тоқталып өтейік. 

~ 

267

 ~ 

 

І  Қызығушылықты    ояту.  Үйрену  процесі  –  бұрынғы  білетін  және  жаңа  білімді 

ұштастырудан  тұрады.  Үйренуші  жаңа  ұғымдарды,  түсініктерді,  өзінің  бұрынғы  білімін 

жаңа  ақпаратпен  толықтырады,  кеңейте  түседі.  Сондықтан  да,  сабақ  қарастырылғалы 

тұрған  мәселе  жайлы  оқушы  не  біледі,  не  айта  алатындығын  анықтаудан  басталады.  Осы 

арқылы ойды қозғату, ояту, ми қыртысына тітіркенгіш арқылы әсер ету жүзеге асады. Осы 

кезеңге  қызмет  ететін  “Топтау”,  “Түртіп  алу”,  “Ойлану”,  “Жұпта  талқылау”,  “Болжау”, 

“Әлемді  шарлау”  т.б.  деген  аттары  бар  әдістер  (стратегиялар)  жинақталған. 

Қызығушылықты ояту кезеңінің екінші мақсаты – үйренушінің белсенділігін арттыру. 

Өйткені,  үйрену  –  енжарлықтан  гөрі  белсенділікті  талап  ететін  іс-әрекет  екені 

даусыз.  Оқушы  өз  білетінін  еске  түсіреді,  қағазға  жазады,  көршісімен  бөліседі,  тобында 

талқылайды.  Яғни  айту,  бөлісу,  ортаға  салу  арқылы  оның  ойы  ашылады,  тазарады. 

Осылайша  шыңдалған  ойлауға  бірте-бірте  қадам  жасала  бастайды.  Оқушы  бұл  кезеңде 

жаңа  білім  жайлы  ақпарат  жинап,  оны  байырғы  біліммен  ұштастырады.  Ойлау  мен 

үйренуге бағытталған бұл бағдарламаның екінші кезеңі 

Мағынаны  тану  (түсіне  білу).  Бұл  кезеңде  үйренуші  жаңа  ақпаратпен  танысады, 

тақырып бойынша жұмыс істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өз бетімен жұмыс жасап, 

белсенділік  көрсетуіне  жағдай  жасалады.  Оқушылардың  тақырып  бойынша  жұмыс 

жасауына  көмектесетін  оқыту  стратегиялары  бар.  Соның  бірі  INSERT.  Ол  бойынша 

оқушыға оқу, тақырыппен танысу барысында V  – “білемін”, - - “мен үшін түсініксіз”, + – 

“мен  үшін  жаңа  ақпарат”,  ?  –  “мені  таң  қалдырады”  белгілерін  қойып  отырып  оқу 

тапсырылады.  INSERT  –  оқығанын  түсінуге,  өз  ойына  басшылық  етуге,  ойын  білдіруге 

үйрететін ұтымды құрал. Бір әңгіменің соңына тез жету, оқығанды есте сақтау, мәнін жете 

түсіну  –  күрделі  жұмыс.  Сондықтан  да,  оқушылар  арасында  оқуға  жеңіл-желпі  қарау 

салдарынан  түсіне  алмау,  өмірмен  ұштастыра  алмау  жиі  кездеседі.  Мағынаны  түсінуді 

жоғарыдағыдай  ұйымдастыру  –  аталған  кемшіліктерді  болдырмаудың  бірден-бір  кепілі. 

Үйретушілер білетіндерін анықтап, білмейтіндерін белгілеп сұрауға әзірленеді. Бұл әрекет 

арқылы  жаңаны  түсіну  үшін  бұрынғы  білім  арасында  көпірлер  құрастыруға,  яғни 

байланыстар құруға дағдыландырады. 

Тақырып  туралы  ой-толғаныс  –  бағдарламаның  үшінші  кезеңі.  Күнделікті  оқыту 

процесінде  оқушының  толғанысын  ұйымдастыру,  өзіне,  басқаға  сын  көзбен  қарап,  баға 

беруге  үйретеді.  Оқушылар  өз  ойларын,  өздері  байқаған  ақпараттарды  өз  сөздерімен  айта 

алады. Бұл сатыда оқушылар бір-бірімен әсерлі түрде ой алмастыру, ой түйістіру, өз үйрену 

жолын,  кестесін  жасау  мақсатында  басқалардың  әр  түрлі  кестесін  біліп  үйренеді.  Бұл 

үйрену  сатысы  –  ойды  қайта  түйіп,  жаңа  өзгерістер  жасайтын  кезең  болып  табылады.  Әр 

түрлі  шығармашылықпен  ой  түйістіру  болашақта  қолданылатын  мақсатты  құрылымға 

жетелейді. Осы кезеңді тиімді етуге лайықталған “Бес жолды өлең”, “Венн диаграммасы”, 

“Еркін  жазу”,  “Семантикалық  карта”,  “Т-кестесі”  сияқты  стратегиялар  әр  сабақтың 

ерекшелігіне, ауыр-жеңілдігіне қарай лайықтала қолданылады. 

Қорыта айтқанда, «Тегінде, адам баласы адам баласынан ақыл, білім, ар, мінез деген 

қасиеттерінен  озады»  деген  ұлы  ақын  Абай  сөзі  барлық  уақытта  өз  мәнін  жойған  емес. 

Озық  ойлы,  білімдар  адамдар  заманның,  қоғамның  дамуына,  өзгеруіне  өз  үлесін  қосады. 

Осындай қоғамдық әлеуметтік, мәдени өзгерістер, дамулар мектептің оқыту процесіне әсер 

етеді.  Соңғы  жылдары  жеке  адамды  қалыптастыруды  дамыту  мен  оған  жан-жақты  терең 

білім беру мақсатында оқытудың жаңа технологияларын ұсынылуда. 

 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. Тұрлығұл Т. Мектепте Қазақстан тарихын оқытудың әдістемесі. – Алматы, 2010. 

2.Нұрғазина  Г.Е.  Қазақ  әдебиетін  оқытуда  сын  тұрғысынан  ойлау  технологиясы: 

3.Оңғарбай А.М. Тарих сабағында сыни тұрғыдан оқыту технологиясы. – Алматы, 2013. 

 

 

~ 

268

 ~ 

 

САПАЛЫ БІЛІМ БЕРУДЕГІ АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАТИВТІК 

ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ  ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 

 

Сандыбаев Есімбек 

Қаратөбе орта мектебі, математика пәні мұғалімі, Төлеби ауданы, ОҚО 

Батыр Жандарбек 

Қаратөбе орта мектебі, информатика пәні мұғалімі, Төлеби ауданы, ОҚО 

 

Резюме 

In the article theoretical bases of application of informatively-communication technologies 

are examined in quality education. 

Summary 

In the article the effective ways  of  application of IT-  of  technologies  are examined in  the 

module educating to Kazakh and literature. 

 

Қазақстан  Президенті  Н.Ә.  Назарбаевтың  Назарбаев  Университеті  студенттері 

алдында  оқыған  «Қазақстан  білім  қоғамы  жолында»  атты  дәрісінде  «Озық  халықаралық 

тәжірибе  негізінде  мектеп  жасына  дейінгі  тәрбие  мен  білім  беруде  оқытудың  қазіргі 

заманғы  әдістемелерін  енгізу  қажет.  Олар  инновациялық,  ал  білім  беру  технологиясы 

креативті  болуы  тиіс»  –  деп  атап  көрсетті  [1].  Сондықтан,  қазіргі  даму  кезеңі  білім  беру 

жүйесінің  алдында  оқыту  үрдісінің  технологияландыру  мәселесін  қойып  отыр.  Оқытудың 

әртүрлі  технологиялары  сарапталып,  жаңашыл  педагогтардың  іс-тәжірибесі  зерттеліп, 

мектеп өміріне енуде. Жаңа технологияны меңгеруде мұғалімнің жан-жақты, білімі қажет.  

Жаңа  тұрпатты  мұғалім  педагогикалық  үрдісте  жүйелі  жұмыс  жүргізе  алатын, 

педагогикалық  өзгерістерге  тез  төселетін,  жаңаша  ойлау  жүйесін  меңгере  алатын, 

оқушылармен ортақ тіл табыса алатын, білімді, іскер, шебер болу керек. 

Ал  жаңа  тұрпаттағы  оқушы:  дүниетаным  қабілеті  жоғары;  дарынды,  өнерпаз; 

іздемпаз,  талапты:  өз  алдына  мақсат  қоя  білу  керек.  Осындай  тұлғаны  дамыту  үшін 

оқытудың  жаңа  технологиясы  қажет.  Оқыту  үрдісінде  осындай  әдістерді  пайдалану 

мұғалімнің өзінің шеберлігі қарай жүзеге асады. 

Қазіргі  таңда  дәстүрлі  оқыту  әдістемесінің заман  талабына  сай  толық  білім  беруге, 

меңгертуге  кепілдік  бермейтіндігін  мектеп  тәжірибесі  көрсетіп  отыр.  Сондықтан 

жаңартылған  әдістемелік  жүйенің  оқыту  үрдісінде  іске  асу  үшін  оны  технологияландыру 

қажеттілігі туады. Білім беру үрдісін ақпараттандыру  – жаңа ақпараттық-коммуникативтік 

технологияларды  пайдалану  арқылы  дамыта  оқыту,  дара  тұлғаны  бағыттап  оқыту 

мақсаттарын  жүзеге  асыра  отырып,  оқу-тәрбие  үрдісінің  барлық  деңгейлерінің  тиімділігі 

мен  сапасын  жоғарылатуды  көздейді.  Қазіргі  кезде  біздің  қоғамымыз  дамудың  жаңа 

кезеңіне  көшіп  келеді,  бұл  кезең  ақпараттық  кезең,  яғни  компьютерлік  техника  мен  оған 

байланысты  барлық  ақпараттық-коммуникативтік  технологиялар  педагогтар  қызметінің 

барлық  салаларына  кірігіп,  оның  табиғи  ортасына  айналып  отыр.  «Білім  берудегі 

ақпараттық-коммуникативтік  технологиялар»  ұғымы    «оқытудың  жаңа  ақпараттық 

технологиялары»,  «қазіргі  ақпараттық  оқыту  технологиялары»,  «компьютерлік  оқыту 

технологиялары» және т.б., тіркестермен тығыз байланысты. Ақпараттық-коммуникативтік 

технология  электрондық  есептеуіш  техникасымен  жұмыс  істеуге,  оқу  барысында 

компьютерді  пайдалануға,  модельдеуге,  электрондық  оқулықтарды,  интерактивті  тақтаны 

қолдануға,  интернетте жұмыс  істеуге,  компьютерлік  оқыту  бағдарламаларына  негізделеді. 

Ақпараттық  әдістемелік  материалдар  коммуникативтік  байланыс  құралдарын  пайдалану 

арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді. 

Ақпараттық-коммуникативтік  технологияны  пайдалану  жөніндегі  қызметтің 

мақсаты:  үйренушінің  шығармашылық  әлеуметін  дамыту;  коммуникативтік  әрекеттерге 

қабілетті болуды дамыту; сараптамалық – зерттеу қызметі дағдыларын дамыту; оқу қызметі 

мәдениетін  дамыту;  оқу-тәрбие  үрдісінің  барлық  деңгейлерін  қарқындандыру,  оның 

~ 

269

 ~ 

 

тиімділігі  мен  сапасын  арттыру;  қазіргі  қоғамның  ақпараттануымен  байланысты  пайда 

болатын әлеуметтік тапсырысты өткізу. 

Қазіргі  заман  талабына  сай  адамдардың  мәлімет  алмасуына,  қарым-қатынасына 

ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың кеңінен қолданысқа еніп, жылдам дамып 

келе  жатқан  кезеңінде  ақпараттық  қоғамды  қалыптастыру  қажетті  шартқа  айналып  отыр. 

Осы  орайда  келешек  қоғамымыздың  мүшелері  –  жастардың  бойында  ақпараттық 

мәдениетті қалыптастыру қоғамның алдында тұрған ең басты міндет.  

Ақпараттық  мәдениетті,  сауатты  адам  -  ақпараттың  қажет  кезін  сезіну,  оны  тауып 

алуға,  бағалауға  және  тиімді  қолдануға  қабілетті,  ақпарат  сақталатын  дәстүрлі  және 

автоматтандырылған құралдарын пайдалана білуі керек. Адамзаттың қолы жеткен ең үлкен 

табыстарының  бірі  –  осы  ақпарат.  Бірақ  оны  шектен  тыс  ашық  қолдана  берсе,  жастар 

санасын  улайтын  да  нәрсеге  айналып  кетуі  мүмкін.  Бұл  ақпараттың  пассивті  түрде 

пайдаланатын бөлігінің артуына байланысты болып отыр. Интернеттің кең таралуына орай 

ақпарат таратудың бақылауға көнбейтін кері процесінің күннен-күнге артып бара жатқаны 

байқалады. 

Бүгінгі  басты  бағыттардың  бірі  –  білім  беру  үрдісін  ақпараттандыру.  Жаңа  

ақпараттық-коммуникациялық  технологияларды  пайдалану  арқылы  құзырлы  оқушы 

даярлау.  Ал,  оның  негізі  –  мектеп.  Оларға  тәлім–тәрбие  берудің  алғы  шарты  –  дарын 

иелерін  жастайынан  таңдай  білу.  Олардың  ерекше  қабілеттерінін  жетілдіру  және  көрсету. 

Қазіргі  кезде  білім  беру  жүйесі  моделін  құрастыруға      жаңа  бағыттар  мен    көзқарастар  

іздестірілуде,  оның    мақсаты-бала  дарындылығын  ашу,  дамыту  барысында  озық  әдіс-

тәсілдерді пайдалану. 

Қазіргі 

уақытта 

оқушыларға 

сапалы 

білім 

беруде 

жаңа 

ақпараттық 

технологиялардың,  оның  ішінде  мультимедиалық  технологияларының  атқаратын  ролі 

ерекше.  Мұғалімнің  кәсіптік  деңгейі  мен  оқушылардың  қызығушылығын  арттыру  үшін 

компьютердің мүмкіндіктерін толық пайдалану қажеттілігі туындап отыр. 

Ақпараттық технология – қазіргі компьютерлік техника негізінде ақпаратты жинау, 

сақтау,  өндеу  және  тасымалдау  істерін  қамтамасыз  ететін  математикалық  және 

кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар жиыны. 

Коммуникация  –  ақпаратты  тасымалдап  жеткізу  әдістері  мен  механизмдерін  және 

оларды жазып жинақтап жеткізу құрылғыларын қамтитын жалпы ұғым. 

Ақпараттық-коммуникативтік  технология  құралдары  оқушыларға  жаңа  ақпарат 

көздеріне  жол  ашады,  жеке  жұмыс  пен  білім  алудың  нәтижелілігін,  тиімділігін  көтереді, 

кәсіби  дағдыларды  қабылдау  және  бекіту  үшін  мүмкіндіктер  береді,  қашықтықтан 

оқытудың жаңа формалары мен әдістерін жүзеге асыруға мүмкіндіктер ұсынады. 

Ақпараттық-коммуникативтік  технология  құралдары,  ашық  білім  беру  жүйесінде, 

мұғалімдерге  осы  уақытқа  дейін  қол  жеткізе  алмаған,  оқыту  мазмұнын  жылдам  жаңарту 

және  жаңа  білім  мен  технологиялар  пайда  болған  сайын  оқыту  жүйесін  жаңадан  құру 

мүмкіндіктерін  береді.  Ақпараттық  технологиялар  мұғалімді  дәстүрлі  оқыту  жүйесіне  тән 

күнделікті оқыту материалын баяндау сияқты қызмет түрлерінен босата отырып, мұғалімге 

еңбек  етудің  интеллектуалды  формаларын  ұсынады.  Ақпараттық-коммуникативтік 

технология  –  мұғалімнің  өз  жұмыстарының  әдістері  мен  ұйымдастыру  түрлерін  түбегейлі 

өзгертуге,  оқушылардың  жеке  қабілеттелігін  дамытуға,  оқудағы  пәнаралық  байланысты 

күшейтуге,  оқу  процесін  ұйымдастыруды  үнемі  жаңартып  отыруға  мүмкіндік  береді. 

Ақпараттық-коммуникативтік  технология  жағдайындағы  жалпы  оқыту  үрдісінің 

функциялары:  оқыту,  тәрбиелеу,  дамыту,  ақпараттық  болжамдау  және  шығармашылық 

қабілеттерін дамытумен анықталады. 

Соңында,  қорыта  айтатын  болсақ,  АКТ-ның  ғылыми  тұрғыда  артықшылығы  жеке 

тұлғаның  шығармашылық  қабілеті,  танымдық  белсенділігі,  өзіне  сенімі  артады,  қосымша 

материалдарды молынан алады. 

«Айтушы ақылды болса, тыңдаушысы дана болады» дегендей,  сөзімді қорыта келе, 

сабақтарымда жаңа технология әдіс-тәсілдерін қолданудың мынадай тиімді жақтары бар: 

~ 

270

 ~ 

 



 

oқушының оқуға деген ынтасы артады; 



 

әр оқушының жеке қабілеті айқындалады; 



 

үлгерімі нашар оқушыға көңіл бөліп, оларға көмектесу мүмкіндігі туады; 



 

жақсы оқитын оқушының тереңірек білім алуына жағдай туады; 



 

әр оқушы өздігінен жұмыс істеуге дағдыланады; 



 

оқушы өз білімін бағалай білуіне бағыттауға мүмкіндік береді. 

Қорыта  айтқанда,  оқушыларды  шығармашылыққа,  өз  бетімен  іс-әрекет  етуге 

бағытталған  тапсырмалар  саны  көбейгенде  ғана,  өз  пікірін  айта  алатын,  оны  дәлелдей 

білетін, өмірге деген өзіндік көзқарасы қалыптасқан, үнемі ізденіс үстінде болатын, қоғам 

дамуына үлес қоса алатын, жан-жақты жетілген жас ұрпақ өкілдерін дайындай аламыз. 

Демек,  жаңа  технологиялық  әдіс-тәсілдерді  пайдалану  білім  сапасын  арттырудың 

бірден-бір  жолы.  Оқыту  үрдісінде  оқушылардың  білім  қорын  молайтуға,  белсенділігін 

арттыруға, шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге көмегі бар. 

Информатика пәнін оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың маңызы 

өте  зор.  Сондықтан,  ізденген  ұстаздан  ғана  шығармашыл,  дарынды  шәкірттің  шығары 

анық. 

 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1.

 

Коростылева Л.А. Психологические барьеры и готовность к нововведениям. СПб., 1996. 

- 66б. 

2.

 

Мясоед  Т.А.  Интерактивные  технологии  обучения.  Спец.  семинар  для  учителей.  М., 

2004ж. 

3.

 

Пидкасистый П.И., Хайдаров Ж.С. Технологии игры в обучении и развитии. - М., 1996. - 

268б. 

4.

 

Суворова Н. Интерактивное обучение: Новые подходы. - М., 2005ж. 

5.

 

Садыбекова  Ж.  Оқу-тәрбие  үрдісінде  ақпараттық-коммуникациялық  технологияны 

қолдану қажеттілігі //  «Информатика негіздері» журналы, №4. - 2008ж.  

6.

 

Ғалымжанова  М.  Ақпараттық-коммуникациялық  технологияларды  пайдалану  арқылы 

білім беру деңгейін көтеру // «Информатика негіздері» журналы,  №3. - 2006ж.  

 

 

СПЕЦИФИКА ОБУЧЕНИЯ ИНОСТРАННОМУ ЯЗЫКУ  

НА РАННЕМ ЭТАПЕ РАЗВИТИЯ 

 

Серикбаева Мадина 

школа-гимназия №40 им.Алпамыс батыра, учитель русского языка и литературы, 

г.Шымкент, ЮКО 

 

Түйiн 

Мақалада балаларды екінші тілді ерте жастан оқытудын ерекшелігі анықталады.  

 

Summary 

In the article the specific of educating of children to the second language is determined in 

early age. 

 

Обучение второму языку на раннем этапе развития ребенка имеет свою специфику. 

Обусловлено  это  в  первую  очередь  возрастными  особенностями  детей,  точнее  - 

особенностями  их  мышления  и  психики.  Любая  методика  обучения  детей  другому  языку 

базируется на основополагающих принципах, а именно: интеграции в естественную среду, 

эмоциональной  насыщенности занятий,  отказе  от  прямого  объяснения  правил и перевода. 

Конечной целью процесса изучения ребенком иностранного языка является формирование 

у него учебной мотивации и речевой компетенции.  

~ 

271

 ~ 

 

По  причине  глобальных,  геополитических,  социокультурных  и  экономических 

изменений, требования к человеку становятся все более жесткими. Возрастает потребность 

свободного  общения  на  одном  или  нескольких  неродных  (иностранных)  языках.  Объем  и 

способ  восприятия  информации  тоже  постоянно  меняются,  что  диктует  необходимость  к 

изменению непосредственно самих подходов к обучению. Как следствие изменения общего 

информационного  фона  и  жизни  в  целом,  одним  из  актуальных  вопросов  современности 

стала тема раннего развития детей, подразумевающая обширный спектр целенаправленных 

развивающих  занятий  непосредственно  с  момента  рождения  ребенка.  Цель  такого  рода 

занятий – развитие мышления и органов чувств ребенка, закрепление навыков счета, чтения 

и письма, а также развитие творческих и музыкальных способностей.  

Существует  огромное  количество  всевозможных  методик  раннего  развития. 

Наиболее  популярными  и  фундаментальными  из  них  являются  следующие:  Никитиных, 

Монтессори,  Лупан,  Домана  и  др.  Важно  отметить,  что  разработка  новых  методик  в 

современном  контексте  идет  непрерывно,  тем  не  менее,  все  существующие  методики 

имеют  одно  сходство:  отдельную  позицию  в  них  занимает  изучение  детьми  иностранных 

языков.  Внимание  к  этой  проблематике  объясняется  одновременно  несколькими 

факторами, а именно:  

1)  к  наиболее  благоприятному  периоду  для  освоения  иностранного  языка 

причисляют дошкольный;  

2)  изучение  иностранного  языка  в  раннем  возрасте  положительно  сказывается  на 

развитии детского мышления;  

3)  изучение  языка  на  раннем  этапе  можно  совмещать  с  иными  видами  активности, 

направленными на общее развитие ребенка.  

Существует  точка  зрения  о  негативном  влиянии  раннего  обучения  второму  языку, 

так  как  считается,  что  оно  затрудняет  содержание  дошкольного  образования,  негативно 

сказывается  на  ребенке  и  «лишает  его  детства».  Однако,  согласно  последним 

исследованиям,  изучение  иностранных  языков  при  правильной  организации  занятий 

стимулирует  общее  развитие  ребенка,  способствует  более  быстрому  формированию 

иноязычной коммуникативной компетенции, повышает его культурный и образовательный 

уровень.  На  ранней  ступени  обучения  язык  должен,  прежде  всего,  рассматриваться  как 

средство  развития  личности  ребенка  с  учетом  мотивов,  интересов  и  способностей.  Через 

общение  и  деятельность  на  языке  и  через  деятельность  с  языком  ребенок  развивается, 

воспитывается, познает мир и себя, т.е. овладевает всем тем духовным богатством, которое 

может  дать  ребенку  процесс  иноязычного  образования.  Развитие  на  ранней  ступени  не 

менее практично, чем само владение языком, поскольку является предпосылкой успешного 

обучения в будущем [1,5].  

Необходимо  отметить,  что  под  обучением  иностранному  языку  на  раннем  этапе 

понимается обучение, базирующееся на интуитивно-практической основе и берущее начало 

непосредственно  с  рождения  до  6-7  лет.  В  возрасте  до  6  лет  у  детей  активнее  всего  идет 

развитие головного мозга: формируются основы мышления, восприятия, внимания, памяти. 

Имеется прямая зависимость между количеством развивающих стимулов (запахи, музыка, 

ощущения,  предметы,  эмоции,  яркие  впечатления,  события)  и  базой  для  дальнейшего 

совершенствования последующих навыков.  

Развитие  речи  у  ребенка  оказывает  огромное  влияние  на  развитие  его  головного 

мозга. Учитывая высокую пластичность психики и мозга, ребенок располагает обширными 

потенциальными возможностями, осуществление которых напрямую зависит от воспитания 

и  обучения  старшего  окружения.  Поэтому  целесообразнее  начинать  развивать  ребенка  в 

различных  направлениях  непосредственно  с  момента  его  рождения.  Чем  больше  развита 

речь у ребенка – тем выше его умственное развитие в целом.  

Язык  –  система  знаковая,  поэтому  количество  и  уровень  владения  ребенком  одной 

или несколькими из таких знаковых систем  напрямую связаны с развитием его логических 

способностей.  Образное  мышление  и  память  развиваются  лучше,  когда  ребенок  для 

~ 

272

 ~ 

 

обозначения идентичных вещей использует большой набор слов. Развитие аналитического 

мышления осуществляется путем непосредственного перехода с одного языка на другой.  

Освоение родного языка с нуля на раннем этапе развития ребенка идет достаточно 

легко, так как способность к овладению родной речью наследуется с момента рождения и 

проявляется с первых дней жизни. Как правило, специальной работы в этом направлении не 

проводят.  Сначала  ребенок  воспринимает  речь  на  слух,  затем  наступает  постепенное 

понимание,  попытка  произнести  отдельные  звуки  и  слова,  в  итоге  приходит  свободное 

владение родным языком (начало говорения приходится на период с 2 до 4 лет). При этом 

совершенно  не  играет  роли  страна,  степень  сложности  фонетической  и  грамматической 

структур родного языка.  

При  общении  на  нескольких  языках  одновременно  в  раннем  возрасте  происходит 

быстрое овладение ребенком несколькими языками (детский билингвизм). Начиная с шести 

месяцев ребенку необходимо «почувствовать» что такое билингвизм (называть предметы и 

явления одновременно на двух языках, указывая на них). При несовпадении родных языков 

родителей, желательно, чтобы каждый из них говорил с ребенком на своем родном языке. 

При подобном подходе у ребенка начинает формироваться речевая компетенция на обоих 

языках одновременно. Но этого может не произойти, если ребенок испытывает неловкость 

от  того,  что  один  из  его  родителей  плохо  владеет  языком  той  страны,  где  проживает  его 

семья.  В  подобных  случаях  ребенку  необходимо  объяснить  важность  изучения  языка  с 

детства в целях правильного владения им в дальнейшем.  

На раннем этапе развития ребенка огромную роль играет создание условий схожих с 

теми, при которых произошло освоение родного языка, а именно:  

1)  В  дошкольный  период  лучшие  учителя  ребенка  –  его  ближайшее  окружение: 

родители,  няня,  родственники.  Обучение  становится  тем  лучше,  чем  больше  степень 

знакомства и доверия. Учитывая особенности психики и внимания, занятия с детьми в этом 

возрасте являются эффективными только в течение первых 20-ти минут. Затем происходит 

рассеивание  внимания,  и  ребенок  хочет  заниматься  чем-то  другим,  так  как  ему  трудно 

сконцентрировать  внимание  на  одном  виде  деятельности.  Важно  учитывать  не  столько 

продолжительность  занятий,  сколько  их  периодичность.  Цель  обучения  в  этот  период 

быстрее достигается путем игровой мотивации и оценки со стороны сверстников;  

2) Необходимо интегрировать изучаемый иностранный язык  в естественную жизнь 

ребенка,  включая  его  в  игры,  творческие  занятия,  спортивные  виды  активности.  Методы 

обучения иностранному языку должны быть схожими с методами при освоении ребенком 

родного  языка:  ролевая  игра,  заучивание  стихов,  песни,  рисунки  и  т.д.  Освоение 

грамматики  в  этом  возрасте  больше  идет  через  слуховое  восприятие  и  параллельное 

запоминание: склонение существительных, спряжение глаголов и др.;  

3)  Все  проводимые  занятия  необходимо  сделать  эмоционально  насыщенными: 

целью  в  данном  случае  является  не  непосредственное  изучение  неродного  языка  как 

такового,  а  веселое  и  приятное  времяпрепровождение.  Ребенок  лучше  всего  запоминает 

именно те слова, которые ему интересны и несут эмоциональную значимость; 

4)  Лучше  избегать  прямого  перевода:  объяснение  слова  важно  совершить  через 

действие  –  показать  предмет,  используя  при  этом  уже  знакомые  ребенку  слова  на 

изучаемом  иностранном  языке.  В  таком  случае  у  ребенка  задействована  ассоциативная 

память,  как  следствие  –  слово  запоминается.  Если  же  необходимо  выиграть  время  и 

перевести трудное слово, перевод не должен идти непосредственно после появления нового 

слова в речи: ребенок должен сам постараться понять его интуитивно из контекста, как он 

привык делать на родном языке;  

5)  Необходимо избегать  объяснений  правил. Освоение  грамматики в  этом  возрасте 

лучше  проводить  через  большое  количество  повторений  грамматических  конструкций. 

Ребенок повторяет, запоминает и говорит так же, потому что «так надо», «так правильно».  

Взрослея,  ребенку  становится  сложнее  учить  иностранный  язык,  так  как  в 

дошкольный  период  ребенок  свободно  говорит  на  родном  языке,  беспрепятственно 

~ 

273

 ~ 

 

общается  с  окружающими.  Происходит  «застывание»  уникальных  свойств,  присущих 

механизму  способности  заговорить.  Происходит  это  потому,  что  эти  свойства  уже 

выполнили  свою  главную  функцию  по  обеспечению  жизнеспособности  организма  в 

окружающей среде, тем самым исчерпав свое назначение.  

Таким  образом,  последующее  усвоение  иностранного  языка  идет  в  условиях 

целенаправленного обучения уже больше на основе действия функций мышления, памяти и 

воли.  Подводя  итог  всему  вышесказанному,  можно  заключить:  при  обучении  второму 

языку  на  раннем  этапе  развития,  обращение  к  разнообразным  педагогическим  приемам  и 

знаниям  особенностей  направленности  личности  ребенка  позволяет  сделать  процесс 

обучения более эффективным. Цель педагога в данном случае – сделать процесс наиболее 

доступным для ребенка, выработать тем самым мотивацию к обучению.  

 

жүктеу/скачать 6,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: