Зейінді зерттеу нәтижелері

 
Зейінді зерттеу нәтижелері 
Кесте  1. 
Әдістемені
ң атауы 
Неге 
бағыттал 
ған 
Сыналушылардың  
жасы мен саны 
Даму деңгейі 
Жоғары 
Орта 
Тӛмен 
 
Абс  
сан 
%% 
Абс  
сан 
%% 
Абс  
сан 
%% 
"Коррек 
туралық 
байқау" 
Зейін 
кҿлемі 
8 жас (8 орындаушы ) 
2 
25 
3 
37,5 
3 
37,5 
9  жас  (10  орындаушы 
) 
3 
30 
5 
50 
2 
20 
10 жас (12 орындаушы 
) 
5 
41,3 
5 
41,6 
2 
16,6 
"  Тҿртінші 
артық " 
Ойын 
(зейінін) 
жинақтау 
8 жас (8 орындаушы ) 
- 
- 
2 
24 
6 
75 
9  жас  (10  орындаушы 
) 
- 
- 
3 
28 
7 
70 
10 жас (12 орындаушы 
) 
- 
- 
4 
31,5 
8 
62,7 
"Қызыл  - 
қара кесте" 
Зейінді 
(кҿңілді) 
аудару 
8 жас (8 орындаушы ) 
- 
- 
2 
25 
6 
75 
9  жас  (10  орындаушы 
) 
 
 
3 
30 
7 
70 
10 жас (12 орындаушы 
) 
 
 
4 
33,3 
8 
66,7 
"Шульте 
кестесі" 
назардың 
(қараудың) 
бағдарлау-
іздеу  
жылдамды
ғы   
8 жас (8 орындаушы ) 
- 
- 
1 
12,5 
7 
87,5 
9  жас  (10  орындаушы 
) 
 
 
2 
25 
8 
80 
10 жас (12 орындаушы 
) 
 
 
3 
25 
9 
75 
 
 
Сонымен,  сыналушыларда  оқу  қиындықтарының  себебі  бола  алатын  зейінді  болу 
ерекшеліктерінде  тҿмендегідей кемшіліктер байқалды. Олар ойын тоқтату, ой тҧрақтылығы, 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы  №6 2010. 
 
6
 
кҿңілді  аудару,  назардың  (қараудың)  бағдарлау-іздеу  жылдамдығының  -  дамудың  тҿменгі 
деңгейі; 
- Кҿңілдің ішкі , ерікті реттеудің қалыптаспауы; 
- Тапсырмаларды орындаудың тҿменгі жылдамдығы; 
- Тҥсіну ойының жеткіліксіз қалыптаспауы 
болып табылады. 
 
Жазбаша сҧрау, мҧғалімдермен, ата-аналармен сҿйлесу, психодиагностикалық зерттеу, 
балаларды  бақылау  арқылы    ақпараттары  жиналған  талдауы  бар  экспериментті  зерттеу 
нҽтижелері келесі қортындыларды жасауға мҥмкіндік береді.  
Сонымен,  бастауыш  сыныптағы  балалардың  ҥлгермеушілігі  тҿмендегжағдайлармен 
шартталған болуы мҥмкін. 
- зейін дамуының жеткіліксіз деңгейі (68,2 %) 
Аталған  жҧмыс  ҥлгермеушіліктің  жалғыз  бір  себеппен  емес,  жиынтық  қҧбылыспен 
шартталатыны  жҿніндегі  бағамды  растады.  Л.С.Славина  "ҥлгермеушілік  себебінің  кҿрінісі 
ала-қҧла, осындай бірқатар оқиғаларда ҥлгірмеушілік бір емес, бірнеше себепке ҧласып, бір – 
бірінің астында қалып қоюы мҥмкін " – деп ҽділ байқаған. 
 
Егер  ҥлгермеушілік  жиынтықтық  қҧбылыс  бола  тҧрып    тек  бір  себеппен  шарттала 
алмайтын болса, онда бҧл мҽселенің шешімі жиынтықты сипатта болуы қажет. 
 
ҼДЕБИЕТТЕР  
1. Ануфриев А.Ф., Костромина С.Н. Как преодолеть трудности в обучении детей. М., 2000.  
2. Шевченко С.Г. Коррекционно-развивающая обучение. М., 1999.   
3. Бардин К.В. Ваш ребенок не хочет учиться. М., 1980.  
4. Бондаренко С.М. Почему детям трудно учится. М., 1975.  
 
РЕЗЮМЕ 
 
В данной статье рассматривается особенности восприятие не успевающих учиников в 
обще образовательной школе. 
  
ТҤЙІНДЕМЕ 
Берілген  мақалада  жалпы  метепте  оқитын  ҥлгерімі  тҿмен  оқушылардың  зейін 
процесінің ерекшеліктері қарастырылған. 
 
 
 
МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ФОНЕМАТИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ 
АРТТА ҚАЛУЫН ЖОЮ ЖОЛДАРЫ 
 
Оразымбетова Л.Д.- дефектология магистрі (Алматы қ-сы, ҚазмемқызПУ) 
 
 
Сҿйлеудің  дыбыстық  мҽдениеті  жақсы  дамыған  фонематикалық  есту  негізінде  дамиды. 
Дҽл  осы  фонематикалық  естуі  нақты,  анық  жҽне  дҧрыс  етіп  дыбыс  пен  сҿздерді  айтуды 
қамтамасыз етеді.Фонематикалық есту негізінде сҿздердің лексикалық жҽне грамматикалық 
мағыналары игеріледі. 
 
Сҿйлеу  паталогиясы  бар  балаларда  фонематикалық  есту  қабілетін  қалыптастырудың 
қажеттілігі  туралы  кҿптеген  зерттеулер  бар    (Г.А.  Каше,  В.А.  Ковшиков,  Р.Е.  Левина,  Р.И. 
Лалаева, Л.Ф.Спирова, Т.Б.Филичева, М.Ф.Фомичева, М.Е. Хватцев, Г.В.Чиркина) 
Фонематикалық естудің дамымай қалуы дыбыс айту кемістігіне алып келеді/1/. 
Уақыт  ҿте  фонематикалық  операциялардағы  артта  қалушылық  жазу  мен  оқуда  (дисграфия, 
дислекция) қиындыққа алып келеді. 
 
Фонематикалық  дамымай  қалудың  жою  жҧмысы  –  тҥрлі  ауызша  жҽне  жазбаша 
сҿйлеуді  тҥзету  ҥрдісіндегі  логопедтік  жҧмыстың  негізгі  бағыты  болып  табылады.  Арнайы 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы  №6 2010. 
 
6
 
мектепке дейінгі ҧйымдағы мақсатқа бағытталған жҧмыстар – фонематикалық дамымай қалу 
миханизімін  жеңіп  қана  қоймай,  балалардың  оқуға  дайындығы  мен  жазбаша  сҿйлеудің 
бҧзылмауын қамтамасыз ету. 
 
Дыбыстауды  тҥзету  жҥйесінде  фонематикалық  ҥрдістерді  қалыптастыру  дайындық 
кезінде  басталады;  қойылған  дыбыстарды  машықтандыру  мен  ажырату  ҥрдісі  кезінде 
жалғасады; коммуникативті білік пен дағдыны қалыптастыруда аяқталады. 
Логопедиялық  жҧмыс  жҥйесінде  бірнеше  коррекциалық  негізгі  фонематикалық 
процестерді кҿңіл бҿлген жҿн. 
1. фонематикалық қабылдау (тану, айыру, фонемаларды ажырату). 
2. фонематикалық қабылдау негізінде фонематикалық алдын–ала кҿре білу. 
3. фонематикалық   талдау. 
4. фонематикалық  талдау негізінде фонематикалық елестету. 
5. фонематикалық жинақтау. 
6. фонематикалық  жинақтау негізінде фонематикалық елестету. 
Фонематикалық  ҥрдістер дыбыстарды тҥзету жҽне сауаттылық оқутуда мақсатты 
болып келеді. 
Баланың  нақты  дефектісін  байланысты,  ҽсер  етудегі  онтогенезбен  сейкестілігіне 
байланысты коррекциялық – логопидиялық ҽсер етулер келесідегідей болады: 
1) дҧрыс дамымған фонематикалық қабылдауды жою. 
2) дҧрыс дамымаған фонематикалық талдау жою. 
3) дҧрыс дамымаған фонематикалық жинақтау жою. 
4) дҧрыс дамымаған фонематикалық елестерді жою. 
 
Сӛйлеудегі дыбыс айту кемшіліктерін тҥзету кезеңдері     
1.Дайындық кезеңі. 
1.  Фонематикалық  қабылдауды  дамыту. 
Дыбысқа 
фонемалардың 
дифференциациалау 
қалыптасады. 
Максималды  қарама  –  қайшы  фонемалар 
қолданылады. 
2.Алғашқы  орындаушылық  білік  пен 
дағдыны қалыптастыру кезеңі. 
2.Қабылдау 
жҽне 
орындау. 
Естуде 
фонемалардың  дифференциациалау  білігі 
мен дағдысын қалыптастыру жалғасады. 
Бір  –  екі  акустико  –  артикуляциялық 
қасиеттері  мен  ерекшеленетін  фонемалар 
қолданылады. 
3.Коммуникативті  білік  пен  дағдыларды 
қалыптастыру кезеңі. 
3.Қабылдау,  орындау,  оқу  ҽріптерді  жазу  – 
берілген дыбысты кҿрсетуде қолданылады. 
  
 Балалардың  фонематикалық  қабылдауын  қалыптастыру  ҥшін  келесідей  біліктілік  пен 
дағдыларға ҥйретуде нҽтежие береді. (4ші кесте) 
1. Фонематикалық дифференциация  
-  мҽтіннен дыбысты бҿлу; 
-  сҿз тіркесінен дыбысты бҿлу; 
-  тіркестен дыбысты бҿлу; 
-  сҿзден дыбысты бҿлу. 
2. Фонетикалық дифференциация 
-  берілген буыннан дыбысты бҿлу; 
-  бірнеше дыбыстардан дыбысты бҿлу 
Келесідей міндеттерді шешуді талап етеді: 
1) ҿзіңнің жҽне ҿзгенің сҿйлеуінде дыбысты қабылдай алу біліктілігіне ҥйрету; 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы  №6 2010. 
 
6
 
2) дыбыстардың акустико - артикуляциялық бейнесін нақтылау; 
3) дыбыстау ҿзін ҿзі бақылау дағдысын дамыту; 
Тҥзету  –логопидиялық  жҧмыстар  логопидияның  келесідей  ҥрдістеріне  негізделеді: 
онтогенетикалық, патогенетикалық, жҥйелік, кезеңдік, баланың дамуын ескерту, матиралдың 
кезеңдеп қиындауы. 
Тҥзету – логопидиялық жҧмыстың фонематикалық нашар дамуды жоюдағы негізгі мазмҧны 
– фонематикалық қарама – қарсылықты қалыптастыру.  
Фонематикалық  қарама  –  қарсылық  балаларды  фонеманы  дыбыста  жҽне  ҿз  сҿзінде 
дифференциациалауға ҥйретуде кҿрінеді. 
 
Фонематикалық  қарама  –  қарсылық  қалыптастыру  кезеңдері  заңдылық  онтогенезде 
кҿрінуімен анықталады.(Н.Х. Швачкин, 1948). Онтогенезден алғашқы кезінде фонемаларды 
игеру  –  биологиялық,  тума,  универсалды  –  тілдік  факторға  байланысты  болып  келеді. 
Фонемаларды игеру – тілді игерудегі фонематикалық заңдылықтарға бағына бастайды.(Ю.А. 
Элькин, 1996). 
 
Алғашқыда фонологиялық жҥйені анықтайтын дыбыстар қалыптасады. А И У О Ы Э П 
П’ Б Б’ М М’ К К’ Г Г’ Т Т’ Д Д’ В В’ Ф Ф’ Х Х’ Н Н’. 
Кейіннен перифериялық дыбыстар п.б: Ш Ж Щ Ч С С’ З З’ Ц Л’Л Р Р’. 
Тілді игеруде бала былай жҥреді 
- жалпыдан жекеге;  
- жеңілден ауырға; 
- естіген сҿзден оны белсенді қолдануға; 
- қарапайым дифференциалдан қарама – қарсылыққа; 
- сегментті емес тіл қҧралдарынан сегменттіге; 
- семантикалық қҧрылымнан номинативтіге; 
- сҿйлеудің диологты тҥрінен монологтіге; 
- синтагматикалық байланыстан парадгматикалыққа; 
- қатал семантикалық контекеттіден еркін контекстіге; 
 
Фонематикалық ҥрдістердің интерриоризациясы. 
Ашық тҥрінен 
Сыртқы әрекеттен 
 
 
Жабық тҥріне 
Ішкі әрекетке 
Фонематикалық қабылдау                                              Фонетикалық елестеу 
(сыртқы ҽрекет)                                                                  (ақыл - ой жоспарындағы  
                                                                                                             ҽрекет)                                                                                                           
 
Фонематикалық анализ                                                  Фонематикалық елестету 
 
 
Фонематикалық синтез                                                  Фонематикалық елестеу                                                                                           
 
 
Алғашқы фонетикалық қарама – қарсылық ―Берілген дыбыстыкҿрсету – қалған барлық 
дыбысты  кҿрсетуден  ‖  туруы  тиіс.  Осы  мақсатта  келесі  тапсырмалар  қолданылады  :  ―C‖ 
дыбысын  естісең,  алақан  соқ;  сҿз,  тіркес,  дыбыстар  қатары  беріледі.  Басқа  да  қарама- 
қарсылықтар болады. 
- Дауыссыз дыбыс дауыстыдан ерекшеленеді; 
- Лабиализациасы, қатары бойынша дауысты дыбыстардың қарама – қарсылығы;  
- Дауыссыз дыбыстардың қарама – қарсылығы: қатаң, ҧяң, ҥнді, шҧғыл, ызың. 
 
Ақыл-ой  ҽрекетін  сатылап  қалыптастыру  сыртқы  материалдық  ҽрекеттер  ішкіге 
айналатындығын, ақыл  - ой ҽрекетіне айналатындығын кҿрсетеді. Ҽрекеттер жалпыланады, 
қысқарады, оралады.  

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы  №6 2010. 
 
6
 
 
Кҿрнекілік  ретінде  сҿздің  дыбыстық  қҧрамы  бейнеленген  схема  бойынша  қолданылады. 
Мҧнда сҿздер мен тіркестер белгілі ҧзындықтағы жолақпен, дыбыстар тҥрлі тҥсті шаршымен 
белгіленеді. 
 
Схемамен  жҧмыс  жасай  отырып  бала  сҿздегі  дыбыстардың  ретін,  кезегін,  санын 
анықтауды  ҥйренеді.  Сонымен,  фонематикалық  анализ  бен  синтез  ҽрекеті  ақыл  ой 
жоспарында  жҥреді.  Мҧндай  жол  мпатериалды  саналы  игеруге  алып  келеді.  Акустико 
артикуляциялықдыбысты  саналы  игеру  фонематикалық  нашар  дамуды  жоюдың  қажетті 
жағдайы болып табылады/2/.  
 
Л.С.Выготский бала дамуында екі негізгі деңгейді кҿрсетеді: дамудың белсенді деңгейі 
(тапсырманы  ҿзі  шешуі)  жҽне    потенциалды  даму  деңгейі  (тапсырманы  педогог  кҿмегімен 
орындау). Логопедияда осыны қолдану коррекциялық жҧмыстағы негізгі бағытты кҿрсетеді: 
баланыңтапсырманы  педагог  кҿмегімен  орындауынан  жекелікке  кҿшу.  Логопедиялық 
сабақтардың қортындысы - балалардың тапсырманы ҿздері орындай алуымен сипатталады. 
Бҧл оқу материалын кезеңдеп қиындатуда жҥзеге асады. Бҧл мҿлшерлі кҿмекті қолданғанда 
игеріледі. Кейбір тҽсілдерді атауға болады. 
- тҥрлі сҿздікнҧсқауларды қалыптастыру жолымен; 
- тҥрлі лингвистикалық материалдарды қолданумен; 
- берілген материал шартының ҿзгеруімен ; 
- логопедтің берген тапсырмалары баланың даму деңгейімен тҥзету ҽсерін ескеруі қажет; 
 
Материалды  ҧсыну  шарты  қиындай  тҥседі.  Логопедиялық  жҧмыстың  алғашқы 
кезеңінде  баланың  артикуляциялық  дыбыстарды  жауып  тҧратын  экранды  қолдану  қажет. 
Осы  мақсатта  балаға  фонемаларды  жабық  кҿзбен  есту  арқылы  тану  ҧсынылады.  Бала  мен 
логопед алдында айнасы қарама қарсы отырады. Сабақта жазбаларды есту қолданылады. 
 
Тілдің фонематикалық жҥйесін игеру екі негізгі ҥрдіс қабылдау жҽне орындау арқылы 
жҥзеге асады.Онтогенезде сҿйлеу дыбыстарын айыру қабілеті ерте жҽне тез қалыптасады. 
Тек  фонематикалық  есту  ғана  нақты,  анық  дҧрыс  сҿйлеудіқамтамасыз  етеді.  Барлық 
мектепке  дейінгі  кезеңде  фонематикалық  есту  белсенді  дамып,  жоғарғы  мектеп  жасында 
жазба  тілді  игеруге  жалғасын  табады.  Негізгі  рҿлде  фонематикалық  нҽтежие  анализ  жҽне 
синтез операциялары тҧрады. Сауаттылыққа оқытуда дыбыс қҧрамын талдау қабілеті негізі 
болып  табылады.  Ал  салауаттылыққа  оқыту  ҥрдісі  баланың  саналы  тҥрде    фонетика 
фонематикалық сҿйлеуді қабылдауына ҽсер етеді.  
Дыбыстарды  орындау  тапсырмасында  дыбыстарды  тек  дҧрыс  орындау  ескеріледі. 
Фонематикалық  анализ жҽне синтез операциялары дифферентциациалы дыбыстар негізінде 
жасалады. 
Логопедиялық ҽсер ету жҥйесінде тҥзету жҧмыстары ҥш кезеңнен тҧрады; 
Алғашқы кезең. Дыбыстарды қабылдау. 
Мақсаты: фонематикалық қабылдау мен елестетуді қалыптастыру. 
Фонематикалық процесстердің тҥрлі сӛйлеу қабілетіндегі іс - әрекетті қалыптастыру. 
 
                                                                                                      4           
                                                           хат 
                                                                   3 
                                                                  оқу 
                                         2 
                                       қосу 
1 
Қабылдау 
Естілетін дыбыс, айтылмайды. Балаларды естіген дыбысқа жауап берулеріне дағдыландыру 
қажет. Қазіргі деңгейде балалар тҥрлі дыбыстарды бір бірінен айыра алу қажет.  
Тҥзету жҧмысының алға жылжыған деңгейі. Дыбыстарды қабылдау жҽне орындау. 
Мақсаты:  Сҿйлеудің  орындалатын  жағын  тҥзеу,  ол  процесстің  қабылдауында  жҽне 
орындауында іске асады.  

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы  №6 2010. 
 
6
 
Дыбыстың  есту  жҽне  қозғалу  бейнелеуі  бір  бірімен  тығыз  байланыста  болады.  Ол 
функционалды  жҥйенің  біркелкілігін  ҧйымдастырады.  Тҥзетудің  жылжымалы  деңгейінде 
дыбысты естіп қана қоймай, оны айта білу керек (буын немесе дыбысты). 
Тҥзетудің қортынды деңгейі 
Дыбыстарды  қабылдау  жҽне  орындау  оларды  жазбаша  тҥрде,  оқу  процесінде,  хат  тҥрінде 
кҿруге болады. 
Мақсаты: Дыбысты ҽріптерді тҥзету, дислекция жҽне дисграфия профилактикасы/3/. 
 
Жҧмыстың  қорытынды  сатысында  дыбыстардың  ҽріппен  байланысын  тҥзету,  дҽлірек 
айтқа графемамен жҽне фонемамен байланысын анықтау. Дыбыс есту мҥшелеріне ҽсер етеді, 
белгіленген ҽріптермен ғана орындалады, ол не оқылады, не жазылады. 
 
Сҿздердің  дыбыстық  сызбасын  қолдана  отырып,  азбука  ҽріптерін,  ҽріптерді  жазу  жҽне 
оқу, дҽптерге тҥсіру. 
Жоғарыда  кҿрсетілген  материал  фонематикалық  қабылдаудың  сатыларының 
қабылдауын біріктіріп, белгілі бір тапсырмаларды кҿрсетеді.  
Жаттығулар мысалдары: 
-  ―Шапалақта,  егер  ―С‖  дыбысын  естісең:  Сания,  сақа,  доп,  бала,  кесе,  апа,  шаян,  қоян, 
сандық, ат, сок, сиыр, сыр‖. 
- ―Шапалақта, егер ―С‖ дыбысын буындар арасында естісең: Со, лу, ма, ны, су, ли, ря, ню, са, 
ло, мэ, сы, не‖. 
- ―Шапалақта, егер ―С‖ дыбысын дыбыстау қатарында естісең: С - А - О - У - С –Э - Ы – С ‖. 
Лингвистикалық  материалдарды  таңдай  келе  отырып,  онтогенетикалық  қағиданы  негізінде 
қолдану оңайырақ. Олардың дыбысталуы жеңіл.  
Біртіндеп  кҥрделене  тҥсетін  жаттығулар  ҧсынылады:  дыыбыстардан  максималды  қарама  - 
қарсы дыбысқа дейін, ол дыбыстар акустико -  артикуляциялы сипаттамаларға ие. 
- С/а – э – и – о – у – ы (дауысты дыбысы): 
- С/н –м – й – л – р (қатаң жҽне ҥнді сонарлы дыбыстар): 
- С/п –б –т –д – к – г  (қатаң жҽне ҥнді нҧсқалары, ҧяң жҽне ашық дыбыстар): 
 
Фонематикалық  ҥрдістердің сатылық қалыптасуы. 
  
Жҧмыс сатылары 
Операциялар 
Дыбысты қабылдау 
Дыбыстарды 
орындау 
жҽне қабылдау 
Дыбыстарды  қабылдау 
жҽне  орындау,  жазу 
жҽне оқу ҽріптері 
1 
Фонематикалық 
қабылдау 
Берілген дыбысты 
таныды жҽне ҽсер етті. 
Берілген 
дыбысты 
таныды жҽне оны айтты. 
Берілген 
дыбысты 
танып,  тақырыпта  оны 
тауып,  ҽріпті  оқып, 
жазу. 
2 
Қабылдаудың негізінде 
кҿрсетілетін 
фонематика. 
Суреттерді  алып,  ҽр 
қасысына 
берілген  
дыбыстар. 
Берілген  дыбысты  есіне 
тҥсірді жҽне оны айтты. 
Мҽтіндегі 
дыбысты 
тауып, 
оны 
оқып, 
жазып алды. 
3 
Фонематикалық талдау.  Сҿздегі 
дыбыстың 
орналасуын  жҽне  реттік 
нҿмірін анықтау. 
Сҿздің 
басында 
айтылатын сҿзді айтты. 
Оқыды, 
жазды 
ол  
қайда 
тҧратынын 
анықтады. 
4 
Нҽтежие негізінде 
фонематикалық 
кҿрсетілім. 
Суреттерді  алды,  ол  сҿз 
жаттығуының  басында 
(ортасында, 
соңында) 
(бірінші, 
екінші) 
анықтады. 
Берілген  дыбыс  сҿзде 
бірінші тҧратынын есіне 
тҥсірді жҽне оны айтты. 
Мҽтіндегі  сҿзді  тауып, 
біріншісі  ме  екіншісі 
ме екенін анықтады. 
5 
Фонематикалық 
жинақтау 
Сҿздегі 
 
дыбыстың 
санын анықтады. 
Дыбыстардан  тҧратын 
сҿзді  айтты  жҽне  санын 
анықтады. 
Сҿзді  оқыды,  жазды, 
дыбыстарды анықтады. 
6 
 
Фонематикалық 
кҿрсетілімнің талдау 
негізі. 
Суреттерді 
таңдап  
алды, 
олардың  
аттарында  белгілі  бір 
дыбыстардың саны бар. 
Белгілі бір сҿзді, белгілі 
бір  дыбыстарды  есіне 
тҥсірді, жҽне оны айтты. 
Мҽтіндегі  сҿзді  тауып, 
оны оқып жазып алды. 
 
 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы  №6 2010. 
 
6
 
ҼДЕБИЕТТЕР  
1.
 
Ҿмірбекова  Қ.Қ.,  Балқыбекова  В.С.  Сҿйлеу  тілінің  фонетикалық,  фонематикалық  жағын 
тексеру жҽне дамыту.- Алматы: Кітап, 2003. 
2.
 
Дудьев В.П. Системный подход в развитии коммуникативного потенциала дошкольников 
с общим недоразвитием речи. Логопедия 2 (12) 2006. 
3.
 
Чевелева  Н.А.  Приемы  развития  фонематического  восприятия  у  дошкольников  с 
нарушениями речи  Дефектология.- 1986. - №5 
 
РЕЗЮМЕ 
В  статье  расматриваются  особенности  фонетической  стороны  речи  детей 
дошкольного возраста и этапы коррекционной работы. 
 
ТҤЙІНДЕМЕ 
Мақалада мектеп жасына дейінгі балалардың фонетикалық тілінің ерекшеліктері жҽне 
тҥзету жҧмысының кезеңдері қарастырылған.