Психология ғылым ретінде пайда болуы (пайда болу тарихы). Психология пәні, міндеттері, принциптері мен әдістері
жүктеу/скачать 79,12 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сана және бейсана. Сананың өзгерген күйлері.
| Гомеостаз - бұл тепе-теңдікті бұзатын ішкі және сыртқы факторларға қарсы тұру арқылы сақталатын жүйенің қозғалмалы тепе-теңдік күйі. Гомеостаз туралы ілімнің басты сәттерінің бірі - кез-келген жүйе өзінің тұрақтылығын сақтауға тырысады. У.Кэннонның пікірінше, жүйеге қауіп төндіретін өзгерістер туралы белгілерді ала отырып, ағза оны тепе-теңдік күйіне қайтару мүмкін болғанша жұмысын жалғастыратын құрылғыларды қосады. Егер де ағзаның үдерістері мен жүйелерінің тепе-теңдігін бұзса, онда ішкі ортаның параметрлері бұзылады, тірі ағза сырқаттана бастайды. Сонымен қатар, сырқаттық күй ағзаның қалыпты өмір сүруін қамтамасыз ететін параметрлерді қалпына келтірудің барлық уақытында сақталады. Егер де ішкі ортаның тепе-теңдігін сақтау үшін қажетті алдыңғы параметрлерге қол жеткізу мүмкін болмаса, онда ағза басқа, өзгертілген параметрлермен тепе-теңдікке қол жеткізуге тырысуы мүмкін. Бұл жағдайда ағзаның жалпы күйі қалыптыдан өзгеше болуы мүмкін. Мұндай тепе-теңдіктің көрінісі жиі созылмалы сырқат болып табылады. Сондықтан ішкі тепе-теңдікке қол жеткізуге тырысатын тірі ағза бір уақытта ол орналасқан орта жағдайларына бейімделуі керек. Дәл осы құбылыс «бейімделу» ұғымының мазмұнын анықтайды.
Сана және бейсана. Сананың өзгерген күйлері. Сана - бұл психиканың ең жоғары интегралды түрі, адамның басқа адамдармен тұрақты қарым-қатынасы кезіндегі еңбек әрекетіндегі адамды қалыптастырудың әлеуметтік-тарихи жағдайларының нәтижесі. Сананың ең маңызды функциясы - іс-әрекеттің психикалық құрылысы және оның салдарын болжау, жеке тұлғаның мінез-құлқын бақылау және басқару, оның қоршаған ортада да, өзінің рухани әлемінде де болып жатқан жағдайлардан хабардар болу қабілеті. Сана сипатталады: - белсенділігімен; - интенционалдылығымен- бағытталуымен; - рефлексияға қабілетімен - ішкі психикалық актілер мен күйлердің өзін-өзі тануы, олардың өзінің талдауы мен өзін-өзі бағалауы; - мерзімді күйлермен – белсенді күй және ұйқылы күй. Бейсаналық ұғымды субъектінің санасында ұсынылмаған психикалық процестердің, операциялардың және күйлердің жиынтығы ретінде 18-ғасырда неміс философы Г.В.Лейбниц тұжырымдады. Психологияда бейсаналық ұғым ХХ ғасырдың басында З.Фрейдтің еңбектерінде барынша дамыды. Түс көру адамның ынтасын, қалауын бейнелейді. Түс көру, сөзсіз, адамның орындалмаған тілектерін символдық түрде жүзеге асыруға қызмет етеді, аяқталмаған істер мен мазасыз ойлардан туындаған толқу орталықтарын босатады. Фрейдтің айтуынша, түс көру күндіз пайда болған эмоционалды шиеленісті азайту арқылы психологиялық жайлылықты қамтамасыз етеді және осылайша қанағаттану мен жеңілдік сезімдерін тудырады. Түс көру - бұл адамның санасыздығына арналған «терезе» түрі және санасыздық пен сана арасындағы ақпарат алмасудың «арнасы», бұл кезде ақпаратқа бай «бейсаналық» символдық немесе айқын нысанда сана үшін маңызды ақпаратты жеткізе алады (мысалы, болашақ ықтимал оқиғалар туралы, пайда болатын аурулар туралы және т.б. пайғамбарлық түстер). Сананың жасанды индукцияланған күйлері. Медитация - бұл адамның қалауы бойынша өзгертілген сананың ерекше күйі. Медитацияның барлық түрлері бір мақсатты көздейді - ми адамға бағытталған тітіркендіргішке ырғақты жауап беруі үшін өзіңіздің сана өрісіңізді соншалықты шектеу үшін зейінді жинақтау. Мысалы, трансцендентальды медитация ерекше сөз - мантраны қолдануға негізделген. Бұл мақсатқа жетудің бірнеше әдісі бар: зейінді ойға немесе физикалық сезімге аудару, ырғақты билерді қолдану, сол сөзді шексіз қайталаумен сүйемелдеу, дене күйін және тыныс алу шеберлігіне баса назар аударатын йога. Сананың патологиялық күйлері. Бұл сана күйлері миға әсер ететін есірткі және басқа химиялық заттардың әсерінен болады. Бұл психотроптық заттар сенсорлық сигналдардың берілуін жылдамдатуы немесе блоктауы немесе өзгертуі, немесе кейбір жүйке орталықтарына өз функцияларын қалыпты орындау кедергі келтіруі мүмкін. Бірнеше рет қолданған кезде бұл заттар физикалық және психикалық тәуелділікті тудырады, бұл кезде адам осы заттарсыз өмір сүре алмайды. Белсенділік - бұл адамның қоршаған ортамен белсенді қарым-қатынасы, онда ол белгілі бір қажеттіліктің, мотивтің пайда болуы нәтижесінде туындаған саналы түрде қойылған мақсатқа жетеді. Қызмет құрылымы: 1. Мотив - адамды іс-әрекетке итермелейтін себеп; 2. Іс-әрекет – түрлі қажеттерді өтеуге байланысты белгілі мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған қызметтік процесс; 3. Мақсат - қызметке бағытталған, адамның белгілі бір іске талпынуы. Негізгі қызмет түрлері: 1. Ойын - бұл қандай да бір материалды немесе жеке бұйымды өндіруге әкелмейтін қызметтің ерекше түрі. Көбінесе ойындар демалу мақсатында ойын -сауық сипатында болады. Ойынның бірнеше түрі бар: жеке және топтық, пәндік және сюжеттік, рөлдік ойындар және ережелері бар ойындар; 2. Оқыту қызмет түрі ретінде әрекет етеді, оның мақсаты - адамның білім, білік және дағдыларды меңгеруі; 3. Адам қызметі жүйесінде еңбектің алатын орны ерекше. Еңбектің арқасында адам заманауи қоғам құрды, материалдық және рухани мәдениет объектілерін құрды, өмірінің жағдайын одан әрі іс жүзінде шексіз дамудың перспективаларын ашатын етіп өзгертті. жүктеу/скачать 79,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|