Қр білім және ғылым министрлігі


Э.Сепир мен Б.Уорфтың зерттеулері



бет2/4
Дата02.03.2023
өлшемі162,04 Kb.
#71302
1   2   3   4
Байланысты:
4-лекция

Э.Сепир мен Б.Уорфтың зерттеулері
Эдуард
Сепир
1921 ж “Тіл”
1929 ж “Лингвистика мәселелері”
Этнография, салт-дәстүр, мифология ұғымдарын этнос болмысымен шендестірді
Бенжамен
Уорф
1956 ж “Тіл, ойлау және шындық”
Америка этнолингвистика мектебінің негізін қалады
ХХ ғасырдың 20-30 жылдары
Қоғамның рухани жақтары (дін, заң, өнер, ғылым, әдет-ғұрып) халық психологиясына тәуелді. Сондықтан, халық психологиясының көрсеткіші болады.
Тіл – қоғам өмірінің барлық саласында шешуші рөл атқарады. Қоғам мүшелерінің ойын, көзқарасын, мінез-құлқын қалыптастырады.
Әр халықтың өзгермейтін өзіндік мәдени қалпты, тұрақты тілдік үлгісі бар. Тілдің әртүрлі үлгісі олардың ойлауының әртүрлілігін білдіреді.
Екі мектеп өкілінің пікірлері
Мәдени кодтар
Ұлттық нышандардың сақталу тәсілдері
  • Ұлттық атаулар
  • Ұлттық тағамдар
  • Көнерген заттар
  • Тарихи тұлғалар
  • Топонимдік атаулар

Қазақ халқының тіршілігіне қатысты “Тумаған сиырдың уызынан дәмету” фразеологизмі – “босқа қиялдау”, “болмайтын нәрсеге бас ауырту” мағынасында қолданылады. Ал, осы мағынаға жақын ұйғыр тілінде: “Асмандики ғазиниң шовисиға нан чилап йемән” – “аспанда ұшып жүрген қаз сорпасына нан жібітіп жеу” деген мағына береді. Осыдан көріп отырғанымыздай, табиғаттағы болатын бір құбылыс, әр елдің салтына қарай әртүрлі әсерлі мәдени кодқа ие болу арқылы, сол ұлттың ғұрпын танытады.
Қазақ әдет-ғұрыптарының фразеологизмдегі көрінісі
Тіл мәдениетінде сақталған әдет-ғұрыптар мен салт-саналар іздерін фразеологизмдер құрамынан кездестіруге болады
Ацтек халқы үшін ит – қасиетті, иттің көмегімен адам жаны мәңгі деп санайды
Ирандықтар үшін, ит – таза жануар
Африкалықтар лас деп есептейді
Қазақ үшін, ит – ырыс, байлық
Орыс халқы үшін, жағымды коннотация
  • Аяғына жығылу
  • Алдыңа келсе, атаңның құнын кеш
  • Кек алу
  • Жанға-жан, қанға-қан
  • Құмалақ салу
  • Құтты болсын айту
  • Сәлем беру
  • Түс жору
  • Көңіл айту
  • Қол ұшын беру



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет