Р е д а к ц и я а л қ а с ы Редакция алқасының төрағасы
жүктеу/скачать 6,13 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- - Әңгімеңізге рақмет! Сұхбаттасқан Айжан КӨШКЕНОВА
- Расында, солай... - Қытайдағы қазақтар ханзулардың компью- термен иероглифті жазу үшін пайдаланылатын латыншасына, Өзбекстандағы қазақтар өзбек латыншасына, т.б. бет-бетіне кетуі мүмкін. Ол жазуларға әбден дағдыланып алғаннан кейін оны өзгерту де қиынға соғады. Қазіргі Қытайдағы қазақ жастары қытайшаны, латыншаны жақсы білгенімен, кириллицаны танымайды. Бізде қолданылатын Ахмет Байтұрсынұлының төте жазуын қазақстандықтардың көбі танымай- ды. Мәдени ауыс-түйіске бөгет деген - осы. Ұлттың жазуы ортақ болмай, шынайы бір бо- луы қиын. Сондықтан латын қарпіне көшу - жекелеген оқымысты қазақтың ғана емес, бүкіл қазақ жұртының арызы, арманы. Мұны ұзақты ойлағандар ғана сезінеді, тіпті тез жетуге асығады! Алайда қазақ көшетін жаңа латын жа- зуы Түркиядағы сықылды (өткен ғасырдың алғы жарымынан қалған жоба) емес, клавиатурадағы 26 латын таңбасымен шешілетін жазу болғаны жөн. Әйтпесе ол осы кириллица жазуынан аса алмайды... - Әңгімеңізге рақмет! Сұхбаттасқан Айжан КӨШКЕНОВА 31 ШЕТЕЛ ҚАЗАҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ ،ت٠ٙبٔاج ْاتٌۇض ٛشۋزاج ،رٙطضٗف٘رپ ،ًاملوب قاترو ىۋزاج نەم يلىتء ڭىتتلۇ هىيق ىۋلوب ساتۇترىبء ٚدرٗتىىٌٗشٗگز٘ رىبٞٗو ٛگٖدٕىٍىت قازال ْادر٠٘ ،ادٔاعٌال ٗضٌّٗٗىگڭا ِْٗراتلازال ٛتىىٍىگرٗج ادٞاتىل راباح ٙٞدار ،رادٞدٌٗٗت ٛتپىتء .شِٖٗ ٓىىِۇِ ۋاِامٞاب ٖد ٚرٖدٍىو٘ ُىۋال ٌٛاٞز قازال ،ٚرٍٗىشۋسىگرۇج ٛعٕىرۇب ڭىٕىتٗتٟضرٖۆٟٔۋ ڭاجڭىش ،ٛشۋزاج ،رٙطضٗف٘رپ .ٚدٕٗىرٙو ٜٖدٕىتٍٞٗٞٙض ِّْٗالاِ اشامضاب ،ٚرٙتوٖر٘رپ « شٌٗۇ » ِْٗ )رحل( ٛعىٍٟىض « كىتض٘د » ٌَٗا ت٠ٙبٔاج ْاتٌۇض ٚرٗگٗٞ )رل( ڭىٕىٖٔدر٘ رٍٗىتوٌٗاٞد ٖدٕىٍىت ڭىٕىراتلازال ٛعىتضاتۇت ڭىتتٌۇ يۇب ٗٔاج ٓىٔاعاتضاب ٠ٙب ادٞاپ ٚداتٞا ٓىٔٗوٖ ٛتپىۋال اضا ٓىشۇء . ادٕىضارٙپضاٞد قازال « ر٠ادٌِٙ ٠اش » رۇجء پاضاج توٌٗاٞد - ڭىدزٙض رىبء ٛتپىتء .سىِ٠ال ٜٗبٕىضۇت ٓىرٖدزٙض رىبٞٗو ڭىدراتلازال ٛتىىٍىگرٗج ادٔاعراب اعٞاتىل ادإىعاِ ٌٛرۇتء ٛوٖ ًىزا ٛتطىٔ١ٞاب إىۋٍىٔادٌٙل - ٖٝٔداِ ٖدٌا ،اپ صىٍىبۇل ٛتپىٌال يۇب .پٙو اد ڭىجٌال ؟ِٗ ٖرٗب راباح ْاتمىتلاشٌا - رىب ،ٖدٗٞۇج ٛوٖ ،ٖدٌٖ ٛوٖ كىۋج اعرىضاع - ٛوٖ ،ٗتتٗوٍِِٗٗ ْٗگٍٟٗب تٌۇ ٛوٖ ٓىتٞاِاطلۇ ٕٗىرىب ٕىگىٌٙب ٛوٖ ڭىٕىتٌۇ قازال رىبء ْٗگرۇج اداٟگٌٖٙ٘دٞ ٌٛرۇتء ٚۋٌٙب ڭىتمىراپ ٛگٖدٞٗگڭٖد ٖٝٔداِ ٖد قازال ٍٛىضاء .ٚداتادڭ٠ا ٛتتال ٚدِادا كىراپ اڭاج ٛگٖدٍىت ٛعٔاِاز اڭاج ّْٗٔٗگٖد .شِٖٗ كىٌرالرىڭات رىبء قازال ،اد اضرۇت ٖدرٗج ٜال .ٚدٌّٞٗٗو ٗگۋٖد رىۋا توٌٗاٞد ٖدٕىٍىت - .ٓىتإىعۇ ٛطلاج ٓىرۇب ٓىرىبء ٖدٕىٍىت قازال رىزال قارىبء تٌۇ ٗگز٘ ي٘ ٗٔاج ٚداراب پىٞاعٌۇ ،ٜاّٞٙل أال پىٌٙب ادٞاپ توٌٗاٞد ٜٙب رٌٌٗٗٗضاِ ْٗگزٗض ڭىز٘ پىراب ْادىض٘ .ٖدۋٌٗوا كىدسىطٞ٠ٙل ٕٗىۋٖٔرٞۇ ٓىٍىتء قازال ڭىٕىراتتاِازا ٖدۋرٗتٙو . طىِ .ادۋٞاعٌۇ كىتلاشٌا ٛگٖدِٕٟرٗت ،ۋاتا ادٕىضارا ٚر٠ارٙپضاٞد قازال ِْٗ ْاتطلازال رىبء ادٔاتطلازال ،ٌٛا ٛٞٙب رىضاع « رٗگىراد » ٛعڭٙض يا .ٚدڭىض ْٖدبا اد إىراتلازال ٜاتىل ي٘ ٗٔاج ٚدٌٗو پىٍىٔادٌٙل ٚزٙضء ٛبٙت رىبء ڭىٕىرٖدٔٗگرۇج پىطىٌإٞا ٍّْٗىت ڭىدراتلازال ٛعادٞاتىل ٚرٗب ْادرادٍىج « رٗگاپٟش » ْٗگٖد ر٠٘ .ٚدٌال اعىسىل اعۋاتا « 055 ت٘ ٛعٕىرۇب ًىج ڭىتلادٞٙبٞٗ « ْاٞاب هىٌرٗگاپٟش » ادٕىباتىو ْٗگٖد « رٗگاپٟش » ٚزٙضء قازال سىعأ يۇب ،ٕٗىِ .ٛتپىٍىٔادٌٙل زٙضء ْٗگٖد » ٚدۋاتا يۇب .ٚدٌٖدسىگٗٔ ٗگٔٗگٖد .ٚدرٗبىج ٗت پىرىتتىوٗب ٍٛىلرا َٙىٍىت راۇش « ْاٞاب هىٌرٗگاپٟش » ٜاپتٞا ٌٛارۋت - يۇب ِْٗ يا .كىٌاٞٙل قا پالرىتاج ٚدزٙضء رىبء ٛضإىعاِ ٗٔاج صىٔات املازال ،ْٗگٌٗو ْٕٗىٍىت ٛضراپ ٖد ٚۋٗوٖ .ٓىپلٙج ْاعرۇت ر١ىعاتلاج إىِ ،ٖدىگىدٖٔ .شِٖٗ ٚزٙضء يٙتء ڭىتلازال .ر٠ۋاتا - « رٗگاپٟش » رٖدسىض ، « رٗگىراد » ٜٖد صىٌاتٗب ْٗگٕىرٙو ْٖدزٙض سىۋا رىبء يۇب قارىبء .رٖدسىضٖرٗب « ِٝاد » لاۋ زارىبء ،ٗطضۇت ْٕٗٔٗىت٘ تى ي٘ ،ٚد١ىۋت كىٍىشاِرىٞا ادٕىراتطىٔادٌٙل زٙضء ،پاتا ٍٟٛل راء ٛتتوٖ ب٘ رىبء ٚراتلازال ڭىدٌٖ ٛوٖ ٓىٞٗو يۇب ،ٗشڭىِٔٗ .رىتاج پىٌٙت ياطىِ ٜادٔۇِ .ٚداٞاعٌۇ ،ٜاّٞٙل أال پىٌٙب ادٞاپ توٌٗاٞد ،ٗطٞٗبٙو - ٛعادارٙپضاٞد « ڭىدر٠ادٌِٙ ٠اش » اضاج توٌٗاٞد ْادٌٙل ٚۋ . ۋاتا اشلازال ٚرٗب ٌٛاعٌا هىدسىطٌٖۋات قاج ْاتطلازال - .ٛتتٗو پىطىرىو ٛتتال ٗگۋرىدٍىتٗج ٚدرٖدِٕٟرٗت پٌٖٗ ٚدرٌٗرٗگٍىت ٛعادارٙپضاٞد امطىِۇج يۇب ادٞ٠ا - .قٙج ْاعرىتض٠ارا ،قٙج ْاعرىلاش پىرٗىضٖ ۋاتا ادٔاتطلازال ر١ىعادارٙپضاٞد ٖدٕىضٗجٟتأ - ٜاج ڭىِٕٕٟرٗت - ٕٗىٞۇو ادٔۇِ رىزال .ٚدرٗب ٠ال سىضراباح ْ ْٗپتٗٔرٗتٕٞ .ٚدٌّٞٗٗو ٚرادّىٍىضاب ،ٚدٍّٞٗىتضٖ ٛضٙٞدار ،ٚدٍّٞٗىرٙو ٚراباحٌٗٗت ْاتطلازال ٛتّٗىوۇ ز٘ء راتلازال ٛعادارٙپضاٞد ،نِٖٗد .ٚدٞاّىٔات ٚدۋزاج اطتٍٍٟٞرٟو ٖٛٔد ڭىدرادٕىتاطىٌإٞا 32 ШЕТЕЛ ҚАЗАҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ ىدعاد ْإٕىرۇب ٗضِٗٗٔ ِْٗر٠ۋاتا ْٗىتىوٗب ،ٌٛاطىِ( ّْٗىرٖدِٕٟرٗت ْاعٔ١ « اٟطتاِرٙفٕٞ » ٚدر١ىدٍىمىض اد يۇب ،ٕٗٞرا .ٚداراب پىتٗو )پىٔادٌٙل - ٛعاتلاج ٛوٖ رٖدزٙض ٜ٠ات ،ّْٗىٔٙض .ۋتٞاعٌۇ ٛتتوٌٗاٞد ادۋٞ٠ِٙ ٓىٞاض ْاعراب ٚراتال ،پىٌٙب ۋاتا صىٔاتٞٗب اراز٘ء اعراتلازال . - ٕٛىورٙت پۇتء ڭىٕىزٙض اٟطتاِرٙفٕٞ ( - information ْاممىش ْٕٗىٍىت ٓىت٠ )ۋسىىتٗج ،ۋرىدٕىضۇتء ؟سىضرىت٘ پىرٙو ْاٞز ٜادٔال ْإٔاعٌٙب ادٞاپ رٖدزٙض اڭاج .ْٗوٖ ! - ِٛٙىٍىت راۇش اعراتلازال ٛعادٞاتىل !؟ٗپ شِٖٗ ۋتٞٗبٙو ٕٛىتوٌٗاٞد ٛضٗوٙو ڭىٕٔاٞز « ٛٔاٟطتاِرٙفٕٞ » ر١ىعادٔۇِ .ٚدرٗب پىتىوٗب « راباح » ، « لا راپ » ڭىتطىر٘ ٚدرٖدٔٗگٖد « اٟتضٖۆسٞ » ڭىدٞاتىل ، « ٝشۋاٟش » ٚدأادٌٙل پىل ٛضاِ٠اب ڭىٕىٔٗگٖد . ٓىشۇء ٚۋضۇتء ٗگٗوٗضاب ،پىطىراج ِْٗرٌٗٗگز٘ ،ادۋۋل ُىٍىبء ٜاض إىّىٍىمى ْاِاز راتضاج رىزال رۇبجاِء ٗگۋٍىب )ٚدرٖدٍىت ُىضاب ٚدسىراتء ٍٛىتء ٓىشٍىعا( ٓىٍىتء ڭىدرادٔاعىِاد قأ ،ر٠٘ ٚدٖٔ .ادۋٌٙب ٚدزٙضء ٛض٘ « اٟطتاِرٙفٕٞ » ٗضِٗٗٔ « ٓشِٞٗرٙفٕٞ » information) ) ٕٗىرٖدز٘ ۋاتا يۇب ،اد اطىل٘ پٖد ْادٌٙل ٗٔاج ْاعرۇت صىٌا ْٖدٍىت ٗگز٘ رۇبجاِء ٗگۋرٗگٞ ٚز٘ء راتضاج اتلاش٠ٙب .ٚدٍٗىزٗض صىٔات ٕٗىزٗض ٚدٍىوٗض نۇج رىۋا ٚدۋاتا ٛلازال ْاعٌاضاج قازال سىبء ،ادٔاعٌا تٗب ٜ٠ٙض ْاِاز .ٚدٞاتضاب ٗگز٘ ٛعاداىٟٕحٗت ِْٗ ُىٍىع ،پاعرٙل ٜادسىّىعىشارال ٓىضاىٟطوٌٗ ٛتضاب ٖد ٌٛرۇتضادء ڭىٕىٍىت ٛضٗٞ ڭىدسىّىٍىت .ٚدٖ ْٙجء سىّىٔاعٌٙب نٖرىڭٗو اعر٠ۋاتا هىدٍىت - ٓىٟل ٛگٖدِٕٟرٗت .قاپرۇ شاج ٚۋٞٗبٙو ڭىدر٠رٙتواف ٓىتٕٗىرٙو سىضادٞاپ اد إىعاش٠ٙب ڭىدسىّىٍىت ْاتمىدٔٙض سىطّىٟت اعر٠٘ . ٚدٌٗٗوا اممىدٕىلاج كىتتٌۇ ٛعىدٕىلاج ڭىدرٖدزٙض - .ٚدٞارات راتال ۋاتا ٗشٗٔرىب ْاد٘ ادٔاعرادۋا ٚدِٕٟرٗت رىبء :ٚدٞادٕىۋت ٌٗٗضاِ رىبء ٛعات ٖدرٗج ٛض٘ ۋٖرىب ،ٜادٔامتٞا سىڭىز٘ ،ٛٔاٟطتاِرٙفٕٞ - راپلا ٛطىشٕىوٖ ،ٗضٖد - ٛطىشٕىشۇء ،تاراپلا - .ٚدٖٞد راباح ،َاضراب ٗىىٔاب ٌٛٙج رىبء « ٍِٟٗٔٗرٙف٘ » ،پىتٖ ٛگٌۇ ٓىطىٌۋال رىبء ڭىتتّٗىوۇ ٓىزٙضء « ۋٖدّىضٖر » ٖدرٗج امضاب .ٛتپىرادۋا پٖد « ۋٖدّىضار » صىرۇد ٛطىطٞال ڭىدرٖدزٙض ْاممىش ْاداڭاج .ٚد١ىٔادٌٙل پٖد ؟ٚداتٞا ُىو ٓىٔٗوٖ - تىلاۋ ٓىعىتطىرۇد ڭىدرٖدزٙض ْاعٌاضاج ْاداڭاج .ادۋٌٙب ادٞاپ توٌٗاٞد ٖدٕىز٘ ڭىٕٔاتطلازال ،نِٖٗد ڭىٕىضٗبٗتراِ ٍٛىتء تٌۇ .ٚد١ىۋت ۋعىٍىب ،ٗضرٗبىج پىتىوٗب صىعىضا ٛٔ٘ قارىبء .ٚداتٞا كىٌاح ،ٚداتٞا ٜادعاج ٜادٕىض٘ ٛگٖدٕىشى ڭىتتٌۇ رىبء .ٚداعىش تٗگٙب ٕٗىۋٍىرٗتٙو - .ْاٞز ر٘ز ٗت٘ ٕٗىٍىت أا ڭىٔ٘ ڭىدٍىت ،ٖدٔٗگٌٗو پىٌإٞا ،اضاٌّٙب هىٌرىب ٖدِٕٟرٗت ،ۋاتا يا .ٚداتامٞاب ٓىٔٗوٖ قٙج هىٌرىب ٖدٍىت يۇب ٚدٖٔ .ٚداتاتضۇ يارۇل إىٌٙل ڭىدسىّىر٠ۋاج ٓىتٗتىطِٗو ٚدسىّىٍىتء اتٞال ،ٚدٞاٌّا ٜ١ىراعٙج ٛضٗبٗتراِ ٍٛىتء ڭىتلازال !؟نٖرٗو ۋتٞال قاضاِاضاج ،ٚدٌّٞٗٗو سىّىٍىتء .قٙج ٛتپىتء ۋاتا ،قٙج ًىتء ٓىتٌّٞٗٗو ي٘ ٛٔٗىتٞ٘ .صىرۇد ْٗىشٗش اضادٍىلا ٖدٌِٗٙو ڭٗو ،پاعٌٙت ْاطلٙت ٛٔ٘ ،ٖد ٖدٔۇو ْٗگٖد ٚدٞاٌّٙب - قاتر٘ ڭىتلازال ٛطٞ ٛگٖدٌِٗا ،شِٖٗ قازال ٛگٖدٌٖ رىبء .ٍٛىتء ڭىتمىٌاح ،شِٖٗ ٍٛىتء ڭىتپٙت رٖرىب ٍىتء .ْٙجء ْاعٌاض إىطىمٌات ڭىتمىٌاح ،پىٕىٌا رىىىپ ،پ٠اٞراج ٠ا ٓىدٌا ٚدۋاتا ٓىتٞاضاج ْاتمىدٔٙض .ٛ قاب ْاتطلازال - ٚرىىىپ اد ڭىٕىراتلازال ٜاتىل ،ْاتطوٗبز٘ ادٕىّىلۋا ابٙج ٜادٔۇِ ْاعٔ٠اٞراج ادٕىرات ْاج ٜادٕىض٘ ٚدرٖدِٕٟرٗت اٟططِٟٙو ادٕىڭٙض ڭٖ .نٖرٗو ٚۋٍىرٗىضٖ - تلاج ٛطىدٕىتىرٙل ڭىدۋٗتترٖز ٛ هىدٍىت ،ٗضرٗب ٜادٍىبال ُىشٗش ٗشٕىرٖدز٘ راتلازال ٛگٖدٌٖ راء ٜٖدىگرىزال .صىٟت ٚۋتىوٗب اشٕىٞٙب ڭىٕىتٗتِٟٙو ًىتء ڭىٕٔاتطلازال ادٞاتىل ٖدٕىگۇب ،ٓىٞاتٞا ٓىٕىش .ٚد٠ٙب ادٞاپ هىتتٗوٖرٗبٞٗب امتاج پىٔ٠ادٞاپ ،پىرٗىضٖ ،پىل٘ ،پىرٙو ٓىرٖدِٕٟرٗت ْاعادزا ٚدٍىمىض سىبء نٗت ،اطٌٙب .قٙج ُىىشٖ ْ أاع ُىۋال ٌٛاٞز . - سىِٖرٗب ارىت٘ پارال ،ٜاپتىٞاب ٓىٍىتء قازال ،پىٌا ٛٔٙض ،اطمىش ٖدٍىت ٜال ِٟٓرٗت ؟سىّٞٗتطى ٗٔ ادٔ٘ ؟ٗب ! - ۋاتا ّْٗىدٌا - ٛگٖدٞٗگڭٖد ٚراعٙج كىٌاٟگٗتارتض ٗٔاج كىٌاىٟتوات ٖدٕىضٌٗٗضاِ ِٟٓرٗت ِْٗ اِ٠رادعاب ڭىدراتطىٍىتِۇ كىٌاىٟتوارپ ْٗگٍىسىگرۇج سىطٔۇِ .ٚدٖ تٗجال ٚۋٌٙب راپضٙج ْٗپ تاضاٞاض ،ُىٔاتضۇ ٍٗىرٗتٙو پادٕىش ٕٗىضٗبٗتراِ ٍٛىتء تٗوٍِِٗٗ ڭىٕىٍىت قازال ادٔاتطلازال .ٓىٟل ٚۋتٗو ٠ٙب ٌٛادٞاپ امتٌۇ 33 ШЕТЕЛ ҚАЗАҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ ٌِٕٟٙٙرٗت ٚۋٖرىب نٗت ڭىٔٙض .راب پٗبٗض پٙو ادٕىۋاٌّا ۋاتا ،ٌٛاطىِ .ٛتطىٔ١ٞاب اعاٟگ - ٚدرٖدِٕٟرٗت ،ادٔامتٞا ٗشسىض( ْادۋرىتض١ٟلازال « ْادۋتىٞاب ) » ّْٗىٍىت قاب ٛگٖدٕىزٗو رطضزال ٓىٍىتء قازال ،ٓىرۇب - قا ٕٗىٞٗگڭٖد ًىتء هىتتٗوٍِِٗٗ )؟ٗپ شِٖٗ قارىٞاڭ٘ اد اعراتتٌۇ ٗگز٘ ،ٍٛىگۇت راتلازال ْاعىل٘ اشطىر٘ ي٘( ۇو راب اعۋراعىش پٖدٕىترىب ٚرٖدزٙض ِٗرىو سىطٕىر٘ رىبٞٗو ٓىٞٗو ْادٙض .ٚدٖ نٖرٗو ۋٌاض ٛتش ٓىٍىتء قازال قارىبء .ٚدٖ ٛطلاج ،اطٍىٞٙل ٗىتٖدٕىِ ٛعادىتاض ٛشٕىوٖ ۋرىدٔ١ٟلازال ٛٔ٘ ،پىراعىش پىت٘ء إىدٌا )ڭىتطى ٌٛۇ هىٌرٗتٗج ٛتٗگٙب اد سىطٔ٘( ڭىدۋرٗتٙو ٕٗىٍىت تٗوٍِِٗٗ ٛٔ٘ ۋرىتض١ٟلازال ،يۇب .ٛتضاتپىٌال ٜۇو رٟٗت رىۋا اد اعراتلازال ْاعىل٘ اشطىر٘ ،ٍٛىگۇت ٗگز٘ ،ۋرٗگٞ ٚدٍىتء يۇب ،اد ٚدٌا شِٖٗ ٌٛادٞاپ ٕٗىۋٍىرٗتٙو ٕٗىضٗبٗتراِ ز٘ء ڭىٕىٍىت تٗوٍِِٗٗ ،ٕٗٞرا . ٕٗىۋتىطِٗو ٓىٍىتء قازال ڭىدرٗتطٟٕٞۆٙش ٜٗو( ،ادٕىرادٍىج ٛمشاعٌا ڭىٕىگىدسىطٌٖۋات ْاتطلازال ِْٗ راتتٌۇ ٛگٖدٌِٗا ٖدٌا ،ٗب ْٕٗىتٟٗٔ ۋٌال پىٕىرٙو پاضاج ۋاتا ٛلازال رٖرىب ٖدٌا ،اب ْادۋٔاتطىِأ ُىر٠رىۋاب ٜٗو ،)رىۋٗتٞا ،اب ْادۋاِراعڭا ٓىٔامتاج اراب پىٍىٞٙج ٗگٗٔ ڭىدرٖدٍىت « ٓىضاٟگٌِٕٟٙٙرٗت قازال سىِٖرىدٍىتٗج ،سىّٖٞدٔٙج » اتا ٛلازال ،اڭاج ،ِْٗۋٌٗٗج ْٗگٖد ْاتتىۋاز( ْٗپمىٍىشٔالۋأ ٚدر٠ۋ ِْٗرٖدٌٖ ْاعىِاد رىۋادٖ ،ْاعٌٙب ٛتطىڭىض ْٖدبا ٗگسىّىٍىت ْالۋأ يۇب .ٚداتضاب اراعىش )ٜٖدٔٗگرىدٔ٘ ٚدرىتطىعى ٖد ٚدرٖدِٕٟرٗت كىٌارامىٌاح رىبٞٗو قاتر٘ . ٌٛ٠از يا .ۋاٞاب اد ٌٛاِاش ٚۋض١ىپٌاج ڭىدر٠ۋاتا اڭاج يۇب - ِ ۋاضاج توٌٗاٞد ۋٗگٙب ٕٗىضٗبٗتراِ ًىتء ْٗ ٖد ٚرٖدز٘ ڭىتلازال ڭىٌال ٛعادٞاتىل ،ٍٛىگۇت قازال ٛعادٕىضارا ڭىتطىر٘ ،رىزال ،ٌٛاطىِ .ۋٌٙب « ُىٔاتضۇ » ،)پٟطتٕٞرپ( « رىۋاضء » ،) يٖرپا( « ِْٗۋراد » ،)ِٟٓاتٞۆ( « قأاسىل » ،)ر٘دِٟٙپ( « سىٞاپ » ٛتپىتء ،)تٔٗطت٘رپ( « اٞۇٔاج » ٚدر١ىدٍىمىض )اٞ َٗض( ،ّْٗىٔٗگٍىب پٖد زٙضء ٛلازال ٓىٞٗو( پىتٞا ٛٔٗٔ ڭىٕىۋٖرىبٞٗو ٛتپىتء ،ٓىٔٗوٖ ٛضاِ٠اب ڭىٕىزٙض ٜال ڭىتتٌۇ ٗگز٘ )ّْٗىٔاعاِالرىتاج ڭىدر١ىعادٔۇِ ٓىراتتا ٜا ٗشىىضٖ ٛگٕىٖٞد اعٔاطلٙتٌٗج ْادراتڭال .رۇجء پىٌال ٜاٌّا ٍٗىب ٓىٔاعرۇت ارىبء .ٚدٍٗىب أاع ٚرٖدٔٗىٌۇ ارإىشىء ...ٜا ٛشٕىوٖ ،ٜا ٛشٕىرىبء ،ٖدٔٗىضٍٗٞٙض اراز٘ء قازال ُىٞاپارال ق ،ڭىّٕىٍىع ٛتلاٟض يٙض .ٜادٔٙض ٖد ٖدٕىز٘ ڭىدرىزال .ٚدٖرٗب ٗتٗو پٖد ... يارۆٗف ، راۆٔاٞ ٗضِٗٗٔ .ٚدٖ نٖرٗو ۋاٌّٙب ٖرۋا پ٠اشلازال صىعىضا ٓىرٖدِٕٟرٗت ٜٗو ڭىٔاىٟٕحٗت « راپلا » ِْٗ « راباح » ْٗگٖد ضء ٛوٖ .ْٗگٖٔ )ْاتبارا( ْٗتتٗش ٕٗىٍىت قازال زٙ « اٟطتاِرٙفٕٞ » رىزال .شِٖٗ سىّىزٙضء يٙتء ٚدٍىوٗض ڭىدۋرىدٔ١ٟلازال سىطٕىر٘ ٜادٔۇِ ؟اب سىِارىتض١ٟلازال پىرادۋا اد ٛٔ٘ .راب ُىٍىع ْٗگٖد اىٟتاِرٙفٕٞ پٙو ٛٔاٞز ْإىضادٞاپ . ڭىٕىۋٞٗبٙو رٖدِٕٟرٗت ْاعٌاضاج ْادٌٙل اشلازال يا ڭىٕىٍىت قازال يۇب ؟ٓىىِۇِ ٚۋرىتلٙض ٗگٗٔ ٛترا ٚدرٖدزٙض .ياّٟتمى ٚۋرىتٌٗو ْاطلۇٔ ْٗىٌۇ ٕٗىگىدڭٗشرىِ٘ ،پىتٍىرات ٓىضاٞا « ۋرٗب اراعىش پىٞۇل » ٛٔ٘ ر١ىعادٔۇِ( « ٍٛىتء ر٠رٙتوادٖر » ٓىٍىتء أا ،پىتادٕىٟل ٚدۋٖٔرٞۇ ٓىٍىتء قازال املاپرۇ )ٚدٗضٖد رٗتٞ اعۋتاتطىٌا ْادر٠٘ ْاِاز إىِ .ٚدٖ - كىٌاىٟطوٌٗ ٓىتٞاِاطلۇ ٗگٗگز٘ ،ٛگٖدٕىٍىت ز٘ء ڭىتتٌۇ راء ْاِاز يۇب .شِٖٗ ْاِاز ٛگٗشٗو ،ٓىتأاتلاِ ّْٗىعىٍٞاب - ْٗپىىدڭٗشرىِ٘ ٛگٖدٕىٍىت ز٘ء ڭىتتٌۇ راء - ٌٙب ٜاڭ٘ ،ٍٛٞ٠ٙل ،ٓىلاج إىعاپرۇ ز٘ء ْاعٌا تٗب ٗگٌِٗا ،ٗىوٗشٌٗٗو ڭىٕىرٙل زٙضء ِْٗ ٚۋزاج ّْٗىۋ ٛشوٗتٗج ٜادٕىض٘ رادٌاطىِ ٛعادىراعٙج .ٛٔاِاز ٛتطىٟت اعۋٍىتِۇ ْاعٙض ڭىتتٌۇ راء .ْاِاز ٓىتأاتلاِ رىت٘ پىٍىۋت ْإىۋاٌّٙب ٛتمىِ ڭىٔاٖٞدٞ . صىء ٌٛادٞاپ رىبء - ٜاتىل أاع ٗشٗو .ۋرىتضادٕىلاج اراز٘ء ٓىرٖدِٕٟرٗت ،ۋاتا ڭىٕىراتمىٌاح هىرۇت رٍٗىتوٌٗاٞد ٌٛرۇتراء رىبء ْإىرادٌاض - .ٚدٖ ٚدٍىوٗض تٌۇ ٗشٗٔرىب ٖدٕىزۇج صىء ،ٓىتٞٗبٕىضۇت ٓىرىبء اد ر٠ۋسٔاح ٛگٖدٌِٗا ْٗگرۇج اتطىٌا ٚدر٠٘ ،پىضاتپىٌال ًىتء قاتر٘ ٌٗٗو ٖرىتضٌٗرىب ٓىرابء رىزال .ٚدٌٙب ٓىتٕٗىضۇت 1 دراٍٍِٟٟ 055 داراب پىِاد ِْٗۋزاج رىبء ،پٍٗٞٙض ٖدٍىت رىبء ٜاتىل ٍٍِْٟٟٙ يۇب .ٚ ظۇو ْٗىٌۇ اعر٠٘ هىٌرىب - ٖدٌِٗا رىزال ؟ٗش ٚراتمىٌاح هىرۇت يا .ٚدٌٗوا هىدڭٗشرىِ٘ ْٗپ تاۋل 055 ٓىرىبء ر٠٘ .راب ٛمٌاح هىرۇت كىۋج اعٍٍِٟٟٔٙ - رىب ،ٖد ٚدٍّٞٗىب ٚرىبء - ،ٛگٖدزٙض يا .اد ٚدٞاٌّا ْٕٗىرىب ٕىلاج كىتتٌۇ ٛگٖدٕىٌِٗا هىرۇت كىدٕىلاج ٛگٖدٍىت پىراب ْادٙض ڭىدۋاٍّىضٙل ٛضاب سىبء .ٚداترات اممىد ٖدۋتٖ پ٠ات ٚدۋٍىتۇل زٗت ْٗتترٖد يٙض ْاِاز إىِ .هىدٖ كىٌاح ْامترات پٙو ٓىٌ٠از . ؟ٚدٌٗٗو ٗگّىطىٌٗو ٜ٠ال اشٕىٞٙب رٖدِٕٟرٗت قاتر٘ ٚرٖدٌٖ ٛورۇت قارىبء 34 ШЕТЕЛ ҚАЗАҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ - تٗب اد .ب.ت ،ٗت نٗبز٘ ،ات قازال - ىب ،پىراعىش پ١ٞ٘ ِٟٓرٗت ّْٗىتٗب قاتر٘ پىضادٍىلا ،ِٜٗرٗب ٜارىت ٚرٖدٍىت ڭىدرٗتىىرۇت ٜٗو اعر٠ۋاتا رىبٞٗو رٗگٖ .ٚدٌٗٗوا ٗىىىٌرىب ،پٖدٕىترىب ٚدسىبء يۇب ،اضاضاج ۋاتا رىب ،ٍِٛٞٗ ادٔ٘ ،اضاپلٙض ٛلۋاز ،ٌّٜٗٗو - ٛوٖ ،پىطىۋا ْٕٗىرىب - ،اد اطٌٙب قاتر٘ ٚر٠ۋاتا ڭىٕىٌٖ ٛورۇت ظۇ اتمىٌاح هىرۇت !؟رىتاج ادٞال ٚر « سىِاتىٞاب ٚدسىّىٍىتء » يۇب ،ٗضرٗب اباش ّّْٗىزٗض كىتتٌۇ ڭ٠اج ْٗگٖد ٚدٖرٗب ٜاتطىٌا ْٕٗىرىب رىبء راتتٌۇ . - ٓىرابء ڭىدر٠٘ .ٚدٗتٖ تٗجال ٚدرٖدِٕٟرٗت اڭاج ٚرابء ڭىدر٠٘ .ادۋِاد َادٍىج اىٟٕحٗت ّْٗٔٗگٖد ؟ٜٙع سىّٞاِرىت٘ پٖدسى ْٖدرٍٗىورۇت - َادٍىج .شار ڭىٔ٘ رٗگٖ ؟راب ٛتٗجال ٛتمىٌاشٔال ڭىدۋٌٙب نٌٗا پاضاج ۋاتا ْادٌٙل اعاىٟٕحٗت ْاعىِاد قارىبء .ٚدٖ رٗضۇت اضادٕىلاج اراز٘ء ،اطٔادٌٙل ٜاپپاج ٚراتمىٌاح هىرۇت ٚدرٖدِٕٟرٗت قاتر٘ كىٌارامىٌاح نٗتٖ ۋٖدسى أاع ْٕٗىز٘ ٛتٌۇ هىرۇت راء ،ِٜٖٗدسى ٖد ْٖدرٗتىىرۇت ،ٍٛىگۇت كىٌارامىٌاح ادٕىض٘ .ٚداراب پىٌا ٚدرٗتۋٞ پِٙو رٌٗۋٖرىبٞٗو « كىشِٟرتوٌٗٗٞ » ٚدرادۋا پٖد . ٓىضۋاِ ڭىدرٗتۋٞ پِٙو « رىۋتٕىتء » شۋاِ ،رٗتۋٞ پِٙو( ٚدر١ىض٘ ْاعرۇت پىٌٗو ًىتء .ٚدٌا پٖد ،پىرادۋا )ٚدرٖدٔٗگٖد « كىٌاڭاج » تٞاِاطلۇ ٗگٗگز٘ ْاِاز إىِ ؟سىِاتۇ ٗٔ ْإٔامتىٞاب ِٟٓرٗت ،پىشا ٓى ز٘ء ڭىٕڭىٍىت ،قٙج ْاعرىت٘ ٌٛٗىتىوٗب ٓىرىِ٘ء ڭىٕڭىٍىت ،پارال إىعىٍٞاب اٟگٌِٕٟٙٙرٗت يٙتء .رىت٘ ٌٛٗىتىوٗب پارال ٕٗىضٗجٖراد كىٍىٍٞ٠ٙل ڭىٔ٘ اڭىعاپرۇ ٓىتٞاعٌاج ٛٔ٘ ،ٕٗىگىدڭٗشرىِ٘ ٛعادٕىٞٙب تپٙو اشٕىٞٙب ر٠اٟگٌٕٙٙحٗت اڭاج .نٖرٗو ٚۋٖٔرٞۇ ٓىٍىتء ٓىشٍىعا راتضاج ٓىشٍىعا رٖدِٕٟرٗت ،ۋاتا ْٗگٗ پىشا ارامٞا ٓىرٗتىىضٖ ٕٗىراب ر٠٘ .پٙو ْٗضٖرٖ رٖدِٕٟرٗت ْٗگٌٗو ْاتترىض ٖدٍىت ي٘ .ادۋٌٙب ادٞاپ ٖدٕىٍىت هىدٌِٗا ًىتء يۇب ْٕٗىٔٗگٌٗٗٞ ٚدراتمىٌاڭاج ٛعڭٙض كىٌاىٟٕحٗت ِْٗ ُىٍىع ٗٔاج ْإىعىدٔاعاتضات تء ر٠٘ .ادۋٌإٞا ٗگٍىت ْامض١ىپٌاج سىبء يا .ٛتتۇ ٚدٌِٗا اداىٟتوات ِْٗ اٟگٗتارتض ٛگٖدٕىٔٙج ًى سىِرىت٘ ٜاٌّا ارىتض١ىپٌاج كىٌٙت ٖد ٖدسىّىشى ز٘ء ٌٖٛۋا ٚدسىّىر٠ۋاتا ! ڭىدر٠٠الاِ ٛعادٔٙض .ٓىتٟٗت اعسىّىٌٙل ٚرادّىٍىضاب ْاۋٌا ْاض ڭىٕٔاتطلازال ٖدٕىزٗو ٛعاد٘ شٗڭٗو ٖدِٕٟرٗت اشاپ٘رۋٖ ،اشطىر٘ ٖدٕىشى ٖدٕىتٖر ٚزٙضء قازال ٓىرابء ڭىٔٙض قارىبء .ٓىتٗضٖدزٗو پٙو ر ٛورۇت ،ٖدٕىز٘ ڭىٕٔاعاٌّا ٗىپٗضٖ ٚدرٖدزٙض كىٌاپ٘رۋٖ ،ٖدٕىٍىت صىر٘ .سىبٕىتٖرٗب ٜادٍىبال ،پىٕىضۇتء ْٗگرىو ْٖدرٖدٍىت ٗگز٘ .سىضٗٔٗض ْاعۇب ،سىڭاطىل٘ ٓىباتىو ڭىتۆٌّٙٔٗٞٗۇض شاجٌ٘ !؟اِاشٔال ٚر٠ۋاتا ٗگرٖدزٙض ٚدسىّىٍىتء ز٘ء ،پٗتطى صىِۇج ٗشٕىطىرٗو سىبء قارىبء .ٚدّٞٗىِٗو تِٗرۇل ٗڭىٍىت ز٘ء ٠ٙب سىِٖدۋرىتٌٗو ٛگرٖدٗو ٕٗىۋٍىرٗتٙو ڭىٕىضٗبٗتراِ ڭىدٍىت هىتتٗوٍِِٗٗ ،پىتادٕىٟل ٓىۋٍىبء ڭىدرٌٗٗگز٘ . - ىتٌٗٗو ٛطىمتٞ٠ِٙ ٓىرٙل زٙضء ڭىتلازال ٚرابء ڭىدر١ىشۋاضاج ِٟٓرٗت ٛلازال ؟راعىش ٓ - اڭاج ٓىگىٍىتطىٟت ۋٔاتلاِ ِِْٗٗٔٗٗٔ ،ٓىٔٗوٖ ٜ٠ال ڭىٕٔاِاز يۇب قارىبء .راعىش اد ٜ٠ٙض ،ُىىٌاب ٚرٗو ٗضٗپتٞا .صىٟت ٚۋٌٙب ٌٛادٞاپ ٛٞإىش امتٌۇ ٚراء ،صىرۇد ٚراء ،ٛتشۇو ٚراء ُىزٗض كىتتٌۇ .ُىتتٞا اتا ّْٗىدٌا .ٚدارامتا ي٘رء - ٖد يٙتء ْامتاج ٌٗٗو ْاداباب .نٖرٗو ۋاعرٙل ٛتمىٍٞاب يِٙ كىٌاىٟطوٌٗ ٌٛرۇتضادء ، ي٘ .صىٟت ٚۋٌٙب ٜٖدٕىتٖرٗگٞ ٜاڭ٘ ،ٜادٕىتاعىسىل ٗڭىٍىت ڭىٔٗض ٖد رٌٗٗگز٘ ،شِٖٗ أاع ڭىعاپرۇ ز٘ء ٖدٕىتضۇ ڭىٔاىٟطوٌٗ ٛگسىگٗٔ ٓىشۇء « ٓىتأٙل » ۋاتا ٛگىدٖٔ - ِْٗ ُىٍىع ،ْاتتٌۇ كىز٘ ٗگز٘ ٚدرٖدزٙض پىض١ىپٌاج اداىٟٕحٗت ٛٔاعٌٙب ٖدسىگٗٔ ٛض٘ ۋتىٞاب .نٖرٗو ٚۋاپتاتطىٌا ْادر٠ۋاتا ٛگٖدرٖدٍىت ْاعرۇت ٌٛادٞاپ . - ٓىضإىعاِ ڭىدرٖدزٙض رىبٞٗو ادٞادٕىض٘ ٗتتٖدا .ُىداِامٞاب توٌٗاٞد ْٖدسىڭىرٖدزٙض ڭىدسىض ،ٛشلاپتٞا ٓىتٌٗٗو ارۋت اعۋارۇض اراتٞال ... - ىىٌاب .ٓىّٞاٌّا ٜٖد قٙج توٌٗاٞد ٖدِٔٗ پىل٘ ٖدٕىٍىت ڭىتلاج رٖدسىض ْإّىضاج ِْٗ .راعىش زا ،ُ ڭىتلازال ْامضا ْإٍٍِٟٟٔٙ ُىراج رىبء ٛعادٔۇِ .ٓىٖٞد ٗگٕىگۇب ٛتپىتء .ٓىّٔاج ْٗىض٘ 99 ٜادٔ٘ ٚسىٞاپ ٚز٘ء ڭىٕىض٘ ،ٕٗىِ .ٚد١ىۋت تٞاج ٓىت٠ال ٜاپطىعۇ ٖدٔٗىضٍٗٞٙض ِْٗر٠٘ .شِٖٗ - ادٞاپ توٌٗاٞد ىگٌٗب ڭىٕىٔاعٌٙب ْادٍىج يۇب رٗگٖ .ٛط - .قاٌّإٞا ٗگرٗتال ْٗىٌۇ ْٗگٔٙت اعسىّىتٌۇ ،ٗضرٗب اٞاعٌۇ اعٍىج راب كىٍىضرال ٗگىتوٌٗاٞد ٜادٕىض٘ ،ادراتترال ،ٖدسىب . - ٓىٕىتٖرىتٌٗو ٛگرٖدٗو ٗگۋرٗتٙو ٓىضٗبٗتراِ ًىتء هىتتٗوٍِِٗٗ ۋرٗب اراعىش رٖدِٕٟرٗت ْاداڭاج سىضء شسىڭىٞ٘ ڭىدسىض يا .سىڭىتتٞا ؟صىٟت ٚۋٌٙب ٜادٔال ٚرادٌٙج ۋتٞاعىٔ ٚدٍىتء هىتتٗوٍِِٗٗ ادٔاتطلازال ،ا 35 ШЕТЕЛ ҚАЗАҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ - ،ش١ىمى ،تٟٗٔ .ٚدٍٗىب ٛطلاج ٛتپىتء رٍٗىگٗتىىٍٟب ،راتمىٌۇ .رٖدسىضٍٗىب ْٖدبا ٖد سىطِٔٗ ٚدٌٙج ي٘ .رۇت پىٌٙب َٗو أاع ُىوٗب « قاٞات ْٗىتٖرٞۇ زاِأ اعۋٞا . » ا .ٚدٞٗبٔٗٞۇض املاٞات ْاِاز إىِ ۋٞا ادسىّىدٌ ٚدّىشٗش صىرۇد ر٠٘ ،اد اطٌٙب تٌۇ ٜال .رۇت كىٌاح ٚراعٙج ٛضاپاض ،ّٛىتىبء ،ٛتوٌٍٗٗتٕٞ .قٙج ٓىٍىتء قازال امپاطٔاِ َادا ٚدٌٖدٗب ڭٖ رٗگٖ .نٖرٗو ظۇو أاع اعرادزا ٍٛىلا ٌٛاِاش .ٚدٞادٍىبال ٍّىب ٛٔ٘ ،پىرۇجء ٖدٕىٍىت قازال رادٕىٟج ،اطٞٙل أاع ٚدرٖدٕىتٍٗىب ٚراعٙج ،ٗطٍىرٗب ٛشاِرادۋا ٗگرٖدٕىتٞٗ اشلازال ،ٗطت٘ اشلازال ٛتلاباض )پىتىل٘ اشلازال ٍٛىلرا ٚراتپٙت كىدٕىٞاد كىدٍىج رٖرىب( ٚرادٕىر٘ ۋل٘ ْٗىت٘ ...ٗطٌٔٗرىزا پٙو اد ٌٛاپاض راتمىٌۋل٘ 05 ٚدٖ شاٌّٙب ٜادٔۇِ ًىج . ۋشٙو ٕٗىپرال ٓىت٠ - ٛٔاِرا ڭىٕىترۇج قازال - ال ٜادٔۇِ إىترۇج قازال .رۇجء پىٌاعزٙل ٛضٌٗٗضاِ ۋشٙو ٕٗىٟبپىٌا ٓىت٠ ٚرادٍىج ٛعڭٙض ادٔاتطلاز ؟تٗجال ٛتمىٌاشٔال اِرٙفٖر - ۋترٗگز٘ ۋزاج - ْاممىش ْإىب٠ات ْاِاز ِْٗ ٛضٖددۇِ تٌۇ ،شِٖٗ اد ۋۋل ادِٙ ،ات كىسىل ،ٗت نِٗرٖ اٌّار٘ سىّىۋزاج هىرۇت ٗٔٙو ،ٗٔ ياِا .هىٌۋراز ٗٔاج ادٕىٌٙل ڭىتلازال زا ٚراء ۋزاج ٗتٙت .ٛتتٗو امطىٌا ش ِْٗۋزاج يۇب .قٙج ْاعرۇت پىڭ٘ اد ٚۋزاج ًٍٞرٟو .ٖدٞۇو ٓىتٞاٌّا ٗتٗج اد إىۋزاج ًٍٞرٟو كىدٔاتطلازال پىض١ىپٌاج ڭٖ ٖدٌِٗا ۋزاج اشٕىت٠ .ٍٛىگٌٗب ٕٛىتٞاٌّا ٜ٠راش ٓىورٖ ٚدٌِٗا ٖد ڭىٕٕىتاِ ْٗگٍىرٗبىج اج اراب إىٌارۇل ڭىدرىِ٘ ٛتىىٌٖدٔۇو .ب.ت ،تٗٔرٗتٕٞ ،رٗتۋٞ پِٙو ،راتال ّْٗىۋٌٙب ٚۋزاج ڭىدٍىت ْامت راب ٚۋزاج ْاتلٙج ٚۋزاج .رىت٘ پىٌٙب ٚۋزاج ٛشٕىرىبء ڭىٟٔٗٔۇد ْاعٌإٞا - ْإٔاباش ٚۋزاج .هىرٞۇج زٗت ٚۋزاج - ّْٗىۋزاج ٓىت٠ ٓىرٗتفٍٟگ٘رٗٞ ز٘ء اد ر١ٞاتىل ٛعاٞا ًىل .هىرٞۇج ،پىسىگٖٔ ٗگرٗتۋٞ پِٙو ۋزاج ٓىت٠ٙب ٛعٌار٘ )ٗگسىّىٍىت ٖدٕىشى ڭىٔٙض( ٗگسىّىتٟٖٗٔداِ ٗگسىب .ٚدٞٙج ٍٛىلرا يٙض ٓىرٗتتوٌٗاٞد ٛگٖرٗو .شِٖٗ نٖرٗو ات كىتضاّٟل ْاعۋت ْادۋٔ١ىدعاد ْاع٘ ،اد - ۋزاج هىرٞۇج ٓىتٖرٗب رىِ٘ء ٗگسىّىٍىت ! ٚء ڭىٕىراتلازال ٚزۇجٟٗٔۇد V ىٞاتٍىرۇل :پىرۇت پىٌا ٓىٌٙل ،ٖدٔٗگٌٗو اعسىّىدٌا پىضادٔاِا ڭٗوٖرۇٔ ،ادٕ « سىبء ٓىٞاض ْامتٞا پٖد سىِٗشٙو اعۋزاج اشٕىت٠ سىضء - !سىِ٠ال پىٔاۋل رىبء راتلازال ٛگٖدٌٗتٗش » ڭىتتاح ي٘ .ُىدرٗب ٛتتاح ْاعٍىزاج ُىر١ٞ٘ ز٘ء ٛتطىتال ٗگۋشٙو ٕٗىپرال ٓىت٠ ،ٓىٞٗو ْأٙض .ُىدٖد ٛٔۇِزاِ « : ًىتء هىتتٗوٍِِٗٗ ٍٛىتء قازال .شِٖٗ ٌٛادٞاپ ۋشٙو اعاشٕىت٠ ٜاپپاج اعٔاتطلازال رىزال رىبء اد ڭىتلازال ٓىتٍّٞٗىب ٛطلاج ٓىٍىتء أا ،ٗطتٗو پىرٗگز٘ ۋزاج ،ٜاٌّٙب ٗٞ كىٌٙت ٕٗىضٗبٗتراِ ٗشٙو اتلاش٠ٙب ْاتطلازال ّْٗٔٗگٖد .ٓىىِۇِ ٚۋٌال پىٌٙب ٠اش ٛتپىتء ْاع٘ ٛگىٌٙب ڭىدۋزاج اشٕىت٠ ٓىت اتلاش٠ٙب ْاتطلازال ادٔٙض .ٚدٖ رٖرٗب ٌٖٗدّىٞٗب ْاعٙض ٛضارٙپضاٞد قازال ،اضاتضات پ٠اٞراج رىزال ٓىضابٙج ،اضابٕىٌا ٗترٖ اعٌٙل يۇب رٗگٖ .ٚدٖ رٌٗٗو اعىش پىٌٙب شاطلۇ سىّىر٠ۋزاج اتتىلاۋ ْاعادٍىبال ٓىپرال ٓىت٠ تٗب ٛضارٙپضاٞد قازال - ٗتٗو ٕٗىتٗب ٚد٠ال ٜاٌّٙب هىٌرىب اد ادۋزاج اتلاش٠ٙب ،ٖد ٚدٖرٗب » . - ٜ٠ٙض ،ادٕىضار ... - ،إىضاشٕىت٠ ٓىت١ىٔ٠ادٞاپ ٓىشۇء ۋزاج ٛتفٍٟگ٘رٗٞ ِْٗرٗتۋٞ پِٙو ڭىدر٠ۋسٔاح راتلازال ٛعادٞاتىل تٗب .ب.ت ،إىضاشٕىت٠ نٗبز٘ راتلازال ٛعادٔاتطوٗبز٘ - ۋزاج ي٘ .ٓىىِۇِ ٚۋتٗو ٕٗىتٗب ْٖدبا اعر٠ ،ٛٔاشٞاتىل ٚراتضاج قازال ٛعادٞاتىل ٛگرىزال .ٚداعٙض اعٕىٟل ٖد ۋترٗگز٘ ٛٔ٘ ٓىٞٗو ْإٔاعٌا پىٔ١ىدعاد ٗتٙت ڭىٕىٌۇٕىضرۇتٞاب تّٗحا ٓىت١ىٔادٌٙل ٖدسىب .ٚدٞاّىٔات ٛٔاطتٍٍٟٞرٟو ،ّْٗىٔٗگٍىب ٛطلاج ٛٔاشٕىت٠ ٖٔداِ .ٚدٞاّىٔات ٛبٙو ڭىدراتمىدٔاتطلازال ٓىۋزاج صىۋا ٝ - ْٗگٖد تٗگٙب ٗىطىٞۇت - ٚۋزاج ڭىتتٌۇ .ٛض٘ ۋشٙو ٕٗىپرال ٓىت٠ ْاتمىدٔٙض .ٓىٟل ٚۋٌٙب رىبء ٛٞإىش ،ٜاٌّٙب قاتر٘ - ڭىتلازال ٛتطىّىل٘ ْٗگٌٗٗوٗج زٗت ٛتپىتء ،ٚدٕٗىزٗض أاع رادٔاع١ٞ٘ ٛتلازۇ ٛٔۇِ .ٛٔاِرا ،ٚسىرا ڭىٕىترۇج قازال ًىوۇب ،شِٖٗ أاع !ٚداعىضا ٗگۋتٗج ٛعٌا ڭىدرىضاع ْٗىت٘( ٚدٍىمىض ٛعاداٟورۇت ٚۋزاج ٓىت٠ اڭاج ٓىتٗشٙو قازال ادٞ٠ا ٛعادارۋتاٞۆ١و ،شِٖٗ )ابٙج ْاعٌال ْإىّىراج 02 .ْٙجء ٛٔاعٌٙب ۋزاج ٓىتٍٗىشٗش ّْٗىضابڭات ٓىت٠ ٚدٞاٌّا اضا ْإىۋزاج اطتٍٍٟٞرٟو ٛض٘ ي٘ ٗضٗپتٞا ... - تّٗلار ٗگسىڭّٗىگڭا ! ْامضاتتابحۇض اۆٙٔٗىشٙو ْاجٞا 36 Моңғолиядағы Баян-Өлгий аймағына қазақтар осыдан жүз елу жылдай бұрын көшіп барған. Тарихи деректер бойынша қазақтың бір тобы Алтайдың Қобда бетіне келіп, мұңғыл жерін мекен ете бастаған тұсы – 1860 жылдар [1,42]. Орналасқан жердің жағдайына байланы- сты оларға Батыстың да, Шығыстың да әсері аз болды. Жеке аймақ болып өмір кешкен қазақтар әдет-ғұрпы, салт-санасы, тілі мен дінін сақтай отырып, өздерінің рухани мұраларын да дамыт- ты. Халық әдебиеті негізінде біртіндеп жазба әдебиет туып, дамыды. Бай-өлке қазақтардың шын мәніндегі қаймағы бұзылмаған ұлттық ор- тасы ретінде сақталды. ХІХ ғасырдың екінші жартысынан бас- жүктеу/скачать 6,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|