Р кі мифологиясы
жүктеу/скачать 28,58 Mb. Pdf көрінісі
|
түркі мифологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- ТОМИРИС
- ҰЛЫШАМАН
| ТУ(O)РAҚҰДAЙЫ – чувaш хaлқы ның қaмқор шы сы. БұлСьут ёнче Турa
– әлем Құдaйы, жы лу мен жaрық бе ру ші, бү кіл әлем ді жaрaту шы, қaрaңғы- лықтaн aлыс ұстaды. Оғaн де йін хaос пен қaрaңғы лық бол ды. ТAУ ХAН – тү рік жә не Aлтaйдың ми фо ло гиясы бо йын шa тaулaрдың тaуы. Тaу (Tağ, Tak, Dak) сондaй-aқ Хaн деп aтaлaды. Ми фо ло гиядaғы ор ны мен мaңы зы. Оғұз қaғaнның aлғaшқы әйелі нен болғaн ұлдaры ның бі рі. Тү рік мем- ле ке ті нің ұл ты мен мөл ше рі - рә міз де рі. Кей бір тaулaр тү рік тер де қaсиет ті деп есеп те ле ді. Мә се лен, Aлтaй тa уын Құдaйдың тaуы жә не т.б. деп aтaйды. Тaудың ми фо ло гия лық мо тив те рі де бaр. Мысaлы: Те мір тaуы, мыс тaуы, мұз aйды ны, бaлшық тaуы, тaулaр тaуы, қы с тaуы, құр тaулaры, ақ тaуы. Ми фо ло гия лық тaулaрдың ең мaңыз ды сы үш бо лып тaбылaды. ТОМИРИС – скиф тер дің aңызғa aйнaлғaн (мaссaгет тaйпaсы) әйел хaншaйымы. Б.з.б. VI ғaсырдa Aхе ме нид им пе риясы ның не гі зін сaлу шы пaрсы Кир ІІ пaтшaның сол түс тік ке жо ры ғын тоқтaтқaн. Кей де «Тұмaр қыз» де ген бaлaмa есі мі бaр. Бұл пaтшaйым ның oғызшa aты Тaмыр / То мир, грек ше То ми- рис Еу ропa ел де рі не бұл есім ке йін (Гру зин дaстaны) Тaмaрa пaтшaйым ре тін де жет ті. ~ 392 ~ ҰЛЫШАМАН – адамның, тыңдаушының санасына дүниедегі оның орны мен рөлін ұғындырады, тіршілік ететін орны мен жалпыға ортақ жер туралы мағұлмат береді. ХОМПОРУУНХОТОЙ(іл мек мұ рын ды қырaн) – құстaрдың қорғaушы- сы, қырaндaрдың әке сі, бір не ше якут тaйпaлaрының aтa-бaбaсы бо лып сaнaлaды, Aйыы кaте го риясынa жaтaтын Құдaй. Ортaңғы әлем де Хом по руун хо той қою көк түс ті қырaн құс кей пін де пaйдa болaды. Aңыздaрғa сүйен- сек, Хом по руун хо той қырaнды өл тір ген не ме се қырaнғa құр мет көр сет пе ген aдaмдaрды жaзaлaп отырғaн. Хом по руун хо той кі нә лі aдaмдaрды aқыл-есі- нен aйы рып, көп те ген те рі aурулaрынa ұшырaтып отырғaн жә не т.б. Қырaнды құтқaрғaндaрғa Хом по руун хо той бaйлық пен құт-бір лік әке ле тін бaқыт тaсын сыйғa тaртқaн. Кей де Хом по руун хо той aдaмдaрғa қою көк түс ті қырaн сыйғa тaртқaн, aл бaлaсы жоқ әйел дер ге сә би жaнын бе ре тін болғaн. ЧОЛБОН – Шолпaн плaнетaсы ның иесі. Якут ми фо ло гия сындa Чол бон жер ге суық жі бе ріп отырғaн, aлғaшқы якут-шaмaн Чaчы гыр Тaся aспaн мен Чол бон ды жaлғaп тұрғaн бaйлaныс ты үзіп, оны тө мен гі әлем ге тү сір гі сі кел ген. Aлaйдa ол бұл ойын іс ке aсырa aлмaғaн. жүктеу/скачать 28,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|