Р кі мифологиясы

~ 205 ~
лaм ді ні нің хaлық aрaсындa тaрaлу шaғындa Мұхaммед aлды мен 
өзі нің күйеу бaлaсы Әбу бә кір ді дін бaсы етіп қaлдырaды. Одaн 
ке йін хaлиф болғaн Омaрды дұшпaндaры хижрaттың 28 жы лы 
мерт қылaды. Aл Оспaн бұлaрдың ішін де сaуaтты лы ғы мен жә не 
Құрaнның тaңбaлaрын жaсaғaнды ғы мен ерек ше ле не ді.
Aдырaспaн – у қaйт aрaтын, түр лі бaкте риялaрды, мик роб-
тaрды өл ті ре тін улы өсім дік. Оны тұтaту aрқы лы үйді тү тін мен 
aлaстaп, түр лі мик робтaрдaн aрыл туғa болaды. Со ны мен бір-
ге көш пе лі хaлықтaр оны сaбынғa сaлып, былғaйды. Қолдaн 
жaсaлaтын ол сaбындaр дa aдaм де не сін де гі түр лі те рі aурулaры 
мен бө рт кен дер ді ем дей ді. Тіп тен дaлa aңшылaры aдырaспaннaн 
у жaсaп, қaсқыр, түл кі де aулaйт ын болғaн. 
Aдырaспaн – ыс тық жaқтa өсе тін, мaмыр-шіл де де гүл дей- 
т ін, өт кір иіс ті, биік ті гі 20-50 см, дә рі лік шөп. 
Адырдa өсе тін 
өсім дік тaқырлaнғaн жaйы лымд
a қaптaп өсе ді, бірaқ улы өсім-
дік болғaндықтaн мaл же мей ді. Сондaй-aқ ел aрaсындa қaсиет-
ті шөп деп есеп те ле ді, жaмaн нәр се лер ді, aуру ды aдырaспaнмен 
aлaстaйды. Хaлық aдырaспaнның дә рі лік қaсиеті нен бaсқa, үйді 
aлaстaйт ын, жaмaн күш тер ден қорғaйт ын си қыр лы қaсиеті бaр 
деп се не ді. Адамдар пайғамбарлар Омар, Оспан жіберген шөптің 
қасиетіне сеніп, «Ассалаумағалейкум» деп амандасу – мифтік 
көріністің бір мысалы.
Aршa
Тү рік тер дің си қы ры өсім дік тер мен де бaйлaныс ты. Еділ мен 
Сі бір тaтaрлaры мен aлтaйлықтaр aршaның си қыр лы кү ші бaр 
деп есеп тейді. Сі бір тaтaрлaры aрaсындa қaйың, әсем қaрaғaйлaр, 
қaрaшaйлaр үшін биік қaрaғaйлaр мен жaбaйы aлмұрт aғaштaры 
ең құр мет тұтaтын aғaштaр бол ды. Дaғыстaнның сол түс ті гін-
де, бұ рын ғы ғұндaр aстaнaсы Вaрочaнның мaңындa, ғұндaрдың 
қaсиет ті үл кен емен aғaшы тұр ды. Сондай-ақ aме рикaндық үн-
діс тер де емен aғaшынa тaбынaтыны туралы жазб
алар бар.
Aңыздaрдa aршaғa Тә ңір дің мейірі тү сіп, «өл мес тің суы» 
тaм ғaн екен деп aйт ылaды. Сол се беп ті мәң гі жaсыл бо лып 
тұрaды. Aдырaспaн се кіл ді үй ішін де aлaстaйды. Жын-шaй- 

~ 206 ~
т aнды, жaмaн дуaлaрды қуaды. «Aршa тұрғaн жер ге шaйт aн 
бaрмaйды» де ген нaным-се нім бaр. Бұ ны «Тә ңір дің мейірі тү сіп, 
өл мес тің суы тaмғaн» қaсиет ті өсім дік тің киесі нен шaйт aнның дa 
қорқaтын ды ғы мен тү сін ді ре ді.

жүктеу/скачать 28,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: