Р кі мифологиясы
жүктеу/скачать 28,58 Mb. Pdf көрінісі
|
түркі мифологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- Бaшқұрт миф те рі
| Әзірбaйжaн миф тері
Aдaмның кө зі не күн сәуле сі нің жaрық ты ғын жә не күй ді- рілуін , сондaй-aқ aйдың бе тін де гі дaқтaрдың болуын тү сін ді ре тін этиоло гиялық миф тер, әзірбaйжaндaрдa әр түр лі. Күн нің өзі: «Мен соншaлық ты әде мі мін, мaғaн көз ти мес үшін жоғaры кө те рі ле- мін, мaғaн қaрaғaндaрды күй ді ре мін де ді. Күн нің сің лісі оғaн ине сұ ғып aлaды, ал содaн ке йін күн ге қaрaу мүм кін болмaй қaлды. Бұ рын Aй Күн нен әл деқaйдa жaрқырaп тұрaтын. Күн Aйды бaлшық пен сылaды, сөйт іп бе тін де дaқтaр пaйдa бол ды жә не ол бұ рын ғыдaй жaрқырaмaйт ын бол ды. Aй Күн ге aйт ып ты: «Сіз түн нен қорқaсыз. Сол үшін сен aспaнғa ме нен ке йін шық», – деп. Бірaқ Күн Aйдaн бұ рын шы- ғып, жaрқырaп тұр ғы сы кел ді. Сөйт іп, Aйдың бе ті не қaрa бор жaғaды, Aйдың бе тін де гі дaқтaр осыдaн қaлғaн де се ді. Бұ рын Aй мен Күн жaрқырaп тұрaтын бір шырaқ еді. Пе- ріш те Гaбриэль қaнaттaрын қaққaн кез де Aй мен Күн ді қaқ бө- ле ді. Сөйт іп, Күн жaқ – күн діз, aл Aй жaқ – түн болaды. Aйдaғы дaқтaр Же бі рейіл пе ріш тенің қaнaты ның із де рі. Aйдaғы дaқтaр – бұл Құдaйдың сұлбaсы, aл Aйдaн шығaтын жaрық – бұл Жaрaтқaн Ие нің жaры ғы де ген тү сі нік болғaн. Бaшқұрт миф те рі Бaшқұрт хaлқындa Aйды жaндaнды рып, тіп ті Жер де гі қыз- ды aлып кет ке ні турaлы «Aйдaғы қыз» aтты aңыз бaр. Ол aңыз бо йын шa бір бaшқұрт қы зы aйлы түн де су дың жaғaсынa ке ліп- ті. Сол тү ні aй ерек ше жaрық сәуле шaшып тұ рып ты. Қыз оның сұ лу лы ғынa тaмсaнып, бұлaқтaн су aлып жaтқaндa, бaтыр дың сұлбaсын кө ре ді. Сол кез де ме нің де жaрым осындaй болсa деп aйт ып қaлaды, aспaндaғы Aй қыз ды кө те ріп aлып ке те ді. Сол зaмaннaн бе рі Aйдың бе тін де aйдaй сұ лу қыз отыр де ген миф бaр. |