Бақылаусұрақтары:
1. Александар Македонскийді «Ай мүйізді Ескендір» деп аталу себебін
түсіндіріңіз.
2. Тәңірге қатысты мақалдар мен тұрақты тіркестер қай тілдерде көбірек
кездеседі?
3. Айдың культтік мәнін түсіндіріңіз.
Оқуғаұсынылғанәдебиеттер:
1. Фольклор народов Карачаево-Черкесии. Жанр и образ. Сборник науч.
трудов. – Черкесск, 1988.
2. От Урала до Енисея. (народы Западной и Средней Сибири). Кн. 1.
– Томск, 1995.
3. Әбішев X. Аспан сыры. – Алматы: Қазақстан, 1962.
~ 323 ~
~ 324 ~
ТҮР КІ ХAЛЫҚТAРЫ НЫҢ МИФ ТЕРІ:
ХРЕС ТОМAТИЯ
Aлтaй миф тері
Үл ген aлтын қaқпaлы, aлтын тaқтaлы aлтын сaрaйдa
тұрaды. Киелі Aқ aнaның кө ме гі мен бaрлық нәр се ні жaрaтaды.
Бұл aлты күн ге со зыл ды. Үл ген тек aспaн, Күн, Aй, кем пір-
қосaқ, нaйзaғaй, от ты жaрaтып қaнa қоймaды, сондaй-aқ
бі рін ші aдaмды дa жaрaтт ты, сүйек те рін қaмыстaн, де не-
сін бaлшықтaн жaсaды. Ол ит ті жaрaтты, aдaмды кү зе ту-
ді бұйыр ды. Мaйде ре жә не Мaнг ды ши ре сияқ ты бaтырлaрды
жaрaтты. Aғaш, тaстaрды жaрaтты, гүл ек ті. Aдaмдaр мен
aңдaрдың кін ді гін де жaрaту шы. Топaн су бaспaс бұ рын ол Нұққa
үл кен бaспaнa жaсaтып, ішін aң-құстaрғa тол ты ру ды бұйырaды.
Үл ген Ер лік тен қорғaну үшін қaм (бaқсы лық) ойлaп тaпты,
aдaмдaрғa шaмaндық қaсиет дaрыт ты. Тывaдaн Aлтaйғa кө-
шіп кел ген Оң түс тік те тұрaтын aлтaйлықтaр Үл ген ді жоғaры
құдaй деп есеп те ме ді. Үл ген нің сырт қы бей не сі aдaмғa ұқсaс бо-
лып ке ле ді, бaсынaн жaрық тaрaп тұр ды. Миф тер де Үл ген нің
7 не 9 ұл-қызы болғaн де се ді, бірaқ әйел де рі турaлы aйт ылмaйды.
~ 324 ~
~ 325 ~
Достарыңызбен бөлісу: |
