Белсенді царым-цатынас моделі («Одақ») — аудиториямен
оқытушының
қарым-қатынасы
жоғары
деңгейде,
топтағы
психологиялық климаттың өзгерісі үнемі назарында, белсенділікп
қолдайды. Салдары — оқу, ұйымдастырушылық және этикапық
мәселелер бірлесе шешімін табады. Бұл тиімді модель.
Белгілі психолог В.А.Кан-Калик педагогикалық қарым-қатынастың
төмендегідей стилін белгілеген:
1. Педагогтың жогары професионалдық қарым-қатынас белгісінде
қарым-қатынас жасауы жэне оның педагогикалық қызметке оң
қатынасы. Олар турапы «оқушылар ізінен қалмайды» дейді. Ал,
жоғары мектепте ол кәсіби қызығушылыкты арттырады, эсіресе
бұл мамандандырушы кафедраға қатысты айтылады.
2. Достық негіздегі қарым-қатьшас. Бұл ортақ іске қызығушылыққа
байланысты болады. Педагог тәлімгер, жасы үлкен ақылшы,
бірлесіп атқарушы ролінде жүреді. Бұл әсіресе, жас оқытушылар
тарапынан байқалады. Мүндайда конфликтіден аулақ болған жөн.
3. Дистанция сақгап қарым-қатьшас жасау - бұл ең жиі кездесетін
қатынас типі. Бұл жағдайда бедел, кәсібилік, мол өмірлік тэжірибе
және жас мөлшерін есепке алушылық бар, мұндай стиль
«оқытушы-студент» қатынасын қалыптастырады. Бүдан оқытушы
білім алушылармен өз құрдастарындай сезінсін деген ой тумауы
керек.
4. Қорқыныш тудыратын қарым-қатынас формасы, бүл ізгілік қарым-
қатынасқа
қайшы
келеді,
педагогтың
педагогикадан
алшақтығының белгісі.
5. Жасандылыққа құрылған, жас оқытушылардың өзін таныту
мақсатында ұстанатын, жалған беделге негізделген стиль.
•
М.Тален бойынгиа кәсіби үстаным (позиция) типологиясы: «Сократ» - пікірталасты мақсатты түрде туындатушы ретінде
танымал
педагог.
Үнемі
конфронтацияны
туындатушы
болгандықтан
жекешелену,
оқу
процесін
ұйымдастыруда
жүйесіздік тэн; оқушылар өз позицияларын қоргай алуга
үмтылады, қоргауга үйренеді.
94
«Генерал» — екі ойлылықтан аулақ, талап қойгыш, өзін тыңцатуға
қатаң түрде жететін педагог, өйткені ол өз көзқарасын дұрыс дей
келе, оқушыны армиялық тэртіпке, бұйрыққа багынуы тиіс деп
есептейді.
