Құрастырушылар
жүктеу/скачать 12,21 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жаңа сабақты сапалы игеру үшін түрлі оқу әдістерін қолдану.
| Жаңа сабақ түсіндіру 27 мин (30%)
Тақырыпты жоспарымен таныстыру Түсіндірілетін материалдық негізділігімен жеткізілуінің ғылымилығы Жаңа сабақты сапалы игеру үшін түрлі оқу әдістерін қолдану. Бұл фермент ақуыз молекуласындағы дисульфидтік байланыстардың түзілуін не үзілуін катализдейді. Жасушада ПДИ болмаған жағдайда не болар еді К.Анфинсен тәжірибесінде РНҚ-азада 8 цистеин қалдығы бар дедік, бұл жұптасқан 4 дисульфидтік байланыстардың 105 нұсқасының қалыптасуына мүмкіндік береді, олардың тек біреуі ғана «дұрыс» байланыстар. ПДИ болмаған жағдайда, кез келген цистеиндар арасында кездейсоқ 4 дисульфидтік байланыстың түзілуі пептидтік тізбекті, табиғи және энергетикалық тиімді формаға сай келмесе де, белгілі бір конформацияда біржолата тұрақтандырған болар еді. К.Анфинсен өз тәжірибелерінде «бұрыс» дисульфидтік байланыстар арқылы ақуыздың «бұрыс» конформациясының тұрақтану мүмкіндігін көрсетті. Ол ортаға екі агентті-зәр қышқылын (әлсіз байланыстарды үзетін) және этанолды (дисульфидтік байланыстарды үзетін) енгізіп РНҚ-азаның денатурациялануын, ал бір мезгілде екі агентті алып тастау арқылы ренатурациялануын, яғни рефолдингтенуін бақылаған. Алғаш тек β-меркаптоэтолды алып тастап, дисульфидтік байланыстардың баяу түзілуі нәтижесінде осы байланыстардың 105 нұсқалары кездесетін ақуыз молекулаларының пайда болғанын байқаған. Осыдан кейін ортадан зәр қышқылын шығару ақуыз молекуласының конформациясын айтарлықтай өзгертпеген, себебі ол дисульфидтік байланыстар арқылы тұрақтанған. Бұл өнімнің РНҚ-азалық белсенділігі 1/105ке, яғни 1%-ға тең болған. Егер осы ортаға қайтадан β-меркаптоэтанолдың шамалы мөлшерін енгізсе фермент белсенділігі 100%-ға жеткен, яғни ол ақуыз молекуласының «бұрыс» дисульфидтік байланыстарының үзілуіне ықпал етіп, «дұрыс» байланыстардың түзілуіне кедергі келтірмеген. Бұл кезде β-меркаптоэтанол ПДИ қызметін атқарған . Сонымен, ПДИ қатынасуымен қалыптасып келе жатқан ақуыз молекуласында дисульфидтік байланыстардың құбылып өзгеруі (түзілуі не үзілуі) нәтижесінде, байланыстардың кездейсоқ сапырылысуы арқасында ақуыздың ең тиімді энергетикалық және табиғи, нативті құрылымы қалыптасады. Жасушада ПДИ эндоплазмалық тор арнашықтарында кездеседі және ол мембранамен байланысқан рибосомаларда синтезделген «экспорттық», мембраналық және лизосомалық ақуыздардың қалыптасуына қатынасады. Ақуыздарда кездесетін 20 аминқышқылдарының біреуі, шын мәнінде аминқышқылдарына жатпайды. Ол пролин және оның гидроксилдену өнімі-гидроксипролин. Оның радикалы тек С-көміртек атомымен байланысып қоймай, азотпен де байланысқан. Сондықтан оны аминқышқылы емес, имин қышқылы деп атайды. Пептид тізбегінің пролин аминқышқылы кездесетін жерлерінде не -ширатпа, не β-құрылым түзілмейді, ал тізбек әрлі-берлі майысып, иіліп ілмек пайда етеді. Егер пролин радикалы мен көрші аминқышқылы радикалдары пептидтік байланыстың бетінің әртүрлі жағында орналасса, онда транс конфигурация, ал бір жағында орналасса цис-конфигурация деп атайды. Пептидтік тізбектің күрт майысып, иілулері болмаса транс-конфигурация тиімділеу болады, себебі көрші радикалдар бір-біріне кедергі келтірмейді. Ал егер, пептид тізбегі күрт майысып, 1800 дейін иілетін болса, цис-конфигурация тиімдірек болады, себебі екі радикалдың екеуі де имектің сыртында орналасады. Пептидтік байланыс аймағында ППИ ферменті пролин радикалының транс-конфигурациядан цис-конфигурацияға өтуін катализдейді. Бұл кезде пептидтік байланыс уақытша үзіліп, радикал 1800-айналып, пептидтік байланыс қайтадан жалғануы мүмкін. жүктеу/скачать 12,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|