Реферат пәні: Педагогикалық зерттеулер \
жүктеу/скачать 193,06 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Педагогиканы ғылым ретінде қалыптастыру.
- Педагогика ғылымының Қазақстанда дамуы
| Негізгі бөлім
Педагогика дамуының эмпирикалық кезеңі Педагогика ғылымы ұзақ даму кезеңдерінен өтті, оны үш үлкен кезеңге бөлуге болады. Ежелгі дәуірден бастап адамзат әртүрлі тайпалар мен халықтарды оқыту мен тәрбиелеу, әртүрлі білім беру мекемелерін құру тәжірибесін жинақтап, зерттеді. Батыста афиналық және спартандық білім беру мектептері, грек мәдениеті мектептері, монастырлық, қалалық, соборлық және христиан-католиктік оқыту жүйелері бұрыннан бар. Шығыста, Қытайда мектепте оқытудың негізі төрт пәнді: адамгершілікті, тілді, саясатты және әдебиетті зерттеу болды; мұнда алғаш рет идеалды адам тұжырымдамасы ұсынылды - шығу тегі бойынша емес, оқыту мен тәрбиенің арқасында. Араб және Иран ойшылдары әрқашан білім берудің жалпыға бірдей құндылығын арттыруға ұмтылды, жүйелі және тұрақты ілімнің маңыздылығын, адамдардың жан-жақты физикалық және рухани дамуының қажеттілігін, олардың үлкендерге құрметпен қарау, әділеттілік, сыпайылық, батылдық сияқты қасиеттерін қалыптастыруды атап өтті. Ғылыми-педагогикалық танымның эмпирикалық әдістері. Зерттеу әдісі белгілі бір ғылыми міндетті, амалдар мен рәсім-тәртіптерді орындауға бағытталған зерттеу әрекетінің нормативті моделі арқылы түсіндіріледі. Педагогикалық зерттеулерді ғалымдар эмпирикалық және теориялық деп бөліп қарастырады. Эмпирикалық білім – зерттелетін пәннің нақты қасиеттері, фактілер, істің мән-жайы туралы білім. Бұл мәліметтер эмпирикалық деп аталатын танымның арнайы әдістерінің көмегімен алынады. Олардың қатарына байқау мен эксперимент енеді. Педагогиканы ғылым ретінде қалыптастыру. Орта ғасырларда шіркеу тәрбиені діни бағытқа бағыттай отырып, қоғамның рухани өмірін монополиялады. Теологияның құрсауында қалған білім ежелгі дәуірдің еркіндігі мен прогрессивті бағытын жоғалтты. Ғасырдан ғасырға дейін Еуропада 12 ғасырға жуық өмір сүрген догматикалық және схоластикалық оқытудың мызғымас принциптері жетілдірілді. Шіркеу қайраткерлерінің арасында өз заманына сай білімді философтар болды, мысалы Тертуллиан (160-222), Августин (354-430), теолог Томас Аквинский (1225-1274) және т.б., адамдардың тәрбиесі мен рухани тәрбиесі туралы кең трактаттар жасаған. Ғылыми педагогика XVII ғасырдың басында пайда болды.оның негізін қалаушы гуманистік педагог Я. А. Каменский (1552-1670). Кейіннен негізгі және тәрбиелік оқыту теорияларын дамытуға (и. Гербарт), дамушы оқытудың дидактикасын (Ф.Дистерверг), эксперименттік педагогика мен педоцентризмді (Д. Дьюи) жүзеге асыруға баса назар аударылды. Тарихи-педагогикалық процестің үш өлшемі бар: 1) оны тіркейтін нақты педагогикалық өлшем сапалы сенімділік білім беру құбылыстары мен ол туралы идеялардың тарихи дамуының ішкі логикасына бағытталған; 2) адамға келесідей қарайтын антропологиялық өлшем педагогикалық қызметтің субъектісі мен объектісі, тәрбиеші ретінде және тәрбиеленушіге және қалай түсінілгенін бақылауға мүмкіндік береді білім беру процесінде оның қасиеттері мен қасиеттерін дамыту міндеттері жеке тұлға ретінде шешіледі; 3) әртүрлілікке бағытталған әлеуметтік-мәдени өлшем қоғамдық алғышарттар, факторлар, жағдайлар, детерминанттар білім мен педагогикалық білімнің тарихи дамуы. Педагогика тарихы келесі міндеттерді шешеді: тарихи-педагогикалық үдерістегі ортақ нәрсені анықтайды және зерттейді, объективті түрде бар, маңызды, қайталанатын, уақыт бойынша дамитын және арасындағы тұрақты байланыстар мен қатынастар педагогикалық оқиғалармен кеңістікте әлеуметтік-мәдени контекст, яғни олардың эволюциясының заңдылықтарын белгілейді, оларды жүйелейді ; оқу педагогикалық теориялардың пайда болу себептерін анықтайды және жүйелер; бұл әлеуметтік-экономикалық даму арасындағы байланысты ашады қоғам және психологиялық-педагогикалық теориялардың дамуы; барлық педагогикалық теорияны талдайды және дамуды болжайды белгілі бір педагогикалық теориялар мен жүйелер. Педагогика ғылымының Қазақстанда дамуы Қазақстан қоғамында болған өзгерістерге байланысты педагогика ғылымы: социалистік, коммунистік, демократиялық, гуманистік сипатта дамып отырды. Қазақстандағы педагогикалық ойлардың дамуы ұлы ойшылдар (Әл-Фараби, Ж.Баласағүн, М.Қашқари,Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин. А.Құнанбаев, Ж.Аймауытов және т.б.). Бұл ойшылдардың еңбектері мен ойлары олардың беделі сияқты әртүрлі тарихи кезеңдерде қазақ халқын оқыту мен тәрбиелеуде қозғаушы күшке тең болды. 20-30 жылдары қазақтың ағартушы педагогтарының ішінен А.Байтұрсынов, М.Дулатов, М. Жұмабаев және т.б. айтуға болады. Олар отандық педагогика мен мектептегі оқытудың дамуына тарихи-мәдени мұра мен қазақ халқының салтдәстүрлері тұрғысынан көп үлестерін қосты. Білім беруді қолдау негізінде олар мынадай оқу пәндерін қойған, олар: ана тілі және әдебиеті, тарих, география, Қазақстанның өсімдіктер мен жануарлар әлемі, Қазақтың дәстүрлі шаруашылық іс-әрекет түрлері негізіндегі еңбек тәрбиесі, бейнелеу өнері, ұлттық ойындар және т.б. Бірақ қазақ ағартушыларының демократиялық ойлары сол кездердегі мемлекеттік партия ұйымдарының саяси идеологиялық үкіміне қарсы тұра алмады. Қазақстанда соғыстан кейінгі жылдары педагогика теориясы мен тарихы, жеке әдістеме мәселелері зерттеле бастады. Бұл жылдары А.С.Ситдыковтың «Ы.Алтынсаринның ағартушылық іс-әрекеттері мен педагогикалық ойлары» (1949) атты монографиясы, Р.Г.Лембергтің «Бастауыш мектептегі сабақ» (1948) атты ғылыми жұмысы жарық көрді. 50-60 жылдардың екінші жартысында педагогика теориясы мен тәжірибесінде жаңа құбылыстар пайда болды. Бұл жылдары Қазақстанда тарихи-педагогикалық зерттеулердің қарқынды өсуі байқалады. Көрнекті ғалым-профессорлардың Т.Т.Тажібаевтың «ХІХ ғ. екінші жартысындағы Қазақстандағы ағартушылық пен педагогикалық ойлардың дамуы» (1958), «ХІХ ғ. екінші жартысындағы Қазақстан мектептері және ағартушылық» (1962), «ХІХ ғ. екінші жартысындағы Қазақстандағы педагогикалық ойлар»; К.Б.Бержановтың «Ағартушылықтың дамуындағы орыс-қазақ достастығы» (1965) еңбектерін айтуға болады. Бұл жылдары тарихи-педагогикалық ғылымның іргетасы қаланды деуге болады. 70-80 жылдары тарихи-педагогикалық жұмыстардың басылымы көбейді. Осылай қазақстандық педагог Ы.Алтынсаринның 3 томдық шығармалар жинағы жарық көрді (1975-1978); К.Б.Жарықбаевтың «Қазақстандағы психологиялық ойлардың дамуы» (1968), «Революцияға дейінгі Қазақстан педагогикалық ойларының даму тарихынан» (1978) және т.б. еңбектері де жарық көрді . 80 жылдардың ортасынан бастау алған қазіргі заман педагогикалық білімінің дамуы «педагогикалық серіктестік» деп аталған жаңашыл педагогтардың инновациялық іс-әрекеттерімен сипатталады. Педагогикадағы бұл кезең оқытушы мен оқушылардың қарым-қатынасы саласындағы субъект-объект қатынасына субъект-субъект қатынасына ауысу, оқу-тәрбие үрдісін монологтық формадан диологтыққа көшу т.б. белгілі. Бұл оқушының оқу іс-әрекетінің психологиясын, оқу үрдісінің механизмі мен технологиясын, «оқытушы-оқушы» жүйесінің тиімді құрылымдануына белсенді жағдай жасауды терең зерттеуді шамалады. Осы арқылы психологиялық-педагогикалық зерттеулердің негізгі бағыттары анықталды. Бұл жылдары дидактиканың әртүрлі бағыттарын зерттеу негізгі даму бағытына айналды. Атақты ғалым, профессор Р.Г.Лемберг өзінің көптеген еңбектерінде шығармашылық оқыту әдістерін қолдану, оқу үрдісінің психологиялық аспектісі, оны белсендендірудің тәсілдері мен жолдарын сипаттайды. Ол оқытудағы догматизм мен формализмге қарсы шығып, психологиялық-педагогикалық, әдістемелік кедергілерден өту қажеттілігін және жаңа тиімді оқыту әдістемелерін іздеуге баса назар аударды. жүктеу/скачать 193,06 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|