Табиғат және адам
Ламетри үшін адам табиғаттың бір бөлігі және табиғат заңдарына бағынышты тіршілік иесі. Ол адамды табиғаттың үздіксіз дамуының нәтижесі деп есептеді, сол себепті адамның табиғаты мен мінез-құлқы да биологиялық және физикалық заңдарға бағынады. Адам мен жануарлардың арасында айтарлықтай айырмашылық жоқ деп есептеді, өйткені екеуі де материалдық заңдылықтарға сәйкес өмір сүреді.
Оның бұл идеясы Дарвиннің эволюциялық теориясынан әлдеқайда бұрын айтылған еді. Ламетри жануарлар мен адамдар арасындағы айырмашылықты тек күрделілігі бойынша ғана қарастырды, бірақ екеуі де бірдей табиғат заңдарына бағынады деп сенді.
Ламетри діни көзқарастарға қарсы шығып, атеизмді жақтады. Ол діннің философия мен ғылымды шектеу арқылы адамзатты адастырушы күш ретінде көрді. Оның пікірінше, табиғат құбылыстарын діни тұрғыдан түсіндіру қателік және надандықтың көрінісі болды. Сондықтан ол адамның өмірін және оның қоршаған ортасын түсінудің ең дұрыс жолы – ғылым мен тәжірибе екенін алға тартты.
Діни догмалар мен метафизикалық ұғымдардан бас тартып, Ламетри тек материалдық құбылыстарға ғана мән берді. Ол үшін әлемді түсіну және адамды тану тек ғылыми әдістер арқылы мүмкін болады. Осы себепті, оның философиясы сол кездегі діни және әлеуметтік құрылымдарға қарсы шыққан, ал бұл оның көптеген замандастарының арасында жағымсыз реакция тудырды.
Ламетридің философиясының маңызы мен ықпалы
Ламетридің идеялары заманының әлеуметтік және интеллектуалдық жағдайларына үлкен әсер етті. Оның материалистік көзқарастары ағартушылық дәуіріндегі басқа философтарға, әсіресе Дени Дидро мен Поль Гольбах сияқты материалистерге қатты ықпал етті. Ламетри механистік және атеистік философияны дамытуда үлкен рөл атқарды, және оның идеялары кейінірек Карл Маркс пен Фридрих Энгельс сияқты ойшылдарға да ықпал етті.
Жалпы алғанда, Ламетри философиясы адамды және оның табиғатын түсінуде жаңа ғылыми және материалистік көзқарас ұсынды. Оның еңбектері бүгінгі күнге дейін философияда және жаратылыстану ғылымдарында өзекті болып отыр. Ламетридің философиясы арқылы адам табиғаты, оның мүмкіндіктері мен шектеулері туралы түсінігіміз кеңейе түсті.
Ламетридің идеялары бүгінде де өз актуалдылығын жоғалтқан жоқ. Оның еңбектері адамды жан-жақты түсінуге және оның орнын әлемде анықтауға көмектеседі.
III. Қорытынды
Жюльен Офре де Ламетри адамды биологиялық және материалистік тұрғыдан түсіндіру арқылы философияға жаңа көзқарас әкелді. Оның идеялары адамды табиғи әлемнің бір бөлігі ретінде қабылдауға бағытталған, бұл өз кезегінде адамның табиғатын тереңірек түсінуге мүмкіндік берді. Ламетри материализмнің негізінде философиялық және ғылыми тұжырымдамаларды ұсына отырып, кейінгі ойшылдардың дамуына әсер етті және адамзаттың өзіндік таным процесіне үлкен үлес қосты.
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1.https://kk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D1%8E%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%BD_%D0%9E%D1%84%D1%80%D0%B5_%D0%94%D0%B5_%D0%9B%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B8
Достарыңызбен бөлісу: |