4) Сандық тәсіл мектебі (менеджмент ғылымы)
(1950 – қазіргі уақытқа дейін)
Сандық тәсіл мектебі (менеджмент ғылымы) – бұл ғылыми зерттеу әдістерін ұйымдастыру мәселелеріне қолдану. Бұл мектеп өкілдерінің арасынан осындай ғалымдарды бөліп көрсетуге болады В.Черчман, Р.Акаф, Л.Арнор – операцияларды зерттеу; Р.Дизинсон, Ф.Каст, Д.Розенцвейг, С.Оптнер – жүйелік зерттеулер; C. Бернард, I. Наурыз – әлеуметтік жүйелерді зерттеу. Бұл мектеп кибернетика әдістемесіне негізделген ( Н.Винер ), жүйелік талдау, жалпы жүйелер теориясы ( Л.Берталанфи, С. Янг ), модельдеу және математикалық әдістер. Оның мәні төмендегідей. Мәселе қойылғаннан кейін мамандар тобы жағдайдың моделін – шындықты бейнелеу формасын жасайды. Модель шындықты жеңілдетеді немесе абстрактілі түрде көрсетеді, шындықтың күрделілігін түсінуді жеңілдетеді.
Модельдерді жасағаннан кейін айнымалыларға сандық мәндер беріледі, бұл әр айнымалы мен олардың арасындағы байланысты объективті түрде салыстыруға мүмкіндік береді.
Менеджмент ғылымының негізгі сипаттамасы – вербалды ойлау мен сипаттамалық талдауды модельдермен, белгілермен және сандық мағыналармен алмастыру. Сандық басқаруға ең үлкен серпіліс компьютерлерді қолданудан келді. Менеджмент ғылымының немесе сандық тәсілдің әсері қазір артып келеді.
Сандық әдістерді бірлесіп операцияларды зерттеу деп атайды. Бұл жағдайда жағдайдың моделі жасалуда. Бірақ бұл әдістер менеджерлердің арнайы дайындығын және кеңінен қолдануды қажет етеді. Ақпараттық жүйелербасқару және компьютерлік технологиясы.
Басқарудың сандық мектебінің негізгі үлестері:
1)Модельдерді әзірлеу және басқарудың күрделі мәселелерін түсінуді тереңдету
2)Басшыларға қиын шешім қабылдауға көмектесетін сандық әдістерді әзірлеу
Басқару мектептері
Өкілдері
Ғылыми басқару мектебі;
1.Есептерді шешудің ең жақсы тәсілдерін анықтау үшін талдауды қолдану.
2.Қызметкерлерді ресурстармен қамтамасмыз ету
3.Материалдық ынталандыруды жүйелі қолдану
4.Қызметкерлерді іріктеу және оларды оқыту
Ф.Тайлор
Ф.Гилберт
Г.Гнат
Классикалық-әкімшілік басқару мектебі
1.Басқару принциптерін дамыту
2.Басқару функцияларын дамыту
3.Бүкіл ұйымды басқаруға жүйелі көзқарас
А.Файоль
Адами қатынас мектебі
1.М.Фолеттің тұлғааралық қатынастарды басқару әдістерін қолдану.
2.Адамның мінез-құлқы туралы ғылымдарды қолдану.
М.Фоллет
Э.Мэйо
Ф.Херцберг
Сандық әдіс
1.Басқаруда математикалық модельдерді әзірлеу және қолдану
2.Шешім қабылдауда сандық әдістерді дамыту
С.Форрестр
Э.Райф
С.Саймон
Қорытынды
Ғылыми менеджменттің пайда болуы Фредрик Уйнслоу Тейлордың (1856-1915) есімімен байланысты. Оның басты еңбектері – «фабриканы басқару» (1903), «Ғылыми менеджмент принциптері» (1911), «Конгресстердің арнайы комиссия алдында көрсету» (1912). Филдаелбфиядағы оның зиратының басына «Ғылыми менеджмент атасы» деп жазылған. 1880 жылдары өздігінен инженерлік білім алған американдық Фредерих В. Тейлор еңбек процесін зерттей бастады. Тейлор еңбек процесін өздігінен жүзеге асатын іс ретінде қарастырмай, оған терең ден қойып, зерттей бастаған тұңғыш адам болды. М.Х.Мескон, М.Альберт, Х.Хедори «менеджмент негіздері: басқарудағы ой-пікірдің дамуы» кітабында мектептің төрт түрін белгіледі: ғылыми басқару мектебі, әкімшілік мектебі, психология және адамдар қарым – қатынасы мектебі, және басқару ғылымының мектебі. Мектептің төрке бөлінуіне байланысты төрт түрлі тәсілге бөлінеді. Мұнда төрт түрлі көзқараста қарастырылады. Файоль өзінің негізгі «жалпы және өнеркәсібтік әкімшілік» атты еңбегінде капиталисттің әкімшілік қызметке жалпы көзқарасын қарастырып осының негізінде әкімшілік етудің кейбір қатаң міндетті принциптерінтұжырымдайды. Файольдің пікірінше әкімшілік ету жан-жақты қызмет ауқымын қамтитын басқарудың бір бөлігі және де техникалық, коммерциялық ақша қаражаттарын іздестіру қорғаныстық бухгалтерлік әкімшілік салаларын қамтиды. Адамгершілік қарым-қатынас жөніндегі қозғалыс, ұйымның тиімді элементі ретінде адам факторын толық мойындай алмауына жауап ретінде туындаған еді. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін психологиямен социологияның дамуы зерттеу әдістерінің жетілдіруі жұмыс орнында мінез-құлықты зерттеуді ғылыми жолға қойды. Крис Аржирис, Дуглас Мак Грегор, Фредерих Герцберг, Бихевиористтік мінез-құлық мектебінің басқада өкілдері әлеуметтік өзара әрекеттесудің мотивацияның билік пен бедел сипатын ұйымдық құрылымдарын және еңбек тұрмысы сапасының алуан түрлі жайларын зерттеді.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Т.И. Есполов, Ж.Ж. Сулейменов. Менеджмент – Алматы, 2003
Веснин В.Р. Основы менеджмента – М: Триада ЛТД, 1996
Теория и практика менеджмента: учебник / под ред.К.Е.Кубаева.- Алматы: Казак ун-ті, 2005.- 486с.
Месксон М.Х., Альберт М., Хедоури Ф. Основа менеджмента.-М.: «Дело», 1992г.
Мухамедьяров, А.М. Инновационный менеджмент М. 2004
Фомичев, А.Н. Административный менеджмент М. 2005
Бекбенбетова, Б. Банк менеджменті Түркістан 2006
Балдин, К.В. Риск-менеджмент М. 2006
Каланова, Ш.М. Тотальный менеджмент качества в высшем образовании Астана 2006