Реформалар
жүктеу/скачать 121,3 Kb. Pdf көрінісі
|
| Бөліктер:
• Батыс • Орта • Шығыс Бөліктерді сұлтандар басқарды. 1867-1868 Реформалардың басты мақсаттары мыналар болды: 1) Басқаруды қайта ұйымдастыру – реформаға дейінгі кезеңмен салыстырғанда неғұрлым тиімді əкімшілік аппарат құру жəне өзін-өзі қаржыландыруға тиісті жергілікті “өзін-өзі басқарудың жаңа жүйесін құру”. 2) Аса маңызды Орта Азиялық рыноктарды басып алу, оның аса бай өсімдігі мен минералды ресурстарын игеру үшін жəне Орталық Азияға одан əрі 1867-1868 жылғы “Уақытша ережелер” даладағы сот жүйесіне де өзіндік өзгеріс кіргізді. Қазақстанда Ресей империясының құқық жəне сот жүйесі енгізілді. Сот жүйесінің жаңа органдары, əскери соттар, уездік соттар құрылды. Олар Ресей заңдары негізінде аса маңызды қылмыстық істерді қарастырды. 1867-1868 жылдардағы реформа бойынша ауылдарда билер сотының 3 деңгейі құрылды: бірінші деңгей – билердің жеке соты, екіншісі – билердің болыстық съезі жəне үшіншісі – билердің төтенше съезі. Полиция, əскери бөлімдер, уездегі мекемелер, бекіністер уезд бастығына бағынды. Уезд бастықтарының қолына əкімшілік жəне полицейлік билік шоғырландырылды. Оларды əскери губернатордың ұсынуы бойынша генерал-губернатор тағайындады. 1865-1866 жылдары Далалық комиссия Қазақ даласын басқарудың жобасын ұсынды. 1867 жылдың 11 шілдесінде II Александр патша “Жетісу жəне Сырдария облыстарын басқарудың уақытша ережелерін”, ал 1868 жылдың 21 қазаныныда “ Орынбор жəне батыс Сібір генерал- губернаторлықтарының далалық облыстарын басқару туралы уақытша ережелерін” бекітті. Жаңа Реформалардың жүзеге асырылуы нəтижесінде Қазақстанға капиталистік элементтер ене бастады.Қазақ жерлерін отарлау нəтижесінде орыс капитализмі кеңінен дами бастады. Жаңа əкімшілік басқару жүйесінің орнатылуы жергілікті халықты отарлық езгіде ұстауға көмектесті. Жалпы алғанда, бұл реформалар орыс капитализмі мүддесі үшін жүргізіліп, қазақ даласында отаршылдық саясатты нығайтты. 1867-1868 жылдардағы реформаның жалпы алғанда отаршылдық сипаты басым болды. Ол реформалар Қазақстанды Ресейге қосып алу шабуыл жасау үшін Қазақстанды патша өкіметінің базалық лагеріне айналдыру. 3) Əскери бөлімшелерді жəне шенеуніктердің орасан зор көп мөлшерін ұстауға арналған шығындарды жабу үшін салық жинауды көбейту. 4) Қазақстан жерін мемлекеттік меншік деп жариялау – қазақ даласын одан əрі отарлау үшін алғышарттар жасау. 5) Əкімшілік басқаруды жеңілдету жəне қазақ халқына салық салу жүйесін жетілдіру мақсатымен нақты əкімшілік-аумақтық бөліністі айқындау жəне оны дамыту. 6) Жалпыимпериялық азаматтық жəне қылмыстық заңдарды қолдану. 7) Сот органдарынының байырғы халықтың отаршылдық əкімшілік реформа бойынша Қазақстанның бүкіл аумағы үш генерал-губернаторлыққа: Түркістан, Орынбор жəне Батыс Сібір генерал-губернаторлықтарына бөлінді. Генерал- губернаторлар барлық əскери жəне азаматтық билікті түгелдей өз қолдарына шоғырландырды. Əрбір генерал- губернаторлық облыстарға бөлінді. Мəселен, Орынбор генерал-губернаторлығына – Орал жəне Торғай облыстары, Батыс Сібірге – Ақмола жəне Семей, Түркістанға - Жетісу жəне Сырдария облыстары кірді. Бұрынғы Бөкей хандығының аумағы 1872 жылы Астрахан губерниясының құрамына кірді, ал Маңғыстау приставы 1870 жылы – Кавказ əскери округінің қарауына, ал біршама кейініректе Закаспий облысының құрамына енді. Облыс əкімшілігін əскери жəне əкімшілік билік берілген əскери губернатор басқарды. Ол облыс аумағында орналасқан казак əскерлерінің атаманы болып табылды. Жетісу жəне Сырдария обдыстарының əскери губернаторлары шекаралық істермен де айналысты. Жалпы əскери губернаторларды патша тағайындап, қызметінен босататын болды. Əскери губернатордың жанынан облыстық басқарма құрылып, оның төрағасы вице-губернатор болды. Басқарма үш бөлімшеден: өкім беруші, шаруашылық жəне сот бөлімшелерінен тұрды; əрқайсысын аға кеңесші басқарды. Өз кезегінде облыстар уездерге бөлінді. жүктеу/скачать 121,3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|