Реформалар
Орта жүздің әкімшілік құрылымы
жүктеу/скачать 121,3 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сот ісі: •
| Орта жүздің әкімшілік құрылымы:
• ОКРУГ- (15-20 болыс) басқарушысы округтік приказ жəне аға Сұлтан. • БОЛЫС- басқарушысы-болыс. (10-12 ауыл) • АУЫЛ- Ауыл басқарушысы- Старшын. (50-70 шаңырақтан) Полиция мен сот өкіметі органдарын округтік приказ басқарды, ал оларға үш жылдық мерзіммен сайланатын аға сұлтандар билік жүргізді. Олардың патша əкімшілігі белгілеген орыстан екі кеңесші болды. Сонымен қатар қазақ зиялылырынан сұлтандар мен билердің сайлауы арқылы қойылған екі заседатель отырды. «Жарғы» билер сотын жалпы империялық сотпен біртіндеп алмастырып, олардың құқықтарын шектеудің негізін қалады. Сот əкімшіліктен бөлінбеді. Жергілікті өкімет органдарына полиция функциялары да берілді. Олар қылмыс істеді деп айыпталған далада еркін көшіп жүріп, көшпелі тəуелсіздіктің ең берілген жақтаушылары ретінде сұлтандардың, билердің ақыл беру бойынша патшалық өзгерістерге көнбегендер арасындағы онсыз да өткір қайшылықтарды тереңдетіп, Қазақстандағы отаршылдыққа қарсы оппазиция-ның топтасуын күшейте түсті. адамдарды іздеп табу, тергеу жəне оларды ұстау міндеттерін атқарды. Сот ісі: • Қылмыстық істер. • Талап ету. • Шағым айту. 1824 Кіші жүзде жал-құйрығы күзелген, патша үкіметіне мейлінше тəуелді Ішкі Орда аталмыш ат төбеліндей Бөкей хандығы ғана сақталып қалды. 1824 жылы Кіші жүздің соңғы ханы Шерғазы Орынборға қызметке шақырылып, Кіші жүздегі хандық билік жойылды. 1845 жылы Жəңгір ханның өліміне байланысты бұл хандық та күшін жойды. Оны уақытша кеңес арқылы басқару, билік орыс шенеуніктерінің қолына өтті. Кіші жүздің соңғы ханы Шерғазы Орынборға қызметке шақырылып, Кіші жүздегі хандық жойылды,тек Еділ мен Жайық аралығында құрылған Бөкей хандығында ғана 1845 жылға дейін сақталды. 1822 жылы «Орынбор қырғыздары туралы Жарғының» жобасы жасалды. Кіші жүзде хандық билік 1824 жылы Азия комитеті бекіткен Орынбор генерал-губернаторы П.П.Эссеннің «Орынбор қазақтары туралы Устав» деп аталған жоба негізінде жойылды. Кіші жүз үш бөлікке Шығыс, Орта жəне Батыс бөліктерге бөлініп, оларды сұлтандар басқарған. Билеуші сұлтандар Орынбор шекаралық комиссиясының шенеуніктері еді. Шекаралық комиссияның құрамына төраға, төрт кеңесші, ауқатты қазақтардан төр заседательдер болды. Шекаралық комиссияның міндеттері: тəртіпті сақтау, жергілікті шенеуніктердің жəне қамқоршылардың əрекеттерін бақылау, салық жинау, сот істері, дəрігерлік жағын бақылау. Жергілікті əкімшіліктің құрамына жүздер бөліктерінің билеуші сұлтандары, дистанциялар мен жергілікті жерлердің бастықтары енді. Билеуші сұлтандарды Орынбор əскери губернаторы, ал қалған шендегілердің бəрін Шекаралық комиссия тағайындады. Əрбір билеуші сұлтандар жанында 100-200 адамнан тұратын əскери топ болды. Кіші жүздегі басқару билігіндегі бір ерекшелік-шеп бойындағы қамқоршы лауазымының енгізілуі. Бұл билікке тек патша шенеуніктері тағайындалды. Олар шеп бойындағы қазақтарға «қамқорлық жасаушы» органдар ретінде құрылды. Алайда бұлар да патша өкіметінің саясатын жүргізді. жүктеу/скачать 121,3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|