экскурсияга,  ауыл  мектептерінде  мектеп  жанындагы  учаскелерге

Білім  саласы  бүгінгі  күні  оқытудың  тиімділігін  жогарлатуга 

мүмкіндік  беретін  инновациялык  әзірлеудің  белсенді  тұтынушысы 

болып  табылады,  соидай-ак  «интерактивті  технологиялар»  термині 

әдістемелік  кұралдарды  жиі  қолданылатын  терминдердің  қатарына 

көшті.

Білім 

процесінде 

интерактивті 

технологиялар 

пайдалану 

моданың  агымына  ілесу  емес,  окушылардың  интеллектуалдық 

ресурстарын 

анагұрлым 

тиімді 

пайдалану 

кажеттілігі 

болып 

табылады,  өйткені  білім  кандай  тәсілмен  берілсе  де  ол  алынган 

акпаравтты  игерудің  деңгейіне  және  қарқындылыгына  қатысты 

болады.

Қазіргі  уақытта  жаңа  педагогика  гылымындагы  проблема  -  

окушылардың пәнге деген қызығушылыгын арттыру болып табылады. 

Жаңа 

технологияның 

әдіс-тэсілдерін 

оқушылардың 

білімін 

толықтыруга  көмектеседі.  Осыған  орай  озық  тәжірибе,  жаңа 

технологияның тиімді әдістерін таңдап алып, оларды үйлесімді, тиімді 

және  шыгармашылықпен  пайдалану  -   ұстаз  шеберлігінің  белгісі. 

Елімізде  білім  беру  саласында  қазір  демократияландыру  іске 

асырылуда.  Шетел  тіліи  ана  тілімен  катар  окыту,  оқушының  сөйлеу 

қабілетін  және  жалпы  дамуына  гана  жетілдіріп  қоймайды,  оны  озін 

қоршаган  айналасындағы  адамдармен  қарым-қатынас  мәдениетіне  де 

үйретеді.  Оқушының  шетел  тілінде  сөйлеу  кабілетін  жетілдіру 

мектепте  берілетін  бүкіл  білім  мазмұнының  негізгі  мақсаты  болып 

табылады,  өйткені  мұғаліммен,  окулықпен  және  басқа  оқушылармен 

карым-катынас барысында оқушының дүниетанымы  кеңейеді.

Шәкіртгерді  сөйлеуге,  тілдік  қарым-қатынасқа  екі  адамның 

өзара  іс-әрекеті  ретінде  карауга  тәрбиелеу  тек  пэнді  оқытуды 

түбегейлі түрде өзгерту, жаңарту аркылы іске асады.

Бүгіиде  ғалымдар  окыту  процесінде  дидактикалык  максаіты 

шешуде 

окытудын 

белсенді 

формаларына 

бет 

бұруда.Өзіміз 

білетіндей,  шетел  тілін  окыту  процесі  мұгалім  мен  оқытушының, 

окушы мен окушынын арасындағы біріккен әрекеггі  көрсетеді.

Мұгалімнің 

окушылармен 

педагогикалык 

катынасты 

ұйымдастыра  алу  кабілеті  бүгінгі  таңдагы  шетел  тілін  окыту 

процесінің тиімділігін арттырады,  сондай-ақ ол  оқушыныи  жеке түлга 

ретінде ерекшеліктерін  ашуға және  оның  шетел  тілін  мәдениетаралык 

карым-қатынас кұралы ретінде меңгеруіне бағытталады.

Интерактивтік  әдіс  коммуникацияға,  танымдык  әрекетке  жаксы 

стимул  береді.  Мұгалім  жеке  окушыларга  кеп  коніл  боле  алады. 

өйткені  оқушылардың  барлыгы  белгілі  бір  іспен  айналысады.Бірігіп

7.6 Интерактивті оқыту технологиясы

41

окуға,  бірігіп  әрекет  етуге  тән  ерекшеліктер  мұғалімге  әрбір 

окушынын  әрекетінен  хабардар  болуга,  әрбір  оқушыга  көніл  бөлуге 

және кажет болган жагдайда  көмек беруге мүмкіндік тугызады.

Педагогнкада  оқытудың  бірнеше  моделін  атап  көрсетуге 

болады:

1)  пассивті  -   оқушы  оқытудың  «объектісі»  ролін  аткарады 

(тыңдау және көру);

2)  активті  (белсенді)  оқушы  окытудың  «субектісі»  болып 

шыгады  (өзіндік  жүмыс,  шыгармашылық  жүмыс,  лабораториялык- 

практикалық жүмыс);

3)  интерактивті  -   өзара  әрекеттесу.  Окыту  процесі  барлык 

окушылардың түрақты  белсенді  түрде  өзара  қарым-катынасы  аркылы 

жүзеге  асырылады.  Оқушы  мен  мүгапім  оқытудың  тең  қүқылы 

субъектісі болып табылады.

Интерактивті 

оқыту 

моделін 

пайдалану 

— 

өмірлік 

ситуацияларды  модельдеуді,  рөлдік  ойындарды  колдануды,  мәселені 

бірлесіп 

шешуді  қарастырады. 

Оқу  процесінін  қандайда  бір 

қатысушысын  немесе  идеяны/   ягни,  жақсы  оқитындарга  гана  назар 

аудару  сияқгы  ерекшелеуді  шектейді.  Бүл  модельге  адамгершілікпен, 

жемократиялык жолмен келуді үйретеді.

Интерактивті  оқыту  технологиясы  — бүл  коллективтік,  өзін- 

өзі  толықгыратын, 

барлық 

қатысушылардың 

өзара 

әрекетіне 

негізделген,  оқу  процесіне  оқушының  қатыспай  қалуы  мүмкін 

болмайтын оқыту процесін үйымдастыру.

Интерактивтік окыту технологиясы:

1) жұптасып жүмыс  істеу;

2) ротациялық (ауыспалы) үштік;

3) карусель-айналмақ;

4) шагын топтармен жүмыс;

5 ) аквариум;

6) аяқталмаган сөйлем;

7) миландыру/ Мозговой штурм;

8) броундық қозгалыс;

9) есептеу агашы/ Дерево решений;

10) өз атынан сот/ Суд от своего имени;

11) азаматтық тыңдау;

12) рөлдік/ іскерлік/ ойын;

13) сыгымдау әдісі/ Метод пресс;

14) өз позицияңды үстан;

15) дискуссия;

16) дебатгар:

42

Әр  ұстаз  өз  бетінше  сыныппен  жұмыстың  жана  формаларын 

ойлап  таба  алады.  Оқушылар  бір-біріне  сұрак  қойып  және  оган  жауап 

беруді  үйрететін,  жүптасып  жүмыс  істеу  әдісі  сабақтарда  жиі 

қолданылады.

Мұгалім 

мен 

оқушынын 

интерактивтік 

шыгармашылыгы 

шектелмейді.  Оны  қойылган  мақсатқа дұрыс бағыттай  білудің маңызы 

зор.  Бүгінгі  шығып  жатқан  методикалық  инновациялар  оқытудың 

интерактивтік әдісімен байланыстырылған.

Интерактивтік  окыту  -   бұл,  ең  алдымен  оқушы  мен  мұгалімнің 

карым-катынасы  тікелей  жүзеге  асатын  сұқбаттасып  оқыту  болып 

табылады.

«Интерактивтің»  негізгі  сипаттамалары  кандай?  Интерактивтік 

окыту -  бұп  танымдык  әрекеттің  арнаулы  ұйымдастыру  формасы.  Ол 

толық  айқындалган  және  мақсатын  алдын-ала  болжауға  болатын 

окыту  түрі.  Осындай  мақсаттардың  бірі  окушы  өзінің  жетістіктерін, 

интелектуалдық  белсенділігін  сезетіндей,  оқу  барысының  өнімділігін 

арттыратын  оқытудың жинақы  шарттарын жасау.

Интерактивтік  оқу  технологиясы  -   деп  нәтижесінде  оку  әрекеі і 

барысында 

олардың 

өзара 

мотивациялық, 

интеллектуаплык, 

эмоциянапдық  және  баскада  жақтарынан  жетістіктерге  жетуді  сезіну 

ситуациясын  тудыра  алатын,  окушыларга  педагогикапык  әсерлі 

танымдык  карым-қатынас  кұруга  кепілдік  беретін,  мүғапім  мен 

окушының  іс  әрекетін  оқу  ойындары  түрінде ұйымдастыру  тәсілдеріп 

айтамыз.

Сұрактар

1. Оқу технологиясы деген  не?

2.  Шетел  тілі  сабақтарындағы  ақпараттық  технологияларды 

пайдалану максатын  аныктаныздар.

3.  Бастауыш  сыныпта  шетел  тілін  ерте  жастан  окытуда 

көрнекілік құралдардың рөлі  кандай?

4.  Шетел  тіліне  окытуда  интернеттің  беретін  мүмкінліюсрі 

кандай?

5.  Интерактивті  окыту  гехнологиясы  деген  кандай  окыту 

процесі?

43

8.1 

Ойын -  оку үрдісіндегі оқытудын эрі формасы, эрі эдісі 

ретінде дербес дндактнкалык категорня

Мектеп  жасына дейінгі  балалардың  негізгі  іс-әрекеттерінің бірі

—  ойын.  Бірақ  мектепте  ойынды  сабактан  мүлде  бөліп  қарауга 

болмайды.  Жалпы  орта  білім  беретін  мектептердегі  шетел  тілдерін 

оқыту  тұжырымдамасында  төменгі  және  орта  сатыда,  тіпті  жоғары 

сатыда  да  ойын  элементтерін  кеңінен  қолданған  тиімді  болатыны 

көрсетілген.

Шетел  тілін  оқытуда  қолданылатын  әдістердің  ішінде  ойын 

элементтері 

маңызды 

рөл 

атқарады. 

Оқушылардың 

сөйлеу 

дагдыларын  қалыптастыруда,  жана  сөздерді  меңгеруде,  тілге  деген 

қызыг>'шьшығын 

арттыруда, 

білім 

деңгейін 

тексеруде 

ойын 

элементтерін  пайдаланған  жөн.  Мұғалім  ойындардың  сабақ  кезінде 

қолдануға  ынгайлы,  өткізілуі  жағынан  қарапайым  түрлерін  тандап 

алғаны 

жөн. 

Таңдап 

алынған 

ойындар 

окушылардың 

жас 

ерекшел ігіне,сөз  байлығына,  білім  деңгейіне  сай  болуы  керек.  Сабақ 

барысында  ойын  элементтерін  пайдалану  үшін  мұғалім  алдын-ала 

жоспар қүрып алуы керек [10,7 б].

Жоспар эдістемелік түрғыдан  қарағанда мынандай шарттарға жауап 

беруі тиіс:

- ойынның өтілетін  сабақгың тақырыбы мен мазмұнына 

сәйкес болуы;

- ойынга бөлінетін  уақыттын нақты белгіленуі;

- ойынның ойналу  түрінің нактылануы (топпен  ойын  немесе 

жекелей ойын);

- ойынға қажетті  материалдардың дайындалуы;

- қолданылатын сөздер, сөз тіркестері, мақал - мәтелдер, 

такпактардың  тандалынып апынуы;

- пысықталатын  грамматикалық, лексикапық, фонетикалык 

материалдардың анықталуы;

- ойынның өту  барысының жоспары жасалуы.

«Ойынсыз,  музыкасыз,  ертегісіз,  фантазиясыз  толық  мәндегі 

ақыл-  ой  тәрбиесі  деген  болмайды»,  -  деп  атақты  педагог 

Сухомлинский ойынға ерекше мән берген.

Шетел  тілін  мектепте  оқытудың  шарттарын  ескере  отырып, 

оқушылардың мектепті  бітіргенннен  кейін де  шетел  тілін  оқып, түсіне 

білу  қабілетін  қалыптастыруға  мән  берілуі  тиіс.  Осыған  орай,  шетел 

тілін  мектепте  оқытудың  практикалық  мақсатын  жүзеге  асырудың

8  Ш еттілін   үйретуде оііын технологиясын  пайдалану

44

алғышарты-  окыту  әдіс-  тәсіліне,  коммуникативтік  бағдар  беруге 

назар аударылады.

Ойыннын 

міндеті 

баланың 

қызығушылығын 

туғызып, 

белсенділігін  арттыратындай  іріктеліп  алынган  накты  мазмұнымен 

аныкталады. 

Ойындар  жаңа  тақырыптарды 

өткенде, 

сөздерді, 

грамматикалык  материалды,  тұрақты  сөз  тіркестерін  пысыктыруга 

арналган  жаттығулардың  бір  түрі  ретінде  пайдаланылады.  Мұғалім 

ойындардың  сабақ  кезінде  колдануға  ыңғайлы,  ықшам,  өткізілуі 

жагынан  қарапйым  тұрлерін  таңдап  алганы  жөн.  Тандап  алынгаи 

ойындар  шәкірттердің сөз байлығына, тілдік корына сай болуы  керек.

Қандай  да  болмасын  ойынды  өткізу  үшін  мұғалім 

алдын  ала 

жоспар  құрып  алуы  қажет.  Ол  жоспар,  әдістемелік  тұргыдан 

алып 

қарағанда мынадай  шарттарға жауап беруі  қажет:

-  ойынның  өтілетін  сабақтың  тақырыбы  мен  мазмүны  сәйкес

келуі;

- ойынға бөлінетін уақыттың накты белгіленуі;

-  ойынның  ойналу  түрінің  топ  болып  ойнау,  кішірек  топ  болып 

ойнау т.  б.  нақгылануы қажет;

- ойынға кажетті материалдардың түгел дайындалып  койылуы;

-  қолданылатын  сөздер,  сөз  тіркестері,  мақал-  мәтелдері, 

такпақтар өлеңдердің таңдалынып алынуы;

-  пысықталатын  грамматикалық,  фонетикалык,  лексикалык 

материалдардың анықталуы;

- ойынның өту барысынын жоспары жасалуы.

Ойын — оқу  урдісіндегі  оқытудың эрі  формасы,  әрі  әдісі  ретінде 

дербес  дндактикалык  категория.  Сонымен  бірге  ойынды  мұғалім  мен 

оқушылардың 

бірлескен 

оку 

әрекетінің 

өзара 

байланысты 

технологиясы  ретінде  колдануға  болады,  шетел  тілі  сабагында 

ойын 

формаларын  еңгізу  барысында  интерактивті  тактаны  да  колданудын 

маңызы  өте  зор.  Бастауыш  сынып  окушыларының  мектепке 

келгснге 

дейінгі  негізгі  әрекеті  -  ойын  болса,  оқу-тәрбие  үрдісіндс 

олар 

біртіндеп  ойын  әрекетінен оқу әрекетін орындауга  бейімделуі 

тиіс. 

Ол 

сабак  барысында  пайдаланылатын  дидактикалық  ойындар  арқылы 

жүзеге асады.

Ойыннын 

мақсаты 

-  

бағдарламада 

алган 

білімдерім 

қалыптастыру, тиянақтау, пысықтау.

Міндеті  —  баланын  кызығушылыгын  ояту, 

белсенділігін 

арттыру.

Мектеп  жасына дейінгі  балалардың  негізгі  іс-әрекеттерінің  бірі

-   ойын.  Бірақ  мектепте  ойынды  сабактан  мүлде  боліп  карауга

45

болмайды.  Жалпы  орта  білім  беретін  мектептердегі  шетел  тілдерін 

оқыту  тұжырымдамасында  төменгі  және  орта  сатыда,  тіпті  жогары 

сатыда  да  ойын  элементтерін  кеңінен  қолданган  тиімді  болатыны 

көрсетілген.  Шетел  тілін  оқытуда  қолданылатын  эдістердің  ішінде 

ойын  элеметтері  маңызды  роль  атқарады.  Оқушылардың  сөйлеу 

дагдыларын  кальштастыруда,  жаңа  сөздерді  меңгеруде,  тілге  деген 

қызыгушылыгын 

арттыруда, 

білім 

деңгейін 

тексеруде 

ойын 

элементтерін  пайдаланган  жөн.  Мұгалім  ойындардың  сабақ  кезінде 

қолдануга  ыңгайлы,  өткізілуі  жагынан  карапайым  түрлерін  тандап 

апганы 

жөн. 

Таңдап 

алынган 

ойындар 

окушылардын 

жас 

ерекшелігіне,сөз байлыгына, білім деңгейіне сай болуы керек.

Ойын  -   бапаларды  окыту  мен  тәрбиелеудің  ең  ежелгі 

жолдарының  бірі  болып  табылады.  Ол  әрқашан  адам  өмірінде  негізгі 

орынды  алады.  Ол  -   адамның  сәтті  түрде  жеке  тұлга  болып 

қалыптасуына  және  қабілетінің  дамуына  жагдай  жасайды.  Ойын  -  

адамың тек ой әрекетін емес,  сонымен  қатар эмоционалды қиналысын 

талап  ететін  ерекше  ұйымдасқан  әрекет.  Сабақты  жоспарлаганда 

оқушыларға  тек  жаңа  сөздерді  немесе  қандайда  бір  құрылымды 

жаттату  ғана  емес,  сонымен  қатар  әр  оқушыньщ  жеке  тұлга  болып 

қалыптасуына  қажет  болатын  жағдайлар  жасау  керек.  Оқушылардың 

ағылшын  тілі  пәніне  қызығушылығын  жоғалтпас  үшін  оқушыларды 

жұмыс  жасаудың  қандай  жолдары  қызықтыратынын  түсіну  маңызды. 

Бұл  жерде  сабақтың  сапасын  жэне  тиімділігін  арттыратын  бірден-бір 

жол, ол -  ойын.  Ойынды қолдану жақсы нәтиже береді.  Оқушылардын 

біріншіден,  пәнге  қызығушылығы  артады.  зейіні  оянады,  оқытудын 

негізі  -   сөйлеу  іскерлігін  меңгереді,  бір-бірімен  қарым-қатынас 

жасайды, өз-өздерін жақсы қырынан көрсетуге тырысады  [8, 66 б.].

Педагогикапық  технологияның  қажеттілік,  үнемділік,  жобалау, 

бүтіндік.  меңгерушілік,  түзетушілік,  көру,  алгоритмділік,  максатты 

білім беру деген ұгымдарды өз ауқымына сыйдырады.

Окушыға  жалпы  бірдей  қалыптасқан,  дәстүрлі  әдістермен 

әлемдік  деңгейдегі  озык  технологияларды  салыстыра,  байланыстыра, 

өмір  тәжірибесіне 

ұштастыра  отырып  білім  беру,  білімге  дұрыс 

багыттай білуге үйрету -әрбір оқытушының міндеті.

Шетел  тілі  сабақтарында  оқушылардың  білім  -   біліктілік, 

танымдық,  коммуникативтік  құзыреттілігін  қалыптастыруда  ойын 

элементтерін  қолданудың  маңызы  зор.  Сабақ  үрдісінде  оқушыларга 

ойынның  мақсаты  мен  талаптары, ережесі толық түсінікті  болуы  өте 

маңызды  рөл  атқарады.  Ойын  әдісі  арқылы  оқыту  олардың,  пәнге 

деіен  қызығуын  арттырады,  өз  ойын,  пікірін,  көзқарасын  білдіруге, 

екінші  бір  адамның  жауабын  тыңдап,  оны  толықтыруға,  жетістіктері

46

мен 

кемшіліктерін  айта  білуге  жаттыгады.  Жақсы  құрастырылған 

және  де  үздік  әдіспен  үйымдастырылган  ойын 

практикалық. 

тәрбиелік және дамытушылық жағынан оқыту тәсілі болып табылады.

Окытушы  ойыннын  жүру  барысында  оқушылардың  түгел 

катысуын  кадагалаумен  катар  оларды  ойын  үстінде  дүрыс  шешім 

қабылдай  білуге  жетелеуі  маңызды  болып  табылады.  Жеке  түлганы 

капыптастыру  үстінде  оқушы  қабілетін  зерттеудің  тиімділігін  де 

пайдаланган  абзал.  Басты  мақсат  -   ақыл  -   ойын,  сезімін,  білімін, 

кұзыреттілігін  еркін  үйлесімділікте  үстай  білетін,  өнегелі  мінез 

калыптастырып, 

адамгершілік 

кагидаларды 

менгерген 

түлга 

тәрбиелеу  болып  табылады.  Бүп  ретте  білім  мен  тәрбиені  үштастыра 

отырып  оқушылардын бойында  өзіне  сын  түргысында  қарау түсінігін 

калыптастыруга  күш  салу  қажет.  Ол  үшін  әңгіме,  пікірталас,  жэне 

баска  әдіс  -тәсілдерді,  сондай -ак ролдік,  іскерлік  ойындарды  енгіэіп 

отырган жөн  [9, 6 б.].

8.2 

Фонетикалык, 

лексикалық 

жэнс 

грамматикалық 

материалдарды  менгерту кезіндегі ойын техііологнялар

Шетел  тілінің  грамматикалық  және  фонетикалык  күралдарын 

игеру  барысында  оқушылардың  бойында  білім  алуда  белсенділік,  өз 

бетімен  жүмыс  істеуге  қабілеттілік,  қорытынды  жасай  білу  іскерлігі 

калыптасады.

Оқушылардың  фонетиканы  жэне  грамматиканы  толык  түсініп 

әрі  қарай  жалгастырып  окып  қызыгуы  үшін  оларға өтілген  әрбір  жаңа 

сабак  ойын  сабағы  болып  өткені  жөн.  Окушылар  шетел  пэнін  ойын 

сабағы  ретінде  тез  кабылдайды,  мүнын  өзі  мүгаліммен  оқушыларды 

пәнге  қызыктырудың  косымша  шараларын  іздестіруді  қажет  етеді. 

жүктеу/скачать 3,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: