Республикалық ғылыми-әдістемелік конференция материалдары
Использованной литературы
жүктеу/скачать 12,23 Mb. Pdf көрінісі
|
ЖИНАҚ Ә. Рақыш (1)
| Использованной литературы:
1. Битехтина Н. Б. Игровые задания в обучении русскому языку как иностранному. Сборник лекций и методических материалов по проблемам преподавания русского языка. Составитель Н. В. Кулибина. – М., 2010. – С. 24–47. 2. Ахметов Н. К., Хайдаров Ж. С. Игра как процесс обучения. – Алма-Ата: Знание, 1985. – 40 c. 3. Баев П. М. Игровые моменты на уроках русского языка в нерусской школе. – Л., 2013. 4. Сулейменова С. С. Интерактивные технологии в обучении русскому языку. Материалы международный научно-теоретической конференции «Актуальные вопросы современной филологии: теоретические проблемы и прикладные аспекты», -Алматы: Қазақ университеті, 2012. – 347 с. 5. Арутюнов А. Р. Игровые задания на уроках русского языка: книга для преподавателя. – М.: Рус. Яз, 1984. – 216 с. Бисенбаева С.А. 2-курс магистранты Абай атындағы ҚазҰПУ «САТЫЛАЙ КЕШЕНДІ ОҚЫТУ» ТЕХНОЛОГИЯСЫНЫҢ ДЕҢГЕЙЛЕРІ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚҚА БАУЛУ Қазақ тілі сабақтарында білім алушыға жүйелі білім берумен қатар олардың сөйлеу мәде- ниетін, тіл байлығын, ойын нақты, көркем, жүйелі жеткізе алу мүмкіндігін арттырып, рухани дүниетанымдық көзқарасын қалыптастырып, шығармашылық ойлауға дағдыландыратын ұтымды тәсілдердің бірі – грамматикалық талдау жүргізу. Қазақ тілі – барлық пәндердің көшбасшысы. Оған алаш зиялысы Ж. Аймауытовтың мына пікірі дәлел бола алады: «Мектепте оқылатын пәндердің бәріне бірдей керекті, бәрін қаусырып, орын алатын пән ана тілі екендігінде дау жоқ. Ана тілі – халық болып жасағаннан бергі жан дүниесінің айнасы: һаман өсіп, өніп, түрлене беретін, мәңгі құламайтын бәйтерегі. Жүректің терең сырларын басынан кешірген дәуірлердің, дүниеге көзқарасын, нанымын, арманын, қайғысын, қуанышын, қысқасы, жанының барлық толқындарын тұқымынан тұқымға жеткізіп, сақтап отыратын қазынасы – сол халқының тілі. Ана тілін меңгеру – сөздерді жаттау, олардың жүйесін, өзгеру заңдарын білу ғана емес, тіл үйренумен бірге бала тілдің сансыз көп ұғымдарын, ойларын, сезімдерін, сұлу үлгілерін, ойлау 242 жүйесін, ой пәлсапасын да меңгереді» [1, 306-б. ]. Ғалымның айтқан осы пікіріне біз оқушыларға тілдік талдау жасауды дағдыға айналдырғанда ғана қол жеткізе аламыз. Әдістеме ғылымында «Сатылай кешенді оқыту» технологиясы арқылы білім алушыны қалай оқытуға, қазақ тілі материалдарын қалай меңгертуге болады деген сұрақтар төңірегінде дипломдық, магистрлік диссертация, докторлық диссертациялардың зерттеу жүгі бола бастағанына да көп болған жоқ. «Сатылай кешенді оқыту» технологиясы арқылы тек қазақ тілі ғана емес, басқа жалпы білім беретін орта мектептегі көптеген пәндердің мазмұны нәтижелі түрде меңгертіліп келеді. Технологияның он деңгейінің алғашқысынан бастап жұмыс жасаған оқушы міндетті түрде шығармашылық деңгейге жетеді. «Сатылай кешенді оқыту» қазақ елінің төл технологиясы, себебі, біріншіден, технологияның теориялық негізі ретінде А. Байтұрсынов, Ж. Аймауытов, Т. Шонанов, М. Жұмабаев, Қ. Жұбанов т. б. көрнекті ғалымдардың ғылыми әдістемелік тұжырымдары басшылыққа алынады; екіншіден, Ыбырай, Абай, Шоқандардың ағартушылық ұстанымдарын негізге алады; үшіншіден, теория мен практиканы ұштастыруда ғалым-әдіскер Ф. Ш. Оразбаеваның тілдік қатынас теориясына негізделеді; төртіншіден, ұрпақтың тілін дамытуға, ұлттық құндылықтарды бағалай білуге, құрметтеуге үйрету мақсатында ауыз әдебиетінің бай мұрасынан бастап, бүгінгі күнгі сөз зергерлерінің әдеби ой-толғамдарын жаттату, мәтін, тіл дамыту, тіл ұстарту жаттығуларын материал етіп пайдаланылады. Сатылай кешенді талдауда баланың ізденушілік, зерттеушілік әрекетін ұйымдастыру басты назарда болады. Ол үшін оқушы өзінің бұған дейінгі білетін амалдарының, тәсілдерінің жаңа мәселені шешуге жеткіліксіз екенін сезетіндей жағдайға түсуі қажет. Осыдан келіп, оқушының оқуға, білуге деген ынта-ықыласы артады, білім алуға әрекеттенеді. «Сатылай кешенді оқыту» технологиясында мұғалім мен оқушы арасындағы қарым- қатынас жаңа қағидаларға негізделеді. Олар: ынтымақтастық, өзара сыйластық, түсіністік, әріптестік сияқты қасиеттер. Бұл технологияның маңызды тағы бір ерекшелігі – оқушыларды жақсы, жаман, орташа оқиды деп бөлмей, тек материалды өте жылдам, баяу қабылдауына қарай тапсырманы оң деңгейге икемдеп, барлық баланың дамуына қолайлы жағдай туғызуды мақсат етеді. «Сатылай кешенді оқыту» технологиясы арқылы тілдік материалдарды меңгертудің ерекшелігі – оқушылар түсіндірген материалдарды толық түсініп, жүйелі меңгереді, шығармашылық жұмыстарды өздігінен орындауға бейімделеді. Бұл технологияны қазақ тілі сабағында пайдаланудағы күтілетін нәтиже, жетістік: 1. Оқушы өздігінен жұмыс істеуге дағдыланады; 2. Ойлау қабілеті артады; 3. Сабаққа қызығушылығы артып, білімін пысықтап, толықтырып отырады. Көптеген ғалымдар грамматикалық талдау жүргізу мәселесін арнайы ғылыми зерттеу мәселесі етіп қарастырмағанымен, талдаудың қажеттілігі, тілді оқытуда белгілі бағыт-бағдар беретінін өз еңбектерінде ерекше атап, талдау жолын, тәсілдерін, теорияның талдаумен бекітілетінін нақты етіп көрсетіп берді. Қазақ тіл білімінде тілдік қатынас теориясы ғылыми-әдістемелік мәселе ретінде алғаш рет ғалым-әдіскер Ф. Ш. Оразбаеваның зерттеу еңбектерінде жан-жақты қарастырылған. Ғалым: тілдік қатынас теориясына былай анықтама береді: «Тілдік қатынас (ТҚ) – адамның ойлау, пайымдау, сөйлеу, тыңдау, түсіну, айту, пікірлесу т. б. әрекеттеріне тікелей қатысты құбылыс» [2, 3-б. ]. Педагог-ғалым В. П. Беспалько зерттеу еңбектерінде деңгейлеп, саралап оқытуға кеңірек тоқталып, оның ең озық, тиімді әдістерін, тың жолдарын, озық үлгілерін жаңашылдықпен дәлелдеп береді. Ғалым оқу материалдарын меңгерудің төрт деңгейін ұсынады: Бірінші, оқушылық деңгей. Мұнда білімнің берілуі, деңгейлік тапсырмалардың іске асырылуы бағдарлама талабына сәйкестігіне байланысты; Екінші, алгоритмдік деңгейде оқу материалдарының түсініктілігі, мазмұны, деңгейлік тапсырмалардың күрделене түсуінен аңғарылады; 243 Үшінші, ізденушілік деңгейде білімнің берілуі, жүйелілігі, сабақтастығы, ізденушілік ерекшелігі басым болып, деңгейлік тапсырмалардың танымдық жағынан жетілуіне, тереңдетілуіне айырықша назар аударылады; Төртінші, шығармашылық деңгейде баланың дарындылығы, таланты, тапсырмаларды орындаудағы ізденімпаздығы, танымдық рухани интеллектуалдық шеберлікке ұштасады 3. Зерттеп отырған тақырыбымыз «Сатылай кешенді оқыту» технологиясының авторы әдіскер-ғалым Н. Оразахынова ғалым В. П. Беспальконың деңгейлік тапсырмалар қағидасы мен әдіскер ғалым Ф. Ш. Оразбаеваның тілдік қатынас теориясын ұштастыра отырып, қазақ тілінің өз заңдылықтарын негізге алып, сатылай кешенді оқыту технологиясының өзіндік деңгейлерін жасалып, талдаудың жазбаша және ауызша үлгілерін төмендегідей жүйеде ұсынады: жүктеу/скачать 12,23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|