– деңгей. Мұнда берілген тапсырмалар күрделі болуымен қатар, саны да жоғары болады.   Жай сөйлем

126 
а)Төменде берілген етістіктерді пайдаланып, хабарлы сөйлем құраңыз.
Кездесу, қарсы алу, емдеу, тапсыру, тәрбиелеу, серуендеу.
ә) Сөйлемдерді оқып, қазақ тіліне аударыңыз. Сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айнал-
дырыңыз.
1. Первые попытки переливания крови человеку от животных были сделаны в ХVІІ веке. 
2. Миллиарды микроорганизмов живут на коже и слизистых оболочках ротовой полости, 
кишечниках, дыхательных путей. 3. Еще древние врачи знали, что настой из листьев 
камфорного дерева стимулирует кровообращение и дыхание.  
б) Берілген сөздерді орын тәртібі бойынша қойып, сөйлем құрастырыңыз.
1. Атқарады, сүзгіш, бүйрек, биологиялық, қызметін.
2. Қарай, болады, қуық, өзгермелі, толуына, пішіні.
3. Жағына, бел, орналасқан, екі, бүйректер, омыртқаның.
4. Келеді, қан, тамыр, қолқа, бүйрекке, арқылы.
Осы үлгідегі деңгейлік тапсырмаларды жай сөйлемнің төменде берілген түрлеріне де 
ұйымдастыруға болады.
Сонымен, жай сөйлем синтаксисін оқытудың технологиясын жетілдіру студенттердің 
білімге құштарлығын арттырып, пәнді меңгеруге деген ынта-ықыласын оятады. Осы арқылы 
тілдік қатынасқа байланысты іске асатын айтылым, оқылым, жазылым, тыңдалым, тілдесім 
өзара тығыз бірлікте ұштастырылып, студенттің сөйлеу әрекетіне деген жауапкершілік 
сезімдерін дамыта түседі. Қазақ тілі сабақтарында жай сөйлемнің түрлерін ойын арқылы 
оқыту студенттерді тапқырлыққа, ізденімпаздыққа, ой белсенділігін арттыруға, сыни ойлау 
қабілетін жетілдіруге көмектеседі.
Қоғам білімді, саналы, қабілетті, ұлттық танымы жоғары, үйлесімді дамыған, белсенді 
маман даярлауға мүдделі. Сондықтан әлемдік өркениеттің дәстүрлі арнасымен жедел даму 
жолына түскен біздің елімізде үздіксіз білім беру концепциясын жүзеге асыруда айтарлықтай 
жұмыстар атқарылуда.
Тұрлаусыз 
мүшелер 
болмай, 
тек бас‐
тауыш пен 
баяндауы
штан 
құралған 
сөйлем. 
Тұрлау лы 
мүшелермен 
қатар тұрлау 
сыз мүше‐
лер де бар 
сөйлем.
 Бастауышы бар 
кейде айтылмай 
тұрса да, бас‐
тауышын баян‐
дауышы арқылы 
табуға болмай‐
тын, баян‐
дауыштың өзі 
ғана сол сөй‐
лемге ұйытқы 
болатын жай 
сөйлем түрі. 
Грамматика‐
лық бас
‐
тауышы бар не 
бастауышы 
ерекше ай‐
тылмай, оның 
қай сөз екенін 
баяндауыш‐
пен ұластыра, 
атау арқылы 
білуге
болатын 
сөйлем. 
Сөйлемде 
ойға 
қатысты 
айтылуға 
тиісті 
мүшелері 
түгел жай 
сөйлемнің 
түрі. 

жүктеу/скачать 12,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: