Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
жүктеу/скачать 10,9 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- – Малдың бойына түрлі паразит тердің еніп алуынан бо бо ла ла тын инва
зы зы п п жа жа та та т т ын. Бүгінде үй жа жану ну ар ар ын ының ың ағзасы әлсіз бе, әлде ауру күшті ме, әйтеуір, кез келген ауырған малды түгелдей өртеп, көзін жоятын болдық. Бұдан мал басының азайып жатқаны рас. Осы мәселені қалай шешкен жөн? – Қазіргі кезд зд е
ау ыр ыр ға ға н н ма ма лд лдар
ар ды ды а а уы уыл- л- дық округ аппа а ра
ты ты нд ндағ ағы
ы ма ма л л дә дәрі
ріге ге рл рл ер ер і і емдеп жатыр. Кеңес одағы кезінде жануар- ларды емдеуге дәрі-дәрмектер үкіметтен бөлініп келген, қазіргі кезде мал иелері қо- йыл ған диагнозға байланысты дәрі-дәр- мектер
ер ді өздері сатып алуы қажет, ал бұған ол олар
ар ды дың ң қа қа рж рж ыл ыл ай мүмкіндіктерінің бол- ма уы ә
і рі к өп ө те ген ауылдық жерде мал- дәрігерлік дәріханалардың да болмауы малды емдеу ісіне кері әсерін тигізіп отыр- ғаны рас. Бүгінде жануар ағзасы әлсіреген деп айта алмаймын. Бірақ та бұрын кеңшар- ұжымшарлардағы ы мал
а дард
р ың жем
ем -шөбі
жеткілікті етіп да да йы йынд ндал
ал ып ып, қы қыс ме ме зг згіл
ілін інде
де
құрама жем сияқты құнарлы азықтармен қамтамасыз етілетін. Мал рационына жауап беретін арнайы мамандар да болатын. Қазіргі кезде жеке шаруашылықтағы малдар қолжетімді, құнарлылығы күмәнді шөп, сабан, тағы басқасымен азықтандырылады. Кейбір
ір жер
р лерд
рд е қыстың аяғына қарай жем- шө шө
п та тап п шы шылы лығы ғы н нан малдың көтерем болу у жағ дайлары да кездесіп тұрады. Осы сияқты себептердің мал ағзасының әлсіреуіне, олар дың әр түрлі ауруларға төзімділігінің тө- мен деуіне әкеліп соғары сөзсіз. Ал ауырған мал дардың барлығы бірдей өртеліп, жойы- лып жатқан жоқ. Те Те к к ас ас а қа
қа уі уі пт пт і ау ау ру ру ла ла р р ті ті зі зі - мі не енген ауру ж ж ан ан уа уарл рл ар ар ға ға на на « « Ве Ве те тери
ри н н а- а- рия туралы» заңның талаптарына сай оқшаула нып, өртеу жолымен жойылады. Соңғы жылдары бұл тізімге бруцеллезге шалдыққан қой-ешкі де кіргізіліп, жыл сайын ондаған мың уақ мал өртеліп жатыр. Ре Ре
сп уб убли лика ка ны ны ң ң ке ке йбір аймақтарында соңғы жы жылд
лд ар ар ы ы ет етек е а алғ лғ ан ан а аус усыл ыл і інд нд еті салдарынан бірнеше мың сиыр мен қой малы да өртелуге жіберілді. Ал бруцеллезге шалдыққан сиыр саны жыл сайын 100 мыңнан асып түскен уақыттар болды. Бұдан басқа лейкозға (ақ қан індеті) шалдыққан ірі қара саны да 10- 20 мыңнан асады. Мұндай ма малд
лдар ар ды ды ң ң бә бә рі р , ветерина рия ережелері не не с
с әй әйке ке с, с а а ур ур у анықталғаннан кейін бес күннің ішінде етке өткізу арқылы жойылуы тиіс. Міне, мал ба- сының азаю себеп теріне осыларды жат- қызуға болады. Індеттен ауырған малды өртеу – аурудың одан әрі тарап кетпеуі үшін амалсыздан орындалатын шара, бірақ ке ке йб йб ір р а а ур ур ул у ар ар к к ез ез ін ін де де м м ұндай шараға ба барм
рмас ас а а да да б
б ол л ад ад ы ы де деп
п ес есеп
епт теймін. Мысалы, бұрынғы кезде бруцеллезге шалдыққан малды өртемей-ақ, арнайы ауру тарап кет- пей тіндей жағдай жа салған ет комби натын- да сойып, жоғарғы температурада өңдеу арқылы шұжық немесе консерв өнімдерін дайындауға пайдала натын ын. .
Қа зі зі р р гі гі к к ез ез де д Ауыл шаруашылығы минис с тр
лі лігі
гі ні ні ң ң Ве
Вете те ри ри- нариялық бақылау және қадағалау комите- тінде бруцеллезге шалдыққан малды өртеу талабын алып тастау жөніндегі ұсыныс талқыланып жатыр, келесі жылы бұл мәселе оң о ш ш ешімін табад ад ы деп ойлаймын. Ал мал б басы
сы н н кө кө бе бе йт й у у жө
жөні нін
н де де Ү Ү кі кі ме м тіміз бірнеше ба б ғдарлама мен б б астамалар көтеріп отыр. Олар – мал өсіре мін деушілерге берілетін үстемеақы ның төмендетілуі, ұзақ жылдарға берілетін несиелер, асыл тұқымды мал өсіретіндерге бері летін сыйақы (субсидия), «Сыбаға» бағдарламасы жә ә не не тағ
а ы басқа. Алайда мал басын көбейту і і сі сінд
нд е е де де о о ла ла рд рды
ың ветерина риялық тұрғыдан қамтылуы ең өзекті мәселе екендігін естен шығаруға болмайды.
– Жануарлар мен адамдардың аса қауіп- ті инвазиялық ауруларынан эхинококкоз, аль веококкоз, сиыр және шошқа цистецер- козын (финноз) атап өтуге болады. Бүкілә- лемдік денсаулық сақтау ұйым мы ының
ың м м әл әл ім ім ет ет і бойын ша, эхинококкозбен н 1 1
0- 15 15 ж жыл ыл б бой ой ы ы ауырған әр адамнан мемлекетке келетін шығынның мөлшері 10 мың АҚШ доллары болады екен. Эхинококкозбен ауырған әр қой орташа есеппен жүнді – 9,5%, сүтті – 7%, етті – 8,1%, іш майды – 18,5%, бауыр- ды ды
– 8 8 4, 4, 2% 2% , , өк өк пе пе ні н 7 7 6, 6, 1% 1% к к ем береді. Эхи- но но
кок к ко ко з з ау ауру
руын ын ың ың а а лд лд ын ын алу үшін оның негізгі таратушысы – иттерді жылына төрт рет дегельминтизациялау, яғни паразит тарату шы материалдардан тазалау қажет. Қой және сиыр өсіретін шаруашылықтар тек қа жетті иттерді ғана ұстап, олард рд ы есепке алу, арнаулы кітапшаға тірке ке у, у, с с ан нын ын а а за за йт йту
у, әрқайсысына «төлқұжат» т» б
еру у си си яқ яқ ты ты
жұмыстар жүргізіледі. Иесіз, бұралқы иттер- дің барлығын құрту шарт. Иттерді құрттардан арылту мақсатымен дегельминтизациялар өткізілуі тиіс. Альвеококкоз – табиғи ошақты ау а
ру , оның қоздырғыштары негізінен
ет
ко ре рект кт іл іл ер ер а ғз ғзас
ас ын ын да да б б ол ол ад ад ы. Бұл аурудан кө бі бінесе се б бауыр з ақымда
на ды, ал дерт асқынған шақта басқа ішкі мүшелерге де кеселі тиеді. Альвеококкоздың клиникалық белгілері көп зерттелмеген. Оны жұқтырған адамдарды тек қана хирургиялық жолмен емдейді. Сондықтан да ауру у ды ды ж ж ұқтырмау шараларын қатаң сақтау к кер
ерек ек . . Си Си ыр ыр м мен е
шошқа цистицеркозы – адам үшін қатер лі
аурулардың бірі. Мал цистицеркоздары мен адам тениоздарының алдын алу – малдәрі- герлік және медициналық қызметтің міндеті. Ең негізгі шара – ірі қара мен шош қаларды таспа құрттар жұмыртқала рының жұғуынан са с қт қт анды д ру ру . Бұ ұ л үш үш ін ет комбинаттарында, қа қа
са пх пх ан анал
ал а арда да с с ой ойыл
ыл ғ ғ ан ан і і рі рі қара мен шош- қа ларды міндетті түрде финнозға тексеру қажет. Сойылатын малды кез келген аулада бауыздауға тыйым салу қажет. Ет өнімдері орналасатын сауда нүкте лерінде мал дәрігері тексермеген еттің саты луына жол бермейтін қатаң тәртіп орнату ке рек
к . . Ма Ма л л со со ят ят ын ы
кәсіпорындағы малдәрі герл рл ік ік қ қ ыз ыз ме ме тк ткер ерле
ле р тексеру барысында цистицер ктер табылған малды байқасымен-ақ жоғарғы малдәрі- герлік және медици налық мекемелерге дереу хабарлайды. Егер жануар лардың еті етқұртпен (финналармен) қатты залалданса, яғ я ни ни з з ер ер тт тт ел ел ге г н н ет ет ті ті ң ң 40 40 ш ш ар а шы ш сантиметрін- де 3-тен астам ларво цис та табылса, онда ондай ет ет ті
, ма ма лд лд әр әр і ге
ге р лі
лі к- к- са са ни ни та та ри ри ял я ық
сараптау у е ере ре ж желе ле рі рі не не с с әй ә
ке кес, с ж
жою оюға
ға ж ж іб іб ере- ді. Ал шамалы зақым дан ған етті (еттің 40 шаршы сантиметрінде ет құрт тың саны үштен кем болса) тағамға пайдалану үшін оны қайнатып пісіреді, қа жетті мөлшерде тұздайды немесе жақсылап тоңазытып, за зала
ла лс лс ыз ыз да да ндырады. Сойылған ірі қа а ра
да н н не не ме месе се ш шош ош қадан етқұрт табылған жағд ғд ай ай да да
бұл малдың кімдікі, қай шаруашылықтан келгендігі анықталып, ауру ошағын іздестіру және оны тауып, жою жұмыстары жүргізіледі. Цистицеркоз малға адамның дәретінен жұғатын бо бо лғ ғ ан а дықтан, барл р ық фермада жабық әж әжет ет ха ха на нала
лар р бо бо лу л ы ы ке
ке ре ре к. к. Ц Цис ис ти ти цер-
коз бен тени ни оздардың етек алып тарамауы үшін халық арасында санитарлық үгіт-наси- хат, ағарту жұмыстарын кеңінен жүргізудің ерекше маңызы бар. Жануарлардың инва- зия лық ауруларының алдын алу үшін бюд- же ж
рі ні н ң өз өз де дері
рі қ қ ам ам ту ы қарасты рылған. Сонд дық
ық та та н н мал иеле і рімен ауылдық жерлерде жер і гі
лікт і і атқарушы органдар инвазиялық ауруларды таратпау үшін бұқараға түсіндіру жұмыс та- рын жүргізіп, халықты ұйымдастыра білуі керек.
– Ве Ве те т ри ри нари р я сала а сы с ның ң ғалы ы м м да да ры ры с с оң оңғы ғы ж жыл ыл да да рд рд ағ ағ ы ы киіктердің жаппай қырылу дерегі жайлы көп айта бермейді. Осы жайттың себебі жайлы айтып өтсеңіз. Онсыз да саны азайған жануарды қалай сақтап қалу керек? – Ба
Ба ты ты с Қазақстан облысында 20 0 10 10 - 20 20 11 11 ж жыл
ыл да ры киіктердің жаппай ө өлі
лі м- м- жітімге ұшырау фактісі тіркелді. Биылғы мамыр айын да осындай жағдай Қостанай облы сында болды. Жаппай өлген киіктерден пато логиялық сынамалар алынып, облыстық және республикалық ветеринариялық зертхана
а ға ға, , Ас Аста та на на қ қ ал ал ас с ын ында
да о о рн рн ал ал ас ас қан Ветери
на на ри ри яд ядағ ағы ы мо мони ни то то ри ри нг нг , ре ре фе фере ре н нция, зертханалық диагностика және әдіснама ұлттық орталығына, Биологиялық қауіпсіздік мәселелері ғылыми-зерттеу институтына жіберіліп, пастереллез ауруының қоздырғы- шы анықталған болатын. Пастереллез ау- ру ру
ын ың ың а а лд лд ын алу мақсатында атқары ы ла
ты н н ве ве те те ри рина нари ри ялық алдын алу іс-шаралар р жо жо с- с- пары енгізіліп, жыл сайын барлық ауыл шаруашылығы жануарын пастереллез ауруына қарсы егу жұмыстары атқарылып келеді. Қалыптасқан эпизоотиялық ахуалды тұрақтанды д ру мақсатында ау у ыл шаруашы- лығы ж ж
ан уа уа рл рлар
ар ын ын а а кл
клин ин ик икал ал ық ық м м он онито- ринг жүр
үр і гі зі зіліп, б
б ақ а ыл ау у ғ ға а лы ынд
нды. К К иік- тердің жаппай өлім-жітімге ұшыраған жер лерінен топырақ, су және өсімдіктер сы- намалары алынып, Республикалық ветери- нариялық зертханаға бактериологиялық, то т
т еу еу - ле ле р р үш
үш ін ін ж жо олданып жатыр. Қазіргі кез де де Қ
Қ а- а- зақстан аумағындағы киіктердің жалпы саны 140 мыңдай ғана болып отыр. Киіктердің жаппай өлім-жітімге ұшырауының алдын алу мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметі 80 млн теңге көлемінде қаржы бөлді. Киіктердің жаппай ауруының алдын алу және оны ы ң ң саны
н н сақтап қал ал у
мақсатында ҚР Біл
ім м ж
ж ән ән е е ғы ғы лы лы м м ми ми ни ни ст стрл
рл іг ігі і бө бө л лген
грант бағдарламасы бойынша Биологиялық қауіпсіздік мәселелері ғылыми-зерттеу инс- титуты және Батыс Қазақстан аграрлық тех- никалық университеті (БҚ АТУ) ғалымдары ғылыми-зерттеу жұмыстарын бастады. Зе Зе рт рт те те у у жұ жұ мы м стары 2014 жылы аяқтал ад ад
ы
– Бү Бү гінде ТМД немесе Кеден н одағы елдері арасында ветерина- риялық немесе эпидемиологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған халықаралық құжат- тар бар. Дегенмен өзгермелі за ман н н н ың ың т т жүктеу/скачать 10,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|