Республикалық студенттік ғылыми конференция «алматы бизнес, білім және мәдениет орталығЫ»



Pdf көрінісі
бет23/32
Дата06.03.2017
өлшемі3,34 Mb.
#7745
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   32
әсіресе жануарлар әлемі, табиғат тынысы, сонымен қатар тура яки жанама байланыс  болатын 
өсімдіктер  мен  жануарлар  тіршілігі  және  олардың  өзара  байланыстық    әрекетінің  бүкіл 
жиынтығын зерттеуді түсіндіреміз». 

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
140 
 
Қазіргі  кезеңде  ғалымдар  экологиялық  білім  беруге  көп  көңіл  бөлуде.  Нәтежеде  қоғам 
мен  табиғаттағы  күрделі  байланыстарға  сараптама  жасаудың  орнына,  адамзат  бар  күшін 
табиғатты тиімді пайдаланбауына байланысты  зияндылық тудыруда. 
Жалпы  экологиялық  проблеманың  мазмұны  –  қоршаған    ортада  пайда  болған  
теңдестікті  сол  күйінде  сақтай,  миллиардтаған  адамзатты    орналастыру  және  олардың 
өздеріне  керектіліктерін  қамыта  отырып,  адамның  денінің  саулылығы  ең  құнды  іс-әрекеті, 
сондықтан  да    біз  тіршілік  етіп  отырған  ортамызды  қорғағанымыз  жөн.  Жалпы  қоғамдағы 
және жер бетіндегі тыныс тіршілік  адамзаттың   ерен еңбегінің арқасы екені сипатталады. 
Экологиялық  мәселелердің 
пайда  болуы  негізінде  әлеуметтік-экономикалық 
факторлардың  салдарынан  туындайды.  Әлеуметтік  экологиялық  негізгі  заңдылықтарын 
анықтау  үшін  адам  мен  қоршаған  ортаның  өзара  әсерін,  қарым  –қатынасы    мен  өзара 
байланыстарын білу қажет. 
Елбасының қолдауымен Қазақстан елінің табиғатты қорғау мен  экологиялық жағдайын  
жақсартуға  байланысты,  біздің  қоғамымыздың  приоритетті  дамуының  стратегиялық 
бағыттағы  «Қазақстан-2030»  бағытталған  құжаттарында,  адамзат  пен    табиғат    тынысының 
бір-бірімен  байланыстылығы  жалпы    тарихта  бір  қатар  ерекше  кезеңдерге  бөле  отырып, 
қоршаған  ортаның  сапасын  тұрақтандыру,  қоғамның  қажеттіліктеріне  бара-бар  табиғатты 
тиімді  пайдалану  процесін  реттеу,  қолданыстағы  табиғатты  пайдалану  заңнамасын 
халықаралық талаптарға сәйкес келтіру және де тұрақты дамудың сара жолын көрсетті[2].  
Әлемдік  білім  беру  кеңестігіне  ықпалдасқан  және  еңбек  рыногында  бәсекеге  қабілетті 
мамандарды қамтамасыз  етуші  білім  беру  жүйесінің  ұлттық  моделі  қалыптастыруда.  Қазіргі 
білім  беру  жүйесі  жоғарғы  білім  ордасында  біліммен  дағдылану  деңгейлері  және  түрлері 
бойынша  қалыптасқан  құрылымымен  сипатталады.  Бүкіл  білім  беру  ұйымдары  мен  оқу  
бағдарлама  стандарттарының  жүйесін  ендіру,  бала  бақшада  тәрбиеленушілерге  оқыту  мен 
тәрбиелік бағытты  мемлекеттік  стандартын енгізу, мектеп қабырғасындағы оқу-әдістемелік 
жинақтарды байқап көру басталады. Бүкіл білім ордалары кейіннен оқу процесінде бекітілген 
оқу бағдарламаларын сертификаттай отырып, стандарттау жүйелі түрде қалыптастыру керек. 
Экологиялық  білім  берудің  барлық  сатысын  ақпараттандыру  жөніндегі  жұмыс 
жалғастырылады. 
Педагогика  үшін  ең  маңызды  мәселелердің  бірі  –  бұл  адамзаттың  өсіп-өнуіне  себебін 
туғызушы  шынайы  және  әлеуметтік  факторлардың  ара-қатынасынан  туындайтын  және  де 
адам жөніндегі ғылыми тұрғыдан қарастырылатын айқын мәселе. 
Жұмыстың  мақсаты:  оқу-тәрбие  процесінде  оқушыларға  ағылшын  тілін  оқыту  үрдісі 
арқылы  экологиялық  білім  және  тәрбие  берудегі  ғылыми  –танымдық  тұрғыларының 
негізделуі,  ағылшын  тілін  оқыту  үрдісінде  экологиялық    тәрбие  беру  мақсатында  мектеп 
оқушыларының  экологиялық  мәдениеті  мен  біліктілік  қабілетін  арттыруын  және  сонымен 
қатар  оқушыларды  мұғалім  өз  біліктілігі  арқылы  қоршаған  ортаға  деген  сүйіспеншіл, 
жанашыр, сезімтал, парасатты, қамқоршыл адам ретінде тәрбиеленуін көздеуделінген.  
 Ал біздің еліміздің ел басшысы Н.Ә.Назарбаевтың [3] қолдауымен ҚР-ның 2004-2015 ж. 
экологиялық  қауіпсіздік  шешімі    2003  жылы  қабылданды.  Экологиялық  білім 
тұжырымдамасы бойынша ұлттық-аймақтық деңгейде дамытуда, экологиялық білімнің жалпы 
негіздері мен әдіснамалық аспектісін көптеген ғалымдардың еңбектеріне сүйене жасады. 
Бүгінгі  таңдағы  ең  өзекті  мәселердің  бірі  –бұл  қоршаған  табиғи  ортаның  жағдайына 
байланысты мәселе. Бүгінгі таңдағы аса қажетті педагогикалық амал-тәсілдері мен жолдары – 
бұл адамдарды тәрбиелеу, білім беру және оқыту заңдылықтарымен қатар,өскелең ұрпақтың 
экологиялық  тәрбиелігін  қалыптастыру  болып  саналады.  Педагогикалық  тұрғыда  негізделе 
отырып,  көптеген  педагог-ғылымдардың  ғылыми  еңбектерінде    экологиялық  тәрбиені 
қалыптастыруда қомақты тәжірибелер жинақталып, сол ғылымдардың еңбектері арқылы оқу-
тәрбие үрдісі арқылы шешімін табуда.        

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
141 
 
Танымал  ғылымдар  М.Н.  Сарыбеков  [4],    Н.С.    Сарыбеков  [5]  т.б.  ғалымдардың 
экологиялық  білімділік  пен  тәрбиеліктің  негіздік  және  әдістемелік  ғылыми  жұмыстарын 
жарыққа шығара отырып, жас жеткіншіктерге экологиялық тәрбиенің негізгі заңдылықтарын, 
оның  оқу  процесінде  ендірудің  жолдары  мен  әдістеріне  ықпалын  туғызды.  Белгілі  педагог-
ғалымдары И.Д.Зверев [7], А.Н.Захлебный [6],  және  т.б. экологиялық білім жүйесін дамыту 
стратегиясына  байланысты  еңбектері  мен  ғылыми-зерттеулері,  оқушыларға  экологиялық 
білім беру қажеттілігін үйрете отырып, сонымен қатар экологиялық білімді қалыптастырудың 
қажеттілігін насихаттайды.    
Шетел  тілін  оқыту  процесінде  экологиялық  тәрбиені  тәжірибелеу  оқушылардың  ой 
санасының  дамуындағы  терең  тарихи  қадамдарының    бастауы  болып  саналады.  Оқу  мен 
тәлім-тәрбие беру туралы ұғым алғашқы дәуір философиясында өз арнасында пайымдалған. 
Сонымен  қатар,  Республикамызда  оқушыларға  экологиялық  білім  мен  тәрбие  беруге 
байланысты бірнеше пән мұғалімдері өз үлестерін  қосуда. Шетел тілін оқыту үрдісі арқылы 
экологиялық  білім  мен  тәрбиені  дамыту  үшін  өскелең  ұрпақтың  бойына  табиғатқа  деген 
адамгершілік  қасиетін  қалыптастыру,  табиғатты  қорғауға  тәрбиелей  отырып,  оқыту 
процесінде  жүргізілетін  бағыт-бағдарлардың  көмегімен,    оқушыларға  сабақтан  тыс 
жұмыстарды жүргізуде  экологиялық мәдениетін қалыптастыру өте тиімді.  
Оқу  орындарында  жүргізілетін  барлық  оқу  пәндерінің  оқытылуы  мен  игерілуі 
заңдылықтарына  бағына  отырып,  ғылыми  және  практикалық  іс-әрекеттер  арқылы 
экологиялық тәрбиені қалыптастыру барысында, табиғатты қорғау мен көркейту мақсатында, 
пән мұғалімдеріне пәндік әдістемелерді ұсынады. Өз пәнін зерттеу әдістерімен әрбір мұғалім 
білуі керек. 
Мектеп    оқушыларына  оқу  процесі  барысында  ағылшын  тілін  оқыту  үрдісіндегі 
экологиялық  білім  мен  тәрбие  берудің  мазмұны  теориялық-әдіснамалық  тұрғысын  шынайы 
дәлелденіп,  теориялық  негізі  бар  болжамдар  жиынтығы  жүзеге  асырылса,  мектеп 
оқушыларының  экологиялық  білім  деңгейін  арттырып,  оқу-әдістемелік  кешенмен 
қамтамасыздандырылса,  әр  жеке  тұлғаның  табиғатқа  деген  дүние  танымдылығы  мен  адами-
эстетикалық  көзқарасы  кеңейе  қалыптасады.  Зерттеудің  сатысында  зерттеу  нысанның 
қызметтік  бағымы  алынады,  шынайы  оқу-білім  тәжірибесі,  ғылыми  білімдер  деңгейі  мен 
құбылыстың  мәнін  түсіну  қажеттілігі  арасындағы  қарама-қарсылық  сипатталады,  ғылыми 
проблема өрнектеледі. 
Оқу  барысында  оқушылардың  экологиялық  тәрбиені  қалыптастырудағы  дәйектілікті 
ғылыми  тұрғыда  қарастыра  отырып,  игерілген  білімдерді  тәжірибелік  жүзінде  пайдалану 
қажет. Оқушыларға экологиялық тәрбие беру жүйесінде іс-тәжірибелердің маңызы зор, себебі 
оқушылардың білім сапасын жақсаруда білімнің жүйелілігі және саналығы, оның бекімі мен 
әрекетшеңдігі қалыптастыруда әрбір пәннің мазмұнын бағыттайтын идеялар мен ұғымдарды 
тереңдету  қажеттілігі  қарастырылады.  Әрбір  білім  алушы  ғылыми  тұжырымдамалар  мен  іс-
шаралардың  түрлері  бойынша  мәліметтер  жинай,    алған  білімдерін  сапалы  да  саналы 
пайдалана отырып, оны өмірде қолдана білу керек. Білім алу тек оқушылардың білім нәрімен 
сусындану  емес,  сонымен  бірге  олардың  біліктілігі  мен  дағдысын  қалыптастыру  болып 
саналады. 
Ағылшын тілінде дәріс беру арқылы жас жеткіншіктерге экологиялық білім мен тәрбие 
берудің мазмұны мен  мәні ғылыми-әдістемелік түрде негізделмеуі, экологиялық тәрбиелілікті 
педагогикалық  және  тәжірибелік  талдау  негізінде  қазіргі  кезеңдегі  қоршаған  ортаны  қорғау 
мәселесінен  туындап  отырған  өте  күрделі  де  ауқымды  іс-шараның  бірі  болып  саналады, 
қоғамдық  маңызға  ие  болған  проблемалармен  ұштасқан  әлеуметтік  тапсырысқа  нақты 
тақырыптың  негіздемесіне  дәйек  болып  табылады.  Ал  оқушыларға  ағылшын  тілінде  дәріс 
беру барысында, экологиялық тәрбие беру мәселесі оқу бағдарламаларыңда әлі де өз шешімін 
таппауының  салдарынан  туындайтын  мәселе,  осы  мәселені  ғылым  аймағында  зерттеудің 

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
142 
 
өзектілігінен  проблемамызды  айқындауға  және  тақырыпты  таңдаудың  өзіндік  дәрежесінен 
туындалды.  
Ағылшын  тілін  оқыту  үрдісіндегі  экологиялық  білім  мен  тәрбие  берудің  әдістемелік 
жолдары мен әдістері  
-  оқыту  үрдісіндегі  пәнаралық  байланыс  теориясын  негіздей  отырып,  оқу    үрдісіндегі 
экологиялық білім берудің педагогикалық теориясы мен практикасын талдау;  
-  философиялық,  педагогикалық  оқулықтарға  білім  жүйесін  қалыптастыру  барысында 
ғылыми талдау жасау және тәжірибесін зерттеудің жолдарын қарастыру; 
-  педагогикалық  процесс  кезінде    мұғалімдердің  жұмыстарында  кездесетін  қарама-
қайшылықтар мен қиыншылықтардан туындайтын проблемаларды байланыстыру
Педагогикалық  тәжірибені  зерттеу  барысында  әдістер  қолданылады:  оқушылардың 
біліктілігі  мен  дағдысын  қалыптастыру  мақсатында  пайдаланатын  іс-әрекеттер:  сұқпаттасу, 
әңгімелесу немесе интервью алу, анкета толтыру, бақылау, оқушылардың жазба жұмыстарын 
(  диктант,  шығарма  және  мазмұндама  жазу  және  т.б.)  жүргізу,  графикалық  және 
шығармашылық жұмыстарын тексеру. 
«Қазақстан-2030»  [2]  даму  стратегиясының  бағыттарында  көрсетілген  мәселе-бұл 
өскелең  ұрпаққа  табиғатты  қорғауға  байланысты  тәрбие  берудің  маңыздылығы.  Қазақ  елді 
мекен  тұрғындарының  экологиялық  тәрбие  алудағы  маңызды  шарасы  «Қазақстан 
Республикасының экологиялық қауіпсіздігі» тұжырымдамасыда, «Қазақстан Республикасыда 
экологиялық  тәрбие  беруді  дамытудың  ұлттық  стратегияларында»  сонымен  қатар 
«Экологиялық білім беру жүйесінің мемлекеттік бағдарламасында» ерекше көрсетілген. 
Қоғам құрылысының ерекшеліктерін анықтайтын мектепте оқытылатын барлық пәндер 
арқылы  табиғатты  қорғау  барысында  экологиялық  білімділік  пен  тәрбиеліктің  мазмұны  мен 
әдіс-тәсілдері, бағыт-бағдарлары болып табылады. 
Зерттеу  жұмыстарының  нәтежесінде,  оқу  мекемелерінде  оқушыларға  ағылшын  тілі 
сабақ  барыстарында  экологиялық  білім  беру,  табиғатты  қорғау  арқылы  оқушылардың 
экологиялық  тәрбиелігін  дамыту,  сонымен  қатар  мұғалім  оқушыларға  ағылшын  тілі 
сабағында  білім  беру  арқылы  тәрбиелеушілік  пен  дамытушылық  қабілеттерін  арттыра 
отырып,  оқушыларды  табиғат  сақшысы,  қамқоршыл  азамат  етіп  тәрбиелеуде  аса  үлкен 
орынға ие болады. 
Кестеде  берілген  экологиялық  тіл  материалдары  мектептегі  ағылшын  тілін  оқытудағы 
оқу  бағдарламасына  қатысты  мәтіндер  енгізіледі.  Ағылшын  тілінің  экологиялық  мазмұны 
оқушылардың  табиғатқа  деген  құндылық  бағыт-бағдарларын,    қоршаған    ортаны    сақтап  
қалуға  керекті  практикалық әдіс-тәсілдермен ғылыми білімдерді меңгеруге жол ашады. 
Ағылшын тілін оқытуда өскелең ұрпаққа экологиялық тәрбиелікті қалыптастыруда оқу 
кезеңдерін ерекшелей отырып, мынадай әдіс-тәсілдерді қолданыуды шарт көрдім.  Яғни: 
Осы  әдіс-тәсілдерді  пайдалану  арқылы  оқушылар  ағылшын  тілін  оқытудағы 
экологиялық білімділік пен тәрбиелілікке шыңына жетуіне себептерін туғызады.  
Ағылшын тілін  оқыту  арқылы негізгі принциптерге жүгіне отырып, экологиялық білім 
мен тәрбие беру жүйесін ұйымдастыруда мынадай стратегиялық бағыттарға жүгінелік.  Яғни: 
Экологиялық  тәрбиелікті  дамытудағы  бағыт-бағдар  бойынша  мектептегі  ағылшын  тілі 
пәні  мұғалімдерінің  сабақ    жүргізу  барысында  экологиялық  дайындығын  көтеру  керек 
екендігін  анықталды.  Өскелең  ұрпақтарға  экологиялық  тәрбиелік  беруге  байланысты 
нұсқаулар  мен  әдістемелік  материалдар  көрсетілмеген,  сонымен  бірге  қолданылуға  тиісті 
әдебиеттер, экологиялық тәрбие беру барысында әдістер қарастырылмаған. 
Осының салдарынан туындайтын мәселе зерттеудің басты мақсаты –ағылшын тілі оқыту 
арқылы  өскелең  ұрпақтарға  экологиялық  білімділік  пен  тәрбиелік  жүйесін  білім  жетілдіру 
институтының  бағдарламасынан  жүгіндіру  мақсатында  ағылшын  тілі  пәні  мұғалімдер 
бірілуімен әртүрлі іс-шаралар жүргізілуі қажет етеді, әсіресе семинарлар арқылы насихаттау, 
конференциялар,  дөңгелек  стөлдер,  республиканың  барлық  түпкір-түпкірлеріне  тарайтын 

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
143 
 
мерзім  аралық  баспасөз  немесе  басылымдардарды  кеңінен  пайдалана  отырып,  осы 
басылымдар уақытысында  таратуын қамтылуы қажет. 
 
 
 
Сызба.1 
Мектептердегі  экологиялық  білімділік  пен  тәрбиелік  жүйенің  бағыт-бағдарын  негіздей 
отырып,  мұғалімнің  тәрбие  жоспарында  көрсетілгендей,  ағылшын  тілі  пәні  мұғалімінің 
алдына қойған мақсаты мен іс-әрекеттері кесте түрінде шолу жасалық.  
Экологиялық білім мен тәрбие беру бағытындағы ағылшын тілі мұғалімінің әдіс-тәсілдері. 
 Кесте 1. 
Жұмыстың 
мақсаты 
Жұмыс бағыттары 
Мұғалімнің дайындығы 
Ақпараттық 
Жас  жеткіншекті  өмірге  деген 
құлшынысын  арттыру,  өз  ойын 
тиянақты  жеткізе  алатын  тұлға 
тәрбиелеу; 
Адамзат  пен  қоршаған  орта 
заңдылықтарды  білу.  Қоршаған 
орта 
мен 
қоғам 
арасындағықатынасын  пәнаралық 
байланыс арқылы жеткізу. 
Дамытушылық  Өскелең  ұрпақтың  белсенділігін 
дамытуда: 1. Өздік жұмыс; 
2.  Жас  жеткіншекті  білімге  деген 
құлшынысын дамыту; 
Оқушылардың 
шығармашылық 
белсенділігі 
мен 
біліктілігін 
мадақтау;  
Әдістемелік 
бағытты 
өскелең 
ұрпақтың  сана-сезімін  ояту  және 
сезім қабілетін арттыру. 
 
Бағыт-
бағдарлық 
экологиялық    білімді  меңгеруге 
себебін  тигізу  және  оны  меңгеруге 
тырысу; 
Мұғалімдердің  қоғам  мен  табиғат 
байланысының 
ғылыми, 
психологиялық-педагогикалық, 
Әдіс-
тәсілдер
оқушыларға экологиялық білім 
мен тәрбиені бойын сіңдіре, 
экологиялық мәселелерді шешу 
барысында педагогикалық 
шешімдерді нақтылау
оқушыларға 
экологиялық тәрбиелік 
жүйесін байланыстыра ,  
оқушының сана-сезімін 
баулу, белсенділігін 
арттыру, ізденуге 
ықпалын тигізетін 
оқушылардың ойлау қызметі 
мен қабілеттілік дағдыларын 
жетілдіретін білімдері мен іздеу 
жұмыстарын негізделетін 
экологиялық білім мен 
тәрбие беру жүйесін дамыта 
оқушылардың тіл ұстарту 
дағдылары мен тілді 
меңгеру үдерісін 
қалыптастыру 

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
144 
 
әлеуметтік-саяси 
негіздерін 
меңгеруі; 
Экологиялық  бағыт-бағдарларын 
практикалық 
іс-шараларда 
пайдалана, 
педагогикалық 
дағдылар  мен біліктілікті үйрету;  
Ұйымдастыру
шылық 
Экологиялық 
білім 
беруді 
ұйымдастыру  мақсаты-  өскелең 
ұрпақты 
 
 
ұйымдастыру,  
қызығушылығын 
қалыптастыру 
үшін  оқытылатын  пәндердерден 
алған  білімдері  арқылы    біліктілік 
жүйесі арттыру; 
Өскелең 
ұрпақты 
табиғатты 
қорғауға  байланысты  тәрбиелеуде 
нұсқаулар 
мен 
әдістемелік 
материалдар    қамтамасыз  етілуі, 
қажетті    әдебиеттер,  экологиялық 
тәрбиелікке  қатысты  әдістерді 
қарастыру. 
Ғылым 
танымдылық 
Өскелең 
ұрпақты 
ғылыми 
білімділікпен негіздеу; 
-оқушыларды  ғылыми  жұмыстарға 
бейімдеу; 
-білімге  деген  құштарлығын  кең 
аша 
отырып, 
оқушылардың 
өздерінің  ізденімпаздық  қабілетін 
арттыру; 
Ғылыми  ой-тұжырымдамалар  мен 
тәжірибелерді іс жүзінде қолдану; 
-  өзінің  жеке  қасиеттерін  саралай 
отырып, 
ғылыми 
тұжырымдамаларды зерттеу; 
-ғылыми  ой-тұжырымдамалардың 
нәтежесін көру; 
 
 
Ағылшын  тілін  оқыту  арқылы  экологиялық  білімділіктің  жан-жақты  үйлесімділігін, 
ғасыр  бойы  жиған  әлеуметтік  тәжірибесі  мен  рухани  элементтерін  мына  суреттен  көруге 
болады.  Ағылшын  тілін  оқыту  үрдісінде  өскелең  ұрпақтың    экологиялық  мәдениетін, 
тәрбиелік пен дамытушылығын қалыптастыруға болады.  
Ағылшын  тілін  оқыту  арқылы  экологиялық  ілімдерді  кәсібі  құралдарына  айналдыра, 
мұғалімнің  педагогикалық  біліктілігі  мен  дағдыларын    дамыта  отырып,  тілге  қосымша 
ақпараттарды ендіру, оқушылардың сұлу табиғатқа деген сүйіспеншілігі мен қызығушылығын 
арттыру,  табиғатты  қорғауда  табиғат  қамқоршысын  тәрбиелеу  оқушылардың  экологиялық 
санасы мен мінез-құлқындағы болып жатқан өзгерістерді бақылаумен айқындалады.  
Экологиялық  ілімдерді  оқушылар  ағылшын  тілі  сабағында  меңгере  отырып,  қоршаған 
ортада  өзін  ұстау  туралы  ережелер  мен  талаптар  дің  келешек  ұрпақ  үшін  табиғатты  сақтау 
керектігін түсіндіреді.     
Экологиялық  тәрбие  беруде  бастапқы  және  негізгі  кезеңдерді  бақылау  мақсатында 
оқушылардың  экологиялық  тәрбиелілігін  анықтау  үшін  мынадай  критерийлер  мен 
көрсеткіштерді белгіледім. 
 
КРИТЕРИЙЛЕРІ 
 
ҚҰНДЫЛЫҚ 
 
ТӘЛІМДІК 
ІС –ӘРЕКЕТТІК 
 
-ағылшын  тілін  оқытуда  өскелең 
ұрпақтың 
экологиялық 
ар 

ожданын дамыту; 
- ағылшын тілін үйрену 
арқылы оқушылардың 
экологиялық 
білімділігін дамыту; 
 
-табиғатты 
қорғауға 
байланысты  ағылшын  тілі 
сабағында,  сабақтан  тыс 
ұйымдастырылған  іс  -
шаралардардың  
практикалық іс –әрекеті 
-табиғатты  қорғау  туралы 
ережелері 

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
145 
 
 
 
-  қазақтың  табиғаттын    бағалауда 
оқушылардың 
 
экологиялық 
тәрбиелілігі 
мен 
мәдениетін  
қалыптастыру; 
- тіл меңгеру кезінде 
оқушылардың  
экологиялық ой –өрісін 
дамыту;  
 
-табиғатты 
қорғау 
заңдылықтарын  оқып  –
үйрену 
 
-бұқаралық 
ақпараттардың 
экологиялық тәрбие берудегі  рөлі;  
 
-  тілдік    материалдар 
дың 
көмегімен  
оқушыларға 
табиғат 
туралы 
ілім 
құндылықтарын 
ұғындыру. 
-табиғат 
қорғауға 
байланысты 
 
өмірлік 
ұстанымдар 
мен 
дағдылардың қалыптасуы. 
КӨРСЕТКІШТЕРІ 
 
Кесте 2. Оқушылардың табиғат қамқоршысы болуына дайындық белгілері 
 
Экологиялық  іс-әрекеттер  олардың  экологиялық  зерттеу  жұмыстарын  өз  бетінше 
жүргізіп,  экологиялық  ақпараттар  жинау,  дайындау  және  т.б.  әрекеттердің  нәтежесінде 
оқушылар  шығармашылық  ізденісте  болады.  Сонымен  қатар  қоршаған  орта  туралы  деректі 
білімденген оқушылар болашақта маман иесі болғанда экологиялық дайындықпен қамтамасыз 
етіледі. 
 Экологиялық  іс-әрекеттер  олардың  экологиялық  зерттеу  жұмыстарын  өз  бетінше 
жүргізіп,  экологиялық  ақпараттар  жинау,  дайындау  және  т.б.  әрекеттердің  нәтежесінде 
оқушылар  шығармашылық  ізденісте  болады.  Сонымен  қатар  қоршаған  орта  туралы  деректі 
білімденген оқушылар болашақта маман иесі болғанда экологиялық дайындықпен қамтамасыз 
етіледі. Оқушылардың табиғат қамқоршысы болуына дайындығы мен экологиялық  тәрбиелік 
деңгейін  көтеруде  мынадай  нышандарды  анықтадым,  яғни:  тәлімдік,  құндылық  және  іс-
әрекеттік көрсеткіштер. 
 
Әдебиеттер тізімі 
1.  Геккель Э., Мюллер Ф. Основной биогенетический закон. М. – Л., 1940   
2.  «Қазақстан –2030» Барлық Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-
ауқатының артуы. Ел президентінің Қазақстан халқына жолдауы. Алматы. Егеменді 
Қазақстан. №194. 1994.  
3.  ҚР-ның президенті Н.Ә.Назарбаевтың жолдауы 2004-2015 ж. экологиялық қауіпсіздік 
шешімі. «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңы, Алматы. 2004 ж. 
4.  Сарыбеков Н.С. Педагогические основы подготовки  учащихся к охране биосферы. -
Алматы: Мектеп, 1978.-с 7-15 
5.  Сарыбеков  М.Н.  «Теория  и  практика  экологической  подготовки  будущего  учителя 
начальных классов».-Алматы: Ғылым, 1997. -152с  
6.  Бейсенова Ә.С. Экология –ел тағдыры. –Алматы: «Мектеп» -2006, 208б. 
7.  Захлебный  А.Н.  Содержание  экологического  образования  в  СШ.  (Теоретическое 
образование и пути реализации): Дисдок.наук.-М.: 1985.с 3-57 
8.  Зверев.И.Д.  Экология  в  школном  обучении.  Новый  аспект  образования.  –М.:Знание 
1980. -96с 
 
 

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
146 
 
ИННОВАЦИИ В НАУКЕ И ОБРАЗОВАНИИ 
УДК 811:378.1 
 
ПОЛИЯЗЫЧНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ – ВАЖНЕЙШАЯ СТРАТЕГИЯ РАЗВИТИЯ 
КАЗАХСТАНА 
 
Таттыгалиева М. - студент 2 курса специальности «Юриспруденция» 
научный руководитель – ст.преподаватель Абылкаирова Р.Т. 
Евразийский технологический университет, г.Алматы 
 
Полиязычие  как  важное  направление  развития  человечества  осознавалось  давно. 
Сегодня  невозможно  представить  себе,  что  где-то  ещё  существуют  страны,  люди  которых 
владели бы только одним языком. И в реальности нет цивилизованных государств, где жила 
бы  только  одна  нация.  Для  нормального  функционирования  любого  многонационального 
государства весьма существенно формирование двуязычия и полиязычия. 
Казахстан  –  страна  многонациональная.  Жизнь  сложилась  так,  что  люди  разных 
национальностей  живут  здесь  в  одной  большой  дружной  семье,  знакомятся  с  языками 
представителей  других  национальностей,  изучают  их  языки.  По  опросу  (опросом  были 
охвачены 1392 респондента из 5 областей Казахстана), сделанному Р.Б. Абсаттаровым и Т.С. 
Садыковым,  «каждый  респондент  сообщил,  что  живет  по  соседству  с  представителями  не 
менее  пяти  различных  национальностей,  83,1  %  опрошенных  имеют  среди  представителей 
других  национальностей  близких  друзей,  более  50  %  –  близких  родственников,  91,9  %  – 
приглашают и сами ходят в гости к людям других национальностей». 
Мы живѐм и работаем в эпоху, когда происходит глобализация всех сфер человеческой 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   32




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет