Республикалық студенттік ғылыми конференция «алматы бизнес, білім және мәдениет орталығЫ»

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
122 
 
Сондықтан ұлтты жұмылдыратын Алаш идеясы да осы кезде алғаш болып ұсынылды.
  
Қазіргі 
таңда  әлемнің  барлық  континенттеріндегі  ірі  мемлекеттердің  болашақ  даму  жолын 
таңдауында  тұрған  үлкен  мәселе  –  мультимәдениет  болып  отыр.Мультимәдени  қоғам  және 
мультимәдениет сияқты ұғымдар ғылыми әрі саяси айналымға Канадада 1960 жылдан бастап 
енген болатын. Оның негізін салушы Ричард Бернстайн болды.Мультимәдениет ұғымы мейлі 
ол  оның  жақтаушылары  тарапынан  болсын,  немесе  қарсыластары  тарапынан  болсын, 
мемлекет болып біріккен адамдар қоғамында бірнеше мәдениеттердің болуы сияқты тұрақты 
белгісімен мәдениеттердің болуы  тұрақты белгісімен ерекшеленеді. Мұндай мәдениеттердің 
ішінде  этностық  ерекшелікке  де  (мысалы,  Германиядағы  күрттер),  әртүрлі  қоғамдық 
топтардың өмір сүру салттары ерекшеліктеріне де (мысалы, Америкадағы феминисттер), діни 
ерекшелікке  (мысалы,  Қытайдағы  мұсылмандар)  қатыстысы  бар.  Барлық  анықтамалардағы 
әртүрлі бірнеше мәдениеттің қатар бір мемлекет аясында өмір сүруі сияқты тұрақты белгісіне 
қарамастан,  мультимәдениет  түрлі  елдердегі  және  түрлі  тарихи  кезеңдердегі  көріністері  де 
әртүрлі  болғаны  туралы  пікір  орнығып  отыр.  Мұндай  пікірдің  қалыптасуына  Геран 
Терборнсынды Канада ғалымының мультимәдениеттілікке қатысты зерттеулері ықпал етті. 
Бұл ғалымның таптастыруында мультимәдени қоғамның 4 негізгі түрін анықталып отыр: 
1.  Қазіргі дәуірге дейінгі немесе ұлттыққа дейінгі империялардағы мультимәдени қоғам; 
2.  Жаңа Әлемдегі қоғамдар; 
3.  Отарлық және бұрын отар болған қоғамдар; 
4.  Солтүстік Америка, Батыс Еуропа сияқты постұлттық қоғамдар. 
Бұлардың  әрқайсысына  қысқаша  тоқталып,  олардың  құрлымдарын  ғалым  былай  деп 
көрсетеді: 
     
1.  Қазіргі  дәуірге  дейінгі  мультимәдени  қоғамда  жаулап  алушы  империялар  қол 
астына  кірген  мемлекеттер  мен  халықтарда  тілдік  бірегейлік,  этно-мәдени  бірегейлік 
қалыптастыруды  көздеген  емес,  тек  жаулап  алушы  империяның  өктемдігін,  соған 
бағыныштылығын  мойындауды,  бұның  салық  төлеу,  империяны  ұлықтау  сияқты  нақты 
актілер  түрінде  рәсімделуін  ғана  талап  етті.  Алайда  Батыс  Еурапаның  бұл  кезеңдегі 
империяларында діни бірегейлікке бағытталған шаралар кең етек алды, оның мысалы ретінде 
инквизизицияны,  антисемиттік  қозғалыстарды,  айқыш  (крест)  жорықтарын  және  т.б.  діни 
тұрғыда  толеранттылық  сақтамаудың  қатігез  көріністерін  келтіруге  болады.  Мұндай  қоғам, 
яғни  ұлттыққа  дейінгі  империялардағы  мультимәдениеттілік  бірінші  дүниежүзілік  соғыстан 
кейін  тек  Польшада  ғана  сақталды.  Патшалық  Ресей  империясының  қол  астына  кірген 
Қазақстан осындай мультимәдени қоғамның бір мүшесі болды. 
Сондықтан  қол  астына  кірген  ұлттар  тілінің  қолданысын  шектеуге  немесе  мәдениетін 
өзгеріске  ұшыратуға  бағытталған  шаралар  қолданған  жоқ,  алайда  ұзақ  жылдар,тіпті 
ғасырларға  созылған  империяны  құрушы  саяси  үстемдік  алған  орыс  ұлтының,  оның 
мәдениетінің  өктемдігі  мультимәдени  қоғамның  төмен  тұрған  мүшелеріне,  яғни  жаулап 
алынған  немесе  бағындырылған  ұлттардың  тілдік-мәдени  бірегейлігі  мен  саяси  басқару, 
әлеуметтік институттарына өз әсерін тигізбей қойған жоқ. 
2.  Мультимәдени  қоғамның  екінші  түріне  Г.  Терборн  Жаңа  Әлемдегі  қоғамдарды 
жатқызады.  Бұндай  қоғам  Солтүстік  Америка  мен  Жаңа  Зеландияда,  Австралияда 
қалыптасты.  Ерекшелігі:  байырғы  тұрғындарды  геноцид  арқылы  қырып  жойған  жаңа 
кеңістікке  Еуропадан  келген  ақ  нәсілді  халық  өкілдері  мемлекет  құрды,  мұнда  алғашында 
монотілді  (мысалы,  АҚШ-тағы  ағылшын  тілді  мәдениет)  немесе  қостілді  (Канадада, 
ағылшын-француз)  мәдениетке  негізделген  қоғамдарда  Еуропадан  келген  иммигранттар 
ағынының  әсерімен  кейіннен  көптілділік  үрдіс  ала  бастады.  Осы  орайда  қоғамдағы  барлық 
мәдениет өкілдерінің басын бір қазанға салып қайнатып бір ғана мәдениет, ұлт жасау саясаты 
ұсынылды.  Бұл  идеяны  алғашқы  болып  1782  жылы  франк-америкалық  фермер,  жазушы 
Дж.Де  Креке(йо)р  ұсынды.  Америкада  «американдық»,  Австралияда  «австралиялық»  деп 
аталатын  ұлт  жасау  саясаты  жүзеге  асты.Кейіннен  кең  етек  алған  бұл  идея  Жаңа  Әлемнің 

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
123 
 
шеңберінен  шығып,  тоталитарлық  жүйелерде  КСРО  мен  Югославияда  өзінше  түрленіп 
қолданылды. Аталған елдердегі қоғамның принципі бойынша мемлекетте көп ұлт болғанмен, 
бір ғана үстем мәдениет болды. Ол мәдениеттің негізін КСРО-да өктем ұлт – орыс ұлтының 
мәдениеті құрады. 
Бұл кезеңде де Қазақстан Ресейдің, бұл жолы тоталитарлық Ресейдің өктем саясатымен 
құрылған мультимәдени қоғамның мүшесі болды. Алайда  алдыңғы кезеңмен салыстырғанда 
бұл кезеңдегі Кеңес Өкіметі ұстанған мультимәдениеттілік саясаты күштеу, зорлықпен енгізу 
шараларына  басымдық  берді.  Сонымен  бірге  бүкіл  кеңестік  идеология  бір  ұлт  –  «кеңестік 
ұлт»  жасауға  қызмет  етіп,  ұлттық  бірегейлікті,  соның  негізін  жасаушы  тілдік  бірегейлікті 
бұзуға бағытталды.Бірегейлікті бұзу тек сыртқы саясат пен идеологияның әсерінен ғана емес, 
Қазақстанның  территориясына  репресияланған  басқа  ұлт  өкілдерін  лек-легімен  әкеп 
қоныстандыру арқылы да жүзеге асты. Егер бұған дейінгі кезеңде Қазақстан Ресейдің құрған 
мультимәдени  қоғамның  бір мүшесі  болып,  саяси тәуелсіздігінен айырылғанымен, өз  тілдік, 
яғни  ұлттық  бірегейлігін  сақтап  отырған  ел  болса,  тоталитарлық  жүйе  үстемдігінің 
салдарынан  өз  ішінде  де  бірнеше  мәдениеттің  орын  алуымен  келісуіне  тура  келді.  Егер 
Патшалық Ресейдің тұсындағы орыстардың Қазақстан жерлеріне қоныс аударуы көбінесе шет 
жерлерді қамтыған болса, тоталитарлық Ресейдің тұсында ішкері аймақтары толық қамтыды. 
Сондай-ақ  бұл  кезеңдегі  қоныс  тепкендер  Біз  үлкен  елдің  тең  дәрежедегі  өкіліміз  деген 
идеологиялық  сенімде  болды  да,  жергілікті  ұлттардың  тілін  мәдениетін  үйренбек  түгіл,  өз 
тілін  күштеп  енгізуді  жөн  көрді.Жалпы  мультимәдениеттің  қалыптасуын  ең  алдымен 
бірегейлік  проблемасының  тууымен  байланысты  қарастырды.  Әлеуметтік  философияда 
мультимәдениеттілік  ұғымы  тек  бірегейлік  мәселесін  көтерілгенде  ғана  назарға  ілікті. 
Мәселен,  АҚШ-тағы  афро-американдық  қара  нәсілдер,  феминисттер  немесе  сексуалдық 
азшылық сияқты өмір стилі жағынан ерекшеленетін топтар қоғамда өздерінің бар екенін және 
олардың  мономәдени  қоғамдағы  бір  ғана  өктем  немесе  мемлекет  қолдайтын  мәдениетті 
басшылыққа алып, өздерінің ерекшеліктеріне мән бермейтін саясатқа қарсы екенін айтып жар 
салғанда ғана ғалымдар мультимәдени қоғамның проблемаларымен бетпе-бет келді. 
3.  Мультимәдени  қоғамның  үшінші  түрі  ретінде  Г.  Терборн  отарлық  аймақтағы 
қоғамдарды  анықтап  отыр.  Бұл  қоғам  мейлінші  ұсақ  мәдени  сегменттерге  бөлшектенуімен 
ерекшеленеді, мұндай қоғамдарға басы бұған дейін бірігіп көрмеген гетерогенді мәдениеттер 
де  бірігіп  отыр.  Мәселен,  Жаңа  Гвинея  аралының  тұрғындары  голланд,  неміс  отарлауында 
болды.  Арал  тұрғындары  мыңға  жуық  тілдерде  сөйлейді.  Мұндай  қоғамның  тағы  бір 
ерекшелігі  ретінде  ғалым  мүлде  оқшауланған  мәдениеттердің  бір  қоғамға  күштеп 
біріктірілуін, сонымен бірге аралас-құралас, тіпті бір мәдениет ішінде жатқан ұлт өкілдерінің 
екі түрлі мемлекеттің отарына айналып, бөлшектеніп кетуінайтып көрсетеді. Бұндай қоғамда 
тілдік бірегейлік үшін күрес, тіпті бұл туралы проблема қоюдың өзі қиын. Алайда отарланған 
елдердің  әкімшілік,  саяси  жүйесінде  отарлаушы  елдің  тілі  ресми  тіл  ретінде  қабылданды, 
алайда оның өміршеңдігі сол елдің отарының территориясында саяси үстемдік ету кезеңімен 
шектелетіні  анық.  Осы  тұрғыдан  алғанда  Қазақстанда  да  бұл  мультимәдени  қоғам  түрінің 
кейбір белгілерінің көрініс бергенін айта кету керек. Мәселен, Кеңестік тоталитарлық жүйенің 
өктемдік  саясаты  салдарынан  қазақ  жерлерінің  кейбір  бөліктері  көршілес  одақтас 
республикалардың еншісінде қалып кетті. Қазіргі кезде ол жерлердегі қазақтар қазақ тілінде 
сөйлегенмен  ресми  тіл  ретінде  территориясы  қарасты  мемлекеттердің  тілінде  сөйлеп, 
солардың саяси жүйесіне, тәртібіне бағынады, қазіргі кезде тіпті олардың ассимиляциялануы 
туралы проблема өзекті болып отыр. Бұған қазіргі Өзбекстандағы, Қытайдағы және Ресейдегі 
қазақ  ирреденталарын  жатқызуға  болады.  Сондай-ақ  сталиндік  жаппай  қырғыннан  қашқан 
басқа  елдегі  қандастарымыздың  да  жағдайы  осыған  ұқсас.  Бұлардың  барлығы  айналып 
келгенде тілдік және ұлттық бірегейлікке келтірген нұқсандар болды. [11, 70-72 б.]. 
 4.  Постұлттық  қоғам  әлемдегі  көп  мемлекеттерде  ұлттардың  қалыптасып  болғанынан 
кейін  мемлекеттерде  пайда  болды.  Оның  ең  бірінші  себебі–басқа  елдерден  жұмыс  іздеп 

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
124 
 
келген иммигранттар санының жыл санап көбеюі және трансұлттық экономикалық желілердің 
қарқындап  дамуы  болды.  Кейбір  ғалымдар  мұндай  мультимәдени  қоғамның  қалыптасуына 
қазіргі  ақпарат  алмасудың  жылдамдығынан  болған  әлеуметтік  топ  өкілдерінің  өмір  сүру 
салтының бірегейлігі деп те көрсетеді, мысалы, рок музыка, футбол командалары фанаттары 
сияқты т.б. ұсақ топтардың көбеюі. 
 
 
Әдебиеттер тізімі 
1.  Parekh B. Rethinking Multiculturalism: Cultural Diversity and Political Theory. – London: 
Macmillan, 2000. – P. 142-178. 
2.  Lopez M. The Origins of Multiculturalism in Australian Politics, 1945-1975. – Melbourne: 
Melbourne University Press, 2000. – P. 43.. 
3.  Australian  Multiculturalism  for  a  New  Century:  Towards  Inclusiveness.  –  Canberra: 
Commonwealth of Australia. 1999. – P. 22-23. 
4.  Glazer N. We Are All Multiculturalists Now Harvard Univ. Press, 1997. – 134 р. 
5.  Pickus N.M.J. Creating Citizens for the 21st Century // Immigration and Citizenship in the 
21st Century / Ed. by N.M.J. Pickus. – Lanham: Rowman and Littlefield, 1998. – P. 107-
139. 
6.  Фазылжанова А. Мультимәдениеттілік пен тілдік бірегейлік // Туған тіл. – 2009. – №1. 
– 70-72 б. 
7.  Сатершинов  Б.М.  Қазақстан  мәдениетінің  тарихы  мен  теориялық  кейбір  мәселелері. 
Алматы: Атамұра, 2001. – 13-15 б. 
8.  Борисов 
А.А. 
Мультикультурализм: 
американский 
опыт 
и 
Россия 
// 
Мультикультурализм и этнокультурные процессы в меняющемся мире. – М.: Аспект-
пресс, 2003. – С. 20. 
9.  Мамонова  В.А.  Мультикультурализм:  разнообразие  и  множество.  http://  www. 
google.ru. 
10. Тишков  В.А.  Теория  и  практика  мультикультурализма  //  Мультикультурализм  и 
трансформация  постсоветских  обществ  /  Под  ред.  В.С.  Малахова,  В.А.  Тишкова.  – 
М., 2002. – 335 с. 
11. Байтенова Н.Ж. Мультикультурализм как модель бесконфликтного этносоциального 
развития  //  Мультикультурное  общество  в  Казахстане:  модели,  проблемы, 
преспективы. 
Сборник 
материалов 
республиканской 
научно-практической 
конференции. – Алматы: Институт философии и политологии, 2002. – С. 12-23. 
12. Сартаева  Р.С.  О  мультикультурализме,  ксенофобии  и  полифонии  культур  // 
Мультикультурное  общество  в  Казахстане:  модели,  проблемы,  преспективы. 
Сборник  материалов  республиканской  научно-практической  конференции.  – 
Алматы: Институт философии и политологии, 2002. – С. 78. 
 
 
ӘӨЖ 21-5 
АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДАҒЫ ДІНГЕ ҚАТЫСТЫ МӘСЕЛЕЛЕР 
 
Исабеков Қ. - «ЖКТжәне ЭТ» мамандығының 2 курс студенті. 
Ғылыми жетекшісі – филос.ғ.к., қауымдастырылған профессор Шубаева У.К. 
Еуразия технологиялық университеті, Алматы қ. 
 
Еліміздің оңтүстік астанасы өзге өңірлерге қарағанда діни бірлестіктердің негізгі ошағы 
десек артық болмас. Өңірдегі қоғамдық-саяси ахуалды, тұрғындардың діни мәселелерге деген 
көзқарастарын, жаңа діни ағымдардың қызметін анықтау мақсатында  әлеуметтік зерттеу мен 

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
125 
 
сараптамалар  жүргізіледі.  Бірліктің  кіндігі  деп  саналатын  діни  құрылымдардың  негізгі 
бағытын  мемлекеттің  ішкі  саяси  тұрақтылығын  сақтауға  бағытталған,  әр  ұлттың  мәдени, 
ұлттық  салт-дәстүрін  анықтай  алатын  бірлестіктер  деп  түсінуге  тиістіміз.  Оларға  мұсылман 
сенімдері  мен  орыс  православие  шіркеулерін  жатқызуға  болады.  Осы  орайда  агломерация 
аудандарында  бірқатар  діни  бірлестіктер  құрылған.  Кезінде  діни  бірлестіктер  жүргізген 
миссионерлік  жұмыстардың  нәтижесінде  дәстүрлі  емес  діни  бірлестіктер  оңтүстік  өңірде 
таралып  кетті.   Осы  орайда,  мелекет  тарапынан  елімізде  миссионерлік  қызмтетін  толықтай 
бақылау  үшін   «Миссионерлік  қызметті  жүзеге  асыратын  тұлғаларды  тіркеуді  және  қайта 
тіркеуді 
жүргізу» 
мемлекеттік 
көрсетілетін 
қызмет 
стандарты 
Қазақстан 
РеспубликасыҮкiметiнiң  2013  жылғы  қаулысымен  бекітілген  болатын.  Мемлекеттік  қызмет 
көрсету стандартын Қазақстан Республикасы Дін істері агенттігі жасап, қолданысқа енгізген. 
Ірі мегаполистің ұлттық құрамы күрделі болса, олардың ұстанған діни-нанымдары да әр 
түрлі. Елімізде қазіргі таңда 01.02.2015 ж. жағдай бойынша 18 конфессияға  тиесілі 3587 діни 
бірлестіктер  тіркелген.Алматы  қаласының  ресми  сайтында  берілген  ақпараттарға  сенетін 
болсақ,  қазіргі  таңда Алматы  қаласында ресми  тіркеуден  өткен  176 діни бірлестік  (128  діни 
бірлестік, 47 филиал, 1 өкілдік) қызмет атқарады[1].  
•  Ислам  –  45  бірлестік  (44-і  тіркелген  мешіттер,  1  –  Қазақстан  мұсылмандары  діни 
басқармасы республикалық ислами діни бірлестігі) тіркелген; 
• Православие – 23 бірлестік (17 – православ бірлестіктері, 2 – филиал, 1-православтық 
шіркеудің өкілдігі, 1–армян  православтық шіркеуі, 1– поморлық  бағыттағы православтар, 1 – 
ежелгі  православиелік шіркеуі); 
•  Рим-католиктік шіркеуі – 4; 
•  Иудаизм – 1 бірлестік; 
•  Вон буддизм – 1 бірлестік; 
•  Протестантизм – 88 бірлестік; 
• 19-20 ғасырларда пайда болған діни конфессиялар–14 бірлестік (Иегова куәгерлері–6, 
Кришна санасы қоғамы – 1, жетінші күнгі адвентистер шіркеуі – 3, бахай қауымы – 1, жаңа 
апостол шіркеуі – 1, мормон шіркеуі – 1, бірігу шіркеуі – 1[2]. 
Өңірдегі қоғамдық-саяси ахуалды, тұрғындардың діни мәселелерге деген көзқарастарын, 
жаңа  діни  ағымдардың  қызметін  анықтау  мақсатында   әлеуметтік  зерттеу  мен  сараптамалар 
жүргізіледі. Бірліктің кіндігі деп саналатын діни құрылымдардың негізгі бағытын мемлекеттің 
ішкі  саяси  тұрақтылығын  сақтауға  бағытталған,  әр  ұлттың  мәдени,  ұлттық  салт-дәстүрін 
анықтай  алатын  бірлестіктер  деп  түсінуге  тиістіміз.  Оларға  мұсылман  сенімдері  мен  орыс 
православие шіркеулерін жатқызуға болады. Осы орайда агломерация аудандарында бірқатар 
діни бірлестіктер құрылған. 
Алматы  облыс  әкімдігінің  2012  жылғы  «10»  желтоқсандағы   №389  қаулысы  бойынша 
«Діни  әдебиеті  және   діни  мазмұндағы  өзге  де  ақпараттық  материалдарды,  діни  мақсаттағы 
заттарды тарату үшін арнайы тұрақты үй – жайлардың орналастырылуы» атты арнайы дінге 
байланысты  әдебиеттерді  таратуға  арналған  қаулы  шықты.  Бұл  қаулыда  арнайы  бекітілген 
рұқсат қағазы арқылы заңды  жұмыс жасай алатын мекен орындар белгіленген болатын. «Діни 
қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңының 4 бабына сәйкес Алматы қаласының әкімдігі 
діни  әдебиеттерді  тарататын  дүкендерді  анықтап,  тізімдерін  ұсынды.  Бұл  тізімге  «Гулянда» 
кітаптар  үйі,  «Booking»  кітап  дүкендерінің  желісі,  «Достық»,  «Арман»,  «Дом  книги», 
«Көкжиек»,  «Жалын»,  «Ummastore.kz»,  «Аль-Фараби»,  «Кiтап»,  «Академкнига»,  «На 
Майлина» және «Эрудит» кітаптар желісі жатады Қалада көптеген діни басылымдар «Ислам 
әлемі», «Қазақстандағы Православие Нұры», «Жаңа Өмір», «Шапағат Нұр» және т.б бар [3]. 
Алматы  облысында  миссионерлік  қызметпен  айналысатын  шетел  азаматтарын  тіркеу 
және  қайта  тіркеу  жұмыстарын  аудан  және  қалалық  әкімдіктер  жүзеге  асырады.  Ішкі  істер 
департаменті,  көші-қон  полициясы  миссионерлік  қызметпен  келген  азаматтардың,  дін 
уағыздаушылардың құжаттарын тексеріп, заңды түрде тіркеуге  және бақылауға алады. Облыс 

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
126 
 
көлемінде  діни  бірлестіктерді  тіркеу,  олармен  тығыз  байланыс  жасау,  жұмыс  бағыттарын  
өзара әріптестік деңгейінде қалыптастыру  және оны жүргізу  Қазақстан Республикасы  «Діни 
қызмет және діни бірлестіктер туралы» заңының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады. 
Қазіргі  таңда  Алматы  қаласы  бойынша  дін  мәселесіне  қатысты  Мемлекеттік 
қызметтерді көрсету туралы төменгідей деректер келтіруімізге болады: 
2011  жылғы  11  қазанда  қабылданған  Қазақстан  Республикасының    «Діни  қызмет  және 
діни  бірлестіктер  туралы»  Заңының  5  бабының  тиісті  тармақтары  негізінде  діни  қызмет 
саласы бойынша төменгі мемлекеттік қызметтер көрсетілуде. 
1.    «Миссионерлік  қызметті  жүзеге  асыратын  тұлғаларды  тіркеуді  және  қайта  тіркеуді 
жүргізу»; 
 2.  «Діни  іс-шараларды  өткізуге  арналған  үй-жайларды  ғибадат  үйлерінен 
(ғимараттарынан) тыс жерлерде орналастыруға келісу туралы шешім беру»; 
 3.  «Діни  әдебиетті  және  діни  мазмұндағы  өзге  де  ақпараттық  материалдарды,  діни 
мақсаттағы  заттарды  тарату  үшін  арнайы  тұрақты  үй-жайлардың  орналасатын  жерін  бекіту 
туралы шешім беру». 
Ағымдағы  жылы  Алматы  қаласында  дін  саласындағы  маңызды  мәселелер  бойынша 
көптеген  ақпараттық-насихаттық  іс-шаралар  өткізілген.  Ұйымдастырылған  шараларға, 
дінтанушы  мамандар,  мемлекеттік  органдар  қызметкерлері,  діни  конфессия  өкілдері, 
үкіметтік емес ұйымдар өкілдері қатысқан. 
Сонымен  қатар,  «Қазақстан  Республикасында  діни  экстремизм  мен  терроризмге  қарсы 
іс-қимыл  жөніндегі  2013-2017  жылдарға  арналған  Мемлекеттік  бағдарламаны»  іске  асыру 
ақпаратын түсіндіру шаралары шеңберінде, жалпы діни саладағы ақпараттық-насихаттық іс-
шаралар жүргізілуде. 
Есепті  кезеңде,  қоғамның  түрлі  сала  өкілдерінің  арасында  (жастар,  мемлекеттік 
қызметшілері, еңбек ұжымдарында,  әскерилер арасында және т.б.) 50-ден астам ақпараттық 
түсіндіру іс-шаралары өткізілді.  
 Ақпараттық-түсіндіру  іс-шараларында  діни  экстремизм  мен  терроризм  идеялары 
таралуының  алдын  алу,  жастар  ортасында  конфессияаралық  келісім  мен  төзімділік 
қағидаттарын насихаттау жұмыстары жүргізілді.  
Алматы  қаласы  Дін  істері  жөніндегі  басқармасы  тарапынан  «Алматы  -  2020»  даму 
бағдарламасын  іске  асыру  бойынша  төмендегі  нысаналы  индикаторларға  сәйкес  жұмыстар 
жүргізілуде: 
 -  Діни  бірлестіктер  және  салттық-ғұрыптық  құрылғылардың  нысандарының 
антитеррористік қорғалуын төлқұжаттандыру; 
-      Діни  экстремизм  мен  терроризмнің  алдын  алуға  бағытталған  іс-шаралармен  діни 
ағымдарды қамту; 
-  Діни  салада  ақпараттық-түсіндіру  жұмысын  жүргізумен  тұрғындарды  қамту  (18 
жастан бастап және жоғары); 
- Этникааралық және конфессияаралық келісімді қамтамасыз ету. 
Діни  экстремизм  мен  терроризм  идеяларының  таралуын  алдын  алу  мақсатынды 
Басқарма  тарапынан  бірлескен  іс-шаралар  жоспарлар  келесі  құрылымдармен  бекітіліп,  іске 
асырылуда: Қазақстан Республикасы ҰҚК Шекара қызметі академиясымен, Радиоэлектроника 
және байланыс әскери инженерлік институтымен, әскери бөлімдермен.  
Сонымен  қатар,  Алматы  қаласы  бойынша  Қылмыстық-атқару  жүйесі  департаментімен 
«Алматы  қаласындағы  қылмыстық-атқару  жүйесі  мекемелерінде  2016  жылға  арналған 
Қазақстандық қоғамның дәстүрлі құндылықтарын насихаттау және діни экстремизм мен күрес 
кестесі» бекітіліп, жұмыстар жүргізілуде. 
Ағымдағы  жылдың  12-16  сәуірі  аралығында  Алматы  қаласы  әкімдігінің  дін  істері 
жөніндегі  басқармасының  ұйымдастыруымен  Шығыс  Қазақстан  облысының  Қазақ  драма 

«АЛМАТЫ – ЦЕНТР БИЗНЕСА, ОБРАЗОВАНИЯ  И КУЛЬТУРЫ» 
 
127 
 
театрының «Шырмауық» қойылымы студент-жастары, қала тұрғындары арасында көрсетілуі 
өтті. 
  Аталған қойылым мазмұнында қазіргі таңдағы жастар арасында діни  экстремизм мен 
теріс  пиғылды  ағымдардың  зияндығын  түсіндіру  және  алдын  алуға  бағытталған  ақпарат 
қамтылған.  
   Шығыс Қазақстан облысының   Қазақ драма театрының «Шырмауық» қойылымының 
ұжымы  актерлік  шеберліктерімен  шынайы  қазіргі  күндегі  отбасылық  мысал  арқылы, 
көрермендерге  теріс  пиғылды  ағымдардың  залалдарын  ашып  көрсетеді,  сонымен  қатар, 
рухани-адамгершілік құндылықтарды сақтауға оң септігін тигізеді. 
  «Шырмауық» театрланған қойылымдары Алматы қаласындағы           «Нұр-Мүбәрәк» 
Мысыр ислам мәдениеті университетінде, Ө.Жолдасбеков атындағы «Студенттер сарайында»,  
С.Асфендияров  атындағы  Қаз  ҰМУ  «Конкордия»  театрында,  Қазақ  спорт  және  туризм 
академиясында көрсетілді.  
Ресми  интернет  ресурсы    (din-almaty.gov.kz)    арқылы  жүйелі  түрде  ақпараттық-
түсіндіру  жұмыстары  жүргізіліп  отырады.  Соның  қатарында,  ағымдағы  жылы  діни 
экстремизм  мен  терроризм  идеяларының  таралуын  алдын  алу  барысында,  діни  саладағы 
мемлекеттің  саясатын  түсіндіру,  жергілікті  атқарушы  органдар  тарапынан  діни 

жүктеу/скачать 3,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: