Республиканская научно-познавательная газета "Білім айнасы"

 «Білім айнасы» 2023 ж. 
18 
оқушы көзқарасын өзгертуге септігін тигізеді. Мұндай сабақтарды өту барысында 
сабақтың мақсатын нақтылап, оқушының білімділік, тәрбиелік жағынан қызығушылығын 
арттырып, ой-өрісін дамытуға баса назар аудару. 
Жаңа технология элементтерін қолдана отырып өткізілген сабақтарында оқушы өзін-
өзі еркін ұстап, өзгеге сенімін, жылуын күшейтеді. Кейде өзгеге көмектессе, кейде өзіне 
көптің көмегі қажет болады. 
«Ойлану, жұпта талқылау» әдісін қолданып үй тасырмасы сұрақтарына жауап
аламыз. 
Қоректендіру жүйесінің түрлерін атаңыз 
Бензиндік қозғалтқыштың қоректендіру жүйесінің қызметі қандай? 
Дизелдік қоректендіру жүйесінің ерекшелігі неде? 
Жанғыш қоспаны карбюраторда қалай әзірлейді? 
3. Жаңа сабақты түсіндіру: 
а) тақырыпты жаздыру 
б) мәлімет беру 
«Түртіп алу» страегиясы қолданылады. Бұл тәсілдің ерекшелігі: оқушылар
тақырыты түсіну барысында әр сөзге анықтама береді, оның мағынасына мән беріп, 
сипаттама жасайды. 
Қазіргі кезде біз техникалық прогресс қалай өз дегеніне жетіп отырғанын байқай 
аламыз. Әлемдегі автотракторлық өнеркәсіп бензинді және дизельді моторларда отын беру 
жүйелерінің жаңа типтерін қолдана бастады. 
Автомобиль моторларын күрделі де қымбатты отындық жүйелермен жабдықтау 
қажеттігі көбінесе қатаңырақ талаптардың, мысалы, өтелген газдардағы зиянды заттар 
құрамына Еуропалық стандарттардың енгізілуімен түсіндіріледі. Бұл жерде отынның едәуір 
үнемделуі туралы айтуға болмайды. Бензинді моторлардың орталық, таралымды және тікелей 
бүрку жүйелерін, сол сияқты дизельді моторлардың насос форсункаларын бүркуін 
электронды басқару енгізілді. 
Дүние жүзілік машина жасау өнеркәсібінде осы заманға сай автомобиль жасап сату 
сайысында өтелген газдардағы зиянды заттар құрамы мен жанармай шығынын азайту 
жолында автомобиль заводтары бензинді және дизельді двигательдерде жанармай беру 
жүйелерінің жаңа типтерін қолдана бастады. Оның бірі бүркіп беру жүйесі. 
Автотрактор двигательдерін күрделі де қымбат жүйелерімен жабдықтау қажеттігі көбінесе 
қатаңырақ талаптардың, мысалы өтелген газдардағы зиянды заттар құрамына Европалық 
стандарт енгізулермен түсіндіріледі. 
Бензинді двигательдерінің бүрку жүйелерін келесі түрлерге бөлуге болады: 
1. Орталық (моно); 
2. Таралымды; 
3. Тікелей. 
Орталық бүрку жүйесі (2-сурет) бір немесе екі форсунка (көп двигательдерде) 
дроссельдік қалқаншаға (1) дейін орналасқан, олардың жұмысын қолданылатын электронды 
жанармай беру жүйесі басқарады. Мұндай схема, ең алдымен, двигательдің салыстырмалы 
арзандығы және жетілдіру қарапайымдылығымен өзіне назар аудартады. Бұл жағдайда 

 «Білім айнасы» 2023 ж. 
19 
карбюраторды алып тастап, оның орнына жанармай форсунка, электрлі бензонасос (7), 
сүзгіш (8), сезгілер мен басқарудың электронды блогы орнатылады.Орталық бүрку жүйелі 
двигательдерді карбюраторлы двигательдермен салыстырсақ, бірқатар артықшылықтарға қол 
жеткіземіз; 15%-дейін үнемділігі және автомобиль динамикасы едәуір артады. Дегенмен 
бұның едәуір кемшіліктері енгізу коллекторы (4) қабырғаларында жанармай қабықшасының 
пайда болуы мен әрбір цилиндр үшін жану қоспа құрамының біркелкісіздігі. Бүл 
проблемаларды әр цилиндрдегі енгізу клапаны алдындағы сору коллекторына жанар-май 
бүркетін жеке жанармай форсункасын орнату арқылы шешеді. 
Таралымды бүрку жүйесі (сурет) бүгінгі күнде кең таралып отыр. Олардың көбі 
жоғарыда келтірілген талаптарға сай. Бұл двигательдер үнемді, экологиялық жағынан тиімді 
және динамикалық көрсеткіштері жоғары болады. 
Тікелей бүрку жүйелері бүрку жүйелерін дамытудың келесі эволюциялық сатысын 
білдіреді. Мұнда форсунка оттықтың жанына жану камерасына орналасады. Ол үшін екі түрлі 
жағдай керек. Біріншісінде, жоғары сапалы жүмыстық қоспаны әзірлеу үшін жүйеде 
жанармай бүркудің жүмыстық қысымын едәуір (3,5...5,0 МПа. дейін) арттыруға тура келеді. 
Екіншісінде, жанармай форсункалары температура 2800 ... 3000 °С-қа жететін орындарда 
орналасқан, бүл форсункаларды әзірлеудің технологиялық процесіне қойылатын талаптарды 
біршама қатандаңдырады 
Мысалы, Ресей автомобильдеріне алдымен шетелдік өндірістердің бүрку жүйелері 
қолданыла бастады. Сонан кейін оларды аздап жетілдіріп, өзіндік бүрку жүйелерін жасап 
шығарды. Оның үстіне, бүрку жүйесінің жекелеген құраушыларын жасаудың өңдірісін жолға 
қойды. Соның нәтижесінде, бір модельді двигательдерден әртүрлі өндірістегі элементтермен 
жабдықталған әртүрлі фирмалардың (көбінесе ВOSСН немесе GМ) бүрку жүйелерінің түрлі 
варианттарын кездестіруге болады. Тольятти ондірісіндегі автомобильдерден орталық және 
таралымды бүрку жүйелерін кореміз. GМ концерні шығарған орталық бүрку жүйесін кейбір 
ВАЗ 
двигательдерінен 
көруге 
болады. 
Осыларға 
өте 
ұқсас 
жүйелермен 
Ореl автомобильдерінің кейбір двигательдері жабдықталған. Алдыңғы жетекті 
автомобильдерде ОМ, Январь-4; ВOSСН М 1.5.4 және ВOSСН МР 7.0 таралымды бүрку 
жүйелері қолданылады. 
Сезгілерден келетін белгі арқылы атқарушы құрылғыларды басқаратын, сондай-ақ 
өзіндік диагноз қою жүйесі бар, басқарудың электрондық блогі жүйенің ең қымбат элементі 
болып табылады. 

жүктеу/скачать 0,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: