кесте. Педагогикалық қызметпен бастауыш сынып мұғалімдерінің қанағаттанарлық

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
 
211
 
TIMSS 

 PIRLS 
InternationalStudyCenter 
 
5.2.9.кесте. Педагогикалық қызметпен негізгі мектеп мұғалімдерінің қанағаттану деңгейі 
 
 
 
 
Ел 
Математика 
Жаратылыстану 
Қанағаттандыл
ылған
 
Кем 
Қанағаттандыл
ылған 
Қанағаттандыл
ылған
 
Кем 
Қанағаттандыл
ылған 
О
қуш
ы
лар
ды
ң 
%
 
О
рт
аш
а ұпай
 
О
қуш
ы
лар
ды
ң 
%
 
О
рт
аш
а ұпай
 
О
қуш
ы
лар
ды
ң 
%
 
О
рт
аш
а ұпай
 
О
қуш
ы
лар
ды
ң 
%
 
О
рт
аш
а ұпай
 
Гонконг 
42 
597 
52 
583 
38 
542 
53 
534 
Грузия 
65 
431 
32 
430 
67 
421 
31 
417 
Қазақстан 
55 
497 
44 
475 
53 
493 
46 
487 
ЖаңаЗеландия 
49 
495 
41 
483 
41 
514 
48 
509 
Ресей Федерациясы 
45 
544 
51 
535 
44 
551 
50 
538 
Финляндия 
41 
516 
50 
513 
42 
553 
49 
551 
Швеция 
31 
492 
52 
484 
24 
519 
60 
509 
Орта халықаралық 
көрсеткіш 
47 
473 
45 
464 
47 
481 
45 
474 
Дерекнама: Білім жетістіктерін бағалау жөніндегі қауымдастықтың TIMSS-2011 Халықаралық есебі  
 
Зерттеуге  қатысушы  мектептің  негізгі  сипаттамасы,  ресурстары  және  педагогикалық  үрдісті 
ұйымдастыру  туралы  фондық  ақпаратты  алу  мақсатында  білім  беру  ұйымы  әкімшілігінің    296  өкілінен  
сауалнама жүргізілді.  
TIMSS-
2011  зерттеуінің  халықаралық  сарапшылары  мектептің  орналасқан  жері,  білім  берудің 
материалдық  ресурстары,  пән  деңгейі,  психологиялық  «жағдай»  және  басқа  да  басқару  қызметінің 
аспектілері сияқты білім берудің сипаттамасын анықтады. 
Мектептің  орналасуы  мектеп  оқушысының  сәтті  білім  алуының  қосымша  ресурсы  болып 
табылады. 
100 001-
ден  500 000-ға  жуық  халық  саны  бар  жергілікті  жерде  орналасқан  мектептерде  білім 
алатын қазақстандық оқушылардың нәтижелері айтарлықтай жоғары (5.2.10 кесте). 
 
5.2.10. Кесте. 4 және 8 сынып оқушыларының нәтижелері /елді мекен 
 
Елді мекен 
Оқушылар саны, % 
Орташа ұпай 
математика 
жаратылыстану 
4 сынып  8 сынып  4 сынып  8 сынып  4 сынып  8 сынып 
500 000 артық адам 
13 
14 
497 
505 
492 
511 
100 001 ден 500 000-ға дейін 
адам 
13 
12 
525 
504 
523 
518 
50 001 ден 100 000 –ға дейін 
адам 
8 
9 
503 
481 
501 
484 
15 001 ден  50 000 –ға дейін 
адам 
12 
12 
472 
494 
464 
487 
3 001 ден 15 000 –ға дейін адам 
27 
26 
500 
467 
493 
474 
3 000 аз адам 
27 
27 
500 
488 
491 
486 
Дерекнама : TIMSS-2011 халықаралық зерттеудің Альманах статистикалық мәліметтері 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
 
212 
Елді  мекеннің  типінен  де  арнайы  тәуелділік  байқалады.  Қаланың  төртінші  сынып  оқушылары  мен 
сегізінші сынып оқушылары математикадан (509 және 513), сол сияқты жаратылыстанудан (512 және 507) 
жоғары  ұпайларды  көрсетеді.  Алыстағы  елді  мекендерде  тұратын  оқушылар  ең  төмен  нәтижені  көрсетеді 
(5.2.11 кесте). 
 
5.2.11.  кесте. Оқушылардың нәтижелері / елді мекен типі 
 
Елді мекен 
Оқушылар саны, % 
Орташа ұпай 
математика
 
Жаратылыстану 
4 сынып
 
8 сынып
 
 
4 сынып  8 сынып 
 
Қала 
18 
20 
509 
513 
512 
507 
Қала маңы 
10 
8 
499 
523 
436 
511 
Аудан 
20 
18 
490 
499 
504 
498 
Ауыл  
24 
23 
489 
494 
497 
493 
Жекеленген ауылды мекен 
28 
30 
465 
493 
458 
480 
Дерекнама : TIMSS-2011 халықаралық зерттеудің Альманах статистикалық мәліметтері 
Оқушыларрдың  оқу  жетістіктері  нәтижелерінің  талдауы  білім  беру  ұйымының  жабдықталуынан  да 
көрсеткіштердің  арнайы  тәуелділігін  анықтады.  Қазіргі  кезгі  талаптарға  сай  мектепте  оқитын  сегізінші 
сынып оқушылары аса жоғары нәтижені көрсетті(5.2.3 сурет). 
 
5.2.3. сурет.8 сынып оқушыларының нәтижелері/жабдықталу индексі 
 
 
Дерекнама: Білім жетістіктерін бағалау жөніндегі қауымдастықтың TIMSS-2011 Халықаралық 
есебі  
Мектептің  заманауи  ақпараттық-байланыс  технологиялармен  жабдықталуы  оқу  сабақтарының 
нәтижелілігін  жоғарлатуға  әкеледі.  Білім  беру  ұйымының  нұсқаулығына  сауалнама  жүргізудің 
қорытындысы    35%  қазақстандық  төртінші  сынып  оқушыларының  бір  компьютерге  1-2  адамнан  келетін,  
24% - 3-
5және 27% 6 және одан да артық оқушыдан келетін мектептерде оқитынын көрсетті. Сонымен бірге  
14%  4 сынып оқушылары мектепте компьютерді пайдалана алмайды. Орта алғанда  57% сегізінші сынып 
оқушылары  бір  компьютер  1-2  оқушыға,  26%  -  ы  3-5  және  17%  -  ы  6  және  одан  да  артық  оқушыға 
есептелінген мектепте оқиды (5.2.4 сурет). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
 
213
 
TIMSS 

 PIRLS 
InternationalStudyCenter 
5.2.4. Сурет. Компьютер/оқушы байланысы  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Дерекнама: Білім жетістіктерін бағалау жөніндегі қауымдастықтың TIMSS-2011 Халықаралық есебі  
 
Елдің  бір  компьютерге  оқушылар  санының  көрсеткішінің  талдауын  салыстыру  айтарлықтай 
айырмашылықты көрсетеді. Мысалы, Англияда 90% оқушы бір компьютер 1-2  төртінші сынып оқушысына 
есептелінген мектептерде білім алады. Бұған қарағанда Иранда, Тунисте және Йеменде осы көрсеткіш 6% 
және одан да кем пайызды құрайды.  
TIMSS-
2011  халықаралық  зерттеуінің  барлық  қатысушы  елдер  үшін  ғылыми  жаратылыстану    оқу 
бағдарламасының маңызды құрама бөлігі – мектеп оқушысының функционалды сауаттылығының дамуына 
әсерін тигізетін оқушылардың зерттеу-тәжірибелік қызметі.  
Қазақстанда  43%  4  сынып  оқушылары  және    82%  сегізінші  сынып  оқушылары  ғылыми 
жаратылыстану    зертханаларымен  жабдықталған  мектептерде  білім  алады,  ғылыми  жаратылыстану  
бағыттағы пәндерден жоғары ұпайларды көрсетеді.  
Қауіпсіз  мектеп  ортасы  оқушылардың  тәртібіне,  олардың  психикалық  денсаулығына  және 
саулылығына әсерін тигізетін, оқушылардың жақсы үлгерімінің маңызды аспектісі болып табылады. 
Әкімшілікке сауалнама жүргізудің қорытындысының талдауы  жоғары қауіпсіздік  индексі бар мектептерде 
білім  алатын  91%  төртінші  сынып  оқушылары  «Математикадан»  (505),  сол  сияқты  «Жаратылыстанудан» 
(498  ұпай)  ең  жоғары  нәтижені  көрсетті.  Қауіпсіздіктің  орта  индексімен  білім  алатын  мектеп 
оқушыларының нәтижелері едәуір төмен.  
Қауіпсіздіктің  жоғары  индексімен  мектеп  оқушыларының  оқу  жетістіктерінің  орта  халықаралық 
маңызы  орта  халықаралық  көрсеткішпен  салыстырғанда    16  ұпайға  жоғары.    Сонымен  бірге,  Қазақстанда 
мектеп әкімшілігіне сауалнама нәтижелері бойынша мұндай тәуелділік анықталмады (5.2.12 кесте). 
 
5.2.12.Кесте. Қауіпсіздік индексі. / орташа ұпай / оқушылардың үлесі / 8 сынып 
 
Ел  
Жоғары  
Орта  
Төмен  
Математ
ика 
Жаратылыс
тану  
Математ
ика 
Жаратылы
стану  
Математ
ика 
Жаратылы
стану 
О
қуш
ы
лар
ды
ң %
 
О
рт
аш
а ұпай
 
О
қуш
ы
лар
ды
ң %
 
О
рта
ш
а 
ұпай
 
О
қуш
ы
лар
ды
ң %
 
О
рт
аш
а ұпай
 
О
қуш
ы
лар
ды
ң %
 
О
рт
аш
а ұпай
 
О
қуш
ы
лар
ды
ң %
 
О
рт
аш
а ұпай
 
О
қуш
ы
лар
ды
ң %
 
О
рт
аш
а ұпай
 
Қазақстан 
44 
488 
44 
484 
56 
486 
56 
495 
0 
~ 
0 
~ 
Ресей 
Федерациясы 
10 
547 
10 
559 
89 
539 
89 
541 
2 
~ 
2 
~ 
Сингапур 
25 
645 
25 
630 
74 
599 
74 
576 
1 
~ 
1 
~ 
1-2 кітап 
3-5 кітап 
6-дан артық кітап 
жоқ 
Қазақстан 
Орта халықаралық 
Келетін бір компьютер 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
 
214 
АҚШ 
13 
524 
13 
543 
78 
512 
78 
527 
9 
477 
9 
488 
Орта 
халықаралық 
көрсеткіш 
16 
483 
16 
492 
66 
467 
66 
477 
18 
437 
18 
452 
Дерекнама: Білім жетістіктерін бағалау жөніндегі қауымдастықтың TIMSS-2011 Халықаралық 
есебі  
 
Мектептегі  білім  беру  жүйесінің  нәтижелелігіне  жетудегі  басқармашылық  корпустың  рөлі 
күн  сайын  маңызды  болып  келеді.  Сауалнама  сұрақтары  нәтижесінің  талдауы  мектеп  әкімшілігі 
көп уақытын оқу жоспарын және оқу бағдарламасын жасауға
 
(4 сынып - 77%, 8 сынып - 79%), білім 
беру  мақсатында  мұғалімдермен  мониторингті  жүзеге  асыруға  (4  сынып  -  74%,  8  сынып  -  66%)  және 
мектептің негізгі білім беру мақсаттарын түсініруге(4 және 8 сынып - 72%) жұмсайтынын көрсетті. 
Сонымен қатар мектептің негізгі ұйымдастырушылық мәселелеріне аз көңіл бөлінеді. Оқушылардың 
тәртібімен байланысты сұрақтары шешуге 4 сыныпта барлығы  44% уақыт және 8 сыныпта 41%, бастауыш 
және  негізгі  мектепте  мұғалімдер  арасында  сенімді  қатынасты  тудыру  үшін      46%  және  37%  бөлінеді. 
Осыған байланысты қазіргі кезгі нақты құраушы мәселелі аймаққа өзгергендігіне назар аудару керек (5.2.5 
сурет). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
 
215
 
TIMSS 

 PIRLS 
InternationalStudyCenter 
5.2.12.Кесте. Қауіпсіздік индексі. / орташа ұпай / оқушылардың үлесі / 8 сынып 
 
Дерекнама : TIMSS-2011 халықаралық зерттеудің Альманах статистикалық мәліметтері 
Осы тұрғыда, TIMSS-2011 зерттеуі оқушыларға сауалнама жүргізу қорытындысы бойынша алынған 
фондық мәнмәтіндік ақпараттың талдауы мектеп оқушыларының білім алу жетістіктерінің  табыстылығына 
тікелей әсер ететін негзгі факторларды ұсынды. 
Ең маңыздысы тек оқыту саясатында жүзеге асу ғана емес, сол сияқты көбінесе елдің ұзақ мерзімде 
экономикалық  дамуына  байланысты  болатын  әлеуметтік  бейнесі,  отбасының  жауапкершілігі  болып 
табылады.   
Өмір  бойы тең мүмкіндіктермен сапалы білім алуды қамтамасыз ету, Қазақстан жетістігінің факторы 
болып табылатынына күмән жоқ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
 
216 
Қорытындылар 
►
 
Оқушылардың жас құрамынан зерттеу нәтижелерінің тәуелділігі бақыланады.   
►
 
Үйдегі  кітаптар  санынан  оқушылардың  орташа  ұпайының  пропорционалды  тәуелділігі 
сақталынады: кітап саны көп болса, нәтиже жоғары болады.  
►
 
Үйде компьютерді жиі пайдалану шамасы бойынша оқушылардың нәтижелерінің өсу тенденциясы 
байқалады.  
►
 
Сегізінші сынып оқушыларының көпшілігінде алдағы уақытта өмір жолын жақсы құру үшін арнайы 
оқу пәннің құндылығын түсінуі байқалады. 
►
 
Оқу жетістіктерінің мектеп оқушысының өзін-өзі бағалау деңгейінен тікелей тәуелділігі көтеріледі.  
►
 
Қазіргі заманғы қазақстандық мектептер педагогтарының феминизациялау мәселесі сақталады.  
►
 
Ақпараттық  технологияларды  қолдану  бойынша  дайындық  курсын  өткен  педагогтардың  үлесінен 
оқушылардың сәттілігінің тәуелділігі байқалады.  
►
 
Мұғалімдердің  еңбек  өтілі  10-нан  20  жылға  дейін  және  20  жылдан  артық  болып  табылатын, 
жетекшілермен  4  және  8  сынып  оқушыларының  ең  жоғары  орташа  ұпай  көрсеткіші  жоғары  екендігі 
байқалады.   
►
 
Халық  саны  көп  елді  мекендерде  орналасқан  мектептерде  оқитын  қазақстандық  оқушылардың 
нәтижелері  соның  ішінде  математикадан  және  ғылыми  жаратылыстану        пәндерінен  өте  жоғары  болып 
табылады. 
►
 
Оқу зертханалары және қауіпсіз мектеп ортасы қамтамасыз етілген мектеп оқушыларының оқудағы 
жетістіктерінің жоғарлануы байқалады. 
 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі  
 
217
 
TIMSS 

 PIRLS 
International  Study  Center 
ҚОРЫТЫНДЫ
 
Мемлекеттен  тәуелсіз,  жетекші  TIMSS,  PISA,  PIRLS  және  ICILS  білім  берудің  бәсекеге  қабілеттілігін 
халықаралық  зерттеулеріне  қатысу  туралы  шешім  қабылдай  отырып,  Қазақстан,  ең  жақсы  халықаралық 
тәжірибеге  сай  мемлекеттік  білім  беру  саясатын  қалыптастыру  мен  жүзеге  асырудың  жаңа  бағытын 
мәлімдеді.  Білім  беру  сапасын  халықаралық  мониторингтік  зерттеуге  елдің  қатысуының  маңыздылығы 
жоғары.  TIMSS-2011  Халықаралық  салыстырмалы  зерттеуінің  екінші  циклі  тек  объективті  мәліметтерді 
алуға ғана емес, сонымен бірге мектептегі білім берудің жетістіктерін және мәселелерін айқын бағалауына 
мүмкіндік тудырды.    
Осы  есеп  беруде  TIMSS-2011  қазақстандық  мектеп  оқушыларының  ең  тұжырымдамалы  нәтижелері 
ұсынылған  –  оқушылардың  жаратылыстану-математикалық  дайындығының  дәрежесі  –  оқу-танымдық 
қызметтің  әр  түрдің  саласындағы  жетістіктерін  бағалауы  –  халықаралық  тест  тапсырмасының  талдауы  – 
оқушылардың жетістіктеріне тікелей әсерін тигізетін факторлар. 
Алынған  мәліметтердің  өткізілген  алғашқы  аймақтық  салыстыруы  бір  аймақтың  орта  ұпайы  тестілеуге 
қатысушылардың  үлесі  бірдей  болатын  басқа  облыстың  ұпайынан  жоғары/төмен  болатын  жағдайдағы 
ұлттық емтихандардың нәтижелерімен арақатынас орнатылатынын атап өткен жөн.   
Ұлттық есептің негізгі бөлімдерінде қысқаша түйіндемелер – ұсынылған аналитикалық материалдың ең 
маңызды тарауларына көңіл бөлетін қорытындылар жалпыланған.  
Халықаралық  есептің  талдауы  Қазақстан  мектептері  оқушыларды  айрықша  пәндік  білім  қорымен 
қамтамасыз  ететіндігін  дәлелдейді.  Сонымен  қатар  оларда  жеткілікті  түрде  білімнің  молдылығын  алу 
қабілеттілігін дамыту сұрағы қиындық туғызады. 
Осыған байланысты келесі бағытта жұмысты күшейту керек: 
-
 
Мектептегі  білім  беру  сапасын  бағалаудың  халықаралық  зерттеуінде  жетекші  қалыпқа  ие  болған 
елдердің тәжірибелік талдауын есепке ала отырып білім беру бағдарламаларын жаңарту; 
-
 
TIMSS,  PISA  және  PIRLS  жабдығына  ұқсас  тапсырмаларды  еңгізе  отырып,  қазіргі  кезгі 
педагогикалық оқулықтар контентін және оқу-әдістемелік құралдарды құру;  
-
 
Білім  алушылардың  білім  алу  жетістіктерін  бағалауды  халықаралық  мониторингтік  зерттеу 
саласында  педагог  қызметкерлердің  біліктілігін  жоғарылатудың  арнайы  бағдарламалық  курстарын 
дайындау;  
-
 
Мемлекеттің  жоғары  оқу  орындарындағы  педагогикалық  мамандықтардың  оқу  жоспарларына 
«Педагогикалық өлшемдер» және «Тестология» курстарын енгізу; 
-
 
Халықаралық  әдістерді  пайдаланудың  контекстінде  халықаралық  мониторингтік  зерттеулерді 
күшейту. 
Мектептегі  білім  беру  мазмұнын  құрастырушылардан  бастап  мемлекеттің  педагог  қызметкерлерін 
дайындайтын  жоғары  оқу  орындарына  дейін  педагогикалық  қауымдастық  тарапынан  зерттеу  нәтижелерін 
кәсіби  қолдану  алдағы  уақыттағы  2015  жылдың  TIMSS  және  PISA  халықаралық  зерттеулерінде 
Қазақстанның Жетістікке жету шартына тиімді жұмыс істеуі керек.     

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
218 
 
ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ 
 
ШҚО 
Шығыс Қазақстан облысы 
 
МЖБС 
Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты
 
БҚО 
Батыс Қазақстан облысы 
ИБ 
Инновациялық бағдарлама 
АБТ 
Ақпараттық-байланыс технологиялары
 
СҚО 
Солтүстік Қазақстан облысы 
ОҚО 
Оңтүстік Қазақстан облысы  
DPC IEA 
Data Processing Center IEA-  
білім беру жетістіктерін бағалау бойынша халықаралық 
бірлестіктің мәліметтерін өңдеу орталығы 
ETS 
Educational Testing Service – 
Білім беру саласындағы тестілеу қызметі 
IEA 
Білім жетістіктерін бағалау жөніндегі халықаралық қауымдастық  
IRT 
Item Response Theory – 
Заманауи тестілеу теориясы 
ISC 
International Study Center – 
Халықаралық үйлестіру орталығы 
 
GCE 
General Certificate of Education – 
Орта білім туралы сертификат орта мектепті аяқтау 
бойынша Сингапурда беріледі 
 
LUMA 
LU stands for ‘luonnontieteet’, natural science in Finnish, and MA for mathematics, 
Finland's Science Education Centre – 
Фин Ғылыми-білім беру Орталығы 
NC 
National Centre – 
Ұлттық орталық 
PSLE 
Primary School Leaving Examination – 
Бастауыш мектепте алынған білім дәрежесін 
анықтауға емтихан 
SC 
Statistics Canada – 
канадалық Статистика Орталығы 
STEAM 
Education - Integrated Science, Technology, Engineering, Arts and Mathematics -  
Массачусет ғылыми білім беру орталығы: ғылым, технология, инженерия, өнер және математика  

жүктеу/скачать 6,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: