Республикасы
жүктеу/скачать 7,73 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.1.4- сурет. Мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен 1 - ден 6 жасқа дейінгі балаларды қамту коэффициенті %
- 2.1.2- кесте. Мектепке дейінгі ұйымдардағы орынның толықтығы (жоспарлы 100 орынға арналған), адам
30 2.1.1- кесте. Мектепке дейінгі ұйымдарға орын алуға кезекке тұру туралы деректер, мың бала Аймақ 2010 жыл 2011 жыл барлығы қала ауыл барлығы қала ауыл Ақмола 15,1 12,9 2,1 15,1 13,5 1,5 Актөбе 16,2 13,9 2,2 27,1 19,3 7,7 Алматы 16,4 9,3 7,1 23,4 16,0 7,3 Атырау 11,6 8,3 3,3 11,3 7,6 3,7 Шығыс Қазақстан 20,4 15,7 4,7 14,9 12,7 2,1 Жамбыл 15,2 10,7 4,5 25,6 20,0 5,5 Батыс Қазақстан 11,8 10,7 1,0 14,4 13,1 1,3 Карағанды 9,9 8,4 1,4 10,0 7,3 2,6 Қостанай 9,9 7,4 2,5 9,5 7,3 2,2 Қызылорда 11,1 7,7 3,4 17,1 13,0 4,1 Манғыстау 20,5 14,5 5,9 20,5 13,7 6,8 Павлодар 18,5 17,2 1,2 18,0 17,1 0,9 Солтүстік Қазақстан 9,6 8,9 0,67 9,6 8,9 0,6 Оңтүстік Қазақстан 40,5 36,5 4,0 55,3 48,8 6,5 Астана қаласы 39,0 39,0 0 49,0 49,0 0 Алматы қаласы 30,4 30,4 0 41,0 41,0 0 Қазақстан Республикасы 296,7 252,1 44,5 362,6 309,1 53,5 Дереккөз : ҚР БҒМ мәліметтері « Мектепке дейінгі балалар ұйымдарына жолдама беру үшін мектеп жасына дейінгі (1 жастан 6(7) жасқа дейінгі) балаларды тіркеу» Стандартында (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 26 ақпандағы № 140 қаулысы) мектепке дейінгі ұйымдарды жасақтау және балабақшаларға балаларды кезекке тұрғызу мен оған орын алу мәселесінің шешімі көрсетілген. Аталған қызмет облыстық маңызы бар қалалардың білім басқармалары, аудандардың білім бөлімдері, кент әкімдігінің, ауылдық округтың аппаратттары көрсетеді және баламалы негізде ХҚО арқылы (Астана, Алматы және облыстық маңызы бар қалаларда) көрсетіледі, сондай - ақ жергілікті атқарушы органдардың электронды сайттары ашылды. Мемлекеттік қызмет көрсету тәртібі туралы ақпарат ҚР БҒМ интернет - ресурстарында ( www.edu.gov.kz ) «электрондық үкімет порталында» ( www.egu.gov.kz) , сондай - ақ ХҚО - лардың, білім бөлімдерінің, әкімдіктердің ақпараттық стендерінде орналасқан. Тұтынушы электрондық портал арқылы кезектің жылжуы туралы ақпарат ала алады, ол осы қызметтің ашықтығын көрсетеді. ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру ститистикасы және бағалау орталығы 31 «Балапан» бағдарламасын іске асыру елімізде мектепке дейінгі ұйымдар тапшылығы деңгейін азайту бойынша түбегейлі шаралар қабылдауға, 3- 6(7) жастағы балаларды ғана емес, сонымен қатар 1 - 6(7) жастағы балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтуды арттыруға мүмкіндік берді. Осылайша, 1 - 6(7) жастағы балаларды қамту 2011 жылы 43,5% - ды құрады, былтырғы жылмен салыстырғанда 1,9%- ға өскен (2.1.4 сурет). 2.1.4- сурет. Мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен 1 - ден 6 жасқа дейінгі балаларды қамту коэффициенті % Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері Мектепке дейінгі тәрбиемен және оқыту мен қамтудың жоғары көрсеткіші Қостанай, (96,6%), Қарағанды (85,7%), Павлодар (69,8%), Шығыс Қазақстан (67,5%) облыстарында. Төменгі көрсеткіштер Алматы (29,5%) және Оңтүстік Қазақстан (19,4%) облыстарында. Бұл соңғы жылдары белсенді демографиялық және көші - қон процестерімен байланысты мектеп жасына дейінгі балалар санының артуына негізделген (қосымша,2.1.5 - кесте). 2005 жылмен салыстырғанда демографиялық үрдістің талдауы туу көрсеткішінің өскенін көрсетіп отыр. Алматы облысынды 2005 (31 331) - 2011 жылдары (4 1229) өсім 24%- ды (9989 адам), Оңтүстік Қазақстан облысында 32% - ды құрады. Бұл, өз кезегінде Алматы (50%) және Оңтүстік Қазақстан облыстарында (94%) мектепке дейінгі ұйымдарға кезектің артуына әкеп соқты. Осыларға байланысты аталған өңірлерде мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту көрсеткішінің төмен екендігі анықталып отыр. Балаларды мектепке дейінгі ұйымдармен қамту көрсеткіші бойынша атқарылып жатқан шараларға қарамастан топтардың толықтыру мәселесі өте өткір күйінде қалып отыр. 2011 жылы 100 орынға арналған мектепке дейінгі ұйымдардағы топтар толықтығының орта статистикалық көрсеткіші 115, 2010 жылы 114 болған. Осы ретте балабақшалардағы топтардың тығыздығы Астанада - 130, Алматыда - 124 бала. Қалалық жерлердегі балабақшалар топтарындағы толықтыру көрсеткіші өгеріссіз қалып отыр (2010 және 2011 жылы - 121 адам), (ауылдық жерлерде өсу үрдісі байқалады (2010 жыл – 96, 2011 жыл - 102 адам). 41,6 47,5 34,6 43,5 48,8 37,7 ҚР Қала Ауыл 2010 2011 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 32 Атырау (128), Шығыс Қазақстан (121), Оңтүстік Қазақстан (126 адам) облыстарында мектепке дейінгі ұйымдар шамадан тыс артық жұмыс істейді (2.1.2 - кесте). 2.1.2- кесте. Мектепке дейінгі ұйымдардағы орынның толықтығы (жоспарлы 100 орынға арналған), адам Аймақ барлығы қалалық жерлерде ауылдық жерлерде 2010 2011 2010 2011 2010 2011 Ақмола 103 105 117 114 79 90 Ақтөбе 122 118 132 123 107 111 Алматы 101 107 100 108 103 107 Атырау 127 128 145 141 106 111 Шығыстан Қазақстан 115 121 125 132 89 96 Жамбыл 106 111 121 125 92 97 Батыс Қазақстан 107 107 110 114 102 98 Қарағанды 112 114 112 115 107 108 Қостанай 106 107 110 112 99 99 Қызылорда 90 97 94 108 88 91 Маңғыстау 118 118 121 122 111 107 Павлодар 113 112 118 114 89 99 Солтүстік Қазақстан 109 94 125 94 89 93 Оңтүстік Қазақстан 116 126 135 139 91 107 Астана қаласы 130 130 130 130 0 0 Алматы қаласы 124 120 124 120 0 0 Қазақстан Республикасы 114 115 121 121 96 102 Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері Мектепалды даярлық Сабақтастықты іске асырудың негізгі міндеттерінің бірі мектепте оқытуға баланың дайындығын анықтау. Республикада балалардың мектепалды дайындығына ерекше көңіл бөлінеді. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында міндетті тегін мектепалды білім алуға мемлекеттік кепілдік қарастырылған. Мектепалды даярлықтың негізгі мақсаты – балаларды жалпы, зияткерлік, балалардың дене тәрбиесін дамыту, білім алуға олардың дайындығын қамтамасыз ету, баланың бойында жеке қасиеттерін және оқу дағдыларын қалыптастыру. 2011 жылы 6 324 жалпы білім беретін мектепте 11 504 мектепалды сыныптар жинақталды. Ондағы балалар саны 189 349 баланы құрады. Мұндағы 141 474 балаға арналған 5 419 мектепалды топтарының 1557 балабақшаларда және 901 шағын орталықтарда орналастырылған. Мектепалды сыныптар мен топтарда балалар саны жыл сайын өсуде. Егер 2010 жылы 5 - 6(7) жастағы мектепалды даярлықпен қамтамасыз ету көрсеткіші 89% болса, 2011 жылы – 90,4 % (қалалық жерлерде – 91%, ауылдық жерлерде – 85,6 %) (2.1.5- сурет) ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру ститистикасы және бағалау орталығы 33 2.1.5- сурет. 5 - 6 жастағы балаларды міндетті мектепалды даярлықпен қамту коэффициенті, % Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері Аймақтық салыстыруда мектепалды даярлықпен 100% қамтуға Ақмола, Атырау, Қарағанды және Қызылорда облыстарында қол жеткізілген. Аталған көрсеткіш Оңтүстік Қазақстан облысында (77,7%) және Алматы (77,2%) қаласында да жоғары (қосымша, 2.1.6 кесте). Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұны Заманауи білім беру жүйесінің алғашқы кезектегі міндеті – үйлесімді дамыған, әлеуметтік белсенді және шығармашыл тұлғаны қалыптастыру, мектепке дейін ақ жаста қалыптасатын бастапқы мәрелік. Осы ретте мектепке дейінгі білім беру жүйесі сапасының көрсеткіші мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұны болып табылады. Республиканың мектепке дейінгі білім беру ұйымдарындағы білім беру процесі Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес жүзеге асырылады (ҚР МЖМБС 1.001.2009). Стандарт тәрбие мен оқыту мазмұнына қойылатын нормалар мен талаптар жүйесін белгілейді, қоғамның талаптарын көрсететін және тұлғаның мүмкіндігін ескеретін білім берудің мемлекеттік нормасы ретінде қабылданатын негізгі өлшемдерді анықтайды. 2011 жылы мектепке дейінгі білім беру жүйесінде «Балбөбек», «Қайнар», «Алғашқы қадам» (1 - 3 жас), «Зерек бала» (3 - 5 жас), «Біз мектепке барамыз» (5 - 6(7) жас) балаларды тәрбиелеу мен оқыту бағдарламаларын іске асыру жалғастырылды. Бағдарламалар балалардың мектепке жалпы (психологиялық) дайындығын қамтамасыз етеді және білімге құмарлығын, шығармашылық қабілетін және коммуникативтік дағдыларын дамытуды қамтиды. «Алғашқы қадам» ерте жастағы балаларды тәрбиелеу мен оқытудың бағдарламасында «Денсаулық», «Коммуникация», «Таным», «Шығармашылық», «Социум» атты МЖБС бес білім беру бағдарламасына ықпалдасуда психологиялық жағдай жасудың жаңа идеялары қарастырылған. Бағдарламаның мазмұны барлық түрлер мен нысандарда ерте жастағы балаларға тұлғалық бағытталған тәсілдерді қамту қарастырылады. 89 91,3 85,6 90,4 91 90 ҚР Қалада Ауылда 2010 2011 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 34 Әлеуметтендірудің бірыңғай процесін – өзінің мүмкіндіктерімен қабілеттілігімен, қажеттлігімен баланың санасы арқылы тұлғаны дараландыруды «Зерек бала» (3 - 5 жас) мектепке дейінгі кіші жастағы балаларды тәрбиелеу мен оқыту бағдарламасы қамтамасыз етеді. Бағдарлама қазіргі балалардың танымдық қызығушылығына тиісті толыққанды білім беру мазмұнының болуын қарастырады. «Біз мектепке барамыз» (5 - 6(7) жас) бағдарламасы мектеп жасына дейінгі баланың жас ерекшелігі нормаларына сәйкес келетін келесі деңгейдегі мектептік оқытуға дайындығын анықтайды және дербес шығармашылық әлеуетін ашу үшін жағдайлар жасауды қарастырады. Аталған бағдарламалар мектепке дейінгі және бастауыш мектеп білімі арасындағы сабақтастық проблемаларын тиімді шешуге ықпал етеді. Бағдарламаның барлық түрлерінің мазмұнын іске асыру МЖБС білім беру салаларымен тығыз байланысты негізгі жұмыстарды қарастырады, олардың әрқайсысы мақсатты бағыттары бар дербес тараулардан тұрады. Балаларды дамыту бағдарламасында бағдарламалық - әдістемелік алып жүру (педагогтерге арналған әдістемелік құрал, хрестоматия, әліппе - дәптер, ата - аналарға арналған дидактикалық материалдар мен құралдар) көзделген. Мектепке дейінгі білім беру жүйесіндегі өзгерістер балабақшалардың әдістемесі мен практикасына ғылыми идеялар мен әзірлемелер енгізуге негізделген. Бұл, өз кезегінде мектепке дейінгі ұйымдардағы педагогтардың құзыретіне талаптардың өзгергенін көрсетеді . Инклюзивті білім беру бойынша әдістемелік жұмыстар әзірлемелеріне басты назар аударылады. Балалардың дарындылығын ерте анықтау, дамудың дербес білім беру бағдарламаларын әзірлеу, оның ішінде ағылшын тілінде ерте оқу бойынша мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жүйесінің педагог кадрларының қызметі жандандырылды. 2011 жылы балабақшаларда инновациялық мектепке дейінгі ұйымдар менбалабақша топтары желісін дамыту үрдісі байқалуда. Мектепке дейінгі гимназиялардың саны 10 бірлікті, 12 оқу - тәрбие және сауықтыру орталығын, 3 авторлық балабақшаны, инновациялық бағыттағы 81 балабақшаны, жалпы қолданымдағы балбақшалардағы 13 гимназия топтарын құрайды. Осындай мектепке дейінгі ұйымдардағы балаларды қамту 7,5 мың баланы құрайды. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту сапасын қамтамасыз ету үшін ҚР БҒМ балабақшалардың барлық модельдеріне арналған оқу - тәрбие процесін ұйымдастыру мен мазмұнына қойылатын бірыңғай талаптар әзірледі. Мектепке дейінгі ұйымдар мен ата - аналардың білім беру процесіне және балабақшаларды басқару ісіне қатысуы арқылы олардың арасындағы байланысты нығайту жұмыстары жандандырылды. МЖБС - да отбасылармен өзара іс - қимыл жасаудың жаңа нысандарына, педагогикалық процесті демократизациялауға, педагогтер мен балалардың ұжымында ашық қарым - қатынастар ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру ститистикасы және бағалау орталығы 35 орнатуға, дамушы білім беру ортасын қалыптастыруға мектепке дейінгі білімнің дайындығы қарастырылған. Баланы құзыретті дамыту индикаторы ата - аналарға әрбір жас ерекшелігі кезеңінде оның құзырет деңгейін дербес қадағалауға мүмкіндік береді. Мектепке дейінгі ұйымдарға бармайтын балаларға арналған психологиялық кеңес беру ата - аналарға педагогикалық көмек көрсетуге арналған Консультациялық пункттер жұмыс істейді. 2011 жылы республикада ата - аналарға арналған 1 106 консультациялық пункттер қызмет жасайды. Олардың қызметі ата - аналарға арналған Консультациялық пункттер қызметін ұйымдастырудың Типтік ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады. Ата - аналарға арналған консультациялық пунттерде әлеуметтік педагог, психолог, логопед, медицина қызметкері, дефектолог (логопед) және басқа да мамандар жұмыс жасайды. Консультациялық пункттердің қызметі ата - аналардың педагогикалық білімдерін арттыру мақсатында әртүрлі іс - шаралар ұйымдастыруды көздейді. Ата - аналарға арналған консультациялық пункттердің көп саны Батыс Қазақстан (129), Павлодар (79), Жамбыл (78 ) облыстарында Астана (54) және Алматы (94) қалаларында. Педагогтерге көмек көрсету мақсатында мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтылмаған балалардың ата - аналарына арналған «Консультациялық пункттер жағдайларында ата - аналарды оқыту бағдарламасы» және тәрбиешілерге арналған «Тәрбиеші гувернер» бағдарламалары әзірленді. «Мектепке дейінгі ұйымдардың қызметкерелеріне арналған анықтама», «Нормативтік материалдардың жинағы», «Шағын орталықтар, мектепалды сыныптар қызметкерлерінің біліктілігін арттыру бағдарламасы мен оқу жоспары», «Мектепке дейінгі ұйымдардың педагогикалық қызметкерлерін аттестаттауды ұйымдастыру және өткізу; «Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту құзыретінің индикаторлар – өлшемдер жүйесі», "Мектепке дейінгі ұйымдар желісін дамытуда мемлекеттік - жеке әріптестікті қамтамасыз ету" нормативтік және әдістемелік материалдар жаңартылды. Балабақшалардың және мектепке дейінгі шағын орталықтардың сапалы қызмет көрсетуі, мемлекеттік жеке әріптестік мәселелері республикалық семинар кеңестерде (Алматы және Қызылорда қалаларында) талқыланды. «Үздік мектепке дейінгі ұйым», «Үздік мектепке дейінгі шағын орталық» номинациясы бойынша «Білім ұясы» республикалық конкурсының шеңберінде мектепке дейінгі ұйымдар қызметінің 2011 жылғы нәтижелері қорытындыланды. 2011 жылы «Кәсіби шеберлікті арттыру», «Мемлекеттік тілге балаларды оқытудың тиімді әдістері» (Алматы қаласы) «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың сапасын қаматамсыз ету» (Екібастұз қаласы) атты педагогтерге арналған семинар - тренингтер өтті. «Мектепке дейінгі ұйымдарда ата - аналармен жұмыс жасаудың интерактивтік түрлері» және «Үй тәрбиесі жағдайларындағы балалармен жұмыс жасау нысандары» атты семинарлар арқылы мектепке дейінгі тәрбие мәселесін талқылауға ата - аналар ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 36 қоғамдастығын тартуға арналған жұмыстар түрлері кеңінен тарап отыр (Орал, Алматы, Шымкент қалалары). Мектепке дейінгі білім беру сапасын арттыру мәселесі «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту сапасын арттыру», «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту саласындағы мемлекеттік білім беру саясаты», «Жоғары оқу орны мен колледждерде мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мамандарын даярлау» аймақтарда Он - лайн семинарлар шеңберінде Педагог кадрлардың біліктілігін арттыру институттарымен бірлесіп қарастырылды. Республиканың мектепке дейінгі ұйымдарында «Өзін - өзі тану» білім беру бағдарламасы табысты іске асуда. Бағдарлама балалардың рухани құндылықтарын дамытуға, интеллектуалдық дамуына, әлемге деген оң көзқарасын қалыптастыруға бағытталған. «Өзін - өзі тану» жаңа ұрпақты инновациялық тәрбиелеу бағдарламасы мектепке дейінгі ұйымдардың педагогтеріне мектепке дейінгі ұйымдарда балаларды тәрбиелеудің психологиялық - педагогикалық негіздеріне талаптар жүйесін іске асыруға мүмкіндік береді. Курстың негізі – педагогика мен психологияның классикалық және қазіргі бағыттарының синтезіне негізделген әдіс, арнайы құрылған пәндік даму ортасы. Мектепке дейінгі білім беру жүйесінің алдындағы бағдарламалық міндеттерді сәтті жүзеге асырудың басты шарты , балалардың өмірі мен денсаулығын қорғау болып табылады. Мектепке дейінгі білім беру қызметінің негізгі бағыты бойынша балалардың денсаулығын қорғау мәселесі денсаулық сақтау жүйесімен өзара іс - қимыл арқылы жүзеге асырылады.Мектепке дейінгі ұйымдардың медициналық қызметкерлері сауықтыру, тамақтандыру, ауру - сырқауды азайту, иммунизация сияқты өзекті мәселелер бойынша арнайы курстардан өтеді. Республиканың мектепке дейінгі ұйымдарында балаларды сауықтыру мен аурулардың алдын алу үшін бала ауруларын дәстүрлі алдын алу мен сауықтыру түрлерімен қатар (бір жылда бір рет тар мамандықтағы дәрігерлердің тексеруі, балалардың сырқатын алдын ала анықтау және оның алдын алу, балаларды шынықтыру мен иммунизациялау ), дәстүрлі емес – дәрумендік терапия, фитотерапия, уқалау, денсаулық сақтағыш технологияияны да (тыныс алу гимнастикасы, көзге арналған гимнастика, ритмика, йога элементтері және т.б.) қолдану ұсынылады . Сонымен қатар мектепке дейінгі ұйымдардың негізгі бағыттарының бірі жол - транспорт жарақаттарының алдын алу. Балаларды жол жүру ережесіне үйрету үшін ұйымдастырылған ойындар, дидактикалық ойындар,басқа да ойын сауықтар арқылы өткізіледі. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жүйесі педагогикалық кадрларының қатысуымен арнайы семинарларын жол полициясы мамандарының қатысуымен өткізу де дәстүрге айналған. ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру ститистикасы және бағалау орталығы жүктеу/скачать 7,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|