Республикасы
жүктеу/скачать 7,73 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.2.4- сурет. Шағын жинақты мектептер желісі мен контингентінің динамикасы
- 2.2.5- сурет. Оқитын елді мекендеріне дейін тасымалдауды қажет ететін балалар үлесі , %
2.2.3- кесте. ҚР БҒМ мен ЖАО - ға ведомствалық бағынысты жалпы білім беретін күндізгі мектептерге 1 - сынып оқушыларын қабылдау Аймақ 1- сыныпқа оқушыларды қабылдау (мың. адам) 2009 2010 2011 Ақмола 10,378 11,226 10,846 Ақтөбе 10,162 11,19 12,099 Алматы 27,881 30,798 32,837 Атырау 9,134 9,82 10,149 Шығыс Қазақстан 16,301 17,263 18,068 Жамбыл 17,493 19,231 20,082 Батыс Қазақстан 8,706 9,324 9,16 Қарағанды 17,102 17,704 18,295 Қостанай 10,121 11,117 10,221 Қызылорда 11,388 12,029 12,918 Маңғыстау 9,121 9,831 11,098 Павлодар 8,742 9,608 9,783 Солтүстік Қазақстан 7,536 7,409 7,535 Оңтүстік Қазақстан 49,776 53,84 56,566 Астана қаласы 7,142 8,117 9,548 Алматы қаласы 16,333 17,755 19,209 Республикалық ұйымдар 0,042 0,044 0,079 НЗМ 0,254 0,368 0,36 Қазақстан Республикасы 237,6 256,7 268,9 Дереккөз : ҚР БҒМ мәліметтері Осылайша, халықтың табиғи өсім көрсеткішін болжау және аймақтық ерекшеліктерін ескеру бойынша оқушы орындары барынша ұлғайтуды талап етеді. Тұрғындар саны аз елді мекендерде тұратын балалардың тегін бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім алу құқықтарын қамтамасыз ету үшін шағын жинақты мектептердің (ШЖМ) жұмыс істеуіне мемлекет кепілдік береді. Анықтама бойынша шағын жинақты мектептер - параллель сыныптарсыз, оқушыларының контингентi аз, екi, үш немесе төртінші сынып оқушылары бiр сынып жинаққа бiрiктірілетін мектеп. ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру ститистикасы және бағалау орталығы 53 2011 жылы ШЖМ саны контингенті 396 840 оқушыны қамтитын 4221 бірлікті (56,5 %) құрады (2010 жылы – 4 225 бірлік, контингенті – 397 538 оқушы). ШЖМ - нің басым көпшілігі ауылдық елді мекендерде орналасқан (4 075 бірлік). ШЖМ санының және олардағы оқушылар санының азаю үрдісі байқалады (2.2.4- сурет). Олардың ішінде, 883 ШЖМ (20,9%) бастауыш (контингенті 5 - тен 40 оқушыға дейін), 947- сі (22,4%) негізгі орта (41 - ден 80 оқушыға дейін), 2 391 - і (56,6%) жалпы орта білім (контингенті 81 - ден 218 оқушыға дейін) берудің оқу бағдарламаларын іске асырады. 2.2.4- сурет. Шағын жинақты мектептер желісі мен контингентінің динамикасы Дереккөз : ҚР БҒМ мәліметтері ШЖМ - ді қолдау мәселелерін шешу (сыныптардың қосарланған түрі мен толықтырудың ең төменгі шегі, мұғалім жүктемесінің көппәнділігі, жоғары кәсіби мамандарға қажеттіліктің жоғарылығы, оқытуда ақпараттық - коммуникациялық технологияны аз пайдалануы) Білім беруді дамытудың 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік бағдарламасында көзделген. Елдегі халық тығыздығының біркелкі болмауы аталған мәселенің өңірлік компонентімен негізделген. Өңірлер бойынша деректерді талдау ШЖМ - дердің басым көпшілігі Солтүстік Қазақстан (87,5%), Ақмола (82,1%), Қостанай (77,5%) облыстарының, ал ШЖМ - дердің ең азы Қызылорда (14,1%) және Маңғыстау (15,6%) областарының үлесінде екенін көрсетіп отыр (қосымша, 2.2 .2- кесте). 2011 жылы ШЖМ - дағы білім сапасын көтеру мәселелерін шешу жөнінде бірқатар нақты іс - шаралар өткізілді . Атап айтқанда, оқушылардың қысқа мерзімдік аралық және қорытынды аттестациялары, сессиялық сабақтарын өткізуге жақын жерлердегі білім беру ресуртық ШЖМ базаларында топтасқан 26 тірек мектептер - ресурс орталықтары ашылған. 405,8 397,6 396,8 4288 4225 4221 2009 жыл 2010 жыл 2011 жыл Оқушылар саны, мың бала Мектептер саны, бірлік Тірек мектеп (ресурс орталығы) - шағын жинақталған мектеп оқушыларының сапалы білім алуына қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында қысқа мерзімді сессиялық сабақтарды және аралық әрі қорытынды аттестаттауды өткізу үшін базасында таяу маңдағы шағын жинақталған мектептердің білім беру ресурстары шоғырланатын жалпы орта білім беру ұйымы . Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 54 Аймақтар бөлінісінде мұндай ресурс орталықтары Ақмола (3), Қостанай (2), Шығыс Қазақстан (2), Солтүстік Қазақстан (2), Алматы (2), Батыс Қазақстан (2), Павлодар (2), Ақтөбе (2), Қарағанды (2), Жамбыл (2), Оңтүстік Қазақстан (2), Қызылорда (1), Атырау (1), Маңғыстау (1 бірлік) облыстарында жұмыс істейді. Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының жанынан Білім беру саласы қызметкерлерінің біліктілігін арттыру институттары жанындағы 14 аймақтық орталықтың жұмысына жетекшілік ететін шағын жинақты мектептерді дамытудың республикалық Орталығы құрылды. ШЖМ мәселелерін педагогикалық бірлестік «12 жылдық оқытуға көшу жағдайында тірек мектептер - ресурс орталығының білім беру үдерісін ұйымдастыру» (Ақтөбе, Шымкент, Қарағанды, Көкшетау) ашық пікірталас алаңдарын өткізу арқылы талқылады. ШЖМ - нің проблемалық мәселелерін шешудің бірі оқушыларды білім беру ұйымдарына дейін қауіпсіз тасымалдау болып табылады. Тасымалдауды қажет ететін ауылдық оқушылар санының 2011 жылы 1 017 балаға азайғаны байқалады (2010 жылы – 8 997, 2011 жылы – 7 980). Осыған сәйкес жергілікті атқарушы органдардан тағы да 6 323 (19, 4%) оқушыны тасымалдауға қатысты ескертпелі шешімдер қабылдау талап етіледі. 2010 жылмен салыстырғанда мектеп автобустарының саны барлығы 8 бiрлiкке көбейген (2010 жылы - 1 369, 2011 жылы - 1 377). Облыстар бөлінісінде балаларды жақын мектептерге және кері қарай тасымалдауды қамтамасыз ету мәселесі республиканың үш өңірінде – Қарағанды, Павлодар және Солтүстік Қазақстан облыстарында шешімін тапқан. Осыған сәйкес тасымалдаумен қамтылмаған балалардың басым үлесі Қызылорда және Алматы облыстарында (2.2.5 - сурет, қосымша, 2.2.3 - кесте). 2.2.5- сурет. Оқитын елді мекендеріне дейін тасымалдауды қажет ететін балалар үлесі , % Дереккөз: ҚР БҒМ деректері ҚР БҒМ мәліметтері бойынша республиканың 32 654 мектеп жасындағы балалар тұратын 1 512 елді мекендерінде мектептер жоқ. Мектепке дейін және кері қарай 10,8 26,6 59,0 7,6 18,8 13,6 30,1 0,0 56,8 22,6 2,4 0,0 0,0 25,0 24 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру ститистикасы және бағалау орталығы 55 тасымалдау 24 649 балаға ғана (76%) ұйымдастырылған. Бұл жергілікті атқарушы органдардың жалпы орта білім берудің барлық балаларға қолжетімділігін қамтамасыз етуге арналған түбегейлі шаралар қабылдауын талап етеді. Инклюзивті білім беру жүйесін дамыту Жасына, жынысына, ұлтына, дініне және денсаулық жағдайына қарамастан инклюзивті білім беру арқылы сапалы білім алуға барлық балаларға бірдей қолжетімді жағдай жасау мемлекеттік білім беру саясатының кезек күттірмейтін міндеттерінің бірі болып табылады. Білім беруді дамытудың 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік бағдарламасында барлық балалар үшін сапалы білім алуға қол жеткізу үшін бірдей құқықтан бірдей мүмкіндіктерге дейінгі жылжу бойынша дәйекті іс - шаралар өткізу көрсетілген. Дамуында мүмкіндігі шектеулі балалар үшін арнайы білім беретін 102 түзеу мектептерінде (2010 жылы – 101 бірлік), сондай - ақ 274 арнай топтарда және республиканың жалпы білім беретін мектептерінің 1 138 арнайы сыныптарында қамтамасыз етіледі (2.2. 6- сурет). 2.2.6- сурет. Дамуында мүмкіндігі шектеулі балалар үшін арнайы білім беру ұйымдарының желісі, бірлік, 2011 жыл Дереккөз: ҚР БҒМ деректері Сонымен қатар, 2011 жылы жеке бағдарлама бойынша 7 882 бала үйде оқытылды. Дамуында мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған арнайы білім беру бағдарламалары бойынша түзеу мектептерінде 15 639 бала және жалпы білім беру мектептерінің арнайы сыныптарында 9 144 бала білім алды. Дамуында мүмкіндігі шектеулі балалар және арнайы білім беру ұйымдарының желісі туралы орталықтандырылған деректер базасы жұмыс істейді. Ал, бұл оларды кеңейту, дамыту және жалпы республика, әрі жекелеген өңірлер бойынша арнайы білім 102 274 1318 Түзеу мектептері Арнайы топтар Арнайы сыныптар Инклюзивті білім беру - оқытудың тиісті білім беретін оқу бағдарламаларына білім алушылардың өзге де санаттарымен тең қолжетімділікті, арнайы жағдайларды қамтамасыз ету арқылы дамытуда түзету - педагогикалық және әлеуметтік қолдауды көздейтін, мүмкіндігі шектеулі адамдарды бірлесіп оқыту және тәрбиелеу . Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 56 беру жүйесін басқарудың сапасын жақсарту жөнінде үйлестіру шараларын қабылдауға мүмкіндік береді. Оңалту орталықтары, пихологиялық - педагогикалық түзеу кабинеттері, логопедтік пункттер сияқты арнайы білім беру ұйымдарының жаңа түрлерінің желісі кеңінен таратылғаны байқалады. Инклюзивті білім берудің мазмұнын жаңарту үшін есту қабілеті бұзылған балаларға арналған 127 арнайы оқу бағдарламалары, оқулықтар мен оқу - әдістемелік кешендердің 195 атауы әзірленді. Арнайы білім беру ұйымдарын материалдық - техникалық жарақтандырудың елеулі жаңаруы байқалады. 2011 жылы мұндай білім беру ұйымдарын арнайы жабдықтармен, оқытудың көмекші техникалық және өтемдеушілік құралдарымен қамтамасыз ету жандандырылды. Қазіргі заманғы мультимедиялық жабдықтармен жабдықтау көрсеткіші 60 %- ды, Интернетке қосылу - 95 %- ды құрады. Дамуында мүмкіндігі шектеулі балаларды жалпы білім беретін сыныптарда қосымша тьюторлық немесе педагогикалық алып жүруді дербестендіру үдерісі байқалады. Оқушы қажеттілігіне байланысты жеке білім беру маршруттарын есепке ала отырып, жалпы, әрі арнай оқу бағдарламаларымен балаларды оқытатын мектептердің тәжірибесін практикаға енгізу дұрыс болып табылады. Біріктірілген (инклюзивті) білім беру жағдайында дамуында мүмкіндігі шектеулі балаларға педагогикалық, әлеуметтік, медициналық - психологиялық қолдау көрсетудің әлемдік тәжірибесі осы бағыттағы жұмысты белсендендіруді қажет етеді. 20 оңалту орталығы 129 психологиялық- педагогикалық түзеу кабинеттері 479 логопедтік пункттер 127 оқу бағдарламасы 195 оқулықтар мен ОӘК атауы Мазмұнның жаңаруы ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру ститистикасы және бағалау орталығы 57 2.2.6- сурет. Біріктірілген (инклюзивті) білім беруді ұйымдастырудың әлемдік тәжірибесі Инклюзивті білім беруді дамыту оқу жоспарларын, бағдарламаларын және оқу материалдарын әзірлеуден, педагогтарды даярлау мен біліктіліктерін көтеруден, оқытудың кедергісіз ортасын құрудан қоғамның осындай балаларға қатынасының өзгеруіне дейінгі кешенді шараларды қабылдауды талап етеді. Білім беру үдерісін ұйымдастыру сапасы Республиканың оқу орындарында білім беру қызметін ұйымдастыру білім беру жүйесінің жағдайы мен білім беру үдерісінің, сондай - ақ қолда бар ресурстарды пайдалану тиімділігінің бірқатар көрсеткіштерімен сипатталады. Оқу - тәрбие үдерісін ұйымдастырудың басты шарттарының бірі - білім беру саласындағы бірыңғай мемлекеттік саясатты қамтамасыз ететін жалпы орта білім мен әрбір азаматқа сапалы білім беруге кепілдік беретін нормативтік құжат - Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты болып табылады. 2011 жылы республиканың жалпы білім беретін мектептерінде оқыту 2011 жылғы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының негізінде жүзеге асырылды. (ҚР МЖМБС 2.3.4.01 –2010). ҚР МЖМБС 2.3.4.01 – 2010 пайдалану барлық балалар үшін сапалы білімге бірдей қол жеткізу мүмкіндігі қағидатын, жас ерекшеліктерін кезеңдерге бөлуге сәйкес жалпы орта білім беру құрылымын ұйымдастыруды қарастырады. Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім берудің базалық мазмұны 7 білім беру салаларында ұсынылады. Білім беру саласының мазмұны оқу курстары мен оқу пәндері арқылы іске асырылады. Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру мазмұнының құрылымы білім беру саласының құрамы және оқу пәндері арқылы тиісті білім беру деңгейлерінің үлгілік оқу жоспарларында ұсынылған. Білім беру мазмұнының инварианттық құрамдас бөлігі базалық, барлық білім беру ұйымдары үшін міндетті болып табылады, оқу жүктемесі вариативтік құрам есебінен көбеюі мүмкін. Вариативтік құрамдас бөлік (мектеп және оқушылар үшін) нақты білім беру ұйымының ерекшеліктерін көрсетеді, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру деңгейлерінің оқу пәндерінің мемлекеттік стандартынан тыс авторлық қосымша оқу бағдарламаларын әзірлеуге бағытталған. Бельгия Австрия Ұлыбритания Италия Психологиялық, педагогикалық, әлеуметтік және медициналық алып жүру үшін оқушы - ларға басшылық жөніндегі орталықтар Дамуында мүмкіндігі шектеулі балалардың мәселелерін шешуге арналған арнайы білім беру орталықтары Барлық мектептерде арнайы білім беру (SENCO) мәселелері жөніндегі үйлестірушілер тағайындалады Арнайы педагогтар қарапайым мектеп педаготарымен командаға бірігеді ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 58 Білім беруді дамытудың 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік бағдарламасының алғашқы жылдарын іске асыру шеңберінде тұлғаны дамытуға бағдарланған мектептік білім берудің мазмұның жаңартудың тұжырымдамалық негізі қаланды. Қазақ және орыс тілдерінде оқытатын мектептер үшін 36 білім беру бағдарламалары дайындалды. Мұғалім мен оқушы арасындағы өзара әрекеттердің ынтымақтастығын дамыту негізінде оқу үдерісінің моделін қалыптастыру, оқу әрекеттерінің сан алуан түрлерін пайдалануды қамтамасыз ететін әртүрлі оқыту әдістерінің үйлесімді байланыстыру аспектісінде жалпы орта білім берудің жаңа басымдықтары анықталды. Оқытудың оқу - тәрбие мақсаттары және мазмұнды құрылымдарын іріктеудің принциптері нақтыланды. Бәсекеге қабілетті білімді құруға бағдарланған білім беруді жаңғырту бағыттарының бірі жалпы орта білім беру деңгейінде бейіндік оқытуды енгізу болып табылады. Нормативтік шарттары ҚР МЖМБС 2.3.4.01 – 2010 көрсетілген . 2010- 2011 оқу жылында шет тілін меңгерудің жалпыеуропалық деңгейіне сәйкес және ҚР МЖМБС 2.3.4.01 – 2010 негізінде тілдерді меңгерудің деңгейлік моделі енгізілді. Деңгейлік қатынаста тұжырымдамалық негізделген білім берудің деңгейлік моделі жаңа жүйесінің өзгеше ерекшелігі оқытудың соңғы нәтижеге бағытталуы болып табылады. Әлемдік білім беру кеңістігіндегі стратегиялық мәселелерді біріктірудің бірі – 12 жылдық оқыту моделіне көшу болып табылады. 2011 жылы ҚР БҒМ - да құзыреттілік қатынасқа көшуді есепке ала отырып, 12 жылдық білім берудің ҚР МЖМБС мазмұнын қайта қарау жөніндегі жұмыс тобы құрылды. 12 жылдық оқытудың бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарының жалпы ережелері бекітілген. 2011 жылы республиканың 104 мектебінде 12 жылдық оқыту моделі бойынша экспериментальдық жұмыс жалғастырылды (2003 жылы – 51 мектеп). Экспериментке қатысушы мектептердің жалпы санының 45 - і – ауылдық және 59 - ы – қалалық білім беру ұйымы. Экспериментке қатысушылар контингенті барлығы 1 233 оқушыны құрайды (оның ішінде, 683 оқушы (55,5%) қазақ тілінде, 550 - і (44,5%) орыс тілінде білім алады) Экспериментті іске асыру үшін 9 - сыныптарға арналған 34 оқулықтар мен 82 оқу - әдістемелік кешендері (ОӘК) әзірленді. Эксперименттік жұмыстарды жүзеге асыратын білім беру ұйымдарына 21 063 данадан тұратын оқулықтар мен 27 633 ОӘК жіберілді. 12 жылдық оқыту моделінің өзекті мәселелері педагогикалық қоғамдастықтың қатысуымен «12 жылдық білім берудің міндеттері: проблемалары мен шешу жолдары» (Астана) республикалық семинардың жұмысы барысында талқыланды. Экспериментальдық алаңдардың нәтижелері бойынша оқыту курстары арқылы 12 жылдық оқытуға көшу үшін мұғалімдерді даярлау жөніндегі жұмыстар күшейтілді. ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру ститистикасы және бағалау орталығы жүктеу/скачать 7,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|