Республикасы

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
38
 
Даму  мүмкіндіктері  шектелген  балаларға  оқытуды  ұйымдастыру  мақсатында 
«Типтік  арнайы  білім  беру  оқу  бағдарламасы»  әзірленді  және  бекітілді.  Аталған 
бағдарламалар ауру түрлері мен психофизикалық дамуы бұзылуы
  
дәрежелері ескеріле 
отырып  әзірленді.
 
Арнайы  мектепалды  ұйымдардағы
 
дамуында  сөйлеу,  ойлау  қабілеті, 
эмоциональдық
-
еріктік  салада  бұзылуы  бар
 
және  басқа  да  өзгершеліктері  бар
 
мектепалды жастағы балаларды топтық және жеке психолого
-
педагогикалық сүйемелдеу 
бағдарламасы саралаудан өткізілді
. 
Даму  мүмкіндіктері  шектеулі  балалар  және  арнайы  ұйымдар  туралы 
орталықтандырылған  деректер  банкі  енгізілді.  Бұл  білім  беру  ұйымдарының  желілерін 
кеңейту  және  арнайы  білім  беру  жүйесін    басқару  сапасын  жақсарту  бойынша 
үйлестірілген шараларды қабылдауға мүмкіндік  береді.
 
Даму  мүмкіндіктері  шектеулі  балаларды  тәрбиелеуде  педагогикалық  кадрлар  мен 
мамандар  қызметінің  маңызы  кеміген  емес.  Психологиялық
-
педагогикалық  қолдау 
жұмыстарын  педагог
-
психолог,  мұғалім
-
логопедтер,  әлеуметтік  педагогтер,  арнайы 
педагогтер 
(тифлопедагогтер, 
олигофренопедагогтер, 
сурдопедагогтер) 
ЛФК 
нұсқаушылары өткізеді.
 
Даму мүмкіндіктері шектеулі балаларға арналған арнайы
 
ұйымдар 
желісін  дамыту
 
мен
 
кәсіби  педагог
-
мамандармен  толықтыруға  арналған  кеңістікті 
толықтыру үшін
  
оларды даярлауға мемлекеттік тапсырысты ұлғайту ұсынылады.
 
Инклюзивті  білім  беру  әдістемесінің  осы  бейініне  керекті  мамандарға  қажеттілікке 
сәйкес  олар  педагогикалық  оқу  орындары,  колледждер  мен  мұғалімдердің  біліктілігін 
арттыру институттарының оқу бағдарламаларынан орын алады.
 
Осылайша,  мүмкіндігі  шектеулі  балаларға  көрсетілетін  білім  беру  қызметінің 
қолжетімділігі
 
психолого
-
педагогикалық  түзету  және  медициналық  қолдау  көрсету 
кешендік  жүйесі  арқылы  жүзеге  асырылады.  Бірақ  денсаулығы  нашар  балаларға 
санаториялық  топтар  мен  дамуында  проблемасы  бар  балаларға  арнайы  мектепалды 
ұйымдар жүйесін кеңейту мәселесі өзекті күйінде қалып отыр.
 
 
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жүйесін қаржыландыру
 
Білім беруді дамытудың 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасын іске асыру 
кезеңінде  мемлекеттік  органдардың  білім  беру  жүйесін  қаржыландыру  көлемі  мектепке 
дейінгі    ұйымдар  желісін  кеңейтуді  және  мектепке  дейінгі  тәрбие  мен  оқытудың 
қолжетімдігін қамтамасыз етті. 
 
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуға  арналған шығындарды талдау 2010 жылмен 
салыстырғанда  мемлекеттік  бюджеттен  шығыстардың  өскенін  көрсетеді.  Мысалы, 
                 
2011  жылы  мектепке  дейінгі  білімге  93  590  мың  теңге  (білімге  арналған  шығыстардың 
жалпы  көлемінен  9,3%),  бұл  көрсеткіштің  былтырғы  жылдан  30
 
268  мыңға
   
өскендігін
 

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
39
 
көрсетеді.  Бірақ  мектепке  дейінгі  тәрбие  мен  оқытуға  мемлекеттік  бюджет  шығынының 
үлесі ОЭСР елдерімен салыстырғанда төмен болып қалуда.
(2.1.3-
кесте). 
 
2.1.3-
кесте. Мектепке дейінгі білімге мемлекеттік бюджеттен бөлінген шығын құрылымы, мың теңге
 
 
2010 жыл
 
2011 
жыл
 
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту 
 
63 332 
93 590 
ІЖӨ
-
ге %
 
0,3 
0,4 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
ҚР
 
БҒМ  стратегиялық  құжаттарындағы  нысаналы  индикаторлар  жетістігі  мен 
«Балапан»  бағдарламасын  жүзеге  асыру  аясында  мектепке  дейінгі  тәрбие  мен  оқытуды 
дамытуға
 
жергілікті  атқарушы  органдар  тарапынан  қаржыландырылудың
 
өскендігін 
байқауға болады
 (2.1.4-
кесте)
. 
2.1.4-
кесте.  Мектепке  дейінгі  тәрбие  мен  оқытуға  арналған  жергілікті  бюджеттер  шығындарының 
динамикасы%, білімге арналған жалпы шығыннан
 
 
 
2010 жыл
 
2011 жыл
 
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту
 
9,5 
10,1 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
Білім
 
беруді дамытудың 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік бағдарламасындағы басты 
міндеттердің  бірі  педагогикалық  қызметкерлердің  еңбегін  ынталандыру.  Оны  іске  асыру 
мектепке    дейінгі  ұйымдар  қызметкерлерінің  орташа  жалақысын  өсіруге  ықпал  етті. 
                  
Бұл  көрсеткіштің  мәні  2010  жылмен  салыстырғанда  11,6  мың  теңгеге  (2010  жыл 
–  42,2, 
2011 жыл 
- 
53,8 мың теңге) өсті.
 
Бір  баланы  асырауға  бөлінетін  шығыстардың  өскені  байқалады.  2010  жылы 
аталған  көрсеткіш  140,3  мың  теңгені  құрады  (446  465)  2011  жылы 
-  163,7 
мың  тенге 
                
(538 527 бала). 
 
Өңірлік
 
бөліністе 16 өңірдің 12 облысында бір  тәрбиеленушіге арналған шығыстың 
артқаны байқалады, ал қалған 4 облыста төмендеген. Шығыс Қазақстан (2010 жыл 
– 58,0, 
2011 жыл 
– 
169,4 мың теңге), Қарағанды (2010 жыл 
- 
83,5, 2011 жыл 
– 
186,8 мың теңге), 
Кызылорда (2010 жыл 
– 
164,3, 2011 жыл 
- 
203,7 мың тенге) және Қостанай (2010 жыл 
- 
67,5,  2011  жыл 
– 
168,4  мың  теңге)  олыстарында  бір  балаға  арналған  шығын  барынша 
артқан.
 
Аталған  көрсеткіштің  төмендеуі 
– 
Атырау  (2010  жыл 
– 
134,0,  2011  жыл 
–                 
97,4  мың  теңге),  Солтүстік  Қазақстан  (2010  жыл 
– 
162,3,  2011  жыл 
– 
105,5  мың  теңге), 
Маңғыстау  (2010  жыл 
– 
226,6,  2011  жыл 
– 
168,7  мың  теңге),  Оңтүстік  Қазақстан 
                        
(2010 жыл
– 
129,4, 2011 жыл 
– 1
02,0 мың теңге) облыстарында  (2.1.5
-
кесте).
 
 

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
40
 
2.1.5-
кесте. Мектепке дейінгі ұйымдардың бір тәрбиеленушісіне арналған шығын, мың теңге
 
Аймақ
 
2010 жыл
 
2011 жыл
 
Балалардың 
саны
 
Бір тәрбиеленуші
 
нің
 
шығыны
 
Балалардың 
саны
 
Бір тәрбиелену
 
шінің
 
шығыны
 
Акмола
 
18652 
83,8 
23711 
132,6 
Ақтөбе
 
33910 
102,1 
35800 
146,0 
Алматы
 
28156 
87,4 
37498 
154,3 
Атырау
 
21 012 
134,0 
24876 
94,4 
Шығыс Қазақстан
 
40811 
58,0 
51413 
169,4 
Жамбыл
 
24935 
137,4 
30856 
159,3 
Батыс Қазақстан
 
25057 
121,8 
26215 
175,0 
Қарағанды
 
44037 
83,5 
48495 
186,8 
Қостанай
 
29271 
67,5 
26830 
168,4 
Қызылорда
 
18607 
164,3 
33866 
203,7 
Маңғыстау
 
16837 
226,6 
21268 
168,7 
Павлодар
 
30672 
157,2 
33853 
213,6 
Солтүстік Қазақстан
 
17900 
162,3 
19567 
         
105,5 
 
Оңтүстік Қазақстан
 
37025 
         129,4 
58959 
102,0 
Астана қ.
 
19754 
119,6 
42264 
278,0 
Алматы қ.
 
39829 
102,0 
23056 
158,0 
Қазақстан
 
 
446 465 
140,3 
538 527 
163,7 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
 
Материалдық 
- 
техникалық база
 
Мектепке  дейінгі  тәрбие  мен  оқыту  сапасын  қамтамасыз  етуді  құрайтын  маңызды 
міндеттердің бірі 
– 
ғимараттың техникалық жағдайын жақсарту. 
 
2011 жылы 2010 жылмен салыстырғанда балабақшалардың жалпы санынан үлгілік 
балабақшалар саны 6,2%
-
ға (163 бірлік), ыңғайластырылған ғимаратта 6,4%
-
ға (167 бірлік)
 
балабақшалардың  өскенін
 
көреміз
. 
Ыңғайластырылған  ғимараттарда  балабақшаларды 
ашу  білім  беру  ұйымдарының  құрылымы  мен  мазмұнына  қойылатын  санитарлық
-
эпидемиологиялық талаптарға 
 
(ҚР ДМ
  13.01. 
2010 ж. № 13 бұйрығы) сәйкес
 
жағдайлар 
жасау арқылы жүзеге асады. 
 
Ыңғайластырылған  ғимараттардың  көпшілік  саны  Оңтүстік  Қазақстан  (2010  жыл 
- 
129, 2011 жыл 
- 
170), Қызылорда (2010 жыл 
-
107, 2011 жыл 
- 
127) және Актөбе (2010 жыл
 
–  100, 2011 
жыл 
– 
111  бірлік)  облыстарында.  Аймақтық  салыстыруда  алатын  болсақ,
 
типтік  балабақшалар  санының  көрсеткіштерінің  өсуін  Алматы  облысында  (44  бірлік) 
байқауға болады (сурет
 2.1.6). 
 

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
41
 
2.1.6. 
кесте. Мектепке дейінгі ұйымдар ғимартатының техникалық жағдайы бірлік %
 
Аймақ
 
2010 жыл
 
2011 жыл
 
Типтік 
 
Ыңғайласты
 
рылған
 
Апатты
  
Типтік 
 
 
Ыңғайласты
рылған
 
Апатты
 
Ақмола
 
87 
26 
0 
98 
34 
0 
Ақтөбе
 
119 
100 
0 
119 
111 
1 
Алматы
 
75 
28 
0 
119 
45 
2 
Атырау
 
74 
39 
0 
78 
38 
2 
Шығыс Қазақстан
 
103 
30 
0 
116 
27 
0 
Жамбыл
 
77 
67 
1 
80 
83 
1 
Батыс Қазақстан
 
122 
46 
0 
127 
51 
2 
Қарағанды
 
174 
3 
0 
183 
3 
1 
Қостанай
 
94 
14 
0 
99 
29 
0 
Қызылорда
 
63 
107 
13 
72 
127 
1 
Маңғыстау
 
73 
13 
0 
81 
25 
0 
Павлодар
 
101 
15 
0 
114 
17 
0 
Солтүстік Қазақстан
 
49 
13 
0 
50 
14 
0 
Оңтүстік Қазақстан
 
137 
129 
0 
154 
170 
0 
 
Астана
 
қаласы
 
67 
32 
0 
71 
36 
0 
Алматы
 
қаласы
 
160 
24 
1 
177 
43 
0 
Қазақстан
 
 
1575 
686 
15 
1738 
853 
10 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
2011  жылы  апатты  жағдайдағы  мектепке  дейінгі  ұйымдар  көрсеткіші
 
10  бірлікке 
(0,3%) төмендеді.(2010 жыл 
-
13, 2011 жыл 
– 
1 бірлік) (сурет 2.1.6, кесте 2.1.7).
 
2.1.6-
сурет. Мектепке дейінгі ұйымдар ғимартатының
 
техникалық жағдайы бірлік және жалпы санынан 
%. 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
 
Мектепалды ұйымдардың техникалық жағдайы мен абаттандырылу көрсеткішінің өскенін 
атап  айтуға  болады.  Абаттандыруды  жақсарту  мақсатында  2011  жылы  мектепке  дейінгі 
ұйымдардың  176
-
сында  күрделі  жөндеу  жүргізілді,  ағымдағы  жөндеу 
-  844. 
476  мектепке 
дейінгі ұйымға күрделі жөндеу жұмыстарын
 
жүргізу қажет, оның ішінде 194 
– 
жылу жүйесі 
бойынша,  149 
– 
шатыр  жөндеу,  207 
– 
құрылыс  жұмыстары,  127 
– 
сантехникалық 
жұмыстар, 286 
– 
кешенді жұмыстар.
 
2011  жылы  2010 жылмен  салыстырғанда   ыстық  суы жоқ  балабақшалардың  саны 
4,6% (35 бірлік азайды. Кәріздері жоқтар 
– 
4% (37 бірлік) (2.1.7
-
сурет).
 
1575
69,7
1738
67,1
686
30,3
853
32,9
15
0,7
10
0,3
2010
2011
Типтік ғимараттар
Ыңғайластырылған ғимараттар
Апатты жағдайдағы ғимараттар 

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
42
 
2.1.7-
сурет. Белгілі бір абаттандыру түрлері жоқ балабақшалардың үлесі, жалпы санынан % 
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ  мәліметтері
 
Аймақтар бойынша мектепке дейінгі ұйымдарды талдауы белгілі бір абаттандыруы 
жоқ  мектепке  дейінгі  ұйымдардың  көпшілігі  Атырау  облысында  екенін  көрсетті.  Аталған 
өңірде ыстық сусыз 
- 
53,4%, тасымалды сумен 
– 
35,3%, автономды жылытылатын 
- 75,9% 
және кәріздері жоқтар 
- 
24,1%. Осыған ұқсас жағдай Қызылорда облысында байқалады, 
Ыстық  суы  жоқ  балабақшалар  2011  жылы  51,8%
-
ды  құрады,  тасымалданатын  сумен
-
34,2%, пешпен жылытылатындар
– 
31,2% және
 
кәріздері жоқтар 
- 44,7% (2.1.7-
кесте).
 
2.1.7-
кесте. Белгілі бір абаттандыру түрлері жоқ балабақшалардың үлесі, жалпы санынан
 %.  
Аймақ
 
2010 жыл
 
2011 жыл
 
Ы
ст
ы
қ
 
суы
 жо
қт
ар
 
Тас
ы
м
ал
ды
 с
ум
ен
 
П
еш
пен
 
    
       
      
ж
ыл
ыт
ыл
ыа
тын
да
р
 
Кә
різ
де
рі 
ж
оқ
та
р
 
Ы
ст
ы
қ 
суы
 жо
қт
ар
 
Тас
ы
м
ал
ды
 с
ум
ен
 
П
еш
пен
 
ж
ыл
ыл
ыт
ыл
ат
ын
да
р
 
Кәр
із
і ж
оқ
тар
 
Ақмола
 
32,7 
7,1 
15,0 
3,5 
12,1 
3,8 
4,5 
0,8 
Ақтөбе
 
54,3 
15,1 
7,3 
36,1 
44,8 
7,0 
7,0 
31,7 
Алматы
 
3,9 
0,0 
8,7 
0,0 
4,3 
0,0 
9,8 
0,6 
Атырау
 
60,2 
39,8 
0,0 
24,8 
53,4 
35,3 
0,0 
24,1 
Шығыс Қазақстан
 
10,5 
2,3 
2,3 
0,0 
11,9 
0,7 
0,0 
0,7 
Жамбыл
 
4,9 
0,0 
0,0 
41,0 
0,0 
0,0 
0,0 
2,5 
Батыс Қазақстан
 
41,7 
29,2 
1,2 
28,0 
28,7 
6,7 
1,1 
33,1 
Карағанды
 
12,4 
0,0 
0,0 
0,0 
12,9 
0,0 
0,0 
0,0 
Қостанай
 
4,6 
8,3 
0,0 
1,9 
2,3 
8,6 
0,0 
0,8 
Қызылорда
 
42,9 
32,9 
28,2 
58,8 
51,8 
34,2 
31,2 
44,7 
Маңғыстау
 
17,4 
31,4 
0,0 
10,5 
0,0 
25,5 
0,0 
9,4 
Павлодар
 
13,8 
7,8 
0,9 
1,7 
14,5 
9,2 
1,5 
3,1 
Солтүстік Қазақстан
 
0,0 
8,1 
0,0 
1,6 
0,0 
3,1 
0,0 
1,6 
Оңтүстік Қазақстан
 
49,2 
10,9 
22,6 
42,9 
43,5 
10,8 
18,8 
42,0 
 
Астана қаласы
 
0,0 
0,0 
0,0 
0,0 
0,0 
0,0 
0,0 
0,0 
Алматы қаласы
 
0,0 
0,0 
0,0 
0,0 
0,0 
0,0 
0,0 
0,0 
Қазақстан
 
Республикасы
 
25,7 
12,1 
6,9 
19,7 
21,1 
8,9 
6,4 
15,7 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
25,7
19,7
12,1
6,9
21,1
15,7
8,9
6,4
Ыстық суы жоқтар 
Кәріздері жоқтар
Тасымалды сумен
Пешпен 
жылытылатындар 
2010 жыл
2011 жыл

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
43
 
Мектепке  дейінгі  ұйымдардың  материалдық
-
техникалық  базасын  нығайту
-
дамыту 
сабақтары  үшін  оқу  жабдықтарымен  және  арнайы  жабдықтармен  балабақшалардың  топ 
бөлмелерін жарақтандыру арқылы жүзеге асады.
 
Мектепке дейінгі білім берудің сапасын 
қамтамасыз ету үшін оларды абаттандыру, күрделі жөндеуден өткізу, заманауи оқу құрал
-
жабдықтар мен арнайы құралдармен жабдықтау әлі де өзекті күйінде қалып отыр.
 
 
Кадрлармен қамтамасыз ету
 
Мектепке  дейінгі  білім  сапасын  арттыру  педагог  кадрлардың  жоғары  кәсібилігі 
арқасында
 
мүмкін  болады.  Мазмұнды  жаңарту  мектепке  дейінгі  ұйымдарда    әдістемелік 
жұмысты жетілдіруді және инновациялық білім беру технолгияларын пайдалануды  талап 
етеді.
 
Соңғы  үш  жылда  балалармен  жұмыс  істеу  процесінде  ақпараттық  технологияларды 
пайдалану динамикасының артқаны байқалады (2009 жыл 
– 
425,  2010 жыл 
– 
1675 , 2011 жыл 
– 
2371 бірлік). Компьютерлік технологиялар 
2371 
(91,5%) балабақшаларда қолданылады.
 
Балаларды
 
тәрбиелеу  мен  дамытуда  жоғары  нәтижелерге  қол  жеткізуде  кәсіби 
қабілеттерді  толық  іске  асыру  үшін  бір  педагогкқа  бала  саны  арақатынасының  нормасы 
сақталады. Осы норманы сақтау кезінде пеадгог әр балаға жеке көңіл  бөлу мүмкіндігіне ие 
болады,оның  жеке  қасиеттерін  дамытады,  интеллектуалдық  және  шығармашылық 
қабілеттерін  қадағалап,  бақылап  отырады.  Осы  көрсеткішті  халықаралық  көрсеткіштермен 
салысытырғанда  республикада 1 педагогке орташа есеппен 15
-
20 баладан келеді. Ал бұл 
көрсеткіш Финляндияда 
– 4- 
7 баладан, Германияда 
– 
6, Жапония
– 3-
5 бала. 
 
Әлеуметтік
 
педагогтердің  тапшылығы  байқалады.  Мысалы,  балабақшаның  77%
-
ы 
психологтың, 81
% - 
дене тәрбиесі нұсқаушылары
, 67% - 
музыка қызметкеріне және 86% 
- 
басқа  мамандардың  қызметіне  зәру.
 
Осыған  байланысты  осы  мамандарды  даярлауды 
күшейтіп  және олардың кәсіби қызметіне сәйкес қажетті жағдай жасалуы керек.
 
Мектепке дейінгі ұйым педагогының білім беру деңгейін талдау
 
2011 жылы жоғары 
білімді  адамдардың  көбейгені  байқалады 
- 
56,4%  (2010  жыл
- 
55,5%).  Осы  ретте  жоғары 
білімді  педагогтар  олардың  жалпы  санынан  21,2%
-
ды  (2010  жыл
 
- 
22,1%)                                   
(қосымша, 2.1.8
-
кесте).
 
2010  жылмен  салыстырғанда  жоғары  санаты  бар  педагог  қызметкерлер  саны 
   
0,7%-
ға  азайған,  бірінші  санатты 
– 
1,5%,  екінші  санатты
- 
1,9%.  Осы  ретте  санаты  жоқ 
педагогтер саны 4,1%
-
ға артқан ( 2.1.8
-
сурет, қосымша, 2.1.9
-
кесте).
 
 
 

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 

жүктеу/скачать 7,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: