Республикасының білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» баұО» АҚ филиалы

25 
АСА бар балаларды оқыту кезінде мұғалім жеке және стандартты емес 
тәсіл тауып, жұмыстың ерекше қарқынын, зейінді ұйымдастырудың 
қиындықтарын есепке алуы қажет. АСА бар балалар функционалдық 
кеңістіктегі сынып, жұмыс орны, сабақтар мен сабақтардың тұрақты кестесі 
мұқият ұйымдастырылған арнайы оқыту жағдайларын жасауды қажет етеді. 
Мектептің іші бейімделген және баланың білім беру үдерісіне бейімделуі мен 
қосылуының табысты болуына ықпал етуі тиіс.
Мектеп оқушысына психокоррекциялық көмек көрсету 
ерекшеліктері бар. Бұл жеке психикалық функцияларды 
дамыту бойынша «арнайы түзету сабақтары»
 
емес, бала мен 
ересектердің бірлескен іс
-
әрекетінің
 
әртүрлі
 
түрлері болуы тиіс. 
Ол үшін сыныптық және сыныптан тыс жұмыстың барлық 
мүмкіндіктері қолданылуы мүмкін. Аутистік баланың басқа 
балалармен, ересектермен бірге іс
-
әрекеті
 
міндетті түрде 
баланың маңызды қабылдаған нәтижесіне бағытталуы тиіс.
 
Осылайша, баланы ережелер бойынша бірлескен ойындарға қосу, 
сыныптастарға арналған қандай да бір оқиға туралы байланысты толық 
әңгіме
дайындауға көмек көрсету, мектеп мерекесін және т. б. дайындау 
процесіндегі рөлді анықтау үлкен маңызға ие; өзін және басқа адамдардың 
түсінігін дамыту, өткені және қазіргі кезі туралы толық түсінік 
қалыптастыру, болашаққа жоспар құру мүмкіндігін ашу. Бірлескен мағыналы 
іс
-
әрекетте
кедергілермен кездескенде сабырлық пен шыдамдылық
(атап 
айтқанда, сәтсіздікті, жеңілуді қабылдау қабілеті), өзін топтың бір бөлігі (өз 
сыныбы, өзінің спорттық командасы және т.б.) екендігін сезіну және жалпы 
жетістіктер мен сәтсіздіктерді сезіну қабілеті дамиды. Осы түзету 
жұмыстары
аутистік 
спектрдің 
ауытқуларының 
әртүрлі 
ауырлық 
дәрежелерінде орындалуы мүмкін [17]. 
Тілдік қарым
-
қатынас
ұйымдастырудың
өзіндік
ерекшеліктері бар: бала 
сөздік нұсқаулықтарды қабылдау кезінде ұзақ уақыт бойы қиындықтарды 
сезінуі мүмкін және оның байланыстырып сөйлеу мүмкіндіктері әлі де 
шектеулі болып қалады. Сондай
-
ақ жазу немесе есеп шығару дағдыларын 
меңгеру барысында мәселелер туындауы мүмкін. 
Аутизмі бар баланы оқытудың мазмұны әдеттегі жағдайдан ерекшеленуі 
тиіс. Мұндай бала мектепке келгенде астрономия немесе грек мифологиясы 
бойынша білімді болып, бірақ басқа ең қарапайым нәрселерді білмейді, 
мысалы, қарапайым өмір оқиғаларын, өз жақындарын, басқа адамдар 
арасындағы өз орнын түсінбейді
[17].
Білім беру ұйымының мұғалімдерінің, әкімшілігінің, психологиялық 
қызметінің аутизмі бар бала отбасымен нәтижелі байланысы АСА бар 
баланы білім беру үдерісіне табысты қосудың тағы бір шарты болып 
табылады. 
АСА 
бар 
балалардың 
білім 
алуында 
оқу
-
тәрбие 
процесін 
психологиялық
-
педагогикалық 
сүйемелдеу 
ерекше 
рөл 
атқарады. 

26 
Психологиялық
-
педагогикалық сүйемелдеу қызметінің мамандарының 
жұмысының негізгі бағыттары мен міндеттерін қарастырайық.
Педагог
-
психологтың қызметі
. Педагог
-
психолог баланың ерекше білім 
беру және әлеуметтік қажеттіліктері туралы түсініктердің негізгі 
тасымалдаушысы болып табылады, ол 
- 
мұғалімнің, тьютордың (бар болған 
жағдайда), дефектолог, логопед мамандарының қызметіне кеңес береді және 
сүйемелдейді. АСА бар бала кәдімгі мектепте әлеуметтік
-
эмоционалдық 
бейімделу кезінде үлкен қиындықтармен соқтығады, сондықтан оған арнайы 
психологиялық көмек қажет. 
АСА бар балалармен жұмыс жасау кезіндегі педагог
-
психологтың 
негізгі міндеттері:
1. 
баланың өзара әрекеттесу ортасын қалыптастыру; 
2. 
фронталды оқыту жағдайында оқытуды ұйымдастыруға көмек 
көрсету (тьюторлық сүйемелдеу болмаған жағдайында); 
3. 
стереотиптік 
жағдайларда 
коммуникативтік 
дағдыларды 
қалыптастыру
және өзгерту; 
4. 
өзі
туралы 
түсініктерін 
және 
басқа 
да 
түсініктерді 
қалыптастыруға
бағытталған баламен жеке жұмыс;
5. 
бағдарламалау және бақылау функцияларын қалыптастыру; 
6. 
отбасымен жұмыс жасау және оның мамандармен өзара қарым
-
қатынасын
үйлестіру
; 
7. 
баланың құрдастарымен жұмыс (сыныппен немесе шағын 
топпен)
[1].
Соңғы міндет тұлғааралық қарым
-
қатынасты, коммуникативтік 
дағдыларды қалыптастыру бойынша педагог
-
психологтың сабақтары, 
балалардың сыныптағы өзара қарым
-
қатынас
дағдыларын, соның ішінде 
АСА бар бала үшін топтық жұмыс әдістерін әзірлеуді талап етеді.

жүктеу/скачать 464,98 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: