ЖАНУАРЛАРДЫҢ УЛАНУЫ КЕЗІНДЕГІ СОТТЫҚ ВЕТЕРИНАРЛЫҚ

176 
 
ЖАНУАРЛАРДЫҢ УЛАНУЫ КЕЗІНДЕГІ СОТТЫҚ ВЕТЕРИНАРЛЫҚ 
САРАПТАМА 
Жоспар    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1. Уланған жануарларды сараптау   
 
 
 
 
 
 
2. Найзағайдан және электр тогынан өлген жануар етін сараптау 
1. Уланған жануарларды сараптау.  
 
 
 
 
 
Жануарлар  өсімдіктерден  және  минералды  улардан  улануы  мүмкін. 
Ауылшаруашылық  жануарларының  улануының  басты  себебі  минералды  улар 
болып  табылады,  ауыл  қожалықтарында  зиянкестермен  күресу  кезінде.  Бұндай 
уларға, 
фосфорорганикалық 
қосылыстар(хлорофос, 
карбофос, 
метафос, 
метильмиркаптофос  және  т.б.),  хлорорганикалық  қосылыстар(гексахлоран, 
гексохлорбензол және басқалар), мышьяктүзуші қосылыстар(арсенат және натрий 
арсениті,  кальций,  париж  аскөгі  және  т.б.),  сынап  препараттары(гранозан, 
меркуран),  металтүзуші  препараттар(күкіртқышқылды  метал,  хлорқышқылды 
метал, бордо сұйықтығы және басқалары). Бұлар пестицидтар.    
 
 
 
Пестицидтармен  уланған  ауылшаруашылық  жануарлары  тасымалдаудың 
инструктивті  ережелерін  дұрыс  сақтамағанда  туындайды,  бұл  заттарды  қолдану 
және  сақтау,  сондай-ақ,  жануарлардың  қораларына  өздерімен  бірге  ластанулар 
кіргенде.  Уланулардың  белгілері  көптеген  жануарларда  азықтандыру,  суару 
немесе емдеуден кейін кенет пайда болады. Анамнез кезінде ауру және өлтіруге 
мәжбүр  болған  жануарлар,  мүшелердегі  және  ұлпадағы  пат-анатомиялық 
өзгерістер ветеринарлық дәрігер аурудың себептерін қояды, ал күмәнді жағдайда 
ауру және өлтіруге мәжбүр болған жануарлардың шынай себептері түсіндіріледі.  
 
Улануға  күмәнді  жанаурлардың  шығу  көзін  анықтайды.  Егер,  ол 
жайылымда өтсе, онда оны улы шөптерге зерттейді, улы химикаттардың уақытша 
жиналу  орны,  өнеркәсіптік  және  техникалық  шығынның  орнын  зерттейді.  Егер, 
улану қолда ұстаған жағдайда болса, азықтардың қалдықтарынан сынама алады.  
 
Өлтіруге  мәжбүр  болған  жануарлардан  материал  алады  және  химиялық 
және  бактериологиялық  зерттеуге  зертханаға  жібереді.  Өлтіруге  мәжбүр  болған 
жануарларға, жағдайын көрсететін акт толтырылады, ауру қалай өршігені туралы, 
клиникалық  белгілер,  емдік  шаралар,  мүшелердегі  және  ұлпадардағы 
патанатомиялық өзгерістер, күмәнді диагноз және зертханалық зерттеу жүргізуге 
міндетті.  Актта  сондай-ақ,  зертханалық  зерттеулердің  қорытындысын  алғанша, 
иемденуші  етті  салқындатып  консервіленген  немесе  мұздатылған  түрде  сақтау 
керек,  онда  иемденуші  ветеринар  мамандарға  зертханалық  зерттеу  кезінде  еттің 
бұзылғандығы үшін талап қоя алады.  
 
 
 
 
 
 
Уланудың  союдан  кейінгі  диагностикасы.  Мүшелердегі  және  ұлпалардағы 
патанатомиялық  өзгерістер  уланған  жануарларда  өзгерісінен  қаралып  жатқан 

177 
 
басқа ауруларға қарағанда ерекшеленбейді. Улардың көбі ұлпалар мен мүшелерде 
дистрофиялық  және  қабыну  үрдісін  шақырады.  Бауыр  үлкейеді,  созылыңқы, 
сазды немесе қою-қоңыр түсті болады. Өт қабының кілегей қабықтарында нүктелі 
қан  құйылулар  болады.  Жүректе,  өкпеде,  бүйректе,  бауырда  қан  құйылу  болуы 
мүмкін.  Бүйрек  ұлғаймаған,  бос,  қыртысты  немесе  милы  қабықтың  шектетері 
тегістелген. Ішек-қарын жолының серозды кілегей қабықтарында әртүрлі формада 
және  қарқынды  қан  құйылу  болады.  Лимфа  түйіндері  кейде  ісінген,  кескенде 
сиренді-ашық-қызыл реңге боялады, қан құйылулар байқалады.   
 
 
 
Мүшелер  мен  ұлпаларда  спецификалық  өзгерістер  кішкене  улануларда 
пайда  болады.  Шошқалардағы  улануының  сипатты  өзгерістері  бұл  сары  түсті 
сүйек  буындарының  беткейі  және  несеп  көпіршігінің  кілегей  қабығының 
гиперемиясы, күшәләмен улану – кілегей қабықтарының сарғаюы, пекринді және 
азот  қышқылды  улану  кезінде,  акридинмен  –    ішкі  мүшелердің  және  еттердің 
сары реңге боялады.    
 
 
 
 
 
 
 
Зертханалық зерттеулер. Әкелінген материалды қорабынан шығарады, оны 
мөлшеріне  тексереді,  берілген  ілеспе  хаттармен,  оның  сыртқы  түрін,  түсін, 
тығыздығын, иісін қарайдыЖануардың улануға ұшырауы кезіндегі, патологиялық 
өзгерістерге  ерекше  мән  береді.  Содан  соң,  сынаманы  бактериоскопиялық  және 
бактериологиялық зерттеуге, кейін химиялық зерттеуге жібереді. Әрбір сынаманы 
жеке алып зерттейді.    
 
 
 
 
 
 
 
 
Екіншілік  инфекцияның  қорытындысына,  адамдағы  ішек  ауруларын 
шақырылуына бактериологиялық зерттеулер жүргізеді.    
 
 
 
Жануарлардың улану кезіндегі етке және субөнімдерге санитарлық бағаны 
химиялық-токсикологиялық  анализ  қорытындысы  бойынша,  биохимиялық, 
органолептикалық және бактериологиялық зерттеу жібереді. Санитарлық бағалау 
сонымен  қатар,  улануды  шақыратын  токсикалогиялық  заттардың  сипатына 
байланысты. Сол себепті, барлық токсикалогиялық заттарды үш топқа бөледі.  
 
Бірінші  топқа  токсикалық  заттар  кіреді,  еттегі  және  субөнімдердегі  осы 
заттар жіберілмейді(сары фосфор, циянид, метафос, тияфос, гранозан).  
 
Екінші  топқа  улы  химикаттар,  ет  және  ет  өнімдеріндегі  рұқсат  етілген 
мөлшері.  1  кг  етке  берілетін  мөлшері  мг:  шошқада  –  1,  сүрме  –  10,  аммиакты 
силитра -100, барий -300.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Үшінші  топқа,  азықтық  мақсатта  қолдануға  рұқсат  етілген  уланған  еттер. 
Бұл  топқа  өсімдіктер,  эфир  майы,  сапониндер  және  смала,  фотодинамикалық 
әсерлі заттар(қарақұмық, тары, беде), улы және зең саңырауқұлақтар, улы утамыр, 
сондай-ақ  ,  фтор  препараты,  цинк  тұздары,  металдар,  қышқылдар  және 
саңылаулар,  натрий  хлорид  және  калий,  алколоидтар,  газтәрізді  заттар(аммияк, 
сұрлы ангидриттер, көміртек, хлор), карбомит, сивушты майлар және альдегидтер 
кіреді.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 

178 
 
 
.А.Макарова(1978)  бойынша  өткір  улануға  ұшыраған  жануарларды  етке 
қолдануға;  дибромдармен  улануда,  циадирлі  улануда,  руэленмен  улануда  –  7 
тәуліктен кейін; антио, амифоспен, карбофоспен, фосфамид және бутифосфпен – 
20; фазалон және хлорофоспен – 30; гардондар -46; байтекстермен, метильнитра –
фоспен,  метильмеркаптафоспен  және  рацидпен  -60;  қояндарда  -10;  қой  және  ірі 
қара  малдарда  -20,  шошқаларда-35  және  циноп  және  поликарбинмен  улану 
жануардың  барлық  түрінде  –  тиісінше  интоксикация  симптомдары  табылған 
уақыттан соң 25-30 тәулік ішінде.    
Сойылған  жануарларды  21  тәуліктен 
кейін  гиподерминхлорофоспен  өңдеуге  рұқсат  етіледі,  мышьяк  түзуші 
препараттрмен – өңдеу кезінде 24 тәуліктен кейін.    
 
 
 
 
 
 

жүктеу/скачать 1,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: