Робототехника

48 
§ 3. Білім беру робототехникасында қолданылатын 
жабдықтар 
1. Scratch программалау ортасы. 
Scratch-таза графикалық интерфейсі бар білім беру тілі.Бұл тіл 
программалауды қарапайым және интуитивті түсінікті ететін құрал 
ретінде құрылды. Мақсаты-программалау тәжірибесі жоқ балаларға 
императивті, 
объектілі-бағытталған 
және 
көп 
нүктелі 
программалаудың негізгі принциптерін зерттеуге мүмкіндік беру. 
Әрине, оны қолдану білім беру және ойын-сауық мақсаттарымен 
шектеледі. 
Scratch программалау ортасының басты терезесі үш бағанға 
топтастырылған бірнеше бөлікке бөлінген (Сурет 19). 
Сол жақ баған блоктың палитрасы бар. Блок-Scratch программалау 
ортасының ең аз фрагменті: айнымалы, оператор, функция немесе 
басқару құрылымы. Блоктар келесі 8 санатқа топтастырылған: 
- Motion (спрайттар қозғалысын басқару), 
- Looks (графикалық әсерлер және think және say шығару 
функциялары), 
- Sound (дыбыстық әсерлер), 
- Pen (Тасбақа графикасының Спрайт баламасы), 
- Control (басқару құрылымдары), 
- Sensing (тінтуір, пернетақта және сенсор сигналдарын өңдеу), 
- Operators (математикалық, логикалық және жол функциялары 
мен операторлары)), 
- Variables (скаляр және векторлық айнымалылар және олармен 
операциялар). 
Орталық баған ағымдағы спрайтты және оның скрипттерін 
қамтиды. Спрайт - бұл scratch стиліндегі нысан, оның сипатын 
анықтайтын айнымалы және скрипттер бейнесі мен жиынтығымен 
байланыстырылған. Скрипттер жеке блоктарды қосу әдісімен - не 
бірізді немесе блокты басқа блоктың белгілі бір орнына орналастыра 
отырып (басқару құрылымы, функциялары және т.б.) құрылады. Бір 
спрайттың бірнеше скриптері болуы мүмкін, олар тәуелсіз іске 
қосылады - Пайдаланушының әрекеті (пернені немесе тышқанның 
батырмасын басу), таймер немесе басқа спрайттан хабар алу. 
Оң жақ баған сцена мен спрайттар тізімін қамтиды. Сахна-
программаны орындау кезінде спрайттар жұмыс істейтін аймақ. Ол 

49 
программаны орындау кезінде жасалған көрінетін спрайттардың 
бейнелерін, көрінетін айнымалыларды және кез келген хабарлар мен 
графикалық әсерлерд қамтиды.Күлкілі және қарапайым, Scratch тілі 
бірнеше маңызды парадигмаларды көрсетеді: 
- 
құрылымдық 
(төменгі 
деңгейлі 
түсінікте): 
барлық 
прорграммалар 
шектелген 
элементтерден 
(блоктардан) 
құрастырылады. 
- объектілі-бағытталған: әрбір спрайт өзінің қасиеттері (ауыспалы) 
және сипаты (скриптері) бар объект болып табылады және әр түрлі 
объектілер өзара әрекеттесе алады, көп ағынды: объектілер broadcast 
және when I receive блоктары арқылы хабарламалар алмасу арқылы 
өзара әрекеттеседі. 
Сонымен қатар, Scratch мультимедиалық құралдардың қуатты 
жиынтығын ұсынады: стандартты блоктар көптеген графикалық және 
дыбыстық функцияларды, сондай-ақ пернетақтадан, курсордан және 
дачиктен сигналдарды өңдеу мүмкіндіктерін қарастырады. 
19-сурет. Scratch программа құру ортасы 
Жарқанат – бір ғана бөлімнен «Hello, World!»- тан тұратын спрайт 
(Сурет 20). Бұл - локализацияланған интерфейс мысалына саяды. 

50 
Скретч көмегімен сіз өз интерактивті тарихты ойындар мен 
анимацияны программалауға және өз туындыларыңызды Интернет 
қауымдастығының басқа өкілдерімен бөлісуіңізге болады. 
Скретч жастарды шығармашылық ойлауға, жүйелі негіздеуге және 
бірлесіп жұмыс істеуге үйретеді. Бұл 21 ғасырдағы өмірдің негізгі 
дағдылары. Скретч-бұл mit-те Lifelong Kindergarten тобының жобасы 
(Массачусетс технологиялық институты) Media Lab. Бұл орта тегін 
таратылады. 
20-сурет. Hello world! Scratch-та (орыс тілінде) 
Бұл тілде программалау әртүрлі бағдарламаларды құруға мүмкін-
дік береді: Ойын, оқу және ғылыми зерттеулер үшін (Сурет 21). 

51 
21-сурет. Сайттың негізгі парақшасы 
Программалау ортасының негізгі тәсілдерін игергеннен кейін-
оның көмегімен электрондық нысандар мен роботтарды басқаруға 
көшуге болады. 
Ол үшін s4a өзгертілген ортасы бар (Scratch for Arduino). Бірақ ол 
туралы айтпас бұрын – Arduino платформасының не екенін толық 
түсіндіру қажет. 
2. Arduino Платформасы. 
Arduino - бұл виртуалды шеңберден шықпайтын стандартты 
дербес компьютерлерге қарағанда қоршаған физикалық ортамен тығыз 
әрекеттесетін электрондық құрылғыларды (электрондық конструктор) 
жобалауға арналған құрал. Бұл ашық бағдарламалық коды бар 
«physical computing» үшін арналған платформа, бағдарламалық 
қамтамасыз етуді жазу үшін заманауи ортасы бар қарапайым баспа 
платасында салынған (Сурет 22). 
Arduino оған қосылуы мүмкін әртүрлі сандық және аналогтық 
сенсорлерден сигналдарды қабылдау және әртүрлі атқарушы 
құрылғыларды басқару мүмкіндігі бар электрондық құрылғыларды 
жасау үшін қолданылады. Arduino негізделген құрылғылар жобалары 
дербес жұмыс істей алады немесе компьютерде бағдарламалық 
жасақтамамен өзара әрекеттесе алады (мысалы.: Flash, Processing, 
MaxMSP, Scratch). Төлемдерді Пайдаланушы өзі жинауы немесе 
жинауда сатып алуы мүмкін. Бастапқы мәтінді ашықбағдарлама жасау 
ортасы тегін жүктеу үшін қол жетімді. 

52 
Arduino 
программалау тілі Processing программалаудың 
мультимедиялық ортасына негізделген «physical computing» 
платформасына ұқсас Wiring жүзеге асыру болып табылады. 
22-сурет. Arduino мысалы 
«Physical 
computing» 
жүзеге 
асыру 
үшін 
көптеген 
микроконтроллерлер мен платформалар бар. Және басқа да көптеген 
мүмкіндіктер бар. Барлық осы құрылғылар программалау туралы Жеке 
ақпаратты біріктіріп, оны қарапайым құрастыруды жасайды. Arduino, 
өз кезегінде, микроконтроллермен жұмыс істеу процесін жеңілдетеді, 
бірақ оқытушылар, студенттер және әуесқойлар үшін басқа 
құрылғылардың алдында бірқатар артықшылықтары бар: 
Құны төмен -Arduino платалары басқа платформалармен 
салыстырғанда анағұрлым арзан. Arduino модулінің ең арзан нұсқасы 
қолмен жиналуы мүмкін, ал кейбір тіпті дайын модульдері 50 
доллардан аз бағада. 
Кросс-платформалық-Arduino бағдарламалық қамтамасыз ету 
Windows, Macintosh OSX және Linux ОЖ астында жұмыс істейді. 
Көптеген микроконтроллерлер Windows ОЖ шектеледі. 
Қарапайым және түсінікті программалау ортасы – Arduino ортасы 
бастаушы пайдаланушылар үшін де, тәжірибелі пайдаланушылар үшін 
де қолайлы. Arduino Processing программалау ортасына негізделген, 
бұл оқытушылар үшін өте ыңғайлы, себебі осы ортамен жұмыс 
істейтін студенттер Arduino-мен де таныс болады. 
Кеңейту мүмкіндігі бар және бастапқы мәтінмен ашық 
бағдарламалық 
жасақтама 
– 
Arduino 
арқылы 
тәжірибелі 
пайдаланушылар толықтыра алатын құрал ретінде шығарылады. Тіл 

53 
C++ 
кітапханаларымен толықтырылуы мүмкін. 
Техникалық 
сенімсіздіктерді түсінгісі келетін пайдаланушылар C++-ке негізделген 
AVR-С тіліне өту мүмкіндігіне ие. Сәйкесінше, AVR-C ортасынан 
кодты Arduino бағдарламасына қосу мүмкіндігі бар. 
Аппараттық құралдар кеңейтуге мүмкіндігі бар және ашық 
принципті схемасы – микроконтроллерлер ATMEGA8 және 
ATMEGA168 негізі болып табылады. Arduino модульдер сұлбалары 
Creative Commons лицензиясымен шығарылады, демек, тәжірибелі 
инженерлер модульдердің жеке нұсқаларын жасау мүмкіндігіне ие, 
оларды кеңейте және толықтыра алады. Тіпті қарапайым 
пайдаланушылар қаражатты үнемдеу және жұмысты түсіну 
мақсатында тәжірибелі үлгілерді әзірлей алады. 
Arduino - Scratch (S4A – Scratch for Arduino) көмегімен 
программалау. Scratch ортасының көмегімен электрондық нысандарды 
(мысалы, «ақылды үй») программалау жүзеге асырылды (Суреттер 
23а, 23б). Төменде ортаның осы нұсқасының интерфейсінің 
Скриншоты және «ТЕТРА оқушысының сандық зертханасынан» 
программалық кодтардың мысалдары келтірілген. 
23 а-сурет. «Ақылды үй» жобас 

54 
23 б-сурет. Scratch for Arduino (S4A) бағдарламасының интерфейсі 
«ТЕТРА» жиынтығынан тапсырмаларды орындауға мысал 
(Суреттер 24, 25). 
24 сурет. Тетра «жиынтығынан жарықдиодты басқаруға арналған 
тапсырманың үлгісі» 

55 
25-сурет. Қосылған объектілері бар «Тетра» жиынтығының түрі 
Бұл жағдайда «Тетра» жиынтығы зертханалық және практикалық 
жұмыстарға арналған жабдық ретінде қызмет етеді және қосымша 
білім беру жүйесіндегі үйірмелік жұмыс аясында 12+ жастағы 
оқушыларды оқытуға бағытталған. 
Сондай-ақ, мектеп үйірмелері, ата-аналармен жұмыс және жеке 
жұмыс үшін Arduino контроллерінің базасында көптеген жеке жобалар 
бар (Сурет 26). 

56 
26-сурет. Arduino Uno-ATmega328P микроконтроллері негізінде 
әзірлеу үшін флагмандық платформа 
3. Платформа Vex және C ортасында роботтарды программалау 
VEX оқушыларға ғылым, техника, инженерлік өнер және 
математиканы (STEM) қоса алғанда, қоршаған ортаның алуан 
түрлілігін табысты зерттеуге мүмкіндік береді. Бұл оқушылар VEX 
Robotics технологиясы арқылы жобалап, біле алатын жалпы білім 
салаларының бөлігі ғана. Инженерияның ғылыми принциптері мен 
негіздерінен тыс бола отырып, VEX Robotics жобасы командалық 
жұмысқа, көшбасшылықты көрсетуге және міндеттерді ұжымдық 
шешуге ықпал етеді. Сонымен қатар, бұл оқытушыларға оқушылармен 
шешілетін міндеттері мен мүмкіндіктерін оңай салыстыру жасауына 
мүмкіндік береді. 
VEX негізгі принциптері кең таралған және қазір бүкіл әлем 
бойынша орта мектепте, жоғары оқу орындарында және 
университеттік зертханаларда қолданылады. Робототехникамен 
айналысатын адамдар да VEX жүйесінің кең мүмкіндіктерін лайықты 
бағалады. 
VEX білім беру жүйесі білім алу процесінде өзінің барлық 
әлеуетін пайдалануға ғана емес, сонымен қатар қазіргі уақытта 
инновациялардың, жоғары технологиялардың және ғылым мен 

57 
техникадағы өзгерістердің өте жылдам динамикасының табысқа жету 
үшін өмірлік маңызды дағдыларды алуға мүмкіндік беретін 
тәжірибелерді жүргізуге мүмкіндік береді. 
Бүгінгі таңда қойылған жаһандық міндеттер тарихта тіркелген 
деректермен салыстырылады. Бұрындары әлем жаңа ғалымдарды, 
инженерлерді, технологтарды қажет етпеді. Жақында химия, 
медицина және физикада ашылған жаңалықтар тағы бір күрделі 
міндеттерді анықтап, техника көмегімен проблемаларды шешуге 
мүмкіндік берді. Бұлқазір қазіргі кезде жаңа біліммен қаруланған 
оқытушылардың жетіспеушілігін анықтайды. 
Бұл мәселені байқаған көптеген үкіметтер мен ұйымдар ғылымды, 
техниканы, инженерия мен математиканы (STEM) келесі ұрпақты 
жаппай тәрбиелеу мен дамытудың құралы ретінде біріктіруге 
жақындады. VEX білім беру жүйесінің оқу орындарына практикалық, 
жалпыға қолжетімді және түсінікті әдістермен оқушылардытірі оқу 
тәжірибесін оқытуды енгізуге, оны сүйемелдуге үлкен мүмкіндігі бар. 
Қызығушылық 
пен 
мотивацияны, 
жарысты 
және 
өмірде 
математикалық және ғылыми тұжырымдамаларды қолдануды 
инженерлік құрастыру процесінің көмегімен ұштастыра отырып, әр 
түрлі деңгейдегі, ағымдағы білім беру және қоғамдық қажеттіліктерге 
баса назар аудару қажет. 
Робототехниканы зерттеу өзінің табиғаты бойынша STEM-нің 
барлық төрт құрамдас бөлігін қамтиды, ал жарыс негізі өз кезегінде 
мотивация мен табысқа жетуге ұмтылысты арттырады. Осының 
арқасында білім және практикалық дағдылар бір-біріне зиян 
келтірмей, бір оқу аудиториясында дамиды. VEX білім беру жүйесі 
білім беру робототехникасында жетекші әлемдік көшбасшы болып 
қала береді және оқу орындарына 21 ғасырдың өсіп келе жатқан 
жаһандық сұранысын қанағаттандыруға көмектесуге дайын. 
VEX көмегімен көптеген оқу тапсырмаларын шешуге болады – 
қарапайым құрастырудан бастап жаңа құрылымдарды жобалаудың 
және оларды программалаудың күрделі мәселелеріне дейін. 
VEX IQ модельдер желісі 10+ жас категориясына бағытталған 
және ағымдағы оқу процесінде жаратылыстану-ғылыми цикл пәндері 
бойынша, сондай-ақ қосымша білім беруде, үйірме жұмысында 
қолданылуы мүмкін. 
Vex IQ модельдік қатары 27-суретте көрсетілген. 

58 
27-сурет. Vex IQ робототехникалық сызбасының базалық модельдері 
28-суретте роботтарды программалау саласында білімді талап 
ететін роботтардың күрделі модельдері және жиынтыққа кіретін 
көптеген бөлшектер ұсынылған. 
28-сурет. Vex IQ сызығынан роботтың күрделі моделі. 

59 
14+ жас тобында жұмысты жалғастыру үшін Vex EDR Роботтар 
29-суретте көрсетілген. 
29-сурет. Vex EDR-ның роботтарының модельдері 
Кешеннің ерекшелігі, «виртуалды әлемдер» қосымшасының 
көмегімен Интернет желісінде VEX IQ роботтарын виртуалды 
моделдеуді ұйымдастыру мүмкіндігі болып табылады, бұл балалардың 
программалау дағдыларын меңгеру процесін жылдамдатады – 
алдымен RobotC графикалық редакторында, (балаларға таныс Scratch 
программалау тіліне ұқсас, содан кейінен RobotC редакторының 
мәтіндік нұсқасында (с++тілінің көмегімен) жұмыс жасай алуына 
мүмкіндіктер туғызады. VEX Robotics 4 үшін ROBOTC бағдарламалық 
қамтамасы пайдаланушыларға инновациялық графикалық «drag-and-
drop» 
интерфейсін 
пайдалана 
отырып, 
оларды 
Vex 
IQ 
роботтарынпрограммалауға мүмкіндік береді немесе Сi тілінде 
негізделген, өнеркәсіптік стандарттарға сәйкес келетін RobotC 
программалау тілінде жұмыс істей алауға баулиды. 
Жаңа бастаған пайдаланушылар үшін, RobotC жаңа графикалық 
«drag-and-drop» интерфейс «Forward», «Turn Right», «Line Track» and 
«Arcade Control» түрінің оңайлатылған пәрмендерін пайдалана 

60 
отырып, пайдаланушыларға жылдам игеруге және программалауға 
кірісуге мүмкіндік береді. Пайдаланушылар роботтардың стандартты 
емес модельдерін жасай алатын болады және Графикалық 
интерфейстің көмегімен оларды оңай программалауға бейімделеді. 
RobotC, сондай-ақ, С тілінде негізделген толық мәтіндік 
программалау тілін қамтиды. Бұл өте күрделі бағдарламалық өнім, 
пайдаланушыларға роботтарды қысқа мерзімде программалауды 
игеруге мүмкіндік беретін көптеген пайдалы құралдардан тұрады. 
RobotC-дің 
графикалық 
және 
мәтіндік 
режимдерінде 
пайдаланушылар кәсіби инженерлер мен ғалымдар алдында күн сайын 
пайда болатын өнеркәсіптік программалау мәселелерін шешу-де 
қолданылатын пайдалы дағдыларды ала алады (Суреттер 30, 31). 
Vex Robotics 4 үшін RobotC.x VEX Robotics өнімдерінің барлық 
желісімен үйлесімді, студенттерге қиын, озық жобалар мен кәсіби 
қызметке дейін өсу шамасына қарай табысқа жету жолында жетілуіне 
мүмкіндік береді. ROBOTC 4.X Vex IQ 100-ден астам жаңа 
командаларды 
және 
роботтарды 
программалаудың 
әртүрлі 
аспектілерін зерттеу үшін 200-ден астам мысалдарды қамтиды. 
30-сурет. RobotC редакторының графикалық интерфейсі 

61 
31-сурет. RobotC редакторының мәтіндік интерфейсі 
«Виртуалды әлемдер» RobotC редакторларының қосымшасы 
болып табылады және Vex, Lego роботтардың виртуалды модельдерін 
программалауға мүмкіндік береді (Сурет 32). 
32-сурет. Robot Virtual Worlds сайтының бастапқы беті 
Оқушылар вириуалды роботтарды жасау үшін әртүрлі ойын 
өрістерін пайдалана отырып, роботтың сипатын қарапайым жағдайдан 
күрделі 
жағдайға 
және 
сенсорлерді 
пайдалана 
отырып 
программалауды үйренеді. 
Бұл робот үшін бағдарламалық кодтың тиісті күрделенуіне әкеледі 
33 және 34-суретте көрсетілген. 

62 
33-сурет. Қара сызықпен өтер алдында роботтың қызметтерін орнату 
34-сурет. 3D-қара сызық бойынша роботтың өту бейнесі 
Сондай-ақ, «виртуалды әлем» шеңберінде де қосымшалар бар, 
оларды математикадан және басқа да жаратылыстану пәндері 
бойынша оқу материалы ретінде пайдалануға болады. Балаларды 

63 
модельдерден басқа VEX жүйесінің көмегімен құрастыру және 
жобалау элементтеріне үйретуге болады. 
Мұндай оқу курсы он екі негізгі блоктарға және бір қосымша 
блокқа бөлінген. Студенттер жобалау және жобалау есептерін шешу 
процесін зерттеуден бастайды. Олар, сондай-ақ, VEX EDR және 
Autodesk® Inventor® - мен жұмыс жөніндегі нұсқауларды алады. Ти-
істі блокта студенттер алдына жобалау міндеті қойылады, яғни оқы-
тушы оларды ойын жарыстарына қатысу үшін роботты жинауды сұ-
райды. Одан әрі, келесі блоктар аясында студенттер өз роботтары мы-
салында жобалауды жалғастырады, сонымен қатар, STEM және 
Robotics негіздерімен қатар танысады. Курсты игерудің соңғы кезе-
ңінде студенттер роботтардың қатысуымен өтетін ойынға қатысады. 
Мұндай оқу курсына оқытушылар мен студенттерге арналған қо-
сымша материалдар кіреді, онда роботты құрастыру және жарыстар-
ды ұйымдастыру процесінің сипаттамасы келтіріледі. Курс барлық 
қажетті ресурстардан тұрады, сондықтан робототехникамен алғаш рет 
бетпе-бет келген оқытушылар мен студенттер осы курс шеңберін-де 
тапсырмаларды алдын ала дайындамай-ақ орындай алады. 
Бұл оқу курсы белгілі бір ойынға негізделмейді. Курс аясында 
оқытылатын сабақтар мен тұжырымдамалар сынып жарыстарына 
жиналған роботтарға және Vex Robotics World Championship әлемдік 
робототехникалық чемпионатына қатысуға арналған роботтарға 
бірдей қолданылады. Оқытушылар өз қалауы бойынша қызықты 
робототехникалық жобаны жүзеге асыру болып табылатын курс 
құрылымын өзгерте алады. Оқу курсы мехатроника негіздерінің 
айналасында шоғырланған, сондықтан программалау дағдыларын 
меңгеру қажет емес. Дегенмен, осы курс неғұрлым терең деңгейде 
программалау жұмысына үлес қосқысы келетін оқытушылар мен 
студенттерге мол тәжірибе береді.
Оқу курсы үш негізгі бөлімге курс сабақтарының мазмұны, 
оқытушылар үшін қосымшалар мен материалдарғабөлінген. 
Курс сабақтарының мазмұны оқылатын тақырыптар бойынша 
материалдарды қамтып қана қоймай, сонымен қатар осы материал-
дардың студенттер жұмыс істейтін курстық жобамен (роботтың 
жобасы) өзара байланысын көрсетеді. Әр блоктың соңында студент-
терге өз роботты құрастыру процесімен зерттелген материалдың өзара 
байланысын көрсететін тапсырманы орындау ұсынылады. 
Қосымшаға VEX EDR Curriculum оқу курсына қосымша ақпарат 
кіреді. Бөлім оқу курсында көрсетілмеген Vex EDR роботтарының 

64 
аспектілерін, сондай-ақ, роботты басқару жүйесінің ақауларын 
қалпына келтіру мен жоюға қатысты ақпарат пен техникалық 
дереккөздерді қамтиды. 
Робототехникалық жарыстың жаңа мүшелері мұнда сыныптағы 
жұмысқа кірісуге көмектесетін бірқатар құжаттарды табады. 
«Оқытушыларға 
арналған 
материалдар» 
бөлімі 
сабақ 
жоспарларды, оқытушылар үшін сабақтарды ұйымдастыру мен курсты 
құрылымдауға қатысты барлық қажетті ақпаратты қамтиды. 
Әр блок үшін сабақ жоспарына мыналар кіреді: 
* Бастапқы материалдар. 
* Зерттелетін тұжырымдамалар. 
* Оқу міндеттері. 
* STEM байланысы. 
* Қажетті материалдар. 
* Негізгі терминдер. 
* Күнделікті сабақ жоспары. 
Тақырып бойынша жалпы сұрақтар студенттерге жобалық 
есептерді толтыруға көмектеседі.
Vex үшін Mod Kit. 
VEX IQ контроллерінің портына қандай да бір құрылғыларды 
қалай қосуға болатынын егжей-тегжейлі және жай түсіндіруге 
мүмкіндік беретін WEB-қосымша бар.
Vex үшін ModKit-бұл Vex IQ өнімдерінің желісі үшін арнайы 
әзірленген графикалық бағдарламалық қабық. Vex үшін «Scratch 
project» MIT Media Lab, Modkit жобасы шеңберіндегі зерттеулерге 
негізделген, кез келген жастағы және дайындық деңгейіндегі 
пайдаланушылар үшін программалауға қолжетімді және қызықты 
процестерді жасай алуларына мүмкіндік беретін бір-біріне «жабыса-
тын» блоктарға негізделеді. Интуитивті форматқа дейін роботтарды 
құрастыру және программалау процесін жеңілдету үшін әзірленген 
Vex үшін Modkit программалық қабық ішіндегі роботты виртуалды 
жасауға және салыстыруға мүмкіндік береді. VEX үшін Modkit сіздің 
роботыңыз үшін командалардың жеке блоктарын жасайды (мысалы, 
«Turn 90° Left») және «сахнадан кейін» өндірілетін барлық есептерді 
алады (мысалы, гироскопиялық сенсортен сигналды өңдеу).
SnapCAD. 
SnapCAD - Windows 95 операциялық жүйелерінде және одан да 
жаңасында жұмыс істейтін барлық бағдарламалық жасақтаманы 

65 
жүктеу үшін толық тегін және қолжетімді. Студенттер осы 
бағдарламалық жасақтаманы өздерінің жеке компьютерлеріне 
орнатып, оқу орындарындағы сабақтарда ғана емес, модельдермен 
және нұсқаулықтармен жұмыс істей алады. 
SnapCAD бұл Vex IQ CAD файлдарын ортақ LDraw пішіміне 
айырбастаған VEX қауымдастық пайдаланушыларының жұмысы 
нәтижесінде пайда болған бағдарламалық шешім. Нәтижесінде, осы 
файлдарды кез келген редакторларда пайдалануға мүмкіндік береді.
Нәтижесінде SnapCAD-бұл VEX IQ үшін арнайы жасалған LDraw 
жаңа редакторы. Олармен жұмыс кезінде оқушылар қазіргі заманғы 
САПР негізгі ұғымдарын зерделейді және Vex IQ роботтарының 
толыққанды моделін жасайды. 
Vex Assembleru 
VEX Assembler-бұл Vex IQ робототехникалық платформасы үшін 
арнайы жасалған жаңа дизайнерлік шешім. VEX Assembler Autodesk ® 
123D® бойынша негізделген және қарапайым және түсінікті интер-
фейстегі қазіргі заманғы АЖЖ-ның жаңа принциптерін біріктіреді. 
Autodesk компаниясының 3D-модельдеу ортасын пайдалана оты-
рып, оқушылар физикалық бөлшектермен жұмыс істеуге дейін шына-
йы және интуитивті-түсінікті ортада Vex IQ бөлшектерінен робототех-
никалық механизмдер мен құрылғыларды жинай алады (Сурет 35):
-
Autodesk 123D design өндірістерінде кеңінен қолданылатын 
негізінде жұмыс істейді; 
-
Қарапайым «Drag-and-drop» интерфейс, интуитивті бастаушы, 
пайдаланушыға түсінікті; 
-
АЖЖ жұмыс тәжірибесін қажет етпейді-жаңа бастаған 
инженерлер үшін өте қолайлы; 
-
VEX жарыстарына арналған өрістердің элементтерін қоса 
алғанда, 110 VEX IQ бөлшектерден тұратын базаны қамтиды; 
-
Жиналған конструкциялардың мысалдары бар (Clawbot IQ); 
-
Бірнеше оқушы БҚ мәліметтерімен байланыссыз жұмыс істей 
алады және бір-бірімен жасалған жұмыстармен бөлісе алады-олардың 
физикалық бөлшектерімен шектелмейді.
Әдетте, физикалық және виртуалды роботтарды моделдеу бойын-
ша барлық осындай курстар мектептен бастап халықаралық жарыс-
тарға қатысу мүмкіндігімен аяқталады. Жарыс әр түрлі алаңдарда 
өтеді, олар жылдан жылға өзгеріп отырады, оларға қатысатын 
командаларға орындау керек тапсырмалар да жаңарып отырады. 

66 
2017 жылғы Абу-Дабиде төмендегідей тапсырмалар болды: 
Қатысушылар 121,9 см Х 243,8 см өлшемді алаңда жарысты 
(өрістің сыртқы түрі төменде көрсетілген). Командалардың міндеті-
hexballs ұпайлар жинау үшін үш аймақтың біріне жылжыту. Ойынның 
мақсаты: матчтың автономды және басқарылатын кезеңдерінде көп 
ұпай жинау. Өрісте екі түрлі түсті жиырма сегіз (28) Hexballs бар: 
қызғылт және көк. Ұпай жинау үшін үш аймақ бар: өңдеу аймағы, 
төмен және жоғары тіреулер. Сонымен қатар, алаңда көпір бар, тұрақ 
та қосымша ұпай әкелуі мүмкін. 
35-сурет.Vex IQ Роботтар жарыстарына арналған алаң 
Ойын барысы: 
Алғашқы тоқсан (90) секунд ішінде робот автономды режимде 
ұпай жинайды(оператордың көмегінсіз). Одан әрі, келесі тоқсан (90) 
секунд ішінде робот оператордың басқаруымен жұмыс істейді. 
Балдарды есептеу: 
-
Өңдеу аймағында әрбір Hexball-бір (1) ұпай; 
-
Әрбір Hexball төменгі бағандарда-үш (3) ұпай; 
-
Жоғары бағандарда әрбір Hexball-бес (5) ұпай; 
-
Әрбір Hexball өз түсінде - он (10) ұпай; 
-
Көпірге тұрақтарған робот әкеледі-бес (5) ұпай; 
-
Теңдестіріліп тұрақталған көпірдегі Робот-он бес (15) ұпай. 

жүктеу/скачать 5,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: