С. Ə. Тортаев орта ғасырлардағы азия жəне африка тарихы алматы 2009

XVI  ғ.—    XVIІ  ғасырдың  І-жартысындағы  Иранның    мəде-

жүктеу/скачать 7,49 Mb. Pdf көрінісі бет 119/162 Дата 06.01.2022 өлшемі 7,49 Mb. #14221 түрі Оқулық

XVI  ғ.—    XVIІ  ғасырдың  І-жартысындағы  Иранның    мəде- ниеті. Бұл кездегі парсы əдебиетінің  көрнекті өкілі Хатиф /1521  ж.  өлген/  болды.  Оның    «Тимур  —  намэ»  деген  поэмасы    біздің  заманымызға жетті. Сондай-ақ шираздық Али /1536 ж. өлген/,  Астрабадтық Халали /1532 ж. өлген/ көптеген құнды еңбектер жа- зып қалдырды. Аталып отырған кезеңде тарихнама жақсы дамыды. Хасан- Бек  Румлу /1531 ж. туған/ жалпы тарихтан 12 томдық  «Ахсан-ат- таварих» /ең жақсы тарих/ деген еңбек жазды. Аббастың  тарихшы- сы  Искандер-бек  Түркмен  /1560  ж.  туылған/    «Тарихи-əлем-арай  Аббас» /əлемді гүлдендіруші Аббастың тарихы/ деген еңбек жазды.  Бұл еңбек XVI ғасырдың аяғы  мен XVIІ ғасырдың басындағы Иран,  Кавказ, Орта Азия тарихының  маңызды дерегі болып табылады.  Бұл кездегі парсы тарихының көрнекті өкілдерінің бірі «Тарих-и- Гилянның» авторы Фумени болды. Бейнелеу жəне сəулет өнері бұрынғы кезеңнің, ертедегі  мектептердің мəдени дəстүрін сақтап, онан əрі дамытты. Сефевилер  мемлекетіндегі  бейнелеу өнерінің  ірі орталықтары Тебриз бен  Герат болды. XVI ғасырдың аяғынан бастап  исфахандық бейнелеу  мектебі алға озып шықты. Бейнелеу өнерінің  көрнекті өкілдерінің   бірі Реза Аббаси болды. Оның «Елтірі бөрік киген қыз» деген суреті  Санкт-Петербургтегі Эрмитажда ілулі  тұр.  Бізге оның 1632 ж.  салынған  «Бақташы» деген сурет-миниатюрасы да сақталып жеткен.  Мохаммедтің 1578 ж. салынған «Ауыл шаруашылығы жұмыстары»  деген  суреті  де  Сефевилік  Ирандағы  бейнелеу  өнерінің  жоғары  дəрежеде  дамығандығын  көрсетеді. Сəулет өнері  де өз  дамуында елеулі табыстарға жетті. XVI—  XVIІ ғасырларда салынған мешіттер мен сарайлар əлі күнге дейін  əсемдігімен таң қалдырады. Оған дəлел-Исфахандағы XVIІ ғасырдың   басында салынған Али-Капу сарайы. Тебриздегі шах сарайында  атақты  Иран  оқымыстылары  өмір  сүріп,  қызмет  істеді.  Солардың  бірі XVI ғасырдағы белгілі астроном жəне математик Гийас-ад-Дин  Ширази. Сөйтіп, XVI—XVIІ ғасырларда Иран мəдениеті онан əрі  дамып, жетіле түсті. Ə д е б и е т т е р: 1.  История Востока. Т. ІІІ. Восток на рубеже средневековья и  нововго  времени XVI—XVIІІ вв.— М.: Восточная литература РАН,  1999.— 99—119 бб. 306 307 2. Васильев Л. С. История Востока:  В 2 т. Т. 1.— М.: Высшая  школа, 1998.— 297—308 бб. 3.  Шабани Риза. Иран тарихы.— Алматы, Зерде, 2002.— 167— 170 бб. жүктеу/скачать 7,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу: