С. Г. Тажбаева Редакция алқасы

Бір  есепті  шешуде 
түрлі  оқушылармен  ұсынылған  терудің эр  түрлі  тәсілдерін  салыстырып  көруге 
болады.  Қагазда  бейнеленген  немесе  ойша ұсынылган  мүмкін  нүскалардың  агашы,  сондай  дэлелденген 
пайымдаулар  көмегімен  біруақытта баланың бейнелік,  қабылдау  және логикалық  ойлауын  белсендіруге 
мүмкінд؛к  береді.  Нұскаларды  жүйелі  теруде  кодтаудың  рациональды  тэсілін  жэне  терудің  ең  ыңгайлы 
ТӘСІЛІН 
таңдауға екпін жасалады.
2-тапсырма. Қонаққа келген адам кіреберістің есігін ашатын кодты ұмытып калды, бірақ ол код нөлдер 
мен  бірліктерден  құралғанын  жэне  төрт  цифрдан  тұратын  есінде  сактаган.  Есікті  ашу  ушін  мұндай 
жағдайда оған кодтың қанша нұсқасын теруге тура келед؛.
©кушь،лардың көпшілігі  ко^ нұсқаларын өсу реті.мен тұргызады:
0 0 0 1
,
0 0 1 0
, 
0 0 1 1
,
0 1 0 0
,
0 1 0 1
,
0 1 1 0
,
0 1 1 1
, 
1000
, 
1001
, 
1010
, 
1011
,
1100
,
1101
,
1 1 1 0
.
Бірақ  та,  алдымен  бірліктен  тұратын  кодтар,  одан  кейін  -  ек؛  бірліктен,  одан  кей؛н  -  үш  бірліктен 
тұратын кодтар жазылатын теру түрі ™ ؛мд؛ болады:
0
0
0
0
0
0
ل
,
0 , 0100
ا
0
ا,م
0011,0101,0110,100i,  1010,  1100
0 1 1 1 ,1 0 1 1 ,1 1 0 i,1110.
Келес؛  ка^ам  комбинаториканың  негізгі  классикалык  формулалары  -   орналастыру,  алмастыру  жэне 
теру сандарының формулаларымен,  комбинаторикалық кебейту ережесімен 
'
танысу болып табылады.  Бүл барлық мүмкін нұсқаларын толық теруді  жүзеге асыруға мүмкіндік беретін 
нысандардың  көп  емес  санынан  түратын  есептерден  шешімдердің  үлкен  санды  нүсқаларымен  агаш 
тұрғызу немесе басқа '> ؛келей теру техникалык киындық тудыратын есептерге өтуде табиғи түрде болады.
Жалпы эдістемелік нұсқау есептердің мазмұндық аспектісін ашу жэне бара-бар математикалық модель 
іздеуден  тұратынын  атап  кетейік.  Бүл  комбинаторикаға  дәстүрлі  «формулалы»  оқыту  ережелері  мен 
формулаларды механикалық пайдаланудан бас тарту үшін қажет.  «Көбейтінді ережесі» есептер жүйесіне 
дұрыс  емес  стереотипті  калыптастыруды  ескерту  үшін  көбей^ді  за^сыз  механикалық 
" 
есептер  енеді.  Бұл  ережені  қолданушылык  шекарасын  сұрайды  жэне  ойсы^  формалдаудан  бас  тартуға 
септігіңтигізеді.
3-тапсырма.  Турнирге  1 6
ا ، ﺎ ﺴ ﺳ ا
  қатысты.  Олар  бір-бірімен  1  партиядан  ойнады.  Барлыгы  канша 
партия ойналды?
Бұл  есепті  те ш у   барысында  келес؛  пайымдаулар  жасалады.  Әрбір  партияда екі  шахматшы  кездеседі. 
Олардың  біріншісі  турнирдің  16  қатысушының  кез  келгенімен,  ап  екінцйс؛  қалган  15-тің  кез  келгені 
болуы  мүмкін.  Көбейту  ережесін  пайдаланып  16-15=240  партия  ойналганын  табуға  болады.  Бірақ  іс
120
ع
жүзінде ойналган партиялар саны екі есе аз, ягни барлығы 
2 
партия болады.
Қорыта келе, осындай комбинаторлык есептер оқушылардың:
٠
 комбинаторльгқ  материалдардың  тәрбиелік  м^н؛  де  зор,  оны  оқуда  баланың  интеллектуалдык 
қабілеті дамиды,  математика  курсының қолданбалы  аспектісі  артады,  осы  пэнге  қызығушылықтарын 
дамытатүседі;
•  эртүрлі  нұсқаларды  іздестіруді  іске асыру барысында тұлганың шыгармашылық кабілеттерін қалып- 
тастырутажәне дамытуға ықпал етед؛;
• күнделікті түрмыста кездесетін қарапайым комбинаторлық есепч^рд؛ шешу үшін база жасайды.
/ Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарга арналган мемлекеттік багдарлама- 
СЫ-Астана, -2010.
2 Гнеденко 
ه
 
ﺀ
  Формирование мировоззрение учащихся  в процессе  обучения математике.  -  м .:  Просвещение, 
1982.-144 с.
3 Мынжасарова  М.Ж.  Бастауыш  жэне  негізгі  орта  білім  беру  деңгейлерінде  стохастика  элементтерін 
оқытып-уйретудегі сабақтастық: Монография.-Алматы: Lem, 2013. -  162 б.
4
 
Босова Л.Л.  и др.  Занимательные задачи 
«٠
 
информатике. 
- 
м. 
: 
Бином. Лаборатория знаний,  2006. -1 1 9  с.
Резюме
В данной статье рассматриваются особенности обучения решению комбинаторных задан на уроках математики. 
Необходимость  внедрения  в  школьное  образование  элементов  комбинаторики,  теории  вероятностей  и  статистики 
основана на ценности их образовательного и мировоззренческого потенциала.
Методы  комбинаторики  используются  при  решении  транспортных  задач,  при  составлении  таблиц  и  графиков, 
производственных  планов  и  при  реализации  продукции.  Основные  понятии  комбинаторики  являются  основой 
многих  вероятностных  задач,  линейного  программирования  и  статистики.  Также  комбинаторика  используется  в 
экономических задачах, биологии и генетике.
В  пятом  классе для  решения  комбинаторных задач  используется  прежде  всего  естественный,  доступный  детям 
 
  220   
Абай атындагы Қаз¥ПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.

этого возраста метод непосредственного систематического перебора возможных вариантов.  Этот метод целееообра- 
зен в тех случаях, когда число вариантов невелико. На первоначальном этапе освоения материала решить комбина- 
торную  задачу  означает  выписать  всевозможные  комбинации,  составленные  из  чисел,  слов,  предметов  и  других 
данных,  отвечающих  условиям  задачи.  Цель  состоит  в  том,  чтобы  в  процессе  решения  системы  задач  учащиеся 
встретились с необходимостью перебора различных по своей сути и составу комбинаций.
Такое  изложение  комбинаторного  материала  позволяет,  в  сравнении  с  курсом  ' 
комбинатори-
ки, рассмотреть гораздо более широкий класс комбинаторных задач, не сводящихся к трем основным формулам 
числа  перестановок,  размещений  и  сочетаний,  а  включающих  также  соединения  с  повторениями  и  перебор  с 
ограничениями,  при этом перенести акцент на самую трудную часть решения  комбинаторных задач -  ее форма- 
лизацию и построение адекватной модели, 
в 
шестом  классе для знакомства с методом  кодирования  предлагает- 
ся специальные задания.
В статье приведены конфетные примеры решения комбинаториых задач и даиы различные приемы их решения.
Ключевые  слова:  стохатика,  комбинаторика,  комбинаторные  задачи,  сигматический  перебор,  граф™, 
кодирование, математическая модель
Summary
In this article are  considered the  teaching solution of combinatory tasks  at mathematics  lessons  it  needs  introduction  in 
school education the elements of combination, probability theory and statistics are based on the value of their educational and 
world approach.
Methods  of combination are  used  at the  solution  of transport tasks,  by  drawing  up  schedules,  production  plans  and  at 
product  sales.  The  main  concept  of combination  theoty  bases  many  problems  of probabilities,  linear  programming  and 
statistics. Also the combination theory is used economic ،ask؛؛, biology and genetics.
In the fifth class for the solution of combinatory tasks first of all the method of direct systematic search ofpossible options 
natural, available to children of this age is used. This method is expedient when the number of options  is small. At an  initial 
stage of development to solve  a combinatoty problem -  means to write out the various combinations made ofthe numbers, 
words,  subjects,  etc.  answering  to  statements  of the  problem.  'Ihe  purpose  consists  in  that  in  the  course  of the  decision  of 
system of tasks pupils met need of search various 
ط
 essence and to structure ofcombinations.
Such  statement  of combinatory  material  allows  to  consider,  in  comparison  with  a  course  of "fonnular"  combination 
theory,  much  wider  class  of  the  combinatoty  tasks  which  aren't  reduced  to  three  basic  fomrulas  of number  of  shifts, 
placements  and combinations,  and  including  also  connections  with  repetitions  and  search  with  restrictions thus  to  transfer 
emphasis on the most difficult part ofthe decision combinatory tasks -  its  formalization and creation ofade؟ uate model.  In 
the sixth class for ac؟ uaintance to method of coding the task is offered.
In article concrete  examples  of the  solution  of combinatoty  tasks are given  and  various  receptions  of their decision  are 
given.
Keywords: stokliastic, combination theory, combinatory tasks, systematic search, schedule, coding, mathematical model 
ӘОК 372.851
ОҚУШЫЛАРДЫ МАМАНДЫҚТЫ ТАНДАУҒА ДАЯРЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Қ.Ж. Альменбетова -  магистр,  ага оқытуиіы,
А.С. Дюсенбекова-магист р, ага оқытушы,
І.Жансүгіров атындагы Жетісумемлекеттік университета,  Тагідықорган қ.
Мамандык -  «professio» - деген фрацуз тілінде ресми турде  жариялаймын деген  магынаиы  білдіреді.  Мамаидьіқ 
таңдауга  багдар  беру  -  эр  адамиың  жекелік  касиеттеріне,  кызыгушылығына,  кабілетіне,  когамдык  қажеттілікке 
'   •' 
мамандык тандай  алуына ыкпал  жасау.Мамандыкка багдарлау  барысында осы  кабілеттердін түрлерін
накты аныктап, іс-эрекеттің кандай түрлерінде адам ерекше табыска тезірек жететінін болжамдауга мүмкіндік туады. 
Интеллектуалдык кабілетгі зерттеуге арналган эдістемелер ore коп.
Е.А. "  
зерттеулерінде мамандыктардын бүкіл саналуандыгы адамның айналасындагы табигат, адамдар,
техника элеміне жэне  т.б.  катынасының схемаларымен  корсетілген.  Еңбек  күралдары  бойынша  барлык мамандык- 
тар -  биономикалык (табигат), техномикалық (гехника), сигноникалык (белгіпер), артономикалык (керкем бейнелер) 
жэне социономикалык ' 
өзара әрекеттесуі) болып бөлінеді. Кэсіби іс-эрекеттің бес схемасын 
ﺎ ﺳ
ا
،،
جا
:
‘ 
«Адам-Техника». «Адам-Белгі», «Адам-Бейне», «Адам-Адам».
ب
 
- бұл когамга кажетті, тарихи кальіптаскан іс-эрекет формалары, 0
سا
 орындау үшін адам білімдер
мен дагдылар қосындысына сәйкес, кабілеттер мен кэсіби маңызды сапаларга ие болуы керек.
• ' 
дұрыс тандаудьгң эр адамның өз омірінде табысты болуына жэне әлеуметтік ортада барлык кабіле-
тін TO^btK ашуга негіз болатындығын көитеген галымдар 03 еңбектерінде дәлелдеп шыккан.  Мамандыкка багдарлау- 
дың  негізін  ^:рушылар  Ф.Гальтон,  А.Кершенштейнер,  Г.Мюнстерберг, 
п.п. 
Блонский,  ^ .
٨
.  Сокольников, 
Т.Н. "  
Г.А. Уманов т.б. ғалымдар элеуметтік-кәсіби багдарлау идеяларын калыптастырды.
Кілт сөздер: мамаидык, кәсіби багдар беру жұмысы, зерттеу, тандау, қажеттілік, кабілет, когам, ецбек, іс-эрекет
вестник к а з п и у   им. лоая,  серия «педагогические науки», 
ZU
10 г.
221

Мамандык -   «profe$s؛©>>  -  деген  фрацуз  тілінде  ресми  турде жариялаймын  деген  мағынаны  білдіреді. 
Мамандық тандауға багдар беру - эр адамның жекелік қасиеттеріне,  қызыгушылыгына, қабілетіне,  қоғам- 
дық кажеттілікке байланысты мамандык таңдап алуына ыкпал жасау.
Мамандықгы  дұрыс  таңдаудың  әр  адамның  өз  өмірінде  табысты  б©луына  және  элеуметтік  ортада 
барлық қабілетін толық ашуға негіз болатындығын көптеген  1'алымдар 
©3 
еңбектерінде дәлелдеп шыккан. 
Мамандыкка  бағдарлаудың  негізін 
кұрушылар  Ф.Гальтон,  А.Кершенштейнер, 
Г.Мюнстерберг, 
П.П. 
Блонский, 
Ю.П. 
Сокольник©в, 
т.н. 
Мальковская,  Г.А.  Уманов  т.б.  галымдар  элеуметтік-кәсіби 
бағдарлау  идея;іарь؛н  калыптастырды.  Осы  идеяларга  сұйене  огырып,  барлық  ؛^г؛н и е ^ ؛  мемлекеттер 
©3 
ұрпактарын тэрбиелеу барысында оларға кәсіби багдар беру,  кэсіп  беру  мэселелерін  ©3 халқында 
س
،
ﻞﺳ
- 
тасқан дэстүрлерге сүйене отырып, гылыми негізде 
لاﻟةلاﻟ
>' жолдарын іздестіруде [
١
].
Жалпы  білім  беру  мектептерінің  тұжырымдамасында  окушыларды  қандай  да  бір  іс-әрекет  түріне 
баулу жэнс әр баланың психофизиологиялық ерекшеліктерін,  қабілеті мен  білімділігін анықтауға мүмкін- 
дік  беру  кажет екен؛  анықталган.  Бүл  мэселені  шешу  эр  мектепте  эр  түрлі  жолдармен  жүргізіліп жатыр. 
Психологиялык  қызмет  ұйымдастырылган  мектептерде  балалардың  жекелік  психикалық  қасиеттерін 
аныктаумен шектелуде. Ал, шын мэнінде бүл қызмет көпқырлы жэне көпсырлы болугатиісті.
Оқушыларды алдын-ала  кэсіби диагностикалаудан өткізу проблемасын зерттеу үшін  көптеген  арнайы 
жэне жалпы диаг ностика.™^ эдістемелер жасалган.  Онын ішінде Айзенк пен  Стреляудын 
'
©лшеу тестері,  Бине-Симон  жасаган  интеллектуалдык  кабілеттілікті  анықтау  шкаласы,  Айзенктің  Интел- 
лекті  зерттеу  тестерінің  вербалдық,  математикалық  жэне  техникалық  субтестілері,  Филипстің  баланың 
мазасыздану деңгейін аныктау тест؛, коммикациялық және ұйымдастырушылық қабілетті зерттеу тестер؛ 
тагы  сол  сиякты  көптеген  эдістемелер.  Олардың  нэгижес؛н  кэсіби  багдарлауда  колдану  ережелерін 
Айзенк, Лейтес т.б. анықтаган [2].
Бұл  жұмыстың  мазмұны  жеке  адамнь>н  психофизиологиялық  қасиеттерін  жан-жақты  зерттеп,  келесі 
компоненттер бойынша маглұмат алудан тұрады:
- мінез-құлкының жеке-даралық ерекшелікгерін аныктау;
- жүике қызметінің жеке-даралық ерекшеліктерін анықтау;
- қызыгушылығы, бейімділігі, қабілеті, кэсіби ниеттері туралы маглүматтар алу;
- кұндылык багдарлануы;
- б؛л ؛м؛, іскерлігі жэне дағдьшары.
Кэсіби багдарлауды жүргізуге негіз бол^™н идеялар жастарга б؛л ؛м беру тұжырымдамасында аныкга- 
лады.  Біздің мектеп түжырымдамасында кэсіби багдарлау идеясы эр адамга мамандықты дұрыс тандауга 
кажетті  қабілеттері  мен  қызыгушылыгын  аныктауды  ұйымдастыру.  Әдіснамалык  сипатта  бұл  проблема 
оқушьшардың  өмірлік  жэне  кәсібн  багдарлау  жұмысын  жүргізудің  даралық  ұстанымы  жатады.  Бүл 
ұстаным бойынша оқушылардың өмірлік жэне кэсіби жоспарларына байланысты топтау арқылы, СЫНЫП- 
тастыру жұмысын жүргізу негізінде оларга багдар беру багдарламасы анықталады.
Е.А.  Климовтың  зерттеулерінде  мамандықгардың  бүкіл  саналуандыгы  адамның  айналасыядагы 
табигат,  адамдар,  техника  элеміне  жэне  т.б.  қатынасының  схемаларымен  көрсетілген.  Е.А.  Климов 
ұсынган  эдіс  оларды  енбек  пэні,  оның мақсаттары,  әрекеттер  сипаты,  еңбек  қаруы  жэне  онын  шартгары 
бойынша  бөлуге  мүмкіндік  береді.  Еңбек  кұралдары  бойынша  барлық  мамандыктар  -   биономикалык 
(табигат),  техномикалык  (техиик^),  сигноникалық  (белгілер),  артономикалық  (көркем  бейнелер)  жэне 
социономикалық  (адамдардың  өзара  эрекеітесуі)  болып  бөлінеді.  Е.А.  Климов  кэсіби  іс-әрекеттің  бес 
схемасын аныкгайды:  «Адам-табигат», «Адам-Техника»,  «Адам-Белгі»,  «Адам- Бейне», <،3] 
ﺎﺳ ا
!
ه
-
ﻪﻋو،ا
].
Кәсіби багдарлау жұмысын нег؛зг؛ ек؛ кезеңге бөліп қарастыруга болады:
Бірінші  кезең  -  элеуметтік-кэсіби  бағдарлау.  Бүл  кезеңде  балаларга  жалпы  мамандық,  мамандық 
бойынша  қызмет атқару,  табыс  коз؛,  мамандық шеберлік жэне  сондай  жалпы  маглұматгар  беріледі.  Бұл 
кезеңнің міндеттері: 
٠
-  мамандык  туралы  жалпы  ұғымды  меңгерту,  мамандыктар  элем؛не  саяхат  жасау  арқылы  баланың 
маглүматтьшығын қалыптастыру;
-  шебер  адам.дардың  кұрметке  бөленетінін,  олар  материалдык  жэне  рухани  байлыкка  ©3  шеберлігі 
арқылы жеткендіктерін көрсету;
-  мемлекеттің  элеуметтік-экономикалық  даму  тенденциясына  байланысты  кандай  мамандықтардың 
болашагы мол деп болжамдауга болатындыгын көрсету;
Туыстарының, таныстарының, достарының мамандықтарын, олардың перспективасын көрсету;
- еңбектің шыгармашьшық сипатымен таныстыру;
- енбек романтикасы туралы мағлүмат беру;
- еңбектің материалдык жэне рухани байлыктыц 
К©3؛ 
екенін көрсегу.
Абай атындагы Қаз¥ПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.
— 
  
222
   
—

Кэсіби  бағдар  беру  жұмысын  ұйымдастыруда  күндылықгардың қалыптасуына үлкен  эсерін  тигізетін 
нәрсе - мотивтер екенін ескеру қажет. Мамандықтарды тандау мотивтерін алты тепка белуге болады:
- жалпы мотив беру;
- мамандықгың романтикасы;
- танымдық сипатындағы мотивтер;
- қоғамдық мэні бар мамандық таңдау мотиві;
- беделге, үлгіге сүйену;
- мотивацияланбатан тандау.
Барлық  мотивтері  сипаты  бойынша  төрт  топқа  бөлеміз:  а)  накгы  еңбекке  бағытталған,  максаты 
аныкталған,  дэлелге  негізделген  мотивтер;  б)  нақты  емес,  жеткіліксіз  себептестірілген  мотивациялар;  в) 
сенімсіз, негізсіз мотивациялар; 
٢
) ешкандай негізі жок мотивациялар.
©з؛н؛н  қажеттілігін  қанагаттандыруға ұмтыла отырып,  адам  өз  алдына  нақты  бір  мақсат  кояды,  бірак 
бұл  мақсат 
03 
бетімен жүрмейді, ол  адамның бағьптылыгымен тығыз байланысты жүреді де оның барлық 
іс-әрекеттерінің  бағдарламасын  болжамдайды.  Қажетгіліктерді,  қызығушылықтарды  қанағаттандыру 
мақсатын  жүзеге  асыру  нақгы  бір  мэселелерді  шешусіз,  сәйкесінше жүмысты  орындаусыз  мүмкін  емес. 
Сондықган әрбір жагдайда адам,  объект,  кұбылыс немесе іс-әрекет түрлерін тандайды.  Осылайціа таңдау 
жеке адамның қажеттілігін өтейді  [4].
Мамандық таңдау мотивтерін анықгауға арналған көптеген эдістемелер бар. Оларды қолдань[п зерттеу 
жүргізу  нәтижесінде  балалардын  мектеп  бітіру  шағында  мотивациялық  сферасы  өте  нашар  көрініс 
беретіндігі  аныкталган.  Бұл  жағдай  мектеп  тулектерінін  калаулары  анықталмастан,  болашақ өмір  жолын 
анықтауға өздері үлес косуға шамасы келмейтіндігін көрсетіп отыр.
Жеке адамның басқа психикалық қасиеттері де өзара тыгыз байланыста болады.  Осы байланыстылык- 
ты  былайша  көрсе^ге  болады:  кажеттіліктер  -  қызыгушылыктар  -  объективті  қүңдылыктар  -  мотивтер  - 
мақсат-таңдау.
Кэсіби  бағдар  беру  барысында  балалардың  іс-эрекет  түрлеріне  каб؛л е т ؛л ؛г؛н  анықтаудың  орны 
ерекше.  Осы  заңдылыкты  ескере  отырып,  біртіндеп  бейімділікті  тәрбиелеу  керек.  Бей؛мд؛л؛к  деген 
адамның  тіршілік  объектісіне  ықыласымен,  жасампаздықпен,  шығармашылықпен  қарауы  жэне  оны 
меңгеруге  белсенділік  білдіру.  Әдетте  окушының  тапсырмаға  деген  бейімділігі  болса,  оны  орындауга 
бала уақытын үнемдемейді және өз тілегін сапалы орындалғанын талап етеді. Осы әрекет барысында бала 
табысты болса, ол қаб؛летін؛ң бар екен؛н؛н кепілі  [5].
Мамандыққа  бағдарлау  барысында  осы  қабілеттердің  түрлерін  нақты  аныктап,  іс-әрекеттін  кандай 
түрлерінде  адам  ерекше  табысқа  тезірек  жететінін  болжамдауға  мүмкіндік  туады.  Интеллектуалдық 
қабілетті  зерттеуге  арналған  эдістемелер  ете  көп.  Солардьщ  ؛ш؛нен  Айзенк  тестерін  атап  өтуге  болады. 
Айзенк  тестер؛  сегіз  субтестен  тұрады.  Әрқайсысы  50  тапсырмадан  қүрылған.  Олардын  ؛ш ؛нен  вербал- 
дык,  математикалық,  техникалық  қабілетті  аныктау  субтестілері  деп  эр  ^
؛н  жеке  дара  қолданып, 
نﺀ
- 
әрекеттердің қайтүрінде адам өзініңқабілеттерін толық ашуға ^ м к ؛нд؛ктер؛ молырақ екені анықгалады.
Мамандык  бағдар  беру  барысында  балалардың  психикалық  ерекшеліктерін  жан-жақгы  диагностика- 
лау  арқылы  олардың  болашақга  кай  салада табысты  болута  мүмкіншіліктері  молырақ  екенін  аныктауға 
комек  көрсетіледі.  Зерттеу  нәтижелері  бойынша балалармен  кеңес жүргізіліп,  олардың пэндерге  қызыгу- 
ШЫГІЫҒЫ,  мектептен тыс  кызығушылығы,  мамандық таңдау  мотивациялары.  ата-ан^ар،лның  мамандьщ- 
тары,  мамандыктар туралы мағлұмат алу көздері тағы көптеген мэселелер анықгалады [6].
XIX  ғасырдан  бастап,  кэсіби  бағдарлау  қоғамдық  процеске  айналып  кәсіби  диагностика,  кәсіпке 
жарамдылыкты  аныктау  аяк  ала  бастайды.  Сонымен  катар  кәсіби  ағарту,  кәсіби  кеңес  беру,  әлеуметтік 
кәсіби адаптация ж^н^ кэсіби тәрбиелеу ҒЫЛЬІМИ жагынан байыпталып зерттелінс бастады.
Бүл  жұмыс  әр  адамның жекелік  психикалық  ерекшеліктерін  анықтап,  әр  адамның тіршілік  түрлеріне 
икемділігін анықтаумен ұштастыру мэселелері қарастырылады.  Агьшшын ғалымы Ф.Гальтон жеке  гүлга- 
ның психикалық ерекшеліктерін ғылыми түрғыда аныктаудың іргетасын  құрушылардың бірі  болды.  Осы 
айырмашылыктарды  зерттеу  ■мақсатымен  Ф.Гальтон  Лондонда  1888  жылы  халықаралық  медициналык 
жэне  денсаулык  сактау  әдістерін  колдану  көрмесін  ашты.  Көрмеге  келушілер  өздерінің тэн  каб؛^ ^ ؛мен 
қатар психикалық ерекшеліктерін 
١
 7 кө^еткіштер бойынша аныктап алуға мүмкіндіктер жасалды.
1908  жылдың  қантар  айында  Бостон  каласывда  жастарды  кэсіби  бағдарлау  жұмысының  алғашкы 
бюросы ашьшып, мүнда талапкерлердің өмірлік еңбек жолын аныкгауга көмек беретін эдістемелер колда- 
ныла бастады.  Бұл  бюроның  іс-эрекеттерін ғылыми тұрғыда  ^е^؛зделген  кэсіби  бағдарлаудың бастамасы 
деп  айтуға болады.  Көп  ұзамай осыған ұксаған  бюролар  Нью-Иоркте  ашылды.  Онын міндетіне  эр түрлі 
мамандыктардьщ  адамға  коятын  тапаптарын  зерттеп,  мектеп  оқушыларының  қабілетін  анықтау  болды. 
Осы жэне көптеген ^леуме'гг؛к психологиялық зерттеулердің нэтижесінде  1911  жылы Англияда  17 жастан 
томен оқушьшарға мамандық тандауға міндетті түрде көмек корсету туралы Заң қабылданды.
Вестник КазНПУ им. Абая,  серия «Педагогические науки», №1(45),  2015 г.
 
  223   

Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.
Кәсіби жарамдылыгы бойынша мамандарды таңдаудан өткізуге АҚШ-та ерекше к о н ^  бөлінді. Психо- 
техникалық зерттеулердің негізін құрушылардың бірі,  Гарвард университетінің психологиялык зертхана- 
сының  директоры  Г.Мюнстерберг,  кэсіби  тандау  жүргізу  технологиясын  аныкгап,  зертханада  көптеген 
эдютемелер жасады.
Кэсіби  багдарлаудың  гылыми  педагогикалык  нег؛з؛н  қалауга,  халыққа  білім  беру  жүйесін  бұрынгы 
Кеңес  жерінде  кұруга  А.В.  Луначарский, 
Блонский  өз  үлестерін  косты.  Кэсіби 
к е ң е с  
беру  бюросы 

жүктеу/скачать 16,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: