С. Г. Тажбаева Редакция алқасы



Pdf көрінісі
бет7/58
Дата03.03.2017
өлшемі16,6 Mb.
#6428
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   58

ا
'
ة
4

 
максимального  раскрытия  их  природных  способностей,  используя  новейшие  достижения  науки  и 
практики, - основные цели инновационной деятельное™.
Успешное  ’ 
коммуникативной  компетенции  непосредствепно  связано  со  становлением
учебной компетенции с^ден та, т.е. способности управления своей учебной деятельностью.
Обязательным  условием  формирования  профессиональной  компетентности студентов является  разви- 
'гие  коммуникативной  компетенции,  что  отражено  в  государственных  образовательных  стандартах. 
*' 
компетенция предусматривает формирование лингвистической (языковой), социокуль-
ту'рной, прагматической, общеучебной и компенсаторной компетенций.
"  
технологии  общения  способствуют решению  поставленной  задачи, 
в 
практике  препо-
давания иностранных языков на современном этапе обучения 
и с п о л ь з у ю т с я  
следующие технологии:
١
) обучение  в группах сотрудничества (cooperative learning);
2) дискуссии;
3) мозговые атаки (brain storming);
4) ролевые игры проблемной направленности;
5) метод ситуационного анализа (case-$tudy);
6) метод проектов;
7) «портфель с^ден та»  (E-Portfolio);
8) информационные технологии.
Вышеперечисленные  технологии  широко  используются  при  обучении  английскому  языку  на  курсах 
института иностранных языков КазНПУ
سا
.Абая.
Умение  вести  дискуссию,  отстаивать  свою  точку  зрения,  подкрепленную  ар[ументами,  лаконично 
излагать свою  мысль,  умение слушать и слышать оппонента -  важные умения,  необходимые лля  форми- 
рования коммуникативной и социокультурной компетенций.
На  занятиях  по  устной  праетике  английского  языка  очень  часто  итоговыми  занятиями  являются 
дискуссии  по  проблемам  определенной  тематики.  Например,  в  рамках  изучения  темь،  «Выбор  профес- 
сии», дискуссии проводятея  по следующим темам: 
١
) Профессия уч и тел я-это  уважаемая профессия;
2) В будущем компьютеры заменят все;
3)  Общение  иностранному  языку  актуально  и 
Т.Д. 
Студенты  заранее  выбирают  дчя  дискуссии  одну 
тему,  самостоятельно  готовят  аргументы.  Как  правило,  студенты  разделяются  на  две  группы  (малые 
группы сотрудничества -  примерно по  5  человек в группе),  которые отстаивают противоположные точки 
зрения  по  выбранной  проблеме.  Сначала  с^ден ты   предварительно  проводят  обсуэқдение  в  малых 
д у п л ах  и только потом проводится общая дискуссия.
Для  успешного  проведения такого  вида  работы  (дискуссии)  необходимо  провести  подготовительную 
работу:  н а б и ть   студентов  умен№0  вести  беседу, 
в ы б и р а т ь  
убедительные  аргументы. ،На  предваритель- 
ном  этапе  используется  метод  мозговой  атаки.  Все  предложения  студентов  по  данной  проблеме  (без 
обсуждения)  выписываются  на  доску,  а  затем  обсуждаются  всей  группой.  Если  аргументация  студента 
кажется  достаточно убедительной,  то  аргумент  принимается  для дальнейшего 
о б с у ж д е н и я ,  
если  нет -  то 
вычеркиваетея.
Важным  моментом  является  подведение  итогов ДИСК}'ССИИ.  ^дя  того  чтобы  поддерживать  и  стимули- 
ровать  активность  студентов  во  время  обсуждения,  каждый  из  них оценивается  по  рейтинговой  системе. 
Количество баллов,  которое  может получить  студент за данный  вид задания,  определено  в технологиче- 
ской карте УМК по практическому курсу иностранного языка.
При  использовании  проестной  технологии  обучения  (метода  проектов)  иностранный  язык  в  новой 
образовательной  парадигме  становится  процессом  самостоятельного овладения  учебной  познавательной 
деятельностью.  Комплексный  интегратнвный  характер  проектной  работы  позволяет  студенту  выстраи- 
вать  единую картину мира,  используя для этого ранее полученные знания и навыки  и приобретая  новые. 
Мет^д проектов предполагает применение широкого спектра проблемных, исследовательских,  поисковых 
методов,  четко  ориентированных  на  реальный  практический  результат,  значимый  для  каждого  студента, 
участвовавшего в разработке проекта.
На курсах института иносчранных языков студентам предлагаются следующие темы проектов:
•  «Национальная кухня (казахская, русская, английская)», «Дом будущего».
• « ^ р о д  (Астана,  Алматы, Лондон)», «Школа будущего».
٠
 «Проблемы медицины в нашей стране и в стране изучаемого языка».
٠
 «Проблема выбора профессии», «Путешествия».
-  

 
—  . 
20   
_ _ _ _ _ _

Вестник КазНПУ им. Абая,  серия «Педагогические науки», №1(45),  2015 г.
При  использовании  метода проектов  в обученин иностранным  языкам  все  внимание сосредотачивает- 
ся  на  предмете  (проблеме)  рассмотрения. 
в  
процессе  работы  над  проектом  студенты  обращаются  к 
разным  источникам  знания  по  рассматриваемой  проблеме,  происходит работа с  информацией  на  разных 
носителе,  в  том  числе,  содержащейся  в  информационных  ресурсах  Интернет.  Студентам  приходится 
исследовать  и  обсуждать  разные  точки  зрения,  знакомиться  с  новой  информацией,  формировать  CBÇ»K> 
собственную точку зрения.
На заключительном этапе участники проектной деятельности подставляю т результаты своей совмес'г- 
ной деятельности.  Например,  проект Город (Астана,  Алматы,  Лондон)»  предусматривает  представление 
доклада с  иллюстрациями,  чертежами,  эскизами.  Каждая группа  защищает свой  проект,  после  презента- 
ции  происходит общее обсуждение представленных проектов.
В  рамках  проекта  «Национальная  кухня»  студенты  делятся  на  группы,  каждая 
آ
-
ا آ إ
™   выполняет- 
определенное задание:  сервировка стола,  правила этикета за столом,  рецепты  национальной  кухни  и  т.д. 
Результаты  представлены  в  ввде меню ресторана  национальной кухни,  меню  к национальному  пра-3/ціи- 
ку, буклета 
о  
национальной кухне и 
Т.Д.
Конечным  «продуотом»  проекта  «Город»  является  видеофильм  о  Астане.  Защита  каждого  проекта 
происходит  перед  группой  с  демонстрацией  видеофрагмента. 
Группа 
принимает  активное  участие  в 
обсуждении проеета, студенты задают вопросы, оценивают рабо^' в группах,  приводят свои аргументы.
Проект «Путешествие»  предполагает работу студентов  в  группах ،отрудничества  по темам  «Путеше- 
ствие  поездом»,  «Путешествие самолетом»,  «Путешествие автобу؟ ов». Результатом являются  видеороли- 
ки, описывающие тот или иной вид путешествия, его преимущества и недостатки.
Метод  проектов  широко  И№0льзуется  нами  для  прохождения  тем,  вынесенных  на  самостоятельное 
изучение.
Для  развития  преподавателями  широко  применяются  ролевые  игры  иробл<؛мноі؛  направленно- 
сти  для  моделирования  реальной  ситуации  общения  на  уроке  иностранного  языка.  Ролевая  игра 
используется  для  решения  комплексных задач  усвоения  нового  материала,  развития  творческих  спо- 
собностей,  а также  формирования  ком،муникативной  и  социокультурной  компетенций, 
в  
отличие  от 
дискуссии,  в  ролевой  игре  ее участники  принимают на себя  роли  персонажей,  как бы  «вживаются»  в 
роль.  Это помогает им лучше понять суть проблемы и найти  разные способы выхода из данной  ситуа- 
ции от имени его персонажа.
В  процессе  обучения  английскому  языку  примецяются  деловые  игры,  в  основе  которых  лежит 
модель некоей реальной деятельности, так называемый «модельный метод общения».
Компьютерные технологии -  это единый образовательный  подход,  который  основан  на  междисцип- 
линарном  содержании,  формах  и  средствах  обучения.  На  передний  план  выступает  информатизация 
образования,  суть  которой  в том,  что для  с^ден тов  становитея доступной  большая  по  объему  информа- 
ция,  представленная  в  базах данных,  компьютерных  программах,  виртуальных  библиотеках,  справочной 
литературе. Информационные технологии достаточно широко используютея при общении иностранному 
языку.  Студенты  находят необходимую  информацию для  подготовки тем,  вынесепных  на самостоятель- 
ное изучение по практическому курсу а^؛глийского языка. Кроме того,  используются сайты сети Интернет 
для  совершенствования  различных  коммуникативных умений  (аудирование,  чтение,  письмо,  говорение), 
формирования  лексических  и  грамматаческих  навыков,  для  определения  уровня  владения  языком  по 
международным стандартам.
Следующий процесс внедрения кейс-технологий  в рамках модульно-рейтинговой системы при обуче- 
НИИ 
английскому  языку.  Метод  си^/ационного  анализа  направлен  на развитие  критического  мышления, 
формирования щттереса обучаемых к самому процессу 
д о б ы в а н и я  
знаний  в проблемньгс ситуациях.  Кейс 
послоен  таким  образом,  чтобы  побуждать  студентов  к  сотрудничеству,  и с п о л ь зо в а н а   современных 
инфо^ацпонно-коммуникационньіх технологий.
Кейс  имеет следующие составляющие:  введение, творческое задание,  мастерская общения.  Эффектов- 
ность  деятельности  преподавателя,  реализующего  этот  метод,  связана  с  воплощением  ряда  принципов: 
!іаргнерства, сотрудничества со студентами;  использование последних достижений педагогической  науки 
и  опьпа  коллег;  творчества  (превращение  кейса  в  индивидуально  неповторимый  творческий  продукт), 
усиление роли творческой импровизации в ходе обучения.
£ще  одна  педагогическая  технология  -  «портфель  студента»,  представленный  в  электронном  виде. 
Выделяют три  вида портфелей:  развития  (достижений -  developmental), оценки (assessment)  и демонстра- 
ционный  (showcase).  Портфели  развития  показывают  динамику  развития  соответствующих  знаний  и 
умений у с^ д ен та за определенный период времени.  Портфель оценки -  это внешняя  оценка (срезовые и 
итоговые  работы  студента).  Демонстрационные  портфели  создаются  10؛  завершении  курса  обучения  в
 

  2 1  

Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаріиысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.
университете.  Они призваны  показать качество подготовки  выпускника,  и  предназначены для  предъявлю- 
ния работодателю.
На наш  взгляд, для развития  у студентов коммуникативной  компетенции  целесообразно  комплексное, 
иПтегративное  использование  в  учебном  процессе  всех  вышеназванных  современных  технологий  и 
методов.  Такие активные  .методы общения  помогают максимально облегчить  процесс адаптации  студен- 
тов  к социально-культурным  условиям  страны  изучаемого языка,  снять  барьеры  в  понимании  поведения 
представителей  новой  культуры,  в   ходе  интерактивного  обучеиия  можно  проверить,  насколько  хорошо 
обучаемый  владеет  языком,  умеет  пользоваться 
3!؛y4eHHbiNi 
материалом,  насколько  адекватно  он  может 
реагировать на различные предлагаемые сизуации.
/  Румянцева J1.H.  Новый подход в обучении  иностранным языкам. // Сб. Лингводидактические проблемы  обуче- 
ния иностранным языкам. -СПб., 2001.
2 Фомина Т.Н.,  Зеленова Т.Г.  Инновационные технологии преподавания иностранных языков в неязыковом вузе. -  
Ярославль, 2005.
3  «Оксфордское  качество»,  инновационная уровневая  образовательная  программа 
«٠
  ангчийскому языку  для 
общеобразовательной школы,  С.Н.  Уласевич, -М.: РЕЛОД, 2009.
4
 Teaching by Principles, 
н. 
Douglas Brown, Longman.
5 The TKTCourse,  ؛
٨
Spratt,  Cambridge.
6 Интернет-ресурсы.
Sum m ary
Preparing students  for life in a changing world  ؛s the main goal o f innovative technologies  in  education.  With  innovations 
in  teaching  are  targeted  educational  process  on  the  potential  o f the  student  and  their  implementation,  ^herc  ؛$  a  ؟ uaNtative 
change  in  the  personality  o f the  student.  Developing  the  ability  to  motivate  action,  to  orient  himself to  the  information 
received, the formation of creative  unconventional thinking, and the development o f children b}' maximizing the disclosure  of 
their  natutal  abilities,  using  the  latest  achievements  o f science  and  practice  -  the  main  goal  of innovation.  The  successful 
formation  o f communicative  competence  is  directly  linked  with  the  development  of educational  competence  o f students, 
ability  to  manage  their  learning  activities.  Prere<}u؛s؛te  o f formation  o f professional  competence  o f students  is  to  develop 
communicative  competence,  which  is  reflected  in  the  state  educational  standards.  Communicative  competence  involves  the 
formation of linguistic (language), sociocultural, pragmatic, general teaching and compensatory skills.
Key words:  innovative technologies, motivate action,  formation o f communicative competence, professional competence, 
formation of linguistic, sociocultural, pragmatic
УДК 378.14.373.2
х и м и я н ы  ҚҰЗЫРЛЫЛЫҚ 
ТӘСІЛДЕРМЕН 
ОҚЫТУ
К.Сәдуақасқызы, А.Тапалова, О.Я. Сулейменова 
-  
Қорқыт Ama am.  ҚМУ,  әл-Фараби am.  ҚазҮУ
Окуиіылардың  жалпы  дамуының  көрсеткіштері  олардың  алған  білімдерінің  дэрежесімен  шектелмеуі  тиіс, 
сон^мен катар алған білімдерін өмірде  колдана білуінде, яғни белгілі бір базалық,  іүйіндік  құзыреттіліктердімеңіере 
білуінде.химияны оқытуды  шындық өмірмен байланыстыра білу  б^гінгі  күнде өте  күрделі  мэселе болып табылады, 
Химияны окьпу үдерісінде құзырлы тулганы калыптастыру үшін күңделікті оқу материалдарымен катар колданбалы 
мәселелермен тікелей ауыл шаруашылығы, медицина, мэдениет, түрмыспен байланыстыра оқыту кажет.
Т үйін  сөздер:  химияны  окыту,  құзыреттілік,  химияны  окытудың  негізі,  химиялық  эксперимент,  колданба- 
лы  химия
Қазакстан  Республикасының 
٧
  жылдық білім  беруді дамыту тұжырымдамасында  педагог  мамандар- 
ды  дайындау  мен  білім 
cattacbiHa 
қатысты  накты  максат-міндеттермен  ұстанымдар  көрсетілген  [1]. 
Қазакстанда  білім  берудің даму болаиіагы  кезец-кезецімен  енгізілетін  12  жылдық  білім  беруге  көшумен 
тығыз  байланыс-™.  Соңғы  жылдарда  білім  беру  жүйесіне  енген  «кұзырлылық»  немесе  «құзіреттілік» 
ұгьімы  жеке  қасиеттері  мен  білім,  білік,  дағды, 
٠
؛  тэжірибесі түсінігініц бірлігін  сипаттайды.  12  жылдық 
білім  берудегі  басты  басымдьшык-окушының  «коғамдық  субъекті»  ретінде  өзіндік  іс-әрекетін дамытуға 
багытталады  да,  онын ел؛м؛зд؛ц элеуметтік,  ^коно^икалык ж^не  саяси  өміріне  белсенді 

кұзыретті тұлға болып калыптасуына ықпал етуі  ™іс.  Құзырлылық- оқыту сапасын артгыру кспілі.
Құзыреттілік не،месе құзы рлы лық-сәйкес кұзыретке ис болу негізінде  накты  өмірде  іс-эрскетті 
ж үзеге 
асыру кабілеті арқылы байқалатын тұлгалық қасиет.  Құзырлылықты  білімін, біліктілігін, дагдысын, түлға 
мінез-к^кын,  ен  бастысы  зұлга  мүмкіндігін  бағалаудың  критерий؛  максатында  калыптастыру  құзырлы- 
лык маңызын аша алады.
Құзырлылық  -  оку  мен  накты  өмірде  кездесетін  жагдаяттарды  шешу  кезіңде  білім  алушылардың
 

 
  22   
 

Вестник КазНПУ им.  Абая,  серия «Педагогические науки», №1(45),  2015 г.
білімді,  іскерлікті, дағдыны  жэне  кызметтің эмбебап тәсілдерін  меңгеруі  кабілеті  көрінетін  білім  берудің 
нәтижесі.  Құзырлылық  нәтижеге  " 
жаңа  білім  беру  жүйесінің  сапалық  критерий؛  ретінде
әлеуметтік жэне ом؛рл؛к көзкарасты есепке алуы  кажет.  Құзырлылық табигаты-түлғаның өзіндік дамуын- 
дажатыр.
Құзырлылықты  білім  мен  тэрбиенің  біртүтастығын  сактай  отырып,  жеке  тұлғаның  өзіндік  дамуын 
жүзеге  асырып,  өмір  сүруге  қажетті  өзіндік  бағдарын  айкындауға  мүмкіндік  беретін  жағдайға  жеткізуде 
күтілетін түпкі нэтиже деп түсінуге болады.
٥
  жылдық  білім  берудегі  басты  басымдылық-оқушының  «қоғамдық  субъекті»  ретінде  өзіндік 
ІС- 
әрекетін дамытуға бағытталады да, оның еліміздің элеуметтік, экономикалык жэне саяси ©м؛р؛не белсенді 
катысуга  дайын,  құзыретті  түлга  болып  қалыптасуына  ыкпагі  етуі  тиіс.  Құзырлылык  -   оқыту  сапасын 
арттыру кепілі екендігі айтпасада түсінікті.
Осы  заманғы  дидактардың  пікірінше  жан-жақты  дамыган  адамның  енгізгі  ерекшелігі  дербестік 
және  саналылық  болып  саналады.  Жан-жақты  дамыған  тұлғаны  белсенді  оқыту  үдерісі  гана  қалып- 
тастыра алады.
Білім  алушылардың  жалпы  дамуыньщ  көрсеткіштері  болып  тек  білімді  игеру  деңгейі  ғана  емес,  ең 
бастысы сол игерген б^іімін өмірде қолдана алуы, яғни күзырлылыкгар болып саналады. Оларға:  түйінді, 
базалық, акыл-ой эрекеттерінің тэсілдерін меңгеру және ақылдың нақты саналары жатады.
Психологтар,  дидактар  жэне  педагог-ғалымдар  оқушыньгң  0
ﺎ ﻳ
  үдерісіндегі  дамуы  дамыта  оқьпу 
теориясы  деп  аталатын  накты  дидактикалық жүйемен  камтамасыз  ететіндігін  зерттеулер  арқылы  дәлел- 
деп шыкты.
Алга  койылған  мақсаттар  мен  міндеттерді 
اا
؛
لاﻟ
'
ا
'
الا^لاﻟؤ
  сабакггын  практикалық  бағыттылыгын,  ягни 
кұзырлылыктарды  күшейтетін эртүрлі эдістер колданылады.  Егер  мұғалім оқу-танымдық үдерісте теория 
мен  практиканы  байланыстыратын  іріктелген  фактілерді  қолданбаса,  окушылардың  білімінің  формалді 
болатыны сөзсіз.
Химияны  оқыту  үдерісіңде  окушылар  қарапайым  химиялык  операцияларды  жүргізеді:  газ  алатын 
прибор  құрастыру,  сапалық  реакция  бойынша  бір  затты  аныктау,  әртүрлі  концентрациялы  ерітінділерді 
эзірлеужэнет.б.
Химияның  өмірмен  байланысын  кең  түрде  түсіну  керек,  ол  тек  химия  ©нд؛р؛с؛нің  енімдерімен 
танысу ғана  емес,  маңызды  химиялық үдерістерді  де  білуді  міндеттейді.  «Алгашқы  химиялық  ұғым- 
дар»  такырыбымен  танысу  кезінде  мүғалім  оқушылардың  күнделікті  өмірде  көріп  жүрген  құбылыс- 
пен таныстыруы тиіс.
Ал  формулаларды  құрастырғанда  оларға  белгілі  СаО  (сөндірілмеген  ізбес,  әк),  Са(ОН)2 (сөндірілген 
ізбес),  NaCl  (ас  тұзы),  N aH C 03  (ас  содасы),  СаСОз  (бор),  Sİ02  (құм)  жэне  т.б.  зат  формулаларына  баса 
назар аударьшады.
Органикалық  заттардың  негізгі  кластарымен  танысу  кезінде  оларды  оқып  зерттеудің  адам  тіршілігі 
؛
٣
» аса маңызды екендігіне баса назар аударьшып он мотивация тутызылады.
Химияның  өмірмен  басты  байланыстары  окушылардың  күнделікті  пайдаланып  отырған  окулык 
аркылы  жүзеге асырылады.  Бірақ, оқулыктарда заттардың онеркәсіпте,  ауыл  шаруашылығында  қолданы- 
латын жерлері жегкіліксіз баяндалған. Сондықтан,  ол  мәселелерді  окушылардың өз беттерінше  іздестіріп 
шағын хабарлама, реферат түрінде тапсырғандары жөн.
9-сыныгтга  темір  элементімен  танысу  кезінде  оның  гемоглобин  қүрамына  кіретін  маңызды  элемент 
екендігі  айтьшады.  Ал  фосформен  танысқан  кезде  оның  адамның  тіршілік  эрекетіндегі  маңызымен 
танысады.
Осы  тақырыпты  оқып  үйрену  кезінде  оқушылар  «фосфордың  ашылу  тарихы»,  «шырпы  қалай 
жанады?»  тақырыбында•  баяндамалар  жасайды.  Пэннің  омірмен  байланысуы  органикалық  химиям^() 
танысу кезіңде тереңдей түседі.
Әрбір тақырып 'Г؛рш؛л ؛кпен тығыз байланысады. Сондықтан, тек хабарлама, рефератпен  шектеліп 
ҚОЙ- 
май, окушылар  проблемалық сұракгарга жауап  іздеп, сандық және эксперименталдық есептер  шыгарула- 
ры  орынды.  Мысалы:  «Көмірсулар» тақырыбын оқу кезінде:  нанды  шайнаган сайын нсге тәтгі бола бере- 
д؛? деген сұрақ қою оқушьшарды ізденіске итер.мелейді. Сол сиякты мынадай сұрақтар да қоюға болады:
• Картопты  куырганда,  иаиды немесе басқа кондитер өнімдерін  пісіргенде  неге  катты  қабық  пай- 
да болады?
• Тосап неге канттан тэтті? т.б. сұрақтар.
Химияны  оқытудың  нег؛з؛  -  химиялық эксперимент,  ол  оқушының білімін  жэне  практикалық  білігін 
жетілдіруші,  сондай-ақ  окы•^  үдер؛с؛н؛ц  дамытушы  құралы.  Әдетте,  оқушылар  1-2  тәжірибеден  кейін 
олардың  капай  орындалатынын  үмытып  калады,  сондыкдан  нүсқаулар  меи  жоспарларды  жазба  түрде 
беру ыцгайлы.
 

  23   

Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.
9-сынып  сарамандық  сабақтарды  орындап  ғана  қоймай,  эксперимент  нәтижелерін  ecen  гүрінде 
тапсыру  окушыны  дамыта  түседі.  Ал,  10-11  сыныптарда  эртүрлі  химиялық  эксперименттерді  орындау 
кезінде оқушылардың өз  бетінше жұмыс  істей  алу  кабілетін  дамыта түссді.  Эксперимент жүргізу  кезінде 
окушыларға,  оларға белгілі  заттармен  жұмыс  істеуін  қадагалау химияның өмірмен  байланысын  күшейте 
түседі.  Мысалы,  көмірқышқыл  газын  алу  және  карбонагтарды  аныктау  үшін  борды  немесе  ас  содасын 
қолданғандары дұрыс.
Ал,  акуыздармен  танысу  кезінде  жұмыртқа  ақуызымен  қатар  ірімшік,  сүт,  етпен  де  тәжірибелер 
жасалса оқушының танымдық қызығушылығы арта түседі.
«Көмірсулар»  тақырыбын  оқып  үйрену  барысында  оқушылар үш  топқа  б©лін؛п,  біріншісі  -  мейізбен, 
екіншісі  -  алма  түйірімен,  үшіншісі  -  1'люкоза  кристалымен,  ал  мұгалім  балмен  жұмыс  жасайды.  Ортақ 
сұрақ:  Берілген заттарда спирт жэне альдегид топтары бар екендігін анықтау.
Химияның  өмірмен  байланысы  есептер  шығару  арқылы  да  дэлелденеді.  Олар  біртіндеп  күрделене 
түсуі ™ ؛с.  Сондай-ақ,  оқушыларға үй жағдайында өздері  орындайтын қауіпсіз тзжірибелерді  орындауды 
тапсыру  да  н^-гижел؛  болады.  Мысалы,  ақ  нанда,  картопта жэне,  күріште  крахмал  барын  аныктау, темір 
шегенің жемірілуін жүзеге асыру, қай суда сабын жақсы көпіретіндігін аныктау және т.б.
Эксперименттік  тапсырмалар  жүргізуде  оқушыларды  эуелі  «ойша»  эксперимент  шешуге  үйрегу  аса 
маңызды. Эр топ оқушылары тэжірибелер жасайды.
Мысалы:
1.  Тат басқан шегені химиялық әдіспен қалай тазартуға болады?
2.  Мырыш пен мыс жаңқаларының қоспасынан мысты химиялық эдіспен бөліп алу.
3.  Темір ұнтағы мен белсенді көмір қоспасы берілген. Оларды калай ажыратута болады?
4.  Қант  ұнтагы  мен  көм؛р  ұнтагы  араласқан.  Оларды  бір-бірінен  қалай  бөлуге  болады?  Рет-ретімен 
жоспар күрып баяндап бер.
Оқушылардың химиялык эксперимент!■؛ орындап дәптерге рәсімдеуі  үлкен ой жұмысы арқылы жүзеге 
асады және олардын оку біліктерінің жетілуіне жағдай туғызады.
Бнді хими^ны өмірмсн байланыстыратын сандық есеп мысалдарын карастырайық.
№1  есеп.
Қамырға  20 
٢
  натрий  карбонаты  қосылса,  оның  пісуі  кезінде  неше  литр  (қ.ж)  комір  кышкыл  газы 
бөлінеді?
№2 есеп.
Аммоний  гидрокарбонаты  кондитер  өнімдерін  п؛с؛руде  пайдаланылады.  Егер  қамырға  50  г.  аммоний 
гидрокарбонаты қосылса, nicy кезіндс неше литр СО2 түзіледі?
Химияны оқьггуды өмірмен байланыстыру кезінде еліміздің табиғи байлық ресурстарына жауапкерші- 
лікпен қарауға тэрбиелеуде экологиялық сауаттылыкка баулуды назардан тыс калдырмаған жон.
Ол жскс сабактар,  фрагменттер арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Мысалы:  «Су жэне оны  корғау»  (8- 
сынып),  «Ауа  жэне  оны  қорғау»  (8-сынып),  «Хи^ия  ^нерк^с؛б؛н؛н дамуының  экологи؟ілык  проблемала- 
ры»(9-1сы нъ[п).
Қазіргі  кезеңде  химия  күңделікті  ө،м؛рмсн  байланыстырып  окьггу  өте  кең,  әрі  проблемалы  және 
қарама-қайшылықтарға толы.
Химиялык білім  беру стандарты  алдағы  уакытта  өндіріс  жайлы  формалді  білімді  қажет етуі  ^и؛с.  Б.үл 
он  өзгеріс  болар  еді.  Бірақ  бүтінге  дейін  окушылардың  Хі-імиядап  алған  білімдерін  өмірде  пайдалана 
білуге  оқушыларды  тиімді  даярлайтын  әдістсмелік  шешімдер  әлі  анықталмай  отыр.  Біздің  пікірімізше 
талқыланып отырған проблема багдарлама ережелерін ауыстыру, бір тақырыпты басқа тақы ры тан бөліп 
қарастыру  жолымен  смес,  мектеп  химиясының  жаңа  түжырымдамасын  жасау  жэне  оны  багдарлама, 
окулықгар, оку-эдістемелік кешендер жасауда басшылыққа алу жолымен шешілуі ™؛с.
Қолданбалы  мәселелср тікелей өндіріспен байланыспаса да болады.  Бірақ,  міндетті түрде ауыл  шаруа- 
шылыгы,  медицина,  мэдениет,  түрмыспен  б^чапьісуы  орынды.  Сондай-ақ  оқытудың  экологиялық 
мазмұнын жетщдіріле түскен абзал.
Жоғары  оқу  орыцдарыпыц  оқу  жоспарларына  қолданбалы  химияныц  арнайы  курстарын  енг؛з^де 
көгітеген  проблеманың  шешілуіне  он  эсерін  тигізері  сөзсіз.  Осы  аталған  мэселелер  мектепте  химияның 
окытылуының оң  мотивациясын  камтамасыз етсді,  химияны  абстрактілік  ореолдан,  химияға сенімсіздік- 
пен  қараудан  кұткарар  еді.  Бұл  осы  заманғы  қоғамның  обьективтілік  қажетгілігінен  туывдап  отырған 
мэселедеп білеміз.
Қазацстан Республшасының  12 жылдық білім беруді дамыту түжырымдамасы.
2 Қазаңстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты.  - Астана, - 2008. -  23 б.
3 

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   58




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет