С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г.
84 – Қатысымдық іскерліктерді немесе субкомпетенцияларды қалыптастыру тақырыптық м`тіндік бірліктерді басты бірліктер ретінде «п`ндік–мазмұндық қатысымдық кешенге» енгізуді қамтамасыз етеді; – «Қатысымдық кешендер» қарым-қатынастың белгілі бір ауаны шеңберінде қатысымдық іскер- ліктерді қалыптастыруды басқару жүйесін көрсетеді; – Қатысымдық кешендердің компоненттік құрамына қатысымдық ауан, осы ауанға т`н тақырып- тар жиынтығы, қарым-қатынастың типтік жағдаяттары, метатілдік лингвистикалық материал, түрлі тілдік формадағы инофонды м`тіндер (бейнелеу, сипаттама, мазмұндама ж`не т.б.), сөз жанрлары (сұхбат, дискурс, презентация, пресс-конференция ж`не т.б.) жатады; – Жеке қатысымдық ауандарға бағдарланған осындай қатысымдық кешендер арқылы п`ндік маз- мұнды меңгеруге бағытталғын қатысымдық іскерліктер мен субкомпетенцияларды қалыптастыру- дың б`р`зд` жүйесін қалыптастыру мен басқару қамтамасыз етіледі; – Тақырыптық-м`тіндік бірліктің бірізділігі м`дениетаралық қатысымдық компетенцияны сатылай қалыптастыруға қажетті п`ндік мазмұнның ең қарапайым элементтерінен бастап күрделі аспектісіне дейінгі бірізділікке бағынады (ол болашақ мамандықтың п`ндік мазмұны болуы мүмкін; онда қаты- сымдық кешендер п`ндік мазмұнды мамандық м`нм`тініне енгізеді – «м`нм`тіндік оқыту»): – қатысымдық кешеннің п`ндік мазмұнындағы ұғымдық-когнитивтік тақырыптық – м`тіндік бірлігі; – қатысымдық кешеннің п`ндік мазмұнындағы ақпараттық-аккумулятивтік тақырыптық – м`тіндік бірлігі; – қатысымдық кешеннің п`ндік мазмұнындағы прагматикалық-репрезентациялық тақырыптық – м`тіндік бірлігі; – қатысымдық кешеннің п`ндік мазмұнындағы м`нм`тіндік қатысымдық тақырыптық – м`тіндік бірлігі. Шеттілдік білім берудегі мазмұнның процессуалдық аспекті алдымен м`дениетаралық қатысым- дық іскерліктерді атқарушы фаза деп аталатын тақырыптық м`тіндік бірлік м`нм`тінінде сатылай қалыптастырады[4]. 1) Атқарушы фазаның ауызша қарым-қатынасқа қажетті үш сатылы құрылымы болады: а) атқарушы-рецептивтік саты; б) атқарушы-репродуктивтік саты; в) атқарушы-продуктивтік саты; 2) Қарым-қатынастың м`нм`тінге негізделген фазасы – бұл берілген м`нм`тінде м`дениетаралық қатысымдық компетенцияны көрсету болып табылады. Сөйлеу `рекетінің атқарушы репродуктивтік сатысында метатілдік оқу материалын меңгеру мен оны қолдану дағдылары қалыптастырылады, оны өз сөздерінде қолдану жаттықтырылады. К`сіби мазмұндағы берілген м`тіндерге трансформация, синтез жасау; оларды кеңейту, қарапайым талдау жасау секілді мақсатқа бағытталған қатысымдық тапсырмалар жүйесімен қамтамасыз етіледі. Сөйлеу `рекетінің атқарушы-рецептивтік сатысында рецептивтік іскерліктер (тыңдап түсіну мен оқу) мақ- сатқа бағытталған қатысымдық тапсырмалар мен жаттығулар арқылы қалыптастырылады. Сондай-ақ тақырыптық м`тіндік кешенге оқудың негізгі түрлерін (зерттей оқу, таныса оқу, іздене оқу) қалып- тастыруға арналған м`тіндер енгізіледі. Атқарушы-продуктивтік `рекет сатысы монологтық ж`не диалогтық сөйлеу түрлерінде қатысымдық іскерліктерді, жазу дағдыларын қалыптастыруды қамта- масыз етеді. Аталған үш атқарушы сатыдан тұратын мазмұнның процессуалдық аспектінде мазмұнның п`ндік аспектілерінің келтірілген сатылары белгілі бір деңгейде өздерінің функционалды мазмұндық мін- деттеріне орай келесідей бөлінеді: ұғымдық-когнитивтік тақырыптық-м`тіндік бірлік ж`не оны-мен аттас саты сөз `рекетінің атқарушы-репродуктивтік сатысында жүзеге асырылады; ақпараттық- аккумулятивтік тақырыптық-м`тіндік бірлік ж`не онымен аттас саты барлық деңгейде қамтамасыз етіледі, дегенмен ол сөз `рекетінің атқарушы-рецептивтік сатысында қалыптастырылады; прагма- тикалық-репрезентациялаушы ж`не соған с`йкес саты сөз бен қарым-қатынастың атқарушы-продук- тивтік сатысын жүзеге асырады, тақырыптық-м`тіндік бірліктің м`нм`тіндік қатысымдық сатысы еркін қатысым деңгейін қамтамасыз етеді. Атқарушы фазалар мен оларды қамтамасыз ететін сатылардағы `рекеттің келтірілген функцио- налды түрлері білім алушылардың м`дениетаралық қатысымдық компетенцияларын `дістемелік жүйеде қалыптастыруда дайындық сатысынан к`сіби қарым-қатынасқа өтуде болашақ `рекеттің Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 85 п`ндік `леуметтік мазмұнының алғашқы үш сатысы жүзеге асырылады[5], атап айтар болсақ: ұғым- дық-қогнитивтік, ақпараттық-аккумулятивтік, прагматикалық-репрезентациялық. Білім беру бағдарламасы білім беру жүйесінің мақсат міндеттерін оқу материалын қажетті компе- тенцияларды қалыптастыру мен меңгеруде қазіргі технологияларды қолдану шартында ұйымдастыру мен іріктеудің оптимизацияланған жүйесі арқылы жүзеге асыруды қамтамасыз етеді[6]. Ол білім беру мақсаттарына с`йкес оқу үрдісін біртұтас ретінде үлгілеуге, сондай-ақ а) білім берудің концептуал- дық `діснамалық негізін бейнелейтін; `) білім алушының креативтік-дамытушылық `рекеті мен тоериялық тұрғыдан к`сіби сауатты болуын қалыптастыратын; б) білім алушының жеке компетенттік `леуетін дамытатын; в) оқыту үрдісін к`сіби конструктивтік `рекет ретінде ұйымдастыратын; д) білім алушылардың бағалаушы-рефлексивтік компетенцияларын өзін-өзі дамыту мен өзін-өзі ұйымдасты- рудың негізі ретінде қалыптастыру түрінде үлгілеуге қабілетті. Білім беру бағдарламасында п`ндік к`сіби мазмұн білімнің негізгі блогының төңірігінде ұйым- дастырылады, 1) оқу п`нінің п`ндік мазмұнын жинақтайтын; 2) жүйеге т`н сипаттамалардың б`рін бейнелей алатын ж`не сол себептен де зерттеу нысаны бола алатын жүйенің интегративтік элементі ретінде сипатталады; 3) оқыту бірлігі ж`не мазмұн бірлігі болып табылатын п`ндік процессуалдық бірлікті бөліп алуға қабілетті болып табылады; 4) мазмұнның процессуалдық аспектіне енгізіп, «қатысымдық кешендер» арқылы `рекетке жетелейтін білімнің басты блоктарын өзектендіреді; 5) қатысымдық кешендер арқылы қарым-қатынастың жеке ауандары шеңберінде қатысымдық ж`не м`дениетаралық қатысымдық компетенцияларды қалыптастыруды басқарады; 6) білім беру бағдар- ламасында білімнің негізгі блоктарын вертикал бойынша қарым-қатынаста қолданылу күрделілігіне қарай беріледі, ал горизанталь бойынша тақырыптық-м`тіндік бірліктің `рбір бірлігі белгілі бір ком- петенция мен субкомпетенцияны қалыптастыруға бағытталады, п`ндік мазмұн қатысымдық кешендер арқылы жүзеге асырылады. Ұғымдық-когнитивтік тақырыптық м`тіндік бірлік, ұғым, құбылыс секілді іріктелген минимуммен байланысты, айталық халықаралық бизнес ұғымымен байланысты болсын, көрсету сатысынан қаты- сымдық сатыға қатысымдық жаттығулардың келесідей элементтер жүйесі арқылы ауысады: қайта сұрау, анықтау, кеңейту, күм`н келтіру ж`не т.б. Бұл қарапайым қатысымдық сатыны ұғымдық-ког- нитивтік қатысымдық кешен қамтамасыз етеді. Бұл кшеннің міндеті құбылыс пен ұғымның мағы- насын түсіну ғана емес, оны берілген тілдік құрылым мен м`нм`тінде, қарым-қатынастың микродиа- логтық жағдаяттарында қолдану болып табылады. Осылайша, ұсынылып отырған п`ндік мазмұнның құрылымы мазмұнды қатысымға негіздей отырып жүзеге асыру болып табылады, оны тіл мен сөздің бірлігі ретінде тілдік формальды көріністе меңгеру емес, қарапайым түрде болсын қатысымға енгізу маңызды болып табылады. Мазмұнды кұрастырудың ұсынылған модульдік блогтық түрі – шеттілдік білім берудің п`ндік мазмұнын бейнелеудің неғұрлым айрықша ұйымдасқан негізі мен формасы, өйткені, жаңа когни- жүктеу/скачать 7,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|